یکی از آخرین ایمیل‌هایی که زنده‌یاد بی‌نیاز برای من فرستاده بودند.

@Virastaar

امروز (هشتم مهر) روز بزرگداشت #مولانا است.

سفر بسیار رفته‌ام، اما سفر #قونیه چیز دیگری بود.


تصویر: مزار مولانا در قونیه، عکس از حسین جاوید

@Virastaar

❇️ «مغلوبه» مؤنث «مغلوب» است و «جنگ مغلوبه» کنایه از جنگی است که شدت بیابد و طرفین متخاصم به‌شدت به یکدیگر یورش ببرند.

❇️ «مقلوبه» (به معنی «واژگون‌شده») نوعی غذای مخصوص شامات (به‌ویژه فلسطین) است که با برنج و بادمجان و گوشت و افزودنی‌ها و ادویه‌های دیگر پخته می‌شود.

حسین جاوید
@Virastaar

ترجمه‌های درخشان بالاخره روزگاری از زبان مبدأ رها و بخشی جدایی‌ناپذیر‌ از زبان مقصد خواهند شد، از⁧ #کلیله_و_دمنه⁩ و⁧ #تاریخ_بلعمی⁩ و #رساله_ی_قشیریه⁩ گرفته تا⁧ #قرآن⁩ میبدی و⁧ #هزار_و_یک_شب⁩ طسوجی و⁧ #دن‌_کیشوت⁩ قاضی و ده‌ها و صدها کتاب مانده و‌ نمانده‌ی دیگر.

‏⁧ #روز_جهانی_ترجمه⁩ بر همه‌ی دوستان و همکاران مترجم مبارک.

حسین جاوید
@Virastaar

بدون باز کردن لای این کتاب، می‌شود یک نقد مفصل تخصصی و دقیق راجع به آن نوشت! :)

حسین جاوید
@Virastaar

در آلبوم عکس‌های کاخ گلستان که چندی پیش از منبعی ناشناس منتشر شد توضیحات زیر یک تصویر توجه من را جلب کرد: «زنیست یهودیه...»

جالب است که تحشیه‌نویس صفت «یهودی» را در فارسی «مؤنث» کرده است («یهودیه»)، درحالی‌که پیش از آن واژه‌ی «زن» را هم داریم (به‌طور کلی نیز می‌دانیم که در فارسی، برخلاف زبان‌هایی مثل عربی و فرانسه، میان صفات تمایزی از لحاظ مؤنث و مذکر وجود ندارد).

البته، «یهودیه» اسم هم هست و منطقه‌ای در فلسطین تاریخی به شمار می‌رود، که روشن است این دو واژه را نباید یکسان پنداشت.


حسین جاوید
@Virastaar

«کانزاشی» («kanzashi») واژه‌ای ژاپنی برای نامیدن نوعی گیره‌ی موی سنتی است‌ و به‌تازگی‌، با رواج استفاده از آن بین خانم‌ها و بعضاً آقایان ایرانی، دارد وارد زبان فارسی می‌شود.

از آنجا که هنوز وام‌واژه‌ی «کانزاشی» برای عموم شناخته‌شده نیست، از عبارت «کانزاشی مو» هم برای نامیدن این وسیله استفاده می‌شود، که البته نمی‌تواند مصداق حشو باشد. جالب است که خود انگلیسی‌ها هم‌ از عبارت «kanzashi hair stick» و امثال آن بهره می‌گیرند و این نشان می‌دهد وضعیت «کانزاشی» برای گویشوران‌ بومی‌ زبان انگلیسی هم مشابه وضعیت آن بین فارسی‌زبان‌هاست.

از آنجا که «کانزاشی» به‌عنوان اسم خاص وارد زبان فارسی شده، در صورت دوام آوردن، با همین شکل در‌ زبان کاربرد خواهد یافت و کسی سراغ معادل‌سازی برای آن نخواهد رفت، کمابیش شبیه به اتفاقی که برای «سوشی» افتاده است.

حسین جاوید
@Virastaar

یکی از رویکردهای هوشمندانه‌ای که اخیراً مقامات ارشد و دستگاه‌های تبلیغاتی در پیش گرفته‌اند استفاده از صفت «صهیونی» به‌جای «صهیونیستی» در ترکیب با کلمه‌ی «رژیم» برای اشاره به اسرائیل است.

این آشنایی‌زدایی از یک «باهم‌آیی» کمک می‌کند مخاطبی که سال‌ها «رژیم صهیونیستی» را شنیده و خوانده توجه بیشتری به ترکیب جدید نشان دهد و «رژیم صهیونی» را مقدمه‌ی شنیدن مطلبی بداند مهم‌تر از آنچه همیشه به گوشش رسیده است. اگر خاطرتان باشد، یکی، دو‌ دهه‌ی پیش هم با استفاده از ترکیب «پیامبر اعظم» (ص) به‌جای ترکیب‌ بسیار پربسامد و جاافتاده‌ی «پیامبر اکرم» (ص) از همین شیوه برای دمیدن روح تازه‌ای در تبلیغات دینی استفاده شد.

من باور ندارم این‌ها اتفاقی باشد و قطعاً کسی که چنین واژه‌ها و اصطلاحاتی را پیشنهاد می‌دهد یا به کار می‌گیرد هوش زبان‌شناختی بالایی دارد.

حسین جاوید
@Virastaar

در زبان فارسی گاهی برای اشاره به اسم اشخاصی که حدس می‌زنیم برای مخاطب ما ناشناس باشند از الفاظ «نام» یا «نامی» پس از اسم آن‌ها استفاده می‌کنیم. مثلاً، «حسن نامی آنجا مشغول کار بود» یا «یک نفر، رضایی نام، این را به من گفت».

این «نام» یا «نامی»، همان‌طور که در مثال‌های بالا دیدید، باید با یک فاصله‌ی کامل از اسمِ پیش از خود نوشته شوند.

نکته‌ی جالبی که شاید ندانید این است که این ترکیب از دیرباز در زبان‌های ایرانی کاربرد داشته است. به‌عنوان نمونه، در سطرهای ۲۷ تا ۲۹ کتیبه‌ی بیستون، که به خط میخی و به زبان فارسی باستان است، از زبان داریوش‌شاه می‌خوانیم:

«...Kabūjiya nāma Kurauš puça amāxam taumāyā hauvam idā xšāyaθiya āha.»

«… کمبوجیه نامی، پسر کوروش، از تخمه‌ی ما، اینجا شاه بود.»

حسین جاوید
@Virastaar

خبر جالب این که از روی رمان #صد_سال_تنهایی، شاهکار گابریل گارسیا مارکز، سریالی شانزده قسمتی ساخته‌اند و حدود دو ماه دیگر پخش آن از نتفلیکس آغاز می‌شود.

@Virastaar

امروز چشمم به جمال «عرمنی» هم روشن شد که یک‌ پان‌ترکیست به کار برده بود!

حسین جاوید
@Virastaar

امروز سالگرد درگذشت دکتر #غلامحسین_مصاحب است، دانشی‌مرد کم‌نظیر که دایرة‌المعارف فارسی را برای ما به یادگار گذاشت.

#همایون_صنعتی_زاده تعریف کرده است که در آن سال‌ها و پیش از شروع کار تدوین و تألیف دایرة‌المعارف، دکتر مصاحب را به خرج انتشارات #فرانکلین به انگلیس، فرانسه و آمریکا فرستاده‌اند تا فن دائرة‌المعارف‌سازی را بیاموزد. روزگاری اقتصاد و فرهنگ و صنعت نشر ما در این سطح بود و حاصلش را سال‌ها استفاده کردیم و آیندگان هم از آن بهره خواهند برد...

حسین جاوید
@Virastaar

داشتم فکر می‌کردم که روند تاریخ نسبت به سده‌های گذشته بسیاربسیار تند شده است و حوادث سیاسی و اجتماعی و... شدت عجیبی یافته‌اند. در نظر بگیرید از تاج‌گذاری آقامحمدخان قاجار و برآمدن سلسه‌ی قاجاریه فقط ۲۲۸ سال گذشته است و در این مدت ما انقلاب صنعتی، دو جنگ جهانی، سقوط امپراتوری عثمانی و فروپاشی شوروی، کشف آنتی‌بیوتیک و بسیاری از داروها، برآمدن بیش از ده پادشاه و رهبر در ایران، جنگ ایران و عراق، ظهور اینترنت، فروریختن برج‌های دوقلو و سپس‌ اشغال عراق و افغانستان و ده‌ها و صدها واقعه‌ی دیگر را در جهان و ایران تجربه کرده‌ایم!

حسین جاوید
@Virastaar

«می‌دونستین سوخاری یک کلمه‌ی روسیه؟
Сухари»

(ماسیکو معتکف‌الملک)

#از_توییتر
@Virastaar

در دانشگاه تهران، و لابد در دانشگاه‌های دیگری، رشته‌ای هست با نام «نوازندگی موسیقی ایرانی»!

«موسیقی» صدای گوش‌نوازی است که از نواختن سازها ایجاد می‌شود و خود موسیقی را نمی‌نوازند! عجیب است که نام یک رشته غلط باشد. شاید خواسته‌اند از آوردن کلمه‌ی «ساز» در عنوان این رشته پرهیز کنند، که این هم بسیار نابخردانه است، چون چیزی به اسم «موسیقی ایرانی» نداریم، بلکه «سازهای ایرانی» و «دستگاه‌های موسیقی ایرانی» داریم.

حسین جاوید
@Virastaar