Og‘ir g‘amlar ila aqldan ozgan
Yigirma yoshim,
Manglayga bitilgan taqdir azalim,
Uzrim, sururim,
Qolipga sig‘magan nozik hislarim,
Cheksiz g‘ururim,
Voqealar sabab – to‘ydirgan jondan –
O‘ngimu so‘lim…
– Tinglang! – Tag‘in meni seving, qachondir
Qucharkan o‘lim.

Feruzshoh tarjimasi: https://tarjimalar.uz/?p=369

Орқа фонга навбатим яқинлашиб қолди, материал излаб бутун адабиёт тарихини кўтаришга тўғри келди. Ғаройиб адибалар билан танишяпман:

Арканжела Таработти ўн бир ёшида монастирга юборилган. У "Аёлларнинг дабдабага қарамлиги ҳақидаги сатирага жавоб", «Оталар зулми ёки алданган бегуноҳлар”, “Монастир жаҳаннами” каби кўплаб асарлар ёзган. Бу асарлар нашр этилмаган, аммо қўлёзмаларда сақланиб қолган. “Мен ҳақли равишда бу китобни қизлар бошқа ерларга қараганда кўпроқ монастирлик қасамёдини қилишга мажбур қилган Республикага, қизларни монастирларга жойлаштирадиган Сенатга бағишлайман, уларни бокираликни сақлашга мажбур қилишади, уларни таналарини қийнашга, диний қўшиқ айтишга ва доимий ибодат қилишга мажбур қилишади" - дейди Арканжела. У аёлларни қимматбаҳо заргарлик буюмлари ва тилла тақинчоқлар билан безаб, уларга қимматбаҳо матолар кийдириб, кейин оилаларнинг бузилишида барча айбни уларнинг зиммасига юклагандан кўра, уларнинг онгини тарбиялаш ва бузғунчиликдан қутқариш яхшироқ, деб ҳисобларди.

@mittihaqiqatlar

Фаоллар қизлик пардаси билан овора бўлаётган бир вақтда ўғри, қаллоб, муттаҳам, ватансиз олигарҳ ва монополистлар халқнинг бюджет "парда"сини олиб бўлди.

👉 @Zafarbek_Solijonov

Бедные-несчастные (2023)

Расул Кушербаев аёлларни эркаклаштириш сиёсати кетаяпти, дебди. Уларнинг бокиралиги юк даражасига чиқди, бу четнингми қаернингдир проекти деяпти. Мен ўйлайманки бокиралик бизнинг қизлар учун ҳеч қачон юк бўлмайди, осонликча ахлоқсиз бўлиб кетмайди ва мен ҳам ахлоқсизларча оила қуриш тарафдори эмасман.
Аммо эркакларимиз бугун четга ишлашга кетаётган, танасини сотаётган, мардикорлик қилаётган, сотаётган карамини ағдаришганда изиллаб йиғлаётган, шаллақилик қилишга мажбурлаётган яна бир сиёсат ҳақида жим турмаслигини хоҳлайман. Ўша проектларсиз ҳам кўпгина аёлларимиз анча бўлган эркаклашиб кетаётганига. Аёлнинг бокира қолиши ва шарт ва яна шарт қилиб қўйилаётган жойда аёлнинг мардикорлигига осон кўз юмишимиз, эркак солиқчилар томонидан тоғоралари тўнтарилиб изиллаб йиғлашига бепарво қарашимиз... айниқса эркакларнинг бу нарсаларга бепарво қараши... уларнинг бокиралик ҳақида жон куйдиришига маънавий ҳаққи йўқ деб ўйлайман. Аёл ўзини асраши, отасининг, акасининг, миллатнинг юзи бўлиб қолиши фақат бокиралигига эмас, уларнинг дунёнинг ҳамма жойига тарқаб энг қора ишларни қилмаслигида, чолларнинг тувагини тўкмаслигида, турк эркакларининг ошхонасида чўкка тушиб, энгашиб ишламаслигида... Мен ҳам мана шу қадриятни, бокираликни ЭНГ замонавийман деган аёл ҳатто босиб ўтишини истамайман, аммо шу билан бирга уларга жуда катта юк ортаётганимизни тушунаман. Ўзбек аёли фақатгина бокиралигини сақлаш билан, уни асраб-авайлаш билан яшаса қанийди. Унинг юки жуда катта ва оғир.
Ўзбек, миллат аёли оиласининг камини бутлаши, атрофидаги одамларнинг кўнглини топиши, карьера қилиши, четга чиқиб ишлаши, мардикор бўлиши, карам сотиши, қоп орқалаб бозорда юриши, ичадиган, хиёнат қиладиган эрни ЭР қилиб ҳамма зуғумини ичга ютиши ва шунча юк, оғирликка қарамай андишали, ҳаёли, иболи бўлиб қолишиям керак. Мен аёллар гуруҳида ҳар куни камида бешта аноним постларни ўқийман. Эри бир сўм пул бермаётган, ойлаб тескари қараб ухлайдиган, қайнотаси токни эконом қиламан деб уйни, ҳаммомни котелини ўчириб болларининг боши шамоллашдан чиқмаётган, уч ойлаб онасини кўришга зор бўлиб группага кўнгил ёзиш учун, ўзига таскин олиш учун пост қўядиган аёлларни ўқийман. Ўша аёллар эрга теккунча бокиралигини сақлаган, айни пайтда унинг қиймати эсланмайдиям, айни пайтда эрининг бир бор эркалашига зор... Биз бугун, айниқса эркаклар аёллар бокиралиги учун қандай ажиатож кўтарган бўлса, мен ёзган бошқа масалаларда ҳам шундай хаос кўтаринг, шундай таъсирланинг, чунки бокиралик юки дегани фақатгина унинг бир кунлик қадр қиммати эмас, бир кунлик тўй учунгина эмаслигини исботлайсиз. Биз сизлар учун ўзбек қизининг БОКИРАЛИГИ жуда катта қадрият эканлигини гувоҳи бўлиб хурсанд бўлдик. Ўша катта қадрият ва ахлоқни сиз учун сақлаган аёлни карам соттирманг, турк ва бошқа миллат эркаклари олдида чўкка тушиб ишлашига йўл қўйманг, ўзга юрт эркакларининг тувагини тўкишига жим қараб турманг. Чунки улар сизларга қадрли бўлган ўша бокираликни асраб авайлагани учун сизлар ҳам уларни асраб авайланг, агар ўша бокиралиги тенгсиз ва ўта қиммат бўлса, аёлнинг қадри ва қиммати шу билан ўлчанса бокиралигини асраган аёлларни қора ер қилмай бошингизда кўтаринг, ана ўшанда маънавий ҳаққингиз бўлади, ана ўшанда истаганингизча гапиринг, аюҳаннос солинг. Сен 18,20,25,30 йил мен учун энг оғир юкни кўтардинг, асраб-авайладинг, турмушнинг бутун оғир юкини энди мен кўтараман денг.
п.с: Четга ишга кетиб, кўз очиб кўрган аёлини, оиласини унутаётганларку умуман гапирмасин...

Барно Султонова

@mittihaqiqatlar

HOKKULAR

Mitti shilliqurt,
sen Fuji tog’iga chiq,
lekin shoshilma!

Z.Zokirov tarjimasi: https://tarjimalar.uz/?p=371

VJ-23X xo’rsindi. “Koinot cheksiz, qo’limiz ostida yuz milliard gallaktika bor. Hatto bundan ham ko’proq.”

“Yuz milliard cheksiz degani emas! Bu cheksizlik tobora kamayib bormoqda! Bir o’ylab ko’r! Yigirma ming yil avval insoniyat yulduzlarning energiyasidan foydalana boshladi. Bir necha asr o’tib esa sayyoralar aro sayohat qilishga erishishdi. Insonlarning kichik sayyorani to’ldirishi uchun bir million yil ketdi. Gallaktikaning qolgan qismini to’ldirishiga esa bor-yo’g’i o’n besh ming yil! Hozir esa aholi soni har o’n yilda ikki barobarga oshmoqda.”

Samandar Nazirjonov tarjimasi: https://tarjimalar.uz/?p=376

​​#taqriz

📌 Anna Dostoyevskaya “Xotiralar”

Umr yo‘ldosh tanlash hayotdagi eng muhim narsaligini bilasiz. Endi siz yozuvchi yoki shoir bo‘lsangiz, hech yo‘q adabiyotni sevadigan bo‘lsangiz bu muhim va qiyin jarayon bir necha bor murakkablashadi. Ulug‘ adib Dostoyevskiyning bu borada chindan omadi kulib, taqdir unga Anna Snitkinani (qizlik familyasi) ro'baro qilgandi.

O‘zbek adabiyotida ham yozuvchi erlari haqida xotiralar yozgan ayollar bor. Masalan, Oybekning ayoli Zarifa Saidnosirova, Abdulla Qahhorning ayoli Kibriyo Qahhorova. Ushbu “Xotiralar” esa Dostoyevskiyning 14 yillik turmush o‘rtog‘i, hammaslagi, do‘sti va yori bo‘lgan Anna Dostoyevskayaga tegishli. Buyuk yozuvchilar haqida ko‘plab odamlar xotira yozishi mumkin. Ammo ayollarining yozgan xotira kitoblari shunisi bilan ahamiyatliki, unda siz adibni turfa rakuslardan ko‘rasiz, adabiy faoliyatidan tashqari shaxsiyati, insonlar bilan munosabati haqida mayda detallargacha bilib olasiz.

Rashkchi, qarzlari oshib-toshgan, tutqanoq kasali bilan og‘rigan shu bilan birga qarindoshlariga ham, begonalarga ham o‘ta mehribon, dahshatli darajada sodda, qimorga ehtirosi baland eri bilan yashash Anna uchun oson emasdi. Erini qattiq sevgan, uning iqtidori va aql-zakovatini yuksak qadrlagan bu ayol hamisha adibning og‘irini yengil qilish, ijod uchun sharoit yaratishga urindi. Erining tinchini buzadigan, tutqanoq tutishiga sabab bo‘ladigan narsalardan asrashga harakat qildi. Bemalol aytish mumkinki, agar bu oqila ayol bo‘lmaganida Dostoyevskiy hozir biz biladigan yuksak cho‘qqiga balki chiqa olmasdi. Chunki kamdan ham ayollargina erkakni iqtidori va tafakkuri uchun sevib qolib, umrini fido qilishadi.

Yigitlar, o‘zingizdan ojiz ayolni emas, kuchli va aqlli ayolni seving. Balki, u juda itoatkor bo‘lmas, ammo har qanday vaziyatda qo‘llaydi, tashlab ketmaydi, shaxsingizni abadiyatga, hech bo‘lmaganda ham farzandlaringiz xotirasiga yaxshi xislatlar bilan muhrlaydi.

Asarni albatta o‘qib chiqing. Dostoyevskiyning hali o‘zingizga noma’lum ko‘plab shaxsiy xislatlarini kashf qilasiz. Uning noyob kutubxonasi va bir maqolasining qanday qilib izsiz yo‘qolganini ham bilib olasiz. Kitobni Nodirabegim Ibrohimova sodda, ravon tilda tarjima qilgan.

✍ Mohichehra A’zam

@boqiy_darbadarr

Qo'shni Qozog'istondayam, Turkiyadayam oila, bokiralik temalarini yoshlar juda faol va oddiy muhokama qiladi tarmoqlarida. Hech kim biznikidek jazavaga tushmaydi, katta e'tibor ham qaratmaydi. Muhokama qilishga haqqi bor deb qaraladi. Kattalar hatto qayrilib ham qaramaydi. Ayniqsa Turkiyada o'rangan, muslima qizlari ham buni muhokamaga bemalol olib chiqadi. Shu bilan hech kim buzilib ketmaydi. Bu avvalo fikrlash uchun ham kerak deb bilishadi. Bizda yoshlar, ayniqsa, qizlar bir nima deb qo'ysin, hamma ziyoli-ziyosiz erkakka kun tug'adi. Buvam zamonidan qolganiyam aql beradi. Hey, toatingni qilib u dunyongni o'ylasangchi, hayot yoshlarniki, o'zi hal qiladi, o'zi fikrlasin, buyam nimadir o'ylab, gapira olsin degan mard yo'q. Bizda yoshlarniyam, ayol- qizniyam mol o'rnida ko'rishadi. Mol boqqandek boqishadi. Doim hamma uchun qulay bo'lishimiz kerak biz. Aytilgan paytda aytilganidekkina ma'rashimiz kerak xolos. Qulay gapirish, qulay kiyinish, ishqilib borligimiz bilan hech kimga xalal berib qo'ymasak bo'ldi.

P.s: umid qilamanki, unaqa zamoningiz o'tib bo'ldi, to'yib ovqat yegan avlod qatorida to'yib ovqat yegan qizlar ham hayotga kirib kelyapti. Qizlar o'ziga nima kerakligini aytishga, tanlashga haqqi bor. Hech bo'lmasa o'zi uchun! Bilaman, bu og'ir. O'rganmagansiz. Ammo kelajak 10-15 yilda o'rganib ketasiz nasib!

Мазали экан шу ширинликлар ))

"Воҳа" радиосида водий қизлари 🌷🔥 ижодий суҳбат қилдик. Мақтовлардан эриб кеттим 🫠

П.С. Хуршид Абдурашид қаққа қараяпти? Хоразмдан Қашқадарёгача водийликлар-эй 😌

Ёзган драблларим твиттерда эгасини йўқотган сурувдек кезиб юрибди 😒

Umuman kutilmaganda, yo’q joydan paydo bo’ldi bu shamol. Ertalab, aniqrog’i, soat o’n-u o’n sakkizda ayvonga kirlarimni yoyayotganimda, hatto shabada ham yo’q edi. Xotiram juda mustahkam. Chunki bir muddat o’ylanib qolgandim: Bunday tinch kunda qistirg’ichning keragi yo’q.

Qodirov Jamshidbek tarjimasi:
https://tarjimalar.uz/?p=379

Я вас любил: любовь ещё, быть может,
В душе моей угасла не совсем;
Но пусть она вас больше не тревожит;
Я не хочу печалить вас ничем.

Я вас любил безмолвно, безнадежно,
То робостью, то ревностью томим;
Я вас любил так искренно, так нежно,
Как дай вам Бог любимой быть другим.

Пушкин

@mittihaqiqatlar

Сизни севган эдим: қалбдаги олов
Сўниб битмаганди ҳали, эҳтимол:
Ранжитмасин лекин сизни ушбу ҳол,
Койитмасин асло ва бўлмайман ёв.

Сизни севган эдим: сокин, бенаво
Жасоратсиз эдим, ғашда бедаво:
Сизни севган эдим содиқ, вафодор,
Энди ҳақ айласин бошқага дилдор.

Ҳамид Олимжон таржимаси

@mittihaqiqatlar

Мен Сизни севардим, севгим эҳтимол
Дилда буткул сўниб битмаган чўғдир.
Бироқ Сиз меҳримни олмангиз малол,
Сизни заррача ҳам ранжитгим йўқдир.

Мен Сизни севардим ҳаяжонда лол
Гоҳ ҳайиқиб, гоҳи рашк-ла мулойим.
Самимий ва ёниб севганим мисол
Бошқа ҳам севолсин Сизни илойим.

Матназар Абдулҳаким таржимаси

@mittihaqiqatlar

Мен сизни севардим, севгим, эҳтимол,
Қалбимда бутунлай сўнмаган ҳали.
Севгим энди сизга келмасин малол
Ҳаддим йўқдир сизни хафа қилгали.

Гоҳо чўчиб, гоҳо рашк қилиб мен
Севар эдим сўзсиз, умидсиз.
Ҳар киши севса ҳам, мен каби севсин,
Чин юракдан самимий, чексиз.

Абдулла Орипов таржимаси

@mittihaqiqatlar

Бир шеър — уч таржима. Баҳо беринг.

Keyin esa… Andrey Petrovich har safar shu haqida o‘ylaganda yuragi orqaga tortib ketardi – gal kitoblarga kelgan edi. Qadimiy, qalin jildli, qog‘oz kitoblar. Ular ham onasidan meros. Raritetlar uchun kolleksionerlar yaxshigina to‘lashardi. Shu tariqa Graf Tolstoy Andrey Petrovichni bir oy boqdi. Dostoyevskiy – ikki hafta. Bunin – bir yarim hafta.

Shunday qilib Andrey Petrovichning eng yaxshi ko‘rgan, o‘n martalab qayta o‘qilgan yuztacha kitobi qoldi, xolos. Remark, Xeminguey, Markes, Bulgakov, Brodskiy, Pasternak… Kitoblar tokchada, to‘rt qatorni egallab turar edi.

Sher Abdigapirov tarjimasi: https://tarjimalar.uz/?p=383

Қайси кийимни танлайсиз ))