@shafiei_kadkani

ـــــــــــــــــــــــ
برداشت فردوسی از تاریخ
با یاد خادمِ بی‌بدیلِ فرهنگِ ایران؛
زنده‌یاد استاد دکتر عباس زریاب خویی
در زادروز ایشان


▪️برداشت فردوسی از تاریخ صورت حماسی دارد در شکل حماسهٔ یک ملت:
جهان پهنهٔ تاخت و تازِ دلبران و گردنکشانِ یک ملت است. این ملت در مرکز و قلبِ عالم جای دارد و اقوام و ملل دیگر در حاشیه و کنار آن قرار دارند. ایران، محسودِ اقوام و مللِ دیگر است و همه به آن به نظرِ احترام و بزرگی می‌نگرند. تاریخ اساساً با کیومرث که نخستین شاه ایران و همه جهان است آغاز می‌شود. شکوه و عظمت تاریخِ جهان همان شکوه و عظمت تاریخ ایران است و این تاریخ با همهٔ شکوه و عظمتِ آن، با افولِ عظمت ایران و برهم خوردن نظام شاهنشاهی در ایران افول می‌پذیرد و پایان می‌یابد.

شاهنشاهی و جهانداری با تاج و تخت و دیهیم و گوهر و اختر کاویان و زرینه‌کفش است و چون این همه از میان برود و منبر جای تخت را بگیرد، تاریخ در حقیقت پایان یافته است و نشیبی دراز در پایان آن‌همه فراز پیدا می‌شود که دیگر تاریخ نیست و سزاوار گفتن و به سخن در آوردن و پیوستن و نظم نیست و به همین جهت است که فردوسی در همین‌جا زبان می‌بندد.

اگر مقصود فردوسی از تاریخ، حماسهٔ ملت ایران نبود و تاریخ در نظر او وسعت و دامنه‌ای را که در نظر طبری داشت دارا می‌بود، فردوسی تاریخ بعد از اسلام را نیز به نظم می‌کشید. اما برداشت او از تاریخ فقط حماسهٔ ملت ایران است و حماسه مانند تاریخ نمی‌تواند مستمر باشد.

فرهنگی در سرزمینی به نام ایران با بیدار شدن کیومرث و هوشنگ و طهمورث و جمشید آغاز می‌شود. این دوران کودکی آن است. پس از گذراندن يک سن دورهٔ بحرانی به مرحله نوجوانی می‌رسد و فریدون و ایرج و منوچهر ظاهر می‌شوند. پیلی از آن دوران جوانی و غرور و افتخار است که روزگار کاووس و کیخسرو و رستم است.
ظهور زرتشت و گشتاسب دورهٔ بلوغ عقلانی و کهولت و خردمندی فرا می‌رسد و این دوره در عصر ساسانیان و مخصوصاً دورهٔ انوشیروان به اوج خود می‌رسد و بعدِ دورهٔ خسرو پرویز دورهٔ ضعف و انحطاط و پیری به سرعت فرا می‌رسد و با جنگ قادسيه و مرگ یزدگرد این فرهنگ نیز می‌میرد.

پس شاهنامه نیز در حقیقت تاریخ نیست بلکه بیان سرنوشت و تقدیر است. اما پیش‌بینی این سرنوشت نه بر پایهٔ علمی است، بلکه از روی اطلاع از سرنوشت ازلی است که از روی حرکات افلاک و ستارگان به دست می‌آید و بر پایهٔ این عقیده است که همهٔ اعمال بشری یکباره در لوح محفوظ و در حرکات پیچ در پیچ ثوابت و سیارات محفوظ و مضبوط است و تخلف از آن محال.

شطِّ شیرینِ پرشوکت
منتخبی از آثار زنده‌یاد استاد عباس زریاب خویی
به اهتمام دکتر میلاد عظیمی، صص ۴۳۵_۴۳۴
#پنجشنبه_ها_و_شاهنامه

🔺️اجرای سرود "حکیم والا، فردوسی" برای اولین بار در جشنواره ملی فردوسی

🎵 توسط گروه سرود فرزندان ایران

🎤شاعر: هوشنگ بهداروند، مدیر دبیرستان استعدادهای درخشان قیصر امین پور در شهرستان شوشتر
🎧آهنگساز و مربی فنی: مهرداد سعیدا
🧕🏻مربی دختران: سمیه ملاییان

#جشنواره_فردوسی
#گروه_سرود_فرزندان_ایران


@kheradsarayeferdowsi

🔘 عبدالله امیدوار، از اولین جهانگردان ایرانی در ۸۹سالگی درگذشت

🔺 «عبدالله امیدوار»، حدود ۶۸ سال پیش، همراه برادرش، «عیسی»، به سرزمین‌های ناشناخته در قاره آمریکا، آفریقا و قطب جنوب و شمال قدم گذاشت. سفر کم‌نظیر این دو برادر ماجراجو از سال ۱۳۳۳ خورشیدی آغاز شد. آنها نخست یک سفر هفت ساله با موتورسیکلت «ماچلس» انگلیسی به قدرت ۵۰۰ سی‌سی که روی گلگیر چرخ جلوی آن شعار «همه متفاوت، همه خویشاوند» نوشته شده بود، داشتند و بعد هم یک سفر سه ساله را با اتومبیل سیتروئن دو سیلندر که هنگام بازگشت از سفر اول، شرکت سیتروئن فرانسه آن را هدیه داد، انجام دادند.

🔺 برادران امیدوار، پیشگامان جهانگردی معاصر و همچنین از اولین جهانگردان ایرانی شناخته می‌شوند./ایسنا.
@ESHTADAN

امضا کنید: کارزار درخواست بهسازی و مرمت تندیس میدان فردوسی
https://www.karzar.net/48691

🏵آموزگار دوره سوم مدرسه‌ای در الیگودرز لرستان به دانش‌آموزان خود مهر به ایران را اموزش می دهد.


@shahnamehpajohan⁣⁣⁣⁣⁣
https://shahnamehpajohan.ir⁣⁣⁣⁣⁣

«زندگی‌نامهٔ تحلیلی حکیم ابوالقاسم فردوسی» در یک کتاب
 
کتاب «زندگی‌نامه‌ی تحلیلی فردوسی»
نوشتهٔ علیرضا شاپور شهبازی
ترجمهٔ هایده مشایخ
نشر هرمس

در مقدمه‌ی کتاب، هدف از این پژوهش، ارائه‌ی گزارشی منسجم، متکی بر جزییات و مستند از زندگی، افکار و دستاوردهای فردوسی عنوان شده است.

کتاب در شش فصل تدوین شده است. بخش نخست به بررسی منابع و مطالعات انجام‌شده اختصاص دارد. همچنین نویسنده در فصل‌های دیگر به تربیت و شخصیت، دین فردوسی و اوایل زندگی او پرداخته است. بحث درباره‌ی فردوسی و سلطان محمود، هجونامه‌ی سلطان محمود، مرگ و خاک‌سپاری از دیگر موضوع‌های مورد بحث در این کتاب است.

علیرضا شاپور شهبازی سوم شهریور سال ۱۳۲۱ خورشیدی در شیراز به دنیا آمد. دانش‌آموخته‌ی باستان‌شناسی و تاریخ ایران در مقطع دکتری در دانشگاه هاروارد بود. از این باستان‌شناس و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران ده‌ها کتاب و مقاله به زبان‌های فارسی و انگلیسی منتشر شده است. او استاد دانشگاه اورگن شرقی در آمریکا بود که در ۲۵ تیرماه ۱۳۸۵ درگذشت.

http://www.iranboom.ir/tazeh-ha-sp-285929972/khabar/9174-l----r---.html

@iranboom_ir

پیشنهاد برابرهای پارسی برای واژه عربی مرمت :

در فرهنگستان زبان و ادب فارسی چند دهه‌ی گذشته، واژه‌های «ویرایش»، «ویراستار» و «ویراسته» از مصدرwirāstan و -wirāy «ویراستن ،ویرای» که از زبان پارسی میانه ( پهلوی ساسانی) به پارسی دری رسیده ساخته شد، که کمک شایانی به پُر بار شدن زبان پارسی نو کرده است. از آنجا که در زبان پارسی میانه مصدر winnārīdan, ترتیب دادن، ، ویراستن, و ماده ماضی winnārist از ماده گذشته و پسوند ist- ماده مضارع winnār از ایرانی باستان -wi-ni-dār-a* داریم که به زبان پارسی دری نرسیده است.می‌توان از این مصدرهای کاربردی فراموش شده بهره برد و در زبان پارسی دری واژه «ویناردن» را بجای« مرمت کردن» ، و واژه «وینارت » به جای« مرمت» و واژه« وینارتار» یا «وینارگر، وینار کار» بجای واژه « مرمت کار»( کسیکه که پیشه اش مرمت است) پیشنهاد داد.
دکتر فره‌وشی نیز این مصدر را بگونه vinārtan خوانده‌اند و به درستی vinārtan را مرمت کردن و nisārišnīkīh مرمت و نوسازی، در واژه نامه پهلوی که پژوهش ایشان است آورده‌اند.

🖊پژوهش از: مهدی زمانیان
𐬬𐬁𐬯𐬞𐬊𐬵𐬭𐬈·𐬯𐬁𐬯𐬁𐬥𐬍.

🔥 اندیشکده  آژفنداک هوَخشَتَره  🔥
╔════  💐 💎══╗
@azhfandakhovaxshatare

اینستاگرام👇👇
instagram.com/koros_koros
╚═💥💫═════╝
بن‌مایه‌ها:
بررسی ریشه شناختی فعل‌های زبان پهلوی دکتر یداله منصوری.
بررسی ریشه شناختی فعل‌های زبان فارسی دکتر یداله منصوری.
واژه نامه پهلوی دکتر فره‌وشی
واژه نامه دهخدا.
(با سپاس از رهنمودهای استاد گرامی خانم دکتر ویدا نداف دکترای فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران🌺🙏🙏🙏🙏🙏).

مرغ بپرّ (دربارهٔ سابقهٔ یک ساخت دستوری و لغوی)

در نقدی که بر کتاب آقای حسن‌دوست نوشته‌ایم، توضیح داده‌ایم که کلماتی چون بخرد و بنام و بگاه/پگاه چگونه ساخته شده‌اند. اکنون آن را به زبان دیگر و به اختصار و با ذکر شاهدی دیگر تکرار می‌کنیم، بدون وارد شدن در جزئیات آنچه مربوط به ادوار قدیمتر زبانهای ایرانی است.
در ایرانی باستان و هندی باستان و بعضی دیگر از زبانهای هندی‌واروپایی، از ترکیب حرف اضافه و اسم می‌توان کلماتی مرکب ساخت. این مثالها از اوستاست:
pati-puthra, pati-tavah, pati-vīra.
همین الگوست که مبنای ساخت کلماتی مانند pad-xrad پهلوی و بخرد فارسی است. یکی از این کلمات بپر در فارسی و pad-parr در پهلوی است به معنای بالدار.
مرحوم یزدگردی در کتاب حواصل و بوتیمار (ص ۶ و ۲۳۰) این دو بیت را از فردوسی و ناصر خسرو نقل کرده و ساخت بپر را در آن دو بیت با بزن و برو و بخور در فارسی امروزی سنجیده و بنابراین مشتق از مادهٔ مضارع پریدن تصور کرده است:
از آن پس جهانجوی خسته‌جگر
برون کرد مردی چو مرغی بپر

روزی به پرّ طاعت از این گنبد بلند
بیرون پریده گیر چو مرغ بپرّ مرا

این رأی آن مرحوم نادرست است. مانند این خطا را مرحوم محمود شفیعی در کتاب ارجمند شاهنامه و دستور (ص ۲۹۳) کرده و به قید احتمال گفته است که بپر در آن بیت فردوسی به معنای مصدر (پریدن) به کار رفته است. در هر دو بیت، بپر یعنی بالدار.
این بیت گرشاسپ‌نامهٔ اسدی (ص ۳۹۶ چاپ مرحوم یغمایی) معنای بپر را روشنتر می‌کند:
همان خشت و تیر است مار بپر
فسونگر سواران پرخاشخر

مار بپر یعنی مار بالدار و همان است که در بندهشن در ذکر خرفستران و پرندگان آمده است (ترجمهٔ مرحوم مهرداد بهار، صص ۹۸، ۹۹، ۱۰۳؛ بهار به «پردار» ترجمه کرده)، از جمله:

bāz ī spēd rāy gōwēd kū mār ī pad-parr ōzanēd.
دربارهٔ باز سپید گوید که مار بالدار را می‌کشد.

به این منابع رجوع فرمایند:
J. Duchesne-Guillemin, Les composés de l'Avesta, p. 197.
J. Wackernagel, Altindische Grammatik, II, 1, pp. 69ff., 308ff.

این یادداشت را با ابراز مودت صمیمانه به دوست یکدل و گرانمایه، آقای میرسالار رضوی، از بهترین دانشجویان دانشگاه تهران و دانشجوی فعلی دانشگاه پرینستون، به پایان می‌آورم که اگر در طی این سالها کلاس درس من رونقی داشت و اشتیاق و علاقه‌ای را در دل بعضی برانگیخت از اثر صحبت او و دوستان نزدیک او و چند تن دیگر بود. این یادداشت نیز از آثار همان صحبت است.

راه اندازی مجله وزین سخن
از بیان : دکترپرویز ناتل خانلری

جنگ به ایران کشید، متفقین به ایران آمدند ، من کفیل اداره آموزش عالی بودم وبیست سی تومان اضافه حقوق می گرفتم، ازآن کارناچار استعفا کردم وآن درآمد اضافی هم قطع شد،قیمت ها بالا رفت ، خانه بزرگتری درخیابان آناتول فرانس پشت دانشگاه به مبلغ یک صدوسی تومان اجاره کرده بودیم ، که یک طبقه آن را من وهمسرم وطبقه دیگر را مادروخواهرانم دراختیار داشتیم، اما اجاره خانه ها به طور عجیبی بالا رفت ، وصاحبخانه که می دانست من استطاعت پرداخت بیش ازآن مبلغ را نداشتم حکم تخلیه خانه را ازدادگستری گرفت، ناچار از مادر وخواهرانم جداشدم ، یک خانه کوچک گیرآوردیم ومن وهمسرم به آنجا رفتیم وکسان دیگرم خانه کوچک دیگری درهمان محل اجاره کردند، جنگ وجیره بندی بود، وسیله حمل ونقل بسیار کم بود ودشواریاب، مادرم ساعت ها در راه های دور دنبال نان سیلو می رفت، وخوراک ما غالبا ازهمان نان با کمی قلیه کدو یا چیزهای دیگری ازاین قبیل بود، من بسیار ضعیف شده بودم وزنم به چهل وهشت کیلو رسیده بود، هرکس مرا می دید تعجب می کرد، به چندین دکتر مراجعه کردم ، بعضی احتمال سل می دادند و دواها تجویز می کردندکه اثری نداشت، مسئله بی غذایی بود، دراین ضمن مجله سخن را تاسیس کرده بودم که خرجش بیش از درآمدش بود ومبلغی مقروض شده بودم .

بن مایه : از دفتر خاطرات دکتر پرویز ناتل خانلری،مجله ایرانشناسی، سال پنجم.
https://www.tg-me.com/joinchat-AAAAAEHYoFT8GunTc2HSnQ
کانال فرهنگ جاوید را پیگیر باشید .

به‌مناسبت زادروز دکتر #منوچهر_ستوده

🏔 البرز
نخستین بار نام البرز در اوستا، که قدیمی‌ترین اثر کتبی ما ایرانیان است، دیده می‌شود. کوه «هرا» یا «هرائیتی» یا «هرابرزئیتی»، که نام آن مکرر در اوستا آمده‌است، در ترجمۀ پهلوی «هربرز» و در فارسی کنونی «البرز» شده‌است. در زامیادیَشت آمده: «نخستین کوهی که از زمین برخاست، ای سپنتمان #زرتشت، هرئیتی بلند است که همهٔ ممالک غربی و شرقی را احاطه کرده‌است»...
... در رشن‌یَشت چنین ضبط است: «اگر تو ای رشن (فرشتهٔ عدالت)، در قلهٔ هرائیتی (البرز) باشی، در آنجایی که گرداگرد آن ستارگان و ماه و خورشید دور می‌زنند، باز ما تو را به یاری می‌خوانیم»، و در جای دیگر همین کتاب آمده: «در ترک هربرز (قلهٔ البرز) خورشید و ماه و ستارگان دور می‌زنند»... .

برگرفته از مقالهٔ «البرز (۱)»، منوچهر ستوده، مجلهٔ مهر، سال هشتم، ش ۲، اردیبهشت ۱۳۳۱، ص ۱۱۳–۱۱۷.

#پرسه_در_متون
https://www.tg-me.com/cheshmocheragh