ወግ ብቻ

እቴጌ ለምኒሊክ እንዲህ አሏቸው
"እኔ ሴት ነኝ፤ ጦርነት አልወድም፡፡ ግን እንደዚህ ዓይነት ውል ከምቀበል ሞትን (ጦርነትን)እመርጣለሁ”
ለእኛለኢትዮጵያውያን ብቻ ሳይሆን ለመላው የጥቁር ህዝብ ኩራት የሆነው አድዋን ድል በጥቂቱ በወፍ በረር ቅኝት.....

"ምኒሊክ ተወልዶ ባያነሣ ጋሻ
ግብሩ እንቁላል ነበር ይሄን ጊዜ ሀበሻ"

ሃያዘጠኝሺህፈረሰኞችን ጨምሮ ከመቶ ሺህ እስከ መቶ ሃያ ሺህ የሚገመት አንድ ሺህ ኪሎ ሜትር በባዶ እግሩ የተጓዘ የኢትዮጵያ የገበሬ ሠራዊት በወታደራዊ አካዳሚ የሠለጠነውን የአውሮጳ ወራሪ ጦር የካቲት 23 ማለዳ አሥራ አንድ ሰዓት ግድም ገጥሞ ከረፋዱ አራት ሰዓት ላይ ሸልዶ ተራራ ወይም (ሶሎዳተራራ)፤ማርያምሸዊቶ፤አዲ ተቡን፤ ረቢ አርእየኒ (እግዚሃርአሳየኝ)…በመሠኘትየሚታወቁትእነዚህ ገመገሞችና ተራራማ ሥፍራዎች ዋነኞቹ የጦር ግንባሮች የጣልያንን ጦር ድል አደረገው ፡፡

የደረሰው ጉዳት
በኢትዮጵያ በኩል

የሞቱ፦፡ከ፬ እስከ ፭ ሺህ
የቆሰሉ፦
፰ ሺህ

በጥልያን በኩል
የሞቱ፦ ፯ ሺህ
የቆሰሉ፦ ፩ ሺህ ፭፻
የተያዙ፦፫ ሺህ
በጦርነቱ ወቅት ከተፈፀሙ እጅግ ከሚያስገርሙ ታሪኮች መካከል.......
“ጣሊያኖችእንዳስላሴወጥተው‘የእየሱስ ቤተ ክርስቲያንን ልቀቁ፤ ጦርነቱ ሲያልቅ በትልቅ ህንጻ እንሰራላችኋለን።’ አሏቸውና አንድ ሺህ ብር ሰጧቸው። ሁሉም ቤተክርስቲያኑን ሲልለቁ አንድ የሃምሳ አመት ቄስ ግን እምቢ አሉና ወዲያውኑ ተገደሉ። ከዚያም ቤተ ክርስቲያኑንና ቦታውን ጣልያኖች ተቆጣጠሩት። ሆኖም ክርስቲያን የሆኑ የጣሊያን ወታደሮች ‘ቤተ ክርስቲያን ውስጥ ገብተን አንዋጋም’ በማለታቸው ክርስቲያን ያልሆኑ ወታደሮች እዚያ ገብተው ጦርነቱ ቀጠለ… በጣሊያኖቹ ወገን ከእንዳስላሴ የሚተኮሰው መድፍ ብዙ ኢትዮጵያውያንን ጨረሰ።
ይሄን ጊዜ ነበር እንግዲህ እንዲህ ተብሎ የተገጠመላቸው
"የአድዋ ሥላሴን ጠላት አረከሰው
ገበየሁ በሞቴ ግባና ቀድሰው"

““ ፊትአውራሪ ገበየሁ ደረታቸውን ሰጥተው የጠላትን ጦር መግቢያ መውጪያ በማሳጣት ሲተገትጉ፣ በጥይት ተመትተው ሞቱና እዚያው ምንድብዳብ ተቀበሩ፡፡

ፊታውራሪ ገበየሁ አባ ጎራው በጦርነቱ ላይ ሲሰዉ አጼ ምኒልክን ጨምሮ ብዙዎች አዘኑ። በዚህን ጊዜ ምኒልክንም ሆነ ህዝቡን ለማጽናናት፤ “ገበየሁ ቢሞትም ባልቻ አለልዎ” ለማለት ጭምር እንዲህ ተባለ።
"ገበየሁ ቢሞት፣ ተተካ ባልቻ፤
መድፍ አገላባጭ፣ ብቻ ለብቻ" ተብሎ ተፈከረ
በደጃዝማች ጦር ስር የነበሩትና ታላቅ ጀብድ የፈፀሙት ሌላኛው ጀግና ሊቀ መኳስ አባተ ቧያለው ናቸው፡፡
አንደኛዉ የጣልያን መድፍ አፈሙዝ ላይ አነጣጥረዉ ሲተኩሱ፣ መድፉ ለቅርስ እንኳ ሳይተርፍ እንክትክቱ ወጥቷል፡፡ በዚህም ምክንያት፣
‹‹አባተ አባ ይትረፍ-ነገረኛ ሰዉ
ይህን መድፍ ከዚያ መድፍ አቆራረጠዉ
አበሻ ጉድ አለ-ጣሊያን ወተወተ
ዓይነ-ጥሩ ተኳሽ!ቧያለዉአባተ፡፡›› ተብሎ ተገጠመላቸዉ፡
የኢትዮጵያ በሠላም ጊዜ ገበሬ በጦርነት ጊዜ ጀግና ተዋጊ እንጂ ዘመናዊ ወታደራዊ መሠረት ያለው Professional Army ባልነበራት በዚያ ዘመን ለአንድ መቶ ሃያ ሺህ ሠራዊት የሎጂስቲክ አገልግሎት እየሰጡ ለረጅም ጊዜ መቆየት አስቸጋሪ ነው፡፡ ስለዚህ የጀግንነት ግለት ሳይበርድ የሎጂስቲክ (ስንቅትጥቅመድሃኒት)አቅምሳይዳከምበፍጥነት ጦር መግጠም እጅግ አስፈላጊ ነበር፡፡ የኢትዮጵያ ሠራዊት ጦርነቱን ፈጥኖ ለመግጠም ጣሊያኖች ወደ አድዋ መምጣት አለባቸው፤ ወይም ደግሞ የእኛ ሠራዊት ጣሊያኖች ወደመሸጉበት የኤርትራ ከፍተኛ ቦታዎች መሄድ አለበት፡፡ ስለዚህ ጣሊያኖች ወደ አድዋ እንዲመጡ ማድረግ የግድ ሆነና የአድዋ ድል ቁልፍ የምላቸው የአርባ ዓመቱ ጐልማሣ ባሻዬ አውአሎም ሀረጐት ተጠሩና ለአንድ ታላቅ አገራዊ ኃላፊነት እንዲሠናዱ ተደረገ፡፡
ባሻ አውአሎም በኤርትራና በትግራይ የሚመላለሱ ነጋዴ ነበሩ፡፡ ቀደም ሲል ራስ አሉላ ኢጣሊያኖችን እየሰለሉ እንዲግሯቸው፣ የኢትዮጵያን ጦር ምስጢር ደግሞ አሳስተው እንዲጠቁሟቸው ከባሻ አውአሎም ጋር ተስማምተው ነበር፡፡ በሚቀጥሉት ቀናት አውአሎም ለኢጣሊያ ኮሎኒያሊስት ወራሪዎች ከሚሠልሉ የአገር ተወላጆች (ፌርማቶሪዎች)ጋርወደባራቴሪ ተላኩ፡፡ ከመሄዳቸው በፊት ስንቅ ማለቁና ተስቦ በሽታ በሠራዊቱ ውስጥ መግባቱ ፌርማቶሪዎች ባሉበት ተለፈፈ፡፡ አውአሎምና ፌርማቶሪዎቹ ወደ ኤርትራ ዘልቀው ለጄነራል ባራቴሪ ይሄንኑ ነገሩት፡፡
ባራቴሪ ጊዜው አሁን ነው አለና የካቲት 22 አመሻሽ ላይ በአውአሎም መሪነት ሠራዊቱን ይዞ ወደ አድዋ ተመመ፡፡ የካቲት 21 እንዳይነሣ ዝናብ ስለያዘው እንጂ ታላቁ ጦርነት የካቲት 22 ሊደረግ ይችል ነበር፡፡ ስለዚህ ጄነራል ባራቴሪ በዝናብ በመያዙ ምክንያት ዘመቻውን በማግሥቱ አደረገና የካቲት 22 ቀን 1888 ዓ.ምሌሊቱንሙሉሲጓዝ አድሮ ሊነጋ ሲል የካቲት 23 ቀን 1888 ዓ.ምአድዋጦርግንባር ደረሠ፡፡ አውአሎም ከፊት ለፊታቸው የጀግናው የቱርክ ፓሻ የአፍሪቃ ጀኔራል አሉላ አባነጋ የገበሬ ሠራዊት ምሽግ እንደታያቸው መሮጥ ጀመሩ፡፡ ባራቴሪ፡- አውአሎም አውአሎም ብሎ ተጣራ፡፡ እስሀ ዝዋአልካዮ አያውለና ብለውት ዘለው አሉላ ምሽግ ውስጥ ገቡ፡፡ ዛሬ አንተን አያድርገኝ ማለታቸው ነው በአማርኛ፡- እስሀ ዝዋአልካዮ አያውለና፡፡
ከጥቂት ደቂቆች በኋላ ምድር ቁና የሆነችበት ድብልቅልቅ ያለው ጦርነት ተጀመረ፡፡ በዚህ ጊዜ እነ ራስ አሉላ በጀርባው ቆርጠው ገብተው መድፍ ሲተኩሱ ከአድዋ 10 ኪ.ሜወደኋላመሆኑን አርሞንዲ አያውቅም ነበር፡፡ ስለዚህ፣ ለተቀረው ጦር “ገብቻለሁ” ሲል በተመሳሳይ ሰዓት ከሦስቱም አቅጣጫ ተኩስ ተከፈተበት፡፡
የኢትዮጵያ ጀግና የገበሬ ሠራዊት ከጠዋቱ አራት ሠዓት ግድም ታላቁን የአድዋ ድል መቀዳጀቱን አረጋገጠ ፡፡ ብዙ ሺህ የኢጣሊያ ወታደሮች በጦር ሜዳ ተገደሉ፡፡ ብዙ ሺዎች ደግሞ ቁስለኛና ምርኮ ሆኑ፡፡ የተቀረውንና ድል ተመትቶ የተበታተነውን የኢጣሊያ ወታደር እያሣደደና እያባረረ አፍሪቃዊው ኃይል ፈጀው ፡፡
የዲፕሎማሲያዊ ድሉን የተቀዳጀችው ኢትዮጵያ፡- አውሮጳ ውስጥ ባስቀመጠቻቸው የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ወላጅ አባት ራስ መኮንንና ግራዝማች ዮሴፍ በተሰኙ ዲፕሎማቶቿ አማካይነት ነው፡፡ ጣሊያኖች ኢትዮጵያውያን ያልሰለጠኑ በመሆናቸው በምርኮኞች ላይ ሠብአዊነት የጐደለው ድርጊት ይፈፅማሉ ብለው ያስወራሉ፡፡ ግራዝማች ዮሴፍ በተለያዩ ቋንቋዎች እየፃፈ ለአውሮጳ ጋዜጦች ይሄን ያስተባብላሉ፡፡ ከጥቂት ጊዜያት በኋላ ደግሞ ኢትዮጵያ ልክ ዲፕሎማቶቿ እንዳሉት ምርኮኞችን "ግብር አብልታ "አካላቸዉም ምቾታቸውም ሳይጓደል ወደ አገራቸው ሰደደች፡፡

በመቶ ሺህ የሚሠላ የኢትዮጵያ ገበሬ ሠራዊት ከአንድ ቀን ባልበለጠ ጊዜ ውስጥ የአውሮጳ ቅኝ ገዢ ወራሪዎችን ድባቅ ከመታና ረግጦ ካስወጣ በኋላ ከምሽቱ አራት ሰዓት ግድም (የካቲት23ቀን)እንዳማርያምላይተሰባስቦ በአንድ እግሩ ቆሞ ቀኙን (ድሉን)ለሰጠውአምላክምሥጋና አቅርቧል፡፡
"
አባት ሆይ፤ ንቀውን የመጡ የአገራችንን ድንበርና ልዕልና የደፈሩ የአውሮጳ ኮሎኒያሊስት ወራሪዎችን እንድናሸንፍ (ድልእንድናደርግ)ስለረዳኸንእናመሰግንሃለን..."
በጥቂቱየአድዋድልይህን ይመስላል፡፡
ክብር ክብር ክብር ክብር
ደም ከፍለው አጥንት ከስክሰው ሀገር እና ሀይማኖታቸውን ጠብቀው ቅድስቲቱን ሀገር ኢትዮጵያን ላወረሱን አባቶቻችን እና እናቶቻችን ይሁን፡፡

ዩርዳን

@wegoch
@wegoch
@gebriel_19

6.2K views👋ገብረዬ, edited 02:22