#تیمور هم #شاعر بود و هم #کتاب دوست

در دوران حکومت تیمور، آثار خطی اصیل و معتبری به خط نستعلیق نگارش یافت.

جانشینان تیمور، همگی، افرادی #تحصیل کرده و با #فرهنگ بودند که از کتاب خانه ها و کارگاه ها حمایت و کتابهای خطی نفیس و منحصر به فردی را پردازش و تدوین کردند.

📚منبع:ابوالعلاء سودآور، هنر دربارهای ایران، ص 58 و 59

@tamadone_islami

🔴مقاله ی مهم بررسی جایگاه قبایل عرب مسیحی عراق در روند فتوحات مسلمانان با ساسانیان

خیلی از مردم نمیدانند که قبل از اسلام بسیاری از عرب ها در عراق زندگی میکردند و پادشاهی و حکومت خود را داشتند

و در هنگام فتوحات مسلمانان اکثر قبائل عرب مسیحی و بت پرست در عراق در ابتدا برای ساسانیان شمشیر زدند و مقابل مسلمانان جنگیدند. و تا قبل از قادسیه اکثر جنگهای عرب های مسلمان در مقابل عرب های مسیحی عراق بود!!

@tamadone_islami

بررسی جایگاه قبایل عرب مسیحی عراق در روند فتوحات مسلمانان با ساسانیان

📌 (بخش اول)

عرب ها از روزگاران کهن وارد سرزمین‌های حاصلخیز بین‌النهرین (عراق) شدند. مهاجرت آنان به حدی گسترده بود که بر ساکنان منطقه غلبه یافتند و به تدریج بافت جمعیتی عراق را دگرگون کردند. برخی از این قبایل به دلیل همجواری با مراکز مسیحی در بین‌النهرین به آیین مسیح گرویدند. اعراب توانستند تحت حمایت ساسانیان دولت لخمیان را در حیره تشکیل دهند. دولت ایران برای حفظ مرزهای خویش از آنان در برابر اعراب بدوی و امپراتوری بیزانس بهره می‌جست.

با آغاز فتوحات مسلمانان در ناحیة عراق، قبایل عرب مسیحی در برابر هم نژادان خویش قرار گرفتند.

از زمان اشکانیان آیین مسیحیت در ایران رسوخ یافت و در زمان ساسانیان گسترش بیشتری پیدا کرد. ساسانیان از همان سال‌های نخست بر جمعیت‌های مسیحی فراوانی در بین‌النهرین و مرزهای سوریه و ارمنستان فرمانروایی می‌کردند. علاوه بر این، سیاست‌های دولت مرکزی ایران در زمان جنگ با امپراطوری بیزانس نیز باعث ازدیاد بیشتر جمعیت مسیحیان در ایران گشت؛ ساسانیان در این جنگ‌ها گاه تمامی ساکنان یک ناحیه یا شهر را به نقاط داخلی قلمرو خویش کوچ می‌دادند. چون قسمت اعظم این مهاجران عیسوی مذهب بودند در هر گوشه‌ای از ایران مسیحیت به صورت محدود رواج یافت.

مبلغان مسیحی برای گسترش آیین خود تلاش زیادی انجام دادند، اما نتیجه‌ای به دست نیاوردند و مسیحیان در اغلب شهرها در اقلیت به سر می‌بردند. تنها مسیحیت در سواد (عراق) به عنوان مقر جاثلیق نسطوریان و پایگاه تبلیغی آنان رشد چشمگیری داشت. در این ناحیه بیشترین پیروان مسیحیت را اعراب و آرامیان تشکیل می‌دادند.

اعراب که جمعیت قابل ملاحظه‌ای در عراق داشتند، به عنوان متحدان دولت مرکزی ایران از مرزهای غربی ایران محافظت می‌کردند. هنگامی که مسلمانان حملات خود را متوجه عراق کردند، پیوستن قبایل عرب مسیحی به مسلمانان سبب تسریع فتوحات گردید.

حضور اعراب در سواد و تشکیل دولت عربی لخمیان ،مسلمانان بخش جنوبی سرزمین بین‌النهرین را سواد یا عراق نام نهادند. اعراب به جهت کثرت زراعت و پوشش گیاهی بر سطح زمین، آن گونه که گویی زمین سیاه شده است این ولایت را سواد خواندند.این سرزمین در شمال جزیرة العرب و شرق سرزمین شامات قرار داشت

در اواخر دوره ساسانی عراق نیز مانند سوریه موطن  عرب‌هایی بود که از روزگاران کهن وارد این سرزمین شده بودند. حمزه اصفهانی آغاز این مهاجرت را پس از سیل عرم می‌داند.این مهاجرت‌ها به حدی گسترده بود که بر ساکنان بومی مناطق غلبه یافتند و به تدریج بافت جمعیتی این مناطق را دگرگون کردند

در میان برخی قبایل عرب که به سرزمین بین‌النهرین آمدند و در عراق ساکن شدند نام تَنوخ بیشتر نمایان است. تنوخ شاخه‌ای از قوام ازد یمنی بود. امیر آنان، مالک بن فهم، با گروهی از ازدیان به عراق آمدند و در حدود حیره و انبار ساکن شدند. مالک، انبار را به عنوان اقامتگاه خویش برگزید.

همچنین بیشتر ساکنان انبار در دوره ساسانی نیز از قبایل عرب به ویژه تنوخ بود. نخستین امیر تنوخیان مالک بن فهم ازدی بود. پس از وی فرزندش جَذیمة بن الاَبرش حاکم شد

پس از جزیمه حکومت به خواهر زاده‌اش عمرو بن عدی بن نصر رسید. او بنیان‌گذار دولت لخمیان در حیره عراق بود. هسته اصلی آنان از تنوخیان تشکیل گردید. لخمیان در منابع عربی معمولاً با نام‌های مناذره، نعمانیه و آل نصر معروفند. منذر و نعمان دو نام معروفی بودند که اعضای این دودمان داشتند. عمروبن عدی برای نخستین بار مرکز حکومت خویش را حیره قرار داد

نفوذ آیین مسیحیت در میان لخمیان

مردمان حیره، مهم‌ترین شهر عرب‌نشین مرز غربی ایران، در آغاز بت‌پرست بودند. اعراب در کنار ساکنان بومی آن ناحیه که زرتشتی، صابئی و یهودی بودند، زندگی می‌کردند. نام برخی از بت‌های ایشان در تاریخ ثبت شده است، از جمله دو بت معروف ضیزنان که بر دروازه‌های شهر نصب شده بود و در جنگ‌ها از آن یاری می‌خواستند. بت‌های اللات، العزی، و سبد از دیگر بت‌های حیره بودند

انتشار مسیحیت در عراق همانند پذیرش مسیحیت در سرزمین سوریه در درجه نخست از سوی سریانیان صورت گرفت. تنوخیان به تدریج تحت تأثیر مبلغان مسیحی (یعقوبیان) به آیین مسیحیت در آمدند. در قرن چهارم میلادی تبلیغ این آیین در میان اعراب بین‌النهرین مانند دیگر نقاط ایران با دشواری مواجه گردید. اما در سده پنجم میلادی دو عامل باعث انتشار گسترده مسیحیت در میان اعراب گردید:

1- در این زمان کلیسای ایران از کلیسای قسطنطنیه جدا و آیین نسطوری در ایران به رسمیت شناخته شد. پادشاهان ساسانی به حمایت از این آیین در مقابل یعقوبیان و ارتدکس‌ها پرداختند. مبلغان نسطوری همچون مارابا در حیره و در میان لخمیان دست به تلاش‌های گسترده‌ای زدند و در سایه چنین تلاش‌هایی اعراب ایران به آیین نسطوری گرایش یافتند؛

@tamadone_islami

📌(بخش دوم)

2- اخراج نسطوریان از سوی امپراطوری روم شرقی در سده پنجم و مهاجرت آنان به ایران مهم‌ترین عامل انتشار مسیحیت در میان قبایل عرب بود. ورود مبلغان نسطوری به ایران و قراردادن نصیبین به عنوان پایگاه خود، سبب تماس مستقیم مبلغان نسطوری با اعراب گردید و مسیحیت در سطح گسترده‌ای در بین‌النهرین گسترش یافت.

به تدریج حیره، مرکز دولت لخمیان، به یکی از مهم‌ترین مراکز مسیحی در سرزمین‌های عرب‌نشین گردید. وجود دیر‌های متعدد همچون الأسکون،سَوَّا، عَلقَمَه، هند صغرا و هند کبرا در حیره گواه روشنی بر انتشار مسیحیت در میان اعراب است.

کتاب هشام بن کلبی تحت عنوان کتاب الحیره و تسمیه البیع و الدیارات و نسب العباد نیز نشان دهنده انتشار گسترده مسیحیت در این ناحیه است. مؤلف در این کتاب ضمن توصیف شهر حیره به ذکر کلیساها و دیرهای مسیحیان در پیش از اسلام می‌پردازد

با وجود گسترش مسیحیت در حیره، مرکز لخمیان، پادشاهان لخمی تا سال‌های بعد سرسختانه در شرک و بت‌پرستی باقی ماندند. روتشتاین علت این امر را در موقعیت ایشان در برابر شاهان ایران دانسته است. ضمن آن که گرایش به مسیحیت برای آنان امتیازات مادی و سیاسی نداشت.

گرچه پادشاهان لخمی همچنان بر آیین پدران خویش باقی ماندند اما مسیحیت در خاندان آنان نفوذ یافت؛ همسر منذر سوم مسیحی بود. همچنین مادر عمرو بن هند ـ دختر حارث بن عمرو ـ دیر هند کبرا و دختر نعمان بن منذر دیر هند صغرا را بنا نهاد. تنها نعمان بن منذر، آخرین پادشاه لخمیان، به آیین مسیح ایمان آورد و دیرلُلَّج را در حیره بنا کرد.

با پذیرش آیین مسیح از سوی نعمان بسیاری از اعراب حیره نیز مسیحی شدند. نعمان به شدت تحت تأثیر مرینای مسیحی بود به طوری که بدون کسب اجازه از او به کاری نمی‌پرداخت.فرزند نعمان بن منذر نیز پس از پدر به ساخت کلیساها و دیرها پرداخت

قبایل دیگر عرب مسیحی

چنان که ذکر شد، قبایل عرب متعددی به بین‌النهرین مهاجرت کردند. قبیله تغلب از قبایل بزرگی بود که از یمامه به بین‌النهرین مهاجرت کردند و در جزیره و عراق سکونت یافتند. این قبیله به همراه سه قبیله شیبان، اِیاد و بَهراء از «رضفات العرب» به شمار می‌رفتند. آنان پیش از شیبانیان بر قبایل ربیعه سلطه داشتند.

تغلبیان، همانند دیگر قبایل ربیعه، در عصر جاهلیت بت‌پرست بودند، اما به علت سکونت در بین‌النهرین به مسیحیت گرایش یافتند به گونه‌ای که در حوادث قرن هفتم در زمره قبایل عرب مسیحی قرار می‌گیرند.

دیرلُبّی در جانب شرقی فرات از منازل این قبیله بود.

ایادیان، از تیره‌های قبیله عدنانیان، از دیگر اعرابی بودند که به آیین مسیحیت گرایش یافتند. آنان از یمامه به سواد مهاجرت کردند و سنداد را مرکز اصلی خویش قرار دادند. همچنین آنان در خورنق، سدیر، باروق، صَندوداء و عانات ساکن شدند. ایادیان زمستان‌ها را در جزیره به سر می‌بردند و تابستان‌ها به منطقه سواد می‌آمدند و گاه دست به غارت نواحی اطراف می‌زدند. از این رو و در زمان خسرو انوشیروان آنان مورد خشم پادشاه ایران قرار گرفتند و تعداد زیادی از آنان به ناچار به تکریت واز آن جا به شام هجرت کردند.

در آستانه ظهور اسلام، آنان از جمله قبابل مسیحی به شمار می‌آمدند. بنای دیرالسّوا در نزدیکی حیره و دیرالأعور در اطراف کوفه یادگاری از ایادیان در عراق بود.

عِجل، ضُبیعه و نَمِر نیز از جمله قبایل عرب بودند که در اثر مجاورت مسیحیان بین‌النهرین به آیین مسیحیت گرویدند. این قبایل در زمره مسیحیان نسطوری قرار داشتند. در میان قبایل عرب تنها قبیله طی بود که مذهب یعقوبی را پذیرفتند. بخشی از این قبیله در سواد سکونت داشت. آنان در اختیار لخمیان قرار می‌گرفتند و در شمار سپاهیان ساسانی محسوب می‌شدند.گروهی از آنان پیرو گئورگیوس - جرجیس - اسقف یعقوبی بودند که در سال 742 م. درگذشت.دیر حنظله در عراق متعلق به این قبیله بود

فتوحات مسلمین در عراق و برخورد با عرب های مسیحی

اعراب مسلمان در ناحیه غربی جزیرة العرب زندگی می‌کردند با این حال با شرق جزیره العرب نیز ارتباط داشتند. پس از رحلت پیامبر اسلام، ارتداد بیش از هر جای دیگری در نواحی شرقی جزیره به ویژه سرزمین نجد رواج یافت.

مسلمانان برای سرکوبی این شورش‌ها بدان سوی اعزام شدند. فرماندهی بخشی از این حملات را خالد بن ولید برعهده داشت. او به تدریج برای سرکوبی قبایل مزبور در نواحی جنوب عراق قرار گرفت.

پیش از ورود خالد به عراق مثنی بن حارثه، رئیس قبیله بنی شیبان، از ابوبکر خواست که به سواد عراق بتازد. مثنی با این کار خواست تا به یاری اعراب مسلمان تهاجمات خود را به صورت گسترده در نواحی عراق ادامه دهد.

ادامه..

@tamadone_islami

📌(بخش سوم)

خالد چون در یمامه و بحرین از جنگ‌های رده فارغ شد، به دستور خلیفه در محرم سال دوازدهم رهسپار عراق گردید و مثنی بن حارثه تحت فرماندهی خالد قرار گرفت.

بلاذری می‌گوید مذعور بن عِجلی نیز از ابوبکر دستور جنگ گرفت و از سوی دیگر به ولایات سواد عراق هجوم آورد. در مورد نخستین مناطق مورد تهاجم خالد و مثنی در عراق روایت‌های مختلفی هست چون خالد به عراق رسید لشکر خود را به سه دسته تقسیم کرد؛ یک دسته به فرماندهی مثنی را پیش آهنگ سپاه ساخت. دسته‌ای را به همراه عدی بن حاتم روانه کرد و خود نیز با عده‌ای به دنبال آنان رهسپار شد. نخستین درگیری مسلمانان با سپاهیان ایران در #ذات_السلاسل بود که سپاه ایران شکست خورد و هرمز، سردار تند خوی ایرانی کشته شد.پس از آن اُبُلِّه به دست مسلمانان فتح شد. بلاذری متذکر می‌شود که پیکار ابله نخستین جنگ مسلمانان در این منطقه بود

آنگاه خالد به خُرَیبَه رفت و آن جا را گشود. خریبه اسلحه خانه ساسانیان بود. خالد در مذار بار دیگر با لشکر شکست خورده هرمز روبه‌رو شد و بر آنان غلبه کرد. پس از آن واقعه ثَّنی رخ داد.خالد سپس به جانب کسکر رفت. در طی مسیر در #ولجه با سپاهی مرکب از ایرانیان و #اعراب_مسیحی مواجه شد. در این جنگ عده‌ای از مسیحیان قبیله بکر بن وائل که در بحرین نیز با مسلمانان جنگیده بودند و نیز مسیحیانی از بنی عجل با خالد به جنگ پرداختند.

در این جنگ بسیاری از اعراب مسیحی که ایرانیان را در مقابل اعراب یاری می‌دادند کشته شدند و پسر عبدالاسود، رئیس عجلیان، و جابر بن بجیر از بزرگان این قبیله اسیر شدند

اعراب بکری به انتقام خون‌هایی که از آنها ریخته شده بود با دیگر اعراب نصرانی (مسیحی) همچون عجل، تیم‌اللات، ضبیعه و اعراب حوالی حیره متحد شدند و در اُلَّیس از قرای انبار تجمع کردند و اردشیر به بهمن جادویه نوشت که به یاری مسیحیان عرب به الیس برود.

جابان، سردار ایرانی با سپاهی از مسیحیان عرب، چون اعراب را ناچیز می‌شمردند آسوده به طعام نشستند. این کار سبب خشم خالد شد. جنگ #الیس جنگی سخت و خونین بود و به شکست قطعی اعراب مسیحی و ساسانیان انجامید. خالد سپس به اَمغیشیا رفت و این شهر را فتح کرد و از آن جا آهنگ حیره کرد. آزادبه، مرزبان آن جا، گریخت و بزرگان عرب حیره بر صد هزار و به قولی هشتاد هزار درهم با مسلمانان صلح کردند.

پس از فتح حیره، بانقیا به دست بشیر بن سعد فتح شد.فتح حیره و بانقیا راه تصرف شهرهای بین‌النهرین جنوبی را هموار کرد. دهقانان این مناطق بر جزیه با مسلمانان صلح کردند. خالد پس از این به سوی انبار عزیمت کرد. خالد در انبار با لشکر ساسانی به فرماندهی شیرزاد مواجه شد و بر او پیروز گردید. اعراب این جنگ را #ذات_العیون گویند. مردم انبار که از #اعراب_مسیحی به ویژه از تنوخ و قضاعه بودند - پس از محاصره حاضر به پذیرش صلح شدند.

آنگاه خالد رهسپار #عین_التمر، اسلحه خانه بزرگ ایرانیان شد. اعراب نمر، تَغلِب و ایاد که در فرمان عقبه بن ابی عقه بودند به مهران پیوستند و در آن جا لشگرگاه زدند.بلاذری به نقل از کلبی روایت می‌کند که خالد با سر کرده عرب نمریان به نام هلال بن عقبه جنگ کرد و بر او پیروز شد. و هلال در جنگ کشته شد.

خالد پس از این جنگ با کلیسایی مواجه شد که مسیحیان عرب در آن مشغول عبادت بودند. خالد آنان را اسیر کرد؛ از جمله اسیران حمران بن أبان بن خالد نمری، سیرین پدر محمد بن سیرین، برادرش یحیی بن سیرین و معبد بن سیرین بودند.به نقلی، خالد دژ عین التمر را به صلح گشود و این اسیران را در ناحیه‌ای دیگر یافت

پس از فراغت خالد از کار عَین‌التَّمر، عیاض بن غنم از او برای دفع اعراب مسیحی در ناحیه دومة الجندل کمک خواست. خالد به دومه رفت. در آن جا با قبایل بهراء، کلب، غسان، تنوخ، ضجاعمه برخورد کرد. ودیعه کلبی با مردم کلب و بهراء، ابن حدرجان با مردم ضُجاعم، و ابن ایهم با گروهی از غسانیان وتنوخ آمده بودند و کار را بر عیاض تنگ کرده بود.سپس خالد بر آنان پیروزی یافت

اعراب تغلب و بعضی از طوایف جزیره از غیبت خالد استفاده کردند و به خونخواهی عقه سر بر آوردند؛ از این رو خالد برای سامان دادن امور به حیره بازگشت. خالد قسم خورده بود که تغلبیان را در دیارشان غافلگیر کند و چنان کرد. ربیعه بن بجیر تغلبی نیز که به خونخواهی عقه در ثنی و بِشر فرود آمده بود، خالد بر آنان تاخت و آنان را غافلگیر ساخت. مقارن این احوال ابوبکر به خالد دستور داد که عراق را رها کرده و عازم شام گردد و مسلمانان را در نبرد با رومیان یاری نماید.

ادامه....

@tamadone_islami

📌(بخش چهارم)

چون #عمر_ابن_خطاب به خلافت دست یافت، ابوعبیده را به سوی عراق فرستاد و طی نامه‌ای به مثنی دستور داد که از فرمان ابوعبیده تجاوز نکند. در این زمان #یزدگرد در تیسفون به قدرت رسید. #رستم_فرخ_زاد که مقارن این ایام سپهسالار ایران شد و زمام امور را در دست گرفت برای جلوگیری از پیشروی مسلمانان دست به تدارک زده بود، از جمله دهقانان عرب عراق را بر اعراب مسلمان شوراند.

ابوعبیده چون به عراق رسید نزدیک حیره فرود آمد. جابان با لشکری برای دفع او رهسپار شد. در جنگی که رخ داد جابان شکست خورد و اسیر گشت و لشکر ایرانیان پراکنده شد مسلمانان در چندین نبرد پراکنده پیروز شدند از جمله در زندرود که اهالی آن عهد خود را شکسته بودند.

سرانجام مسلمانان با سپاه ایرانیان به فرماندهی مهران رو به رو شدند. نبرد در منطقه‌ای به نام بُوَیب رخ داد. در حین جنگ جوان عرب مسیحی از قبیله بنی تغلب خود را به مهران رسانید و او را کشت و بر اسب او سوار شد و فریاد برآورد که من او را کشتم. در این جنگ طبری از حضور گروهی از تغلبیان عرب مسیحی در کنار مسلمانان سخن می‌گوید.

مسلمانان در این جنگ پیروز شدند. مثنی به انبار دوباره تاخت و در انبار، مرزبان ایرانی به نام بسفرج را وادار نمود که تا راه او را بگشایند . فرات بن حیّان تغلبی و عتیبه بن نهّاس را روانه کرد و دستور داد بر قبیله عرب تغلب در صفین بتازند و خود نیز در پی آنان روان شد. در صفین اعراب نمر و تغلب که در جاهلیت با طوایف بکر بن وائل جنگ‌های فراوانی کرده بودند، حضور داشتند. این دسته از سپاه مثنی به راهنمایی سه تن از تغلبیان به سوی قبیله تغلب رفت و بر آنان تاخت و جنگاوران آنان را کشت .

می‌توان گفت پس از این درگیری‌ها اولین جنگ میان امپراتوری ساسانی و مسلمانان در منطقه‌ای به نام #قادسیه در نزدیکی کوفه رخ داد. شمار سپاهیان ایران را 120 هزار تن ذکر کرده‌اند و فرماندهی آنان را رستم برعهده داشت. مذاکرات میان مسلمانان و ایرانیان به نتیجه‌ای نرسید.میان دو سپاه جنگ آغاز شد. رستم فرمانده ایرانیان در این جنگ کشته شد و پارسیان به سوی تیسفون گریختند

در این زمان مسلمانان قصد #تیسفون کردند. تیسفون مجموعه هفت شهر بود، در کنار هم و در دو سوی دجله که حصارهای بلندی بر گرداگرد این شهر کشیده شده بود. مسلمانان ابتدا ساباط را گشودند و سپس اهالی بهرسیر - مسلمانان ویه اردشیر را بهرسیر ضبط کردند - با مسلمانان به جنگ پرداختند. در این شهر مسیحیان عرب و آرامی فراوانی زندگی می‌کردند، مسلمانان این شهر را تصرف کردند. سپس به سوی رومیه یا رومیگان که کمی دورتر از تیسفون قرار داشت رهسپار شدند با اهالی این شهر پیمان صلحی منعقد شد

🔴عملکرد قبایل عرب مسیحی در مواجهه با مسلمانان

منطقه سواد عراق در دو دوره زمانی مورد هجوم مسلمانان قرار گرفت. ابتدا در دوران خلافت ابوبکر سپاهیان اسلام به سوی این منطقه گسیل شدند و پس از یک سلسله زد و خوردها، خالد به فرمان ابوبکر جبهه شرقی را رها کرده به سوی شام رفت. سیر دوم فتوحات در خلافت خلیفه دوم از سر گرفته شد و منجر به تصرف کامل این منطقه به دست مسلمانان گردید. عملکرد مسیحیان در این حملات متناسب با شرایط بود.

در دوره نخست حملات مسلمانان در زمان خلافت ابوبکر، قبایل #عرب_مسیحی در کنار ایرانیان و در مقابل هم نژادان خود صف‌آرایی کردند. حضور قبایلی چون بنی نمر، ضبیعه، عجل، تیم‌اللات و ایاد در جنگ‌ها حکایت از آن دارد که در این زمان آنان به حمایت ساسانیان در مقابل مسلمانان ایستادگی کردند و از دیار خویش دفاع کردند. در برجسته‌ترین نبردها مثل الیس و وَلَجَه، بیشتر سپاهیان ایران از #اعراب_مسیحی عراق تشکیل شده بود. می‌توان گفت که در جنگ‌های دوره نخست، سپاهیانی که در مقابل مسلمانان ایستادگی کردند از اعراب مسیحی تشکیل شده بودند و تنها شخصی پارسی فرماندهی آنان را برعهده گرفت.

مسلمانان در دوره نخست حملات خود به عراق جنگ‌های بسیاری با مسیحیان عرب داشتند . علت اتخاذ چنین استراتژی را باید در هدف خالد جست‌وجو کرد. خالد در نظر داشت قدرت قبایل عرب در منطقه را بشکند، از این رو تغلبیان و نیز قبایل مطیع آنان همچون نمر و ایاد را آماج حملات خود قرار داد. در ثنی نیز بسیاری از مسیحیان عرب تغلب که کشته شدند. خالد در الیس نیز بسیاری از اعراب را شکست داد و کشته شدند. در این نبرد بیشتر سپاه ایران از اعراب مسیحی مخصوصاً #بنی_عجل تشکیل شده بود.

در الیس پس از شکست نیروی قبایل عرب با مردم شهر صلح شد. شایان ذکر است که خالد به دستور خلیفه به مردم شهرها و دهقانان آسیبی نمی‌رساند تا به کار آبادانی بلاد بپردازند.

ادامه....

@tamadone_islami

📌(بخش پنجم)

مرحله دوم از هجوم مسلمانان به سواد عراق در زمان خلافت عمر ابن خطاب صورت گرفت

در این زمان که #یزدگرد سوم پادشاه ایران شده بود، تلاش کرد تا به اوضاع نابسامان ایران بهبود بخشد. او سپاهیانی را برای مقابله با مسلمانان به عراق گسیل کرد. در این دوره دیگر مسلمانان با مقاومت قبایل مسیحی عرب مواجه نمی‌شد، بلکه #مسیحیان_عرب به مسلمانان یاری می‌رساندند. در نبرد #جسر #ابوزید_مسیحی به کمک مسلمانان شتافت. هنگامی که شکست مسلمانان در جنگ جسر قطعی به نظر می‌رسید یکی از رؤسای مسیحی قبیله طی به نام اسپریوس لاریتوس داوطلب کمک به مثنی شد و قایق‌هایی را که تنها وسیله عقب‌نشینی بود آماده کرد و بدین وسیله مسلمانان توانستند از معرکه بگریزند.

مسلمانان یک سال پس از جنگ جسر فتوحات خود را از سر گرفتند. در #بویب قبایل #عرب_مسیحی آشکارا موضع خود را در قبال مسلمانان تغییر دادند. هنگام صف‌آرایی دو سپاه در برابر هم، انس بن هلال نمری با جمعی از مسیحیان نمر و اسبان‌شان به کمک مثنی آمدند و عبدالله بن کلیب بن خالد با مسیحیان تغلب به مسلمانان پیوستند. اگر چه قبیله تغلب در دوره نخست با ضربات شدید مسلمانان مواجه شدند، اما در این زمان در کنار مسلمانان قرار گرفتند و به یاری آنان پرداختند. اهمیت حضور تغلبیان زمانی روشن می‌گردد که جوانی از این قبیله مهران سردار سپاه ایران را کشت.

در #جلولا نیز به هنگامی که پارسیان در مقابل مسلمانان قرار گرفتند قبایل عرب مسیحی به مسلمانان پیوستند. در نبردهای بعدی نیز شاهد حضور قبایل تغلب، ایاد و نمر در کنار مسلمانان هستیم

🔴علل تغییر موضع قبایل عرب مسیحی در عراق را باید در چند عامل جست‌وجو کرد:

1. در دوره نخست حملات، خالد ضربات سختی را بر پیکره این قبایل به خصوص قبیله تغلب وارد آورد و توانست وحدت آنان را بشکند، به طوری که در نبرد بویب عده‌ای خالد را همراهی می‌کردند و گروهی در جنگ شرکت نکردند.

2. عصبیت و هم نژادی آنان با اعراب مسلمان. اعراب مسیحی همانند برخی از هم نژادان خود گرچه تحت تأثیر محیط از آیین شرک و بت‌پرستی روی گردان شده بودند اما در شیوه زندگی خود تغییری ایجاد نکرده بودند و همچنان خصلت‌های خود را نگه داشته بودند. از این رو تمایل آنان به هم نژادان خود امری طبیعی بود.

3. موفقیت مثنی در همراه کردن قبایل با خویش. این امر اگر چه از نظر مورخان دور مانده است اما مثنی توانست در فاصله یک سال میان نبرد جسر و بویب این قبایل را با خویش همراه کند.

4. قبایل عرب مسیحی با ایرانیان هیچ گونه پیوندی نداشتند. این قبایل از نظر نژاد و نیز مذهب با ایرانیان تفاوت داشتند آنان حتی به مکان خاصی نیز وابستگی نداشتند و زندگی کوچ نشینی خود را در مناطق بین‌النهرین ادامه می‌دادند.

5. ایرانیان رفتار خوبی با اعراب نداشتند و اعراب در نظر آنان قومی پست و حقیر بودند.

6. در این تغییر موضع، ضعف قدرت دولت مرکزی در ایران نیز مؤثر بود. پس از جنگ قادسیه که سپاه ایران متلاشی شد دیگر امیدی به قدرت امپراتوری ساسانیان نبود.

علاوه بر موارد مذکور، در میان قبایل عرب مسیحی قبیله طی در دوره نخست در کنار دیگر قبایل در برابر مسلمانان حضور نداشتند و در دوره بعد در نبرد جسر مسلمانان را یاری کردند. علت کمک قبیله طی را باید در مذهب آنان که بر مذهب یعقوبی بودند جست‌وجو کرد. یعقوبیان به دلیل اشتراک مذهب با مردم سوریه مورد سوءظن شاهان ساسانی بودند و همواره در تبلیغ دین خود محدودیت‌های فراوانی داشتند. سیاست‌های دولت ایران در مورد یعقوبیان باعث خشم آنان از ولی نعمتان خود گردید، از این رو در این نبرد مسلمانان را یاری کردند.

🔴آرنولد معتقد است قبایل عرب مسیحی به غیر از تغلب به اسلام گرایش یافتند.وی می‌نویسد پس از جنگ قادسیه بسیاری از قبایل مسیحی که در دو طرف فرات زندگی می‌کردند نزد سعد آمدند و گفتند: «قبایلی که ابتدا اسلام را پذیرفتند عاقل‌تر از ما بودند. اینک که رستم کشته شده ما نیز دین جدید را می‌پذیریم».

اسلام در میان قبیله تغلب بتدریج نفوذ یافت که نمونه بارز آن #حمدانیان هستند. بنی حمدان که خود را جزء قبیله تغلب می‌دانستند در قرن سوم وچهارم هجری دولت شیعی حمدانیان را در موصل و شام به وجود آوردند.

قبیله طی بخشی که در ناحیه عراق ساکن بودند در زمره قبایلی بودند که در سال‌های اولیه، اسلام نیاوردند و بر نصرانیت خود باقی ماندند.

چنین به نظر می‌رسد که عرب های مسیحی در سده‌های نخست بر آیین خویش باقی ماندند. چنان که در کوفه پیوسته دو اسقف نسطوری و یعقوبی حضور داشتند.نظر می‌رسد مسیحیت در میان مردم شهرها و میان دهقانان بیشتر از قبایل باقی ماند.

وجود دیرهای متعدد در عراق که در سده‌های بعد نیز رونق داشت و راهبان در آن حضور داشتند خود نشانه‌ای از تداوم مسیحیت در سده‌های بعد است.

@tamadone_islami

📚منابع:

محمد محمدی ملایری، تاریخ و فرهنگ ایران در دوره انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی (تهران، توس، 1375) ج 2، ص 57.

ابوعبدالله حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الأنبیا، ترجمه جعفر شعار (تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1366) ص 99.

ابوالحسن علی بن حسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجواهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده (تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1344) ج 2، ص 169

پیگو لوسکایا و نینا ویکتورونا، اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران در سده‌های چهارم و پنجم میلادی، ترجمه عنایت الله رضا (تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی پژوهشگاه علوم انسانی، 1372) ص 630.

جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام (بیروت، مکتب النهضة، 1978 م) ج 6، ص 596.

محمد بن جریر طبری، تاریخ الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده (تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1352) ج 3، ص 1275 - 1274.

توماس آرنولد، تاریخ گسترش اسلام، ترجمه ابوالفضل عزتی (تهران، دانشگاه تهران، 1358) ص 37.

حتی، فلیپ خوری، شرق نزدیک در تاریخ، ترجمه قمر آریان، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1350.

یاقوت الحموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، قدم لها، محمد عبدالرحمن المرعشی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، موسسه التاریخ العربی، بی‌تا.ص 308, 346, 368

@tamadone_islami

✍️#بزرگ_علوی در کتاب دیو دیو بزرگترین اهانت ها ، تحقیرها ، فحاشی ها را به عرب های مسلمان می‌کند ، و نمونه ی بارز یک نژادپرست پست به تمام معنا هست ، اگر کسی این کتاب را بخواند به تنفر و کینه ی عمیق این شخص به ظاهر ادیب و به باطن دیو پی میبرد

مجموعۀ انیران شامل سه متن داستانی به نام‌های «شب بدمستی» از شین پرتو،‌ «دیو!… دیو!» از بزرگ علوی و «سایۀ مغول» از صادق هدایت است. این مجموعه در سال ۱۳۱۰ منتشر شده است؛ یک سال پس از بازگشت هدایت از اروپا به ایران. انیران، سرشتی نژادپرستانه دارد و داستان‌های آن مطابق با جو باستان‌گرایی افراطی‌ای نوشته شده‌اند که در آن برهۀ تاریخی در برخی محافل ادبی و فرهنگی رواج گسترده‌ای داشت.

گزیده ای از کتاب دیو ... دیو بزرگ علوی نویسنده ی معاصر :

...بازار کوفه است در ۱۳۰۰ سال پیش یا کمتر.
دختران عجم را به معرض بیع میگذارند حجاب عفت ایرانیان را اعراب می درند مگر چه شده است؟

شیر شتر ،پشم شتر، کشک شتر، پشکل شتر، سنگلک شتر و کینه شتری تمدن چند صد ساله ساسانیان را نابود میکند.

عربی با عمامه قرمز، صورت سیاه، دندان‌های گراز زرد، با چشم‌های مهیب، شمشیری در دست گرفته و فریاد می‌زند

”این تازیان از همان دیو و ددانی هستند که در نامه‌های پیشینیان ما چندین بار از آنها اسم برده شده”

چه بگویم؟ آیا دیدن آن برای من بس نیست. تازی یعنی نکبت، وحشی‌گری، خون‌ریزی، دزدی، هیزی و هزار گونه درندگی دیگر. این است رویه و آیین آنها ( اشاره به اسلام)

...اگر هنوز مهر من در دل تو باقی است، از بچه من نگاهداری کن. او را به تو می‌سپارم، آرزویم همین بود که به ایران بیایم. اینجا بمیرم و پسرم ایرانی بشود. هیچوقت نخواستم که یک نفر تازی از من به وجود بیاید. ۱۲ سال است که به در بدری زنده هستم”

”چرا استخوان لای زخم می‌گذارید؟ شما همه می‌دانید که بزهکار کیست. او از ما نیست. او تخم و ترکه #عرب است. او #دیو است. از آن چهره سیاه و ریش ژولیده‌اش پیداست. ما دروغ نمی‌گوییم. ما دیو نیستیم. دیو است که در ما تخم تبه کاری می‌پاشد. دیو #عرب است که ما را به این روزگار کشانده، او را باید #کشت!! باید نابودش کرد! ایرانی دروغ نمی‌گوید. ایرانی دورو نیست. (مصداق بارز نژادپرستی و خودبرتر بینی)

این خون چرکین تازی است که در او جلوه‌گر شده است، اندیشه و فکر تازی (اسلام) است. چاپیدن و دزدیدن، خوی دیو است. دیو، عرب است. سه سال است که من زن او هستم. در این مدت من به خوی نکبت او پی بردم”

آن چشمهای زهرآگین پر از هوس او، آن دستهای سیاه پشم آلودش، همه نشانه دیوی است. نه، او ایران را دوست ندارد او زیر چادر میان بیابان به دنیا آمده ، دلبستگی به این آب و خاک ندارد او از ما نیست گرد و خاک بیابان خورده، دلش صاف نیست. او دیو است دیو است، دیو است! »

📚منبع:

📒فريدون آدميت، انديشۀ ميرزافتحعلي آخوندزاده (تهران: خوارزمي، 1349)، 120

📒ميرزاآقاخان كرماني، سه مكتوب (فرانكفورت: البرز، 2005)، 128-139.

📒دیو ...دیو ، بزرگ علوی صفحات ۱۳ و ۱۴

✍️مروان پاشا

@tamadone_islami
@tamadone_arab

کتابچه دیو ..دیو!
مملو از نژادپرستی و توهین به عرب و‌اسلام

✍️اثر نویسنده : بزرگ علوی

@tamadone_islami

طوفان الأقصی
♥️‏@AL_AQSA_STORN2

آیا عاشق یادگیری زبان عربی هستید؟
♥️‏@languageteaching11

مکتبه التوحید
♥️‏@maktab_AlTowhid

خواهرم غصه نخور
♥️‏@ADMMMJ1234

بازگشت به سوی الله
♥️‏@Toba_230

حــــب الــلــه
♥️‏@Metabolism5

حُبُّ الْقُرٰآن
♥️‏@zad_alkheir1

بیداری دلها
♥️‏@bidaredelha

آگاهی از اسلام
♥️‏@Islamicinformation02

مطالبهای دینی
♥️‏@norhdalet

قرآن برای بشریت
♥️‏@Clip_tasawirhaieghorani

پاســخ بہ هـزاران ســول شــرعی
♥️‏@molanaasadullah

تقویم رسمی اهلسنت
♥️‏@bazrat_khaire

کلاسهای آنلاین حفظ قرآن کریم وعلوم تجویدی
♥️‏@tolo_haq_persian

درس هایی از قرآن و سیره نبویﷺ
♥️‏@karimihabibollah1

تلاوت های قاری های مشهــور اسلام
♥️‏@Arihan3

القرآن و الحديث
♥️‏@Alhajhassani

کانال نور هدایت
♥️‏@NourHadayat1401

اعترافات یک عاشق
♥️‏@muslehoon

معلومات جدید
♥️‏@AYAA_MIDANSTI

میخواهم توبه کنم اما...
♥️‏@balaghuu_fa

اناشید بدون موزیک
♥️‏@nourhadaayat3

کلید اسرار
♥️‏@paak_1

معدن کتاب های PDF اسلامی
♥️‏@hamzaketab

قـــاری عـبـدالــرحــمـــن مــســـعــد
♥️‏@islam_sobhi_9li9

پرسش و پاسخ
♥️‏@Porsesh_2023

برنامه قرآن و احادیث
♥️‏@khadimzahid_786

خود درمانی با قرآن در منزل بدون راقی
♥️‏@QoRaaNDaRmAni

سرودهای بدون موزیک
♥️‏@sorud_sunni

تفسیر
♥️‏@Tafsv

استوری خاص
♥️‏@Storyhie_NAAB

نشرعقیده امام ابوحنیفه رحمةالله علیه
♥️‏@Mazhabe_Ahnaf

نور هدایت
♥️‏@nourHadayat

عفیفه‌ی مسلمان
♥️‏@Zanan_danishwarislam12

ڪانالی برای محجــبہ هــا
♥️‏@Freshta_Chadori

اللــهُمَّ أَصْلِحْ قَلْــــــبِي
♥️‏@AllahummaaslehQalbi

عربی را روان صحبت کن
♥️‏@At_Tayyeb

متن کمیاب اهل سنت
♥️‏@clip_sunni

دوستداران رسول اللهﷺ
♥️‏@dostdarrasul

مجــموعہ یی از دعـاهای پیـامبران
♥️‏@Dua_Manajat

دنیایی معلوماتِ اسلامی و عمومی
♥️‏@Islamic3questions

مسلمین
♥️‏@aslami98

مــعـدن مــتــن هــای تــک خــطی
♥️‏@hurolain

همسر داری
♥️‏@hamsarankhob2

حَسبُنَا اللهُ وَ نِعمَ الوَکِیلُ
♥️‏@yaqodos

راه نجات از مشکلات
♥️‏@barnamahaidenihamishs

ســخنان ارزشــمند
♥️‏@Arzashmand_999

کلیــپ و تصاویـرهـای قــرآنـــی
♥️‏@cliephaieghoranie

سریال ومستند اسلامی
♥️‏@Qurankarimandmoostanad

اناشـید↷اسلامــی
♥️‏@nasheed_eslami

تجوید آسان
♥️‏@Tajweed1402

اســـــتوریهای نــابـــ
♥️‏@Storythenewest

سخنان ناب
♥️‏@Drahmadziadanish

جملات قشنگ
♥️‏@jomlat_ghashange

وِصـــ𓂆ـــالِ مَعبود𔘓
♥️‏@Vesal_Mabod

منبــعِ استــوری آمـاده
♥️‏@eslah_Qalb

تلاوت های ناب و نایاب
♥️‏@QarianeJavan

تسکین دل
♥️‏@taskin_dell

جایگاه زن در اسلام
♥️‏@WOMAN_ZAN

حُبِّـღ‌حَلال
♥️‏@hobehalal1

زندگی با الله زیباست
♥️‏@zendegibaallahzibast

مولانا طارق جمیل فارسی
♥️‏@tariqjameelfarsi

پندهای زیبا
♥️‏@pandezibaa

زیــباترین عڪس نوشــتہ ها،و اســتوری
♥️‏@Omiddanah

ڪانــال بــه یاد اللّھﷻ
♥️‏@beiadeallah

عطر بهشت
♥️‏@AtereBEHSHT

الله امید زندگیم
♥️‏@MOVAHED_KORD

استـوریـاش معرڪہ‌س•°
♥️‏@Estorii_Qoran

صحیح بخاری
♥️‏@sahiholbokhari

آموزش تجوید سطح 1 و 2
♥️‏@amoozeshe_tejvid

سوالات چند گزینه ای اسلامی
♥️‏@sooalatt

مذهب امام‌ ابو حنیفه رضی الله عنه
♥️‏@emamhanife

ازدواج خوشبختی در سايه اسلام
♥️‏@Moslm_990

داستان های بهلول دانا
♥️‏@Bohlloolhakim

همسرانه های اسلامی
♥️‏@sonee87b

حب حلال
♥️‏@admmmj123

حجابسرای آزیتا
♥️‏@azitatanara

آداب و سخنان پیامبر
♥️‏@mehrbani3450

عربی‌جامع‌و‌آسان‌برای‌همه
♥️‏@iqraredu

مظهر حق
♥️‏@mazharehaq

زیباترین نوشتـہ‌ها و متـن ها
♥️‏@arome_delam1

فضایل استغفار
♥️‏@Tobe_Isteghfar

کانال شیخ محمدصالح پردل
♥️‏@sh_pordel

تاریخ و تمدن طلایی اسلام
♥️‏@tamadone_islami

سخنرانی های ناب اسلامی
♥️‏@sh_pordell

عرب های مسلمان به عنوان مقامات عالی در امپراتوری بیزانس

@tamadone_islami

عرب های مسلمان به عنوان مقامات عالی در امپراتوری بیزانس


منابع تاریخی عباسی و بیزانسی مملو از اسامی اعراب در بیزانس است. دستگیری اعراب و انتقال آنها به قسطنطنیه پس از یورش به مرزهای عباسیان امری رایج بود.

کنستانتین هفتم پورفیروگنتوس و استخدام زندانیان عرب در صنایع تولیدی و خدمات به مالکان زمین یا دولت را برجسته کرد .

امپراطوران یک استراتژی کلی برای استفاده از جنگجویان و جاسوسان مسلمان عرب علیه خلافت داشت. بیزانسی ها اسیران عرب را به عنوان مبارز و جنگجو بسیار ارزشمند می دانستند.

هنگامی که ارتش بزرگی از خان سیمئون بلغارستان در سال 896 پس از میلاد به قسطنطنیه حمله کرد، امپراتور لئو ششم برای محافظت از شهر کاملاً به آنها تکیه کرد. اعراب مسلمان را در مواضع نظامی مهم بیزانس از جمله گارد امپراتوری قرار گرفتند.

تسهیلات اعراب پایانی نداشت و برخی از آنها حتی امپراتور شدند. منابع عربی به لئو سوم ( ایلیون ) متولد سوریه اموی، نیکفور اول ( نقفور ) از قبیله مسیحی عرب غسانی و نیکپوروس دوم فوکاس اشاره می کنند که همگی از عرب بودند.

ابن اثیر در کتاب الکامل فی التاریخ از فوکاس به عنوان یکی از بهترین مسلمانان طرسوس به نام ابن الفقاس یاد می کند. بازرگانان عرب در حال راه رفتن آزادانه در قسطنطنیه دیده شدند. پایتخت بیزانس برای آنها مساجد و مکان هایی برای اقامت داشت.

رضایت شاهنشاهی بیزانس از عملکرد اعراب، امتیازات مستمری را برای آنها به ارمغان آورد و به آنها اجازه داد به مقامات عالی دست یابند. #ساموناس، مردی از یک خانواده برجسته عرب به قسطنطنیه برده شدند، و دست راست امپراتور لئو ششم شد. امپراتور تئوفیلوس که علیه عباسیان جنگید، سعی کرد اعراب را در امپراتوری خود جذب کند. امپراتور به فرهنگ پیچیده اعراب علاقه داشت و خلیفه هارون الرشید را تحسین می کرد.

آتاناسیا از اگینا با یک فرمان امپراتوری با یک عرب مسلمان ازدواج کرد. خانواده عرب #آل_نعمان، که در یونانی به نام Anemas شناخته می شود ، از پسر امیر عرب ( شاهزاده ) کرت است که توسط بیزانس دستگیر شده است. او به بیزانسی ها وفادار شد و در قسطنطنیه حرفه ای درخشان داشت.

شاهزاده بیزانسی و مورخ آنا کومننه از نوه هایش مایکل و لئو نام برد. امپراتور کنستانتین نهم بسیاری از اعراب را به خدمت گرفت، آنها را به ویژه تاگمتا تحت فرماندهی ژنرال های عرب به خدمت گرفت و آنها را برای محافظت از تماتای شرقی اعزام کرد.

امتیازات امپراتوری اعطا شده به خانواده های موضوعات (Themata) آنها را تحریک می کرد که دختران خود را به عنوان همسر به اعراب بدهند.

عرب ها برای آموزش زبان به بیزانسیانی که مناصب معتبری داشتند استخدام شدند. برای سفرای دیپلماتیک و دولتمردان بیزانس رایج بود که به عربی صحبت کنند. قسطنطنیه جمعیتی از فرزندان ازدواج عرب و بیزانس داشت. در زمان سقوط طرسوس عرب، برخی از زنان بیزانسی که با اعراب مسلمان ازدواج کرده بودند، فرزندان خود را به بیزانس بردند و آنها را غسل تعمید دادند. هنگامی که نیکفور فوکاس به سوریه حمله کرد، بسیاری از مردان اسیر را کشت، اما زنان و کودکان عرب را به قسطنطنیه برد.

در تواریخ عربی، امپراتوران بیزانس برخی از اسیران عرب را که تغییر مذهب داده بودند به درجه پدری می رساندند و بطریق های بیزانسی را تشویق می کردند که دختران خود را به آنها همسر بدهند. زندانیان عرب در جوامع شهرهای بیزانسی ادغام شدند.

تئودورا اهل تسالونیکی داستان مردی به نام الیاس را روایت می کند که در میریوفیتوس زندگی می کرد و عضوی از خانواده ای عرب بود. مستعمره ای از اعراب در آتن به خدمت دولت بیزانس درآمد. یک عرب که در کودکی اسیر شد، برده پاتریکیوس (مقام معظم مذهبی) دامیان شد و خدمات استثنایی در امپراتوری بیزانس داشت. او در اندیشه و آداب و مذهب یک ساراکنوس واقعی باقی ماند.

چیس به عنوان پروتوسپاتاریوس بیزانسی بزرگ شد و آزادی زیادی در رابطه با امپراتور الکساندر داشت . برادرش پروتوسپاتاریوس نیکتاس به فرمانداری نظامی تمای کیبیرایوتای منصوب شد.

امپراتورها نسبت به اسیران عرب بسیار خیرخواه بودند و آنها را در زندان های امپراتوری حبس و سپس استفاده می کردند.

ابن حوقل دارالبلات، ترقصیس، ابسیق، بغلار و نمره را نام برد.

مورخان مدرن برخی از این زندان‌های امپراتوری را با نام‌های Thrakesion، Opsikion و Boukelarion شناسایی کرده‌اند. بسیاری از اسیران عرب مانند #ابوفراس شاعر که در جریان سقوط لراپولیس اسیر شد و چهار سال در قسطنطنیه ماند، رفتار بسیار خوبی داشتند.

ادامه...

@tamadone_islami

رویه حضور زندانیان عرب در ضیافت های امپراتوری روز کریسمس و یکشنبه عید پاک در زمان لئو ششم برقرار شد و تا سلطنت کنستانتین هفتم پورفیروگنتوس ادامه یافت.

این را هارون بن یحیی مورخ عرب، که یکی از این زندانیان در زمان لئو ششم بود، ثبت کرده است. او نوشت:

در طول جشن، امپراتور از کلیسا به آن مجلس می آید و جلوی میز طلایی می نشیند. روز کریسمس است. او دستور می دهد که زندانیان باید در اطراف این میزها حضور داشته باشند و بنشینند ... که مقدار شگفت انگیزی غذای سرد و گرم سرو می شد. سپس منادی شاهنشاهی گفت:

به سر امپراتور سوگند که در این غذاها اصلاً گوشت خوک نیست. سپس غذا در بشقاب های طلایی و نقره ای برای آنها حمل می شود. ... این کار تا دوازده روز ادامه دارد و وقتی آخرین این روزها فرا رسید، به هر زندانی دو دینار و سه درهم داده شد.

در کل به تعامل با اعراب اهمیت ویژه ای داده شد. طبق قوانین کلتورولوژی ، "دوستان" عرب (سفیران) باید در جشن های امپراتوری حتی قبل از سایر بلغارها و فرانک های مسیحی بر سر یک میز بنشینند. زندانیان عرب دو بار به ضیافت های امپراتوری دعوت شدند - در روز کریسمس و یکشنبه عید پاک. این زندانیان اشراف عرب بودند که بعداً می‌توانستند در ازای مبلغ بالایی باج بدهند.

کنستانتین پورفیروگنتوس دو فرستاده خلیفه عباسی را به ضیافت امپراتوری در اوت 946 م دعوت کرد. او دستور داد که چهل زندانی از پراتوریوم حضور داشته باشند. هنگامی که چهل زندانی عرب در روز یکشنبه 9 اوت 946 پس از میلاد، یک روز پس از جشن تغییر شکل، دوباره به ضیافت کنستانتین پورفیروگنتوس دعوت شدند، امپراتور به آنها 1000 میلیارزیا انعام داد و مبلغی را برای زندانیانی که هنوز در پراتوریوم محبوس بودند فرستاد.

بر اساس Theophanes Continuatus، رومانوس لکاپنوس به زندانیان عرب، اعم از زن و مرد، در روز جمعه خوب هر کدام سه انعام دریافت کردند. همچنین اعراب تازه مسلمانی که در گارد شاهنشاهی هتایریه استخدام می شدند نیز حضور داشتند .

گاهی اوقات، زندانیان عرب اجازه بازگشت به خانه را داشتند. جغرافیدان مسلمان مقدسی به ایستگاه‌های دیده‌بانی در فلسطین اشاره کرد که بیزانسی‌ها اسیران مسلمان را به آنجا می‌آوردند تا آنها را بفروشند یا با مردان یا جواهرات مبادله کنند.

گرچه بسیاری از زندانیان از موقعیتی ارجمند نزد بیزانسی ها برخوردار بودند، اما در مواقعی از بدرفتاری رنج می بردند یا آزادی مذهبی را محدود می کردند. به عنوان مثال، هنگامی که امپراتور تئوفیلوس به سوزوپترا و ملیتن حمله کرد، زندانیان مسلمان را با دریدن چشم و بریدن گوش و بینی آنها به شدت مجازات کرد.

تعداد زیادی از اسیران عرب توسط امپراتورهای باسیل اول و نیکوفوروس فوکاس اعدام شدند. بیزانسی ها قصد داشتند اعراب را که در قسطنطنیه مانده بودند به دین خود درآورند. امپراطور تئودورا دستور داد تا همه اسیران عرب را غسل تعمید داده و شرایط آنها را بهبود بخشند. در حالی که 8000 عرب موافقت کردند، 12000 نفری که نپذیرفتند اعدام شدند.

امپراتور میکائیل سوم سیاست مدارای مذهبی را در قبال زندانیان عرب در پیش گرفت و به آنها این آزادی را داد که مسیحیت را پذیرفته و یا به خانه بازگردند. با این حال، امتیازاتی که به اعراب داده می شد، اشراف بیزانسی را که سعی می کردند تصویری منفی از آنها ترسیم کنند، ناراضی کرد.

آندریاس سالوس، شیاطین را به شکل بازرگانان عرب که آزادانه در قسطنطنیه راه می‌رفتند و لباس‌های سیاه رنگ رسمی #خلافت_عباسی، پوشیده بودند، نشان داد.

بسیاری از بیزانسی ها نسبت به اعراب مسلمان مشکوک بودند. میکائیل سوم از پذیرش اسیران عرب که تغییر مذهب داده بودند خودداری کرد تا اینکه آنها به مرزی رفتند که معمولاً اسیران جنگی را در آنجا مبادله می کردند و با کمال میل به سرزمین های بیزانس باز می گشتند

گاهی این کینه بیزانسی به خشونت تبدیل می شد. اعضای خانواده خاسه عرب در مقابل محراب یک کلیسا مورد حمله فیزیکی قرار گرفتند و سنگسار شدند. پس از تظاهرات مردم خشمگین قسطنطنیه در مقابل کاخ امپراتوری، امپراتور کنستانتین مونوماخوس مجبور به تبعید ده ها هزار خارجی شد. اسناد نشان می دهد که در میان این افراد عرب نیز بوده اند. منابع بیزانسی حتی به تلاش ساموناس برای فرار از بیزانس به سوریه اشاره می کنند. بنابراین، روابط اعراب و بیزانس دوره های پیچیده ای از همکاری و پیچیدگی بود

وضعیت اعراب در بیزانس بسته به شرایط سیاسی و خلق و خوی امپراتورها به طرز چشمگیری تغییر کرد

📚منابع:

Durak, K. Performance and Ideology in the Exchange of Prisoners between the Byzantines and the Islamic، Medieval and Early Modern Performance in the Eastern Mediterranean

Ramadan, Assimilation of Arab Minorities into Byzantine Society: In response to the hypothesis of A. Kaldellis

@tamadone_islami