اللهم إن كان رزقي في السماء فأنزله ، وإن كان في الأرض فأخرجه ، وان کان بعیدا فقربه ، وان کان قریبا فیسره ، و ان کان قلیلا فکثره ، و ان کان کثیرا فبارک لی فیه ، وارسله علی ایدی خیار خلقک ولاتحوجنی الی شرار خلقک وان لم یکن فکونه بکینونیتک ووحدانیتک . اللهم انقله الیّ حیث اکون ولا تنقلنی الیه حیث یکون انک علی کل شیء قدیر .
@sepahsalaar

هست خط من پریشان و تباه = حیف از این کاغذ که من کردم سیاه

کتابی نوشتم به صد عز و ناز = پس از من فروشند به نرخ پیاز
@sepahsalaar

نسخه : 6626
تاریخ کتابت: 1285 قمری
نام کاتب: محمد بن جعفر بن ابو القاسم بن ... امام محمد تقی
کاتب نسب خودش را به صورت کامل که با 27 واسطه به امام محمد تقی می رسد ذکر نموده است

* امروز که شهادت جواد الائمه است ، به صورت اتفاقی این نسخه را دیدم
@sepahsalaar

دعای امام سجاد علیه السلام در روز عرفه
دعای 48 صحیفه سجادیه
نسخه خطی
کتابت : 978 قمری
@sepahsalaar

مدرسه صدر بازار تهران کتابخانه ای داشته ولی چون شرایط مناسبی برای نگهداری نداشته در سال 1314 شمسی کتابهای آن به کتابخانه سپهسالار منتقل می شوند بنا برلیستی که از این کتابها تهیه شده است و به پیوست می باشد تعداد 321 کتاب اعم از چاپی و خطی بوده اند ، و لذا در فهرست سپهسالار به این کتابها شماره 1 الی 321 با پسوند «صدر» داده اند که تعداد 57 مورد از آنها نسخه خطی بوده است و اولین نسخه خطی آن جلاء الاذهان است که شماره «3 صدر» دارد و آخرین آن معالم الاصول بوده که شماره «321 صدر » دارد . به هر جهت این کتابها مسلما تا سال 1356 شمسی مسلما در سپهسالار بوده اند (سال چاپ جلد 5 فهرست سپهسالار) و ظاهرا پس از انقلاب مجدد به مدرسه صدر برگردانده می شوند ولی متاسفانه به خاطر خرابی مدرسه صدر تعدادی از نسخه خطی از آن کتابها از بین می رود (فهرست نسخه های خطی کتابخانه مدرسه صدر تهران ، محمد حسین حکیم ، ص 16) لذا بقیه را (43 نسخه خطی) به مدرسه مروی منتقل می کنند ، لذا با تطبیق موارد موجودی از این فهرست و مواردی که از بین رفته اند و تطبیق این دو با فهرست اصلی موجود در سپهسالار اینگونه استفاده می شود که عناوین زیر مفقود می باشند :
1. تفسیر صافی به شماره «15 صدر» که کتابت 1202 بوده است .
2. تفسیر کشاف زمخشری به شماره «17 صدر» که کتابت 671 بوده است .
3. دفع المناواة فى التفضيل و المساواة به شماره «63 صدر» ، نکته مهمی که درباره این نسخه می توان گفت این است که نسخه ای به شماره 16006 در کتابخانه مجلس در سال 1380 به ثبت رسیده است که کاملا مشخصات ظاهری این نسخه را دارد و به احتمال نزدیک به یقین این همان نسخه صدر می باشد با این تفاوت که برگ آغازین را ندارد و به احتمال قوی چون در برگ آغازین نشانه ای بر وقف بودن آن بوده است آن را جدا ساخته اند و سپس به کتابخانه مجلس فروخته اند .
4. معین المعین احسائی ، به شماره «177 صدر» و کتابت 1085
5. طراز اللغة سید علیخان مدنی به شماره «243 صدر» که کتابت 1124 دراد .
6. مجموعه 68 برگی «268 صدر» که با حدائق الحقائق شروع شده است .
7. معیار الادب به شماره «314 صدر» در 292 برگ
نکته مهم دیگر اینکه مجموعه «313 صدر» در کتابخانه سپهسالار باقی مانده است و اکنون شماره 16183 را دارد .
نکات فایل لیست صدر:
* شماره ترتیبی 1- 57 مواردی است که نسخه خطی هستند و بقیه کتابهای چاپی هستند .
* هر کدام از شماره های (1- 57) که با دایره قرمز متمایز شده اند نسخه آنها اکنون در کتابخانه مروی نگهداری می شود (تعداد 43 نسخه) که شماره جدید آنها با قرمز در کنار آن آمده است
* بقیه موارد یا مفقودند و یا مواردی هستند که از بین رفته اند
* شماره 313 صدر ( شماره 55 از اعداد 1057) اکنون در کتابخانه سپهسالار نگهداری می شود .

فایل «صدر . ترتیب» نیز معرفی 57 نسخه خطی با پسوند «صدر» در فهرست 5 جلدی کتابخانه می باشد .

دو فایل پیوست در : https://www.tg-me.com/sepahsalaar/355


@sepahsalaar

غزلی از شاعری «قوام» تخلص
نظر چو بر رخت از عین مدعا افتد = گل عذار تو را شبنم از حیا افتد
وزد نسیم نگاهی چو گرم بر رویت = بهار گلشن رخسارت از صفا افتد
دگر چو بند قبا از برت جدا نشود = کسی که یکدمکی پهلوی تو وا افتد
بهار او ز طراوت خزان نمی گردد = چو از نگار بپایت گل حنا افتد
به چشمت از اثر می فزوده بیماری = چو آن مریض که دیگر دوباره جا افتد
به دستگیری لطف تو آرزومندست = «قوام» در ره عشق تو چون ز پا افتد
@sepahsalaar

کلیات بساطی سمرقندی(ق9)
محل نگهداری: نورعثمانیه ترکیه
شماره: 4181
خوشنویس: محمود هروی (ق10)
@sepahsalaar

هو الفیاض السرمدی
@sepahsalaar

از دار العلم نیاکان ما در قرن چهارم تا مدرسه سپسالار در قرن چهاردهم

چندی پیش در کتابخانه خدمت محقق و مؤلف ارجمند جناب آقای محمد کریمی زنجانی اصل بودم و این گفتاری را که در ذیل می آورم با استفاده از بیانات و مقالات و نوشتارهای ایشان تهیه کردم و آن را با شما گرامیان به اشتراک می گذارم :
اصطلاح دارالعلم به مجموعه اي فرهنگي و تشكيل يافته از يك يا چند تالار، يك كتابخانه و اتاق هاي ديگري با موارد استفاده مختلف ، اطلاق مي شده است . مهم ترين ويژگي این دار العلم ها عبارتند از: 1) وقفي بودن آنها 2) استقرارشان در مكاني خاص و در ساختماني مستقل 3) عمومي بودن كتابخانه آنها 4) برگزاري جلسات بحث و درس و مناظره در محل آنها 5) برخورداري از فضايي براي اسكان استادان و دانشجويان، اشتغال به كار، استنساخ و پژوهش در آنها.
بنابراين ، دارالعلم ها به عنوان موسساتي فرهنگي در سده هاي چهارم و پنجم هجري به عنوان موسساتي پيشتاز، نشر دانش را عهده دار گشتند. البته ، آن ها پيدايش و روح و طرح اصلي فعاليت خود را وامدار موسسات پيشين بودند. به همين دليل هم ، منشأ ويژگي ها و جنبه هاي خاص آن ها را در بيت الحكمه و خزانه الحكمه ها و موسسات همانندشان مي بايد بازجُست به ويژه در فرآيند چگونگي تبديل آن ها به دارالعلم ها. در آغاز سده چهارم هجري و در پي نفوذ آل بويه در دستگاه خلافت و به قدرت رسيدن شيعيان ، نهضت علمي جهان اسلام وسعت قابل ملاحظه اي يافت و نياز به وجود كتابخانه هاي عمومي و موسساتي براي تبليغ و ترويج علوم مختلف و به ويژه معارف شيعي ، به شدت احساس شد. افزون بر اين ، كاركرد ناقص خزانه الحكمه ها در قالب كتابخانه هايي نيمه عمومي كه هر كسي را براي كسب علم نمي پذيرفتند و كمبود مجموعه هاي خصوصي كتاب كه صاحبانشان آن ها را صرفا در اختيار دوستانشان مي نهادند، موجب شد كه بسياري از علم آموختگان و توده علاقه مندان به علم آموزي ، در عمل براي ادامه تحصيل ، انتقال دانسته ها و آموخته هايشان و نيز براي بررسي منابع مكتوب هيچ محلي در اختيار نداشته باشند. در چنين فضايي ، برخي از بلندپايگان سياسي - فرهنگي شيعه در سده چهارم هجري ، در سايه امنيت و آسايش به دست آمده به علت قدرت گرفتن آل بويه ، دارالعلم ها را به عنوان موسساتي چندمنظوره و به معناي واقعي كلمه عمومي به وجود آوردند. درهاي اين دارالعلم ها به روي همه و حتي افراد غيربومي باز بود چنان كه در مواردي ، براي آن ها در قياس با افراد بومي ، تسهيلات بيشتري فراهم مي شد. بدين ترتيب كه امكاناتي مانند مكان سكني گزيدن و مستمري كافي و نيز قلم و دوات و كاغذ در اختيارشان نهاده مي شد تا بتوانند از آثار مورد نياز خود، يعني از شاهكارهاي علمي و ادبي عصر نسخه برداري كنند؛ آثاري كه توسط خطاطان بسيار مشهور و يا دانشمندان فرزانه عصر نگاشته و استنساخ شده و در كتابخانه دارالعلم ها موجود بودند.
ناگفته نماند كه كتابخانه هر دارالعلم در عين آن كه بخش قابل توجه و مهم ترين قسمت آن را تشكيل مي داد، اما در حقيقت، فقط جزئي از آن محسوب مي شد، چرا كه در دارالعلم ها، افزون بر خدمات كتابداري ، فعاليت هاي علمي ديگري نيز در جريان بود. البته نمود بيشتر كتابخانه دارالعلم ها، موجب شده كه در مواردي چند، در منابع قديمي از آن ها با عنوان دارالكتب و خزانه الكتب ياد شود چنان كه دارالعلم شاپور در بغداد را خزانه الكتب سابور و دارالعلم فاطميان در قاهره را دارالكتب فاطميان و دارالعلم ابن سوار در بصره را خزانه الكتب و دارالكتب نيز خوانده اند.
دارالعلم هاي شيعي در جريان نوسازي فرهنگي جهان اسلام نقش به سزایی داشته اند چرا که محل مناسبی بوده برای تضارب آراء و افکار و عقائد مختلف و به دور از تعصبات مذهبی ، و لذا افکار و نظراتی که مبنای اسلامی و علمی تری داشت خود را بهتر جلوه گر می نمود . ادامه در👇👇@sepahsalaar

ادامه مطلب قبل 👆👆
دارالعلم شاپور در بغداد
شاپور بن اردشير به عنوان وزير بهاءالدوله بويه اي و به سبب نخستين شغل خود به عنوان كاتب ، فرهنگي نسبتا غني داشت و دانشمندان را گرامي مي داشت و دختر خود را به همسري بزرگ ترين دانشمند شيعي آن عصر، شريف رضي درآورد. شاپور، اصلا ايراني و شيعه مذهب بود و به همين دليل محله كرخ را براي تاسيس دارالعلم خود برگزيد محله اي كه به گفته ياقوت ، منحصرا محل سكونت شيعيان مي بود. شاپور پس از خريد ساختماني آن را به دارالعلم تبديل كرده و نفيس ترين كتاب هاي نوشته شده توسط خطاطان مشهور و دانشمندان معتبر را بدان جا منتقل كرد. او اين كتاب ها را خريداري و به صورت مجموعه اي منحصر به فرد جمع كرده بود، چنان كه تعداد اين كتاب ها را ده هزار و چهارصد جلد ذكر كرده اند . با تاسيس دارالعلم شاپور در 381 هجري و شهرت روزافزونش بسياري از دانشمندان و اديبان بزرگ روزگار جلب آن شدند با حمايت و عنايت آن ها و از طريق هداياي علماي عصر، سرمايه آن به سرعت افزايش يافت . اين دانشمندان ، داوطلبانه ، نگاشته هاي معروف خود و حتي شاهكارهايشان را وقف كتابخانه دارالعلم مي كردند.
به شکلی که این دارالعلم به نخستين منبعي تبديل شد كه دانشمندان بزرگ براي بهره گيري از اطلاعات دقيق و موثق آن ، بدان جا مي آمدند. حتي گفته شده است كه برخي از آن ها براي خاتمه دادن به مجادلات علمي ميان خود به اين موسسه متوسل مي شدند .
به هنگام تاسيس اين دارالعلم ، شاپور مديريت عاليه آن را به سه نفر سپرده بود: ابوالحسن محمد بن حسين ابن ابي شيبه ، و ... . پس از فوت شاپور تصدي و نظارت اين دارالعلم به شريف مرتضي ، ابوالقاسم علي بن حسين بن موسي رسيد. ابن جوزي بر اين اشخاص ، فردي به نام ابومحمد بن موسي خوارزمي (م 403 ق ) را نيز مي افزايد كه شاپور او را به نظارت بر كار كتابخانه گمارده بوده است .
از جمله ساكنان دارالعلم شاپور، فيلسوف نامدار، ابوالعلاء معري است . معري اشاره دارد به اين كه دارالعلم شاپور موجبات آشنايي او با بسياري از دانشمندان را فراهم كرده و امكان بهره گيري از مجالس و مباحثات آن ها را بدو داده است . در واقع ، درباره هيچ يك از دارالعلم هاي اسلامي تا اين اندازه در كتاب ها و متون بر جاي مانده ، سخن به ميان نيامده است . افزون بر مجالس مباحثه ، جلسات درس و سخنراني نيز در دارالعلم شاپور برگزار مي شده است .

در واقع ، به دليل تشكيل چنين كلاس هايي ابن شاكر و ابن بسام ، دارالعلم شاپور را نخستين دانشگاه وقفي اسلام برشمرده اند، اين دارالعلم ، به عنوان موسسه اي شيعي و با وجود اداره كنندگاني شيعي مذهب و كتابخانه اي مملو از آثار شيعي بدون وجود تعصب به روي همه دانشمندان باز مي بوده و از آنان دعوت كرده كه مراجعان را آموزش دهند و از همین جهت شد که این دار العلم در معرض نفرت اهل سنت قرار داشت ، تا آن كه در 451 هجري و در پي اتحاد خليفه عباسي با طغرل سلجوقي ، اهل سنت به واسطه قدرتي كه اين اتحاد بدان ها بخشيد، به محله كرخ حمله ور شده و با قتل عام شيعيان و غارت اموال آنها، اين دارالعلم را نيز به آتش كشيدند و شيخ الطائفه ، حسن بن محمد طوسي ، اداره كننده آن در پي اين رخداد به نجف اشرف هجرت كرد.

ادامه در مطلب بعد 👇👇

@sepahsalaar

پیوسته به مطلب قبل👆👆

دارالعلم فاطميان در قاهره
دار العلم دیگری است که در همان دوران توسط شیعیان در قاهره ایجاد گردید . مورخان معاصر آن دوره ، تاريخ تاسيس اين موسسه را سال 395 هجري و روز افتتاحش را شنبه دهم جمادي الثاني اين سال ذكر كرده اند. دارالعلم قاهره ، به دستور الحاكم ، در نزديكي اقامتگاه او، يعني قصر غربي و در پشت خان مسرور ساخته شد. الحاكم ، نهايت كوشش خود را در باشكوه ساختن بناي اين موسسه به كاربرد. كتاب هاي كتابخانه ايجاد شده در اين ساختمان را مجموعه اي از كتاب هاي شخصي خليفه تشكيل داده بود، مجموعه اي در شمار بهترين مجموعه كتاب هاي جهان اسلام . كتاب هاي اين مجموعه و ساير آثار انتقال داده شده به اين كتابخانه ، آثار بس متنوعي را شامل مي شد و به رغم ادعاي برخي مورخان بر اشتمال اين كتاب ها بر آثار اهل سنت ، مورخان عهد فاطميان بر تعلق آثار فوق به تمام طبقات علوم و ادبيات تصريح كرده اند. آنچه مسلم است ، به محض گشايش اين كتابخانه ، افراد بدون هيچ تمايزي به لحاظ مرتبه و مقام، راهي آنجا شدند، چرا كه كتابخانه مزبور، براي استفاده عموم بنا شده بود. مراجعان به اين كتابخانه ، به قصد مطالعه ، يادداشت برخي مطالب و استنساخ كتاب بدان جا مي رفتند. گفتني است كه وسايل كار، از قبيل كاغذ و مركب و قلم براي بهره گيري نساخان در آنجا مهيا بود و در اختيار آنان قرار داده مي شد. حضور رياضي دان مشهور آن عصر، ابن هيثم بصري (م 430 ق ) در اين دارالعلم ، گواه خوبي بر اين مدعاست به ويژه كه او چند اثر رياضي خود را در آنجا تاليف كرد.
كتابخانه دارالعلم قاهره به سال 461 هجري ، به دست سربازان ترك غارت شد. آن ها در پي تاخير در پرداخت جيره و مواجبشان ، بيش از هجده هزار اثر علمي نفيس و دو هزار و چهارصد قرآن مُذَهب به طلا و نقره را از كاخ شاهي به يغما بردند كه در ميان آن ها نسخه اي از تاريخ طبري به خط مولف موجود بود. در اين جريان ، كتاب هاي دارالعلم نيز سرنوشتي بهتر از سوزانده شدن متن ها و به كفش درآمدن جلدهايشان توسط بربرهاي قبيله لُواتَه در ايالت اِبيار در حاشيه غربي دلتاي نيل نيافتند آن شماري را هم كه بدين كار نمي آمدند به رود افكندند.

مدرسه ناصریه = مدرسه عالی سپهسالار = دانشکده معقول و منقول = دانشگاه و مدرسه عالی شهید مطهری
در دوره قاجاریه نیز مرحوم میرزا حسین خان سپهسالار قطعا نظری به تاریخچه درخشان چنین دارالعلم هایی داشته است که ابتدا با خریدن کتابخانه شخصی اعتضاد السلطنه و تهیه کتابهای خطی و چاپی ارزشمند اولین اقدام تأسیس یک مکان علمی را بر می دارد و در کنار کتابخانه نفیس آن و نوشتن یک وقفنامه ی دقیق و مفصل اقدامات لازم جهت ایجاد یک محیط علمی به دور از تعصبات صورت می پذیرد ، این مکان علمی که می توان از آن به دار العلم تعبیر نمود دوران آغازین شکوفا و موفقی داشته است ولی اینکه آیا این مکان علمی و سایر دانشگاهها و دارالعلم ها می توانند آینده موفقی نیز داشته باشد؟ به تلاش و مجاهدت اهل علم و فرهنگ بستگی دارد ، اینکه به خاطر معضلات و مشکلات مدیریتی و اقتصادی و ... صحنه را خالی نکنند و این مکانها را محلی امن برای تردد اهل علم قرار دهند ، نه محل امنی برای تردد سیاسیون و نظامیون و ...

@sepahsalaar

یادداشتی در هامش نسخه ای درباره نام «علی» در کتب مقدس
سُمّيت في توراتكم إليّا
حقا وفي الإنجيل طابريا
وفي الزبور سيدا بريا
وفي كتاب المصطفى عليا
إن كنتَ ما تدري فسوف تدري
@sepahsalaar

رونمایی و معرفی کتاب «فقه حکومتی و ولایت فقیه»
زمان: دوشنبه 20 شهریور1402، ساعت 10 صبح
مکان: خانه کتاب و ادبیات ایران
ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ
خلاصه‌ای از کتاب:
موضوع ولایت‌فقیه از مباحث مهم و دقیق فقهی است که نظر بسیاری از اندیشمندان را به خود جلب کرده و بررسی آن از جنبه‌های مختلف، مورد توجه صاحب‌نظران بوده است. اساتید و اندیشمندان حاضر در مدرسه‌عالی شهید مطهری (ره) نیز در طول سالیان اخیر از زوایای مختلف به این موضوع پرداخته‌اند که حاصل آن نگارش مقالات ارزشمندی است که روشنگر زوایای مهمی از این موضوع می‌باشند.
مقالات گردآمده در این مجموعه از این قرارند: «حدود و اختیارات ولی‌فقیه» از آیت‌الله محمد امامی کاشانی، «تأملاتی در اندیشۀ سیاسی انقلاب اسلامی» و «حقوق متقابل مردم و حکومت اسلامی از دیدگاه امیرالمؤمنین علی (ع)»، از آیت‌الله سید محمد موسوی بجنوردی، «بررسی مبانی فکری و آراء فقهی سیاسی امام خمینی دربارۀ کارکرد دلیل عقل در اثبات ولایت‌فقیه»، «مردم‌سالاری دینی و تمدن نوین اسلامی» و «مطالعۀ تطبیقی نظریۀ خلافت را شدۀ سنهوری با نظریۀ ولایت مطلقه فقیه امام خمینی (ره)» از دکتر سید ابوالقاسم نقیبی و ...
@sepahsalaar

تاريخ وفات میرداماد
«عروس علم دین را مرده داماد»
حروف این عبارت با حساب حروف ابجد برابر با تاریخ 1040 مى شود.

البته در برخی مصادر عبارت دقیق ماده تاریخ چنین نقل شده است : «عروس علم و دین را مرد داماد» و بنا براین ماده تاریخ برابر می شود با سال 1041 .

✅ قطعه کامل آن را که سروده امانی کرمانی (ق11) می باشد ، یکی از محققین اهل فضل چنین نقل نمودند :

امان از جورِ اين چرخ ِ جفا كیش * کزو گردد دل هر شاد، ناشاد .
ز اولاد نبی دانای عصری * که مثلش مادر ایام کم زاد.
خرد در ماتمش گریان شد و گفت * عروسِ علمِ دين را مُرده داماد.
@sepahsalaar