ڕاسپاردە

Please open Telegram to view this post

119 viewsGoran, 12:05

🔴 تٲملی بر زبان سرزمین و تاریخ کردستان
به بهانه روز زبان مادری

✍ اسماعیل شمس

🔻در اخبار آمده بود که پنج روز پیش خانم کریستینا کالدرون آخرین بازمانده قوم یاگان (بومیان بخشی از شیلی و آرژانتین) که می‌توانست به زبان بومی یامانا صحبت کند، در ۹۳ سالگی از دنیا رفت. به قول یکی از زبان شناسان ، مرگ او مرگ بخشی از حافظه بشر بود که از دورانی نامعلوم تا دوران معاصر با سخت جانی تاب آورده بود. هرچند او پیش از مرگ، لغتنامه زبان یامانا را نوشته بود، اما کیست که نداند یک کتاب لغت هرگز به تنهایی نمی‌تواند تاریخ وفرهنگ هزاران ساله یک ملت را در خود نگه دارد.

🔻این مطلب را گفتم تا به موضوعی بپردازم که کمتر به آن توجه می‌شود و امیدوارم به بهانه روز زبان مادری اندکی نگاهها به سوی آن معطوف گردد.این روزها به‌حق از ضرورت حفظ زبانها و لهجه های مادری صحبت می‌شود و گویشوران هر زبان و لهجه ای به انحای مختلف سعی دارند در برابر روند جهانی نابودی زبانها و لهجه های غیر رسمی و غیر دولتی بایستند و اجازه مرگ زبان و لهجه نیاکان خود را ندهند. باجود این چیزی که در این میان فراموش شده است و هیچ متولی خاصی هم ندارد، زبان سرزمین یا زبان تاریخ کردستان است که من از آن به عنوان زبان مادر یاد می‌کنم.

🔻زمین در بیشتر زبانها و فرهنگهای جهان به صورت مونث آمده و بسان مادر(مام میهن) دیده شده است. سرزمین یا جغرافیا برای تاریخ هر ملتی حکم یک مادر را دارد و البته دارای زبان مخصوص خود هست. این زبان با وجود این که مانند هیچ کدام از زبانها و لهجه های موجود درمیان ملل گذشته و کنونی آن مملکت نیست، اما جامع همه یا بیشتر آنهاست.اگر در روستاها و شهرها وکوهها و دره ها و راههای کردستان قدم بگذاریم افزون بر نامهای آشنای کردی با انواع جای نامها و اصطلاحات و لغتهایی روبرو می‌شویم که نه تنها نسل ما معنای آنها را نمی داند، بلکه کهنسالان هم تنها اسم آن و موقعیت جغرافیایی اش را به خاطر سپرده اند.گاهی با بررسی تطبیقی یک لغت با لهجه های مختلف زبان کردی و یا زبانهای فارسی، ترکی و عربی و گاه زبانهای باستانی می‌توان به سرنخی از این نامها دست یافت. گاه این نام را می‌توان در یکی از فهرستهای مطول جهانگشایانی یافت که از عهد آشور تا دوران معاصر به این سرزمین حمله کرده‌اند و البته گاه هم نه آن را در تاریخ می‌توان یافت و نه در جغرافیا و فرهنگ لغت.

🔻زبان سرزمین کردستان ، زبان تاریخ،فرهنگ، دین، ادبیات و در یک کلام حافظه همه انسانهایی است که از روز نخست در این سرزمین زیسته اند، به آن حمله کرده اند یا در آن پناه و آرام گرفته اند. امروز میراثداران و حافظان این زبان پیرمردان و پیرزنان هفتاد سال به بالای کرد هستند و کسانی که مستقیما با آنها ارتباط دارند. من از بیست و پنج سال پیش که گفتگو با کهنسالان را آغاز کرده و تا این لحظه ادامه داده ام هر روز نکته ای جدید یافته‌ام و بی‌تردید تاریخ کرد و کردستان را بهتر و بیشتر از طریق آنها آموخته ام تا کتابهایی که خوانده‌ام. از طریق این زبان فهمیده‌ام که در کدام یک از روستاهای کردستان، یهودیان ومسحیان زیسته‌اند و در کدام یک زردشتیان و حتی هندوها و مغولان. از طریق این زبان مسیر حرکت سارگون آشوری و قتل عام مردم توسط او تا سلطان طغرل و هولاکو و ... را بازخوانی کرده‌ام . کار من البته قطره ای است از اقیانوس و چه طرحها و پایان نامه ها و پروژه ها و کتابها باید نوشته شود تا بخش اعظم این زبان از نابودی رهایی یابد. زبان سرزمین ما امروز بیش از هر زبان و لهجه دیگری درمعرض خطر و نابودی است. زبان سرزمین ،فقط گفتنی نیست؛ ثبت کردنی هم هست و باید با فیلم و عکس و البته تکنولوژی‌های جدید جغرافیایی آن را به روی کاغذ و دنیای دیجیتال آورد. سالهاست درگاه هر دانشگاه و پژوهشکده و ... را زده‌ام و به هر مدیر و مسئول مرتبطی گفته‌ام که مهم ترین اولویت پژوهشی برای کردستان گردآوری زبان این سرزمین زیر نظرمتخصصان است، اما دریغ از پاسخ. از طریق همین کانال از همه عزیزان خواهش می‌کنم تا می‌توانند از طریق مصاحبه با کهنسالان جای نامهای شهر و روستای خود و فواصل بین آنها را با صدا یا فیلم ضبط و ثبت کنند و از آن جای نام عکس بگیرند.

🔻کهنسالان ما بزرگ‌ترین مورخان ما و آخرین میراثداران زبان سرزمین و تاریخ ما هستند. هر حرف و سخن آنان تاریخ و میراث جمعی و حافظه انسانی ماست. ما برای امروز و فردای خود به شدت به همه کلمات کهنسالانمان نیاز داریم. ما نسل دانشگاهی و باسواد به نسبت آنان کم لطف بوده‌ایم و به همین سبب بسیاری از ذخایر عظیم و گنجینه های تاریخی آنان را از دست داده‌ایم. از عموم خوانندگان عزیز می‌خواهم اهمیت این موضوع را تا جایی که می‌توانند به نزددیکان و دوستان خود منعکس کنند؛ به این امید که تدوین زبان تاریخ و سرزمین کردستان در اولویت علاقه‌مندان قرار گیرد.

🔻بازنشر

@kurdistanname

121 viewsGoran, 12:12