دوره به صورت حضوری و ثبت نام و شرکت در آن، برای همگان، آزاد است.
نحوه‌ی ثبت نام در دوره‌ی آموزشی خط و زبان فارسی میانه:
۱. ثبت نام در سامانه‌ی http://otc.pnu.ac.ir
۲. ورود به سامانه
۳. جست‌وجوی دوره با یکی از کلیدواژه‌ها (برای نمونه: فارسی میانه)
۴. انتخاب واحد: تحصیلات تکمیلی دکتری
۵. افزودن دوره به سبد خرید.

پیوند مستقیم دوره در سامانه‌ی otc:
https://otc.pnu.ac.ir/Course/Detail/2001

‍ ⁠⁣بیست و چهارم اردیبهشت‌ماه سالروز درگذشت حبیب یغمایی

درس فارسی

تعلیم انشاء فارسی آن نیست که معلّم موضوعی را طرح کند و محصّلین از روی روزنامه‌ها عباراتی ناجور و آمیخته و درهم‌وبرهم به هم بپیوندند و در کلاس درس پشت سر هم بخوانند، بی اینکه معلّم در هر جمله اظهار نظر کند و به معایب آن انگشت گذارد. اگر معلم نوشتۀ یکی از آنها را در معرض توجّه شاگردان بگذارد و جمله به جمله تصحیح کند و ترتیب جمله‌بندی و عبارت‌پردازی را نشان دهد، به‌طوری‌که همگان دریابند، به‌مراتب مؤثرتر و مفیدتر است.
عیب اصلی این است که بر فرض اینکه معلّمی وظیفه‌شناس و دقیق و علاقه‌مند برای افادات خود را مجهّز و آماده کند، محصّلین امروزی حاضر نیستند گوش دهند و چه بسا هنگامی که استاد ادبیات در این گونه تحقیقات فکر و زبان خود را خسته می‌کند، شاگردان در اندیشۀ حل مسائل ریاضی هستند یا نقاشی می‌کنند!
همین محصّلین‌اند که وقتی به‌ظاهر مراتب تحصیلی را پیمودند و شهادت‌نامۀ عالی گرفتند، به وسایلی که معمول است به کرسی استادی برمی‌شوند آنگاه است که اگر هم بخواهند در فن خود کتابی تألیف یا ترجمه کنند چون فارسی نمی‌دانند، از عهده برنمی‌آیند و عباراتی نادرست و نامفهوم به کار می‌برند که نظایر آن را دیده‌ایم و می‌بینیم.
نکتۀ دیگر اینکه بسیاری از جوانان ما پس از فراغ از تحصیل برای تکمیل معلومات خود در فن طب و مهندسی و غیره به ممالک دیگر می‌روند و باری، امیدی هست که در رفع نقائص و تکمیل فضائل بکوشند و مثلاً طبیبی حاذق و مهندسی تمام از کار درآیند؛ اما برای تکمیل ادب فارسی به کجا باید رفت؟ یا از کدام کشور مستشار و معلّم طلبید؟ این همه نکاتی است که مسئولین فرهنگ باید همواره در نظر داشته باشند که:

سرِ چشمه شاید گرفتن به بیل
چو پُر شد نشاید گذشتن به پیل

«درس فارسی»، حبیب یغمایی
در:

[ای زبان پارسی...، به کوشش دکتر میلاد عظیمی، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم ۱۴۰۲، ج ۳، ۱۲۸۵]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

گزارشی از بزرگ‌ترین جشن در دنیای ایرانی

محمود فاضلی بیرجندی

از رستم، جهان پهلوان ایرانی، در شاهنامه بسیار گفته شده است. با استناد به گزارش ارجمند فردوسی از نبردهای رستم بسیاری چیزها دانسته ایم و در محافل بازگو شده است. اما کمتر جایی از جشن بزرگی سخن گفته شده که به خجستگی زایش رستم بر پا شده بود. جشنی که می‌بایست بزرگ‌ترین جشن‌ها در دنیای ایرانی به حساب آید. و نیز جشنی است بازگوینده پاره‌ای از مبانی فرهنگ دادگرای ایرانی.

گزارش فردوسی از این جشن چنین است:

یکی جشن کردند در گلستان
ز زاولستان تا به کابلستان

همه دشت پر باده و نای بود
به هر کُنج صد مجلس آرای بود

به زاولستان از کران تا کران
نشسته به هر جای رامشگران

نبُد کهتر از مهتران بر فرود
نشسته چنان چون بود تار و پود. (شاهنامه/ بر اساس چاپ مسکو/ مجلد یکم. ص 140).

* * *

چند دریافت:

1. این جشن بزرگ از زابل تا به کابل بر پا بوده است.
2. دشت ها پر از باده و نای بوده است.
3. در زابل رامشگران از کران تا کران نشسته بوده و رامشگری می کرده اند.
4. در این جشن کهتر در کنار مهتر نشسته است.

شاید ارج کار فردوسی در همین است که درچنین جشن بی کرانه ای که به فرخندگی ولادت جهان پهلوان آینده ایران بر پا شده موضوع بس مهم «داد» را به میان می کشد و می گوید که در این جشن، کهتر زیر دست مهتر ننشسته و اعضا ی طبقات بالا و پایین در کنار هم ، چون تار و پود ، فراز آمده بودند.
به جشن زایش رستم است که فاصله طبقاتی از میان برمی خیزد و کهتر می تواند برابر مهتران بنشیند.

آبادان و پر از داد باد ایران ما.

http://www.iranboom.ir/hakime-tos/shahnameh/16634-gozareshi-az-bozorgtarin-jashn-dar-donya-irani.html

https://www.tg-me.com/iranboom_ir

.

ا═.🍃.══════════ا
زبان پارسی، میهن است در درون ما
ا══════════.🍃.═ا


در عبارتهای «بلادِ پارسی‌گویان، زمین پارسی‌گویان، زاد و بوم پارسی» در آثار نویسندگان و شاعران بزرگ اندکی درنگ کنید :

و من در همه زمین پارسی‌گویان شهری نیکوتر و جامع‌تر و آبادان‌تر از اصفهان ندیدم (سفرنامه ناصر خسرو)

همینت بس فغانی در بلاد پارسی‌گویان
که عشقت عندلیب گلشن شیراز گردانید
                   (بابا فغانی شیرازی)

وگر پارسی باشدش زاد و بوم
به صنعاش مفرست و سقلاب و روم
                                 (سعدی)

عبارت «زمین پارسی‌گویان»، برآیندِ گره‌خوردگی دو زیست‌گاه وجودی در انسان ایرانی است: زمین و زبان.

احساس تعلق و عواطف "ریشه‌جویی" را هم زادگاه و زیست‌گاه در ما بر می‌انگیزد و هم زبان. برای این دو خاست‌گاه، دو استعارۀ خانۀ پدری و زبان مادری همواره بر زبان مردمان می‌رود. استعارهٔ نخست، بیانگر احساس تعلق به سرزمین است و دومین، بیانگر احساس زاد و زیست در زبان.
زبان به گفتۀ مارتین هَیدگر «خانه و اقامتگاه وجودی انسان است». صد البته که اقامت‌گاه زبانی برای آدمی، از زیست‌گاه زمینی درونی‌تر و پایدارتر است؛ چرا که، آدمی عارض بر زمین است اما جان و روان ما در زبانمان سرشته و بالیده است؛ من پارسی‌زبان هر جای زمین بروم زبانم را همراه خود می‌برم و در هر کشوری که باشم همچنان مُقیم زبان مادری خویشم و شگفتا که این خانه در من مقیم است.
این دوبیت زبان حالِ «روندگان مقیم» در زبان میهنی است.
سعدی:
دوست نزدیکتر از من به من است
وینت مشکل که من از وی دورم

مولوی:
در دو چشم من نشین ای آن که از من من‌تری
تا قمر را وانمایم کز قمر روشن‌تری




#کاروندپارسی
#محمودفتوحی
@karvandparsi

.
برگی از زندگانی خداوندگار ما، فردوسی

۲۵ اردی‌بهشت ۱۴۰۳
#محمود_فاضلی_بیرجندی

ابوالعباس احمد پسر اسحاق، القادربالله، چهاردهم خلیفگان عباسی بود. از سال ۳۸۱ تا ۴۲۲ فرمان براند، چهل و یک سال.
حمدالله مستوفی، در کتابش "تاریخ گزیده"، او را دارای درجه عالی در عدل و داد نوشته، و هم نوشته است که سخن‌سرا بود، شاعر.

و مستوفی در همین کتاب تاریخ خود، تاریخ گزیده، گزارشی داده از زندگانی فردوسی که آن را جایی دیگر ندیده‌ام.

چنان بوده که، به گزارش مستوفی، فردوسی به خلیفه پناهیده. به بغداد یا جایی دیگر، ننوشته. اما نوشته است که آگاهی از این باره به سلطان محمود رسیده.
پس در میان قادر خلیفه و سلطان محمود سبکتکین غزنوی بر سر فردوسی منافسات (همچشمی و رقابت) افتاد.

مستوفی می‌نویسد که خلیفه پشت فردوسی را رها نکرد.
سلطان محمود که از پشتیبانی خلیفه از فردوسی بر سر خشم آمده بود به خلیفه نوشت:
"گر فردوسی را به من نفرستی، بغداد به پی فیل بسپارم."

(کاش سلطان محمود چنین خدمتی شایان به ایران کرده بود!)

گزارش مستوفی چیزی بیش از این از سرگذشت فردوسی با خلیفه و سلطان نیاورده است. نمی‌دانیم خداوندگار ما و خداوندگار سخن پارسی پس از آن چه کرد و به کجا شد!

این چند خط به یاد فردوسی و به فرخی امروز آورده شد که ایرانیان همروزگار این روز را روز بزرگداشت فردوسی گرفته‌اند. و هم تا به یاد آورده شود که بزرگان در سختی‌ها سر کرده‌اند و دست از کار میهنی نکشیده‌اند.

نام فردوسی فرخ است.
فرخ‌ باد.
فرخ‌تر باد.

https://www.tg-me.com/dejnepesht4000
.

.

ا═.🍃.══════════ا
زبان پارسی، میهن است در درون ما
ا══════════.🍃.═ا


در عبارتهای «بلادِ پارسی‌گویان، زمین پارسی‌گویان، زاد و بوم پارسی» در آثار نویسندگان و شاعران بزرگ اندکی درنگ کنید :

و من در همه زمین پارسی‌گویان شهری نیکوتر و جامع‌تر و آبادان‌تر از اصفهان ندیدم (سفرنامه ناصر خسرو)

همینت بس فغانی در بلاد پارسی‌گویان
که عشقت عندلیب گلشن شیراز گردانید
                   (بابا فغانی شیرازی)

وگر پارسی باشدش زاد و بوم
به صنعاش مفرست و سقلاب و روم
                                 (سعدی)

عبارت «زمین پارسی‌گویان»، برآیندِ گره‌خوردگی دو زیست‌گاه وجودی در انسان ایرانی است: زمین و زبان.

احساس تعلق و عواطف "ریشه‌جویی" را هم زادگاه و زیست‌گاه در ما بر می‌انگیزد و هم زبان. برای این دو خاست‌گاه، دو استعارۀ خانۀ پدری و زبان مادری همواره بر زبان مردمان می‌رود. استعارهٔ نخست، بیانگر احساس تعلق به سرزمین است و دومین، بیانگر احساس زاد و زیست در زبان.
زبان به گفتۀ مارتین هَیدگر «خانه و اقامتگاه وجودی انسان است». صد البته که اقامت‌گاه زبانی برای آدمی، از زیست‌گاه زمینی درونی‌تر و پایدارتر است؛ چرا که، آدمی عارض بر زمین است اما جان و روان ما در زبانمان سرشته و بالیده است؛ من پارسی‌زبان هر جای زمین بروم زبانم را همراه خود می‌برم و در هر کشوری که باشم همچنان مُقیم زبان مادری خویشم و شگفتا که این خانه در من مقیم است.
این دوبیت زبان حالِ «روندگان مقیم» در زبان میهنی است.
سعدی:
دوست نزدیکتر از من به من است
وینت مشکل که من از وی دورم

مولوی:
در دو چشم من نشین ای آن که از من من‌تری
تا قمر را وانمایم کز قمر روشن‌تری




#کاروندپارسی
#محمودفتوحی
@karvandparsi

‍ ارزش شاهنامهٔ فردوسی

«ارزش شاهنامه تنها در آن نیست که سرآمد کتابهای ایران است، بلکه از آن مهم تر، برای آن است که کتاب سرنوشت بشریّت است.
بعد از پدیدآمدن شاهنامه، هیچ کتاب ارزنده‌ای در زبان فارسی نوشته نشد، مگر آنکه سایه‌ای از این کتاب بر سر خود داشته باشد. و این سایه، بنحو آگاه یا ناآگاه، هرگز ضمیر ایرانی را ترک نگفته است. چه بپذیریم و چه نپذیریم. چه به آن آگاه باشیم و چه نباشیم، شاهنامه با نام ایران و موجودیّت ایران گره خورده است.
بشماریم ببینیم کلمه ایران چند بار در شاهنامه آمده و واجد چه ارجی بوده که کسانی آماده بوده‌اند تا در راه دفاع از آن، از جان خود بگذرند. مفهوم ایران تنها در پهنه‌ای از خاک نبوده، بلکه در آن نیز بوده است که شرف انسانی از اعتبار نیفتد. آیا نه آنست که چون به ماندگاری این کشور می‌اندیشیم، قبل از هر چیز شاهنامه به یاد می‌آید؟ نگاه کنیم به پیرامون خود.
کجا رفتند آن تمدّن‌های دیرینه: سومر و بابل و مصر و فینیقی؟ آیا یک نام از آن دوران کهن بر روستاهای آنها هست؟ بر نوزادهای آنها هست؟ ولی درودیوارهای ایران پر است از یادگارهای باستانی، ریشه‌دار بودن چیز کمی نیست. ما چون داریم، قدر آن را نمی‌دانیم. در دنیای پرتب و تاب کنونی، باز هم ممکن است به شاهنامه محتاج شویم:

چو به گشتی طبیب از خود میازار
چراغ از بهر تاریکی نگه‌دار

محمدعلی اسلامی‌ندوشن

@kheradsarayeferdowsi

#جلال_خالقی_مطلق:
شاهنامه کتاب نیست، کتابخانه است

✅شاهنامه یک کتاب نیست بلکه یک کتابخانه است.

اگر بپرسند از شاهنامه چه می توان آموخت پاسخ من این است که بی اغراق از هر صفحه از شاهنامه می توان نکته ای آموخت. از شاهنامه تاریخ و فرهنگ باستانی را آموخته اند. از شاهنامه آداب و رسوم و آیینهای نیاکان ما را آموخته اند .از شاهنامه ادبیات باستان ما را آموخته اند. از شاهنامه شاعری آموخته اند. از شاهنامه اخلاق نیکو آموخته اند. از شاهنامه کشورداری آموخته اند. از شاهنامه هویت تاریخی ،فرهنگی و ملی ایرانیان را آموخته اند و از شاهنامه زبان فارسی را آموخته اند. امروز اهمیت زبان فارسی در کنار اهمیت هویت تاریخی، فرهنگی و ملی مهمترین آموزه ی این کتاب است و این دو آموزه از یکدیگر جدا نیستند.

💎
🆔 @maneshparsi

ضرورت نگاهداری یادمان‏های باستانی به عنوان مظاهر عینی هویّت ملّی ایرانیان

شادروان دکتر ناصر تکمیل همایون

درآمد

هویت ملّی و فرهنگی هر ملّتی، مجموعه‏ ی عناصر تشکیل‏ دهنده ‏ی حیات بر دوام اجتماعی و تاریخی آن است که در پهنه‏ ی جغرافیایی خاص (-بوم،میهن) شکل گرفته و میدان‏ کارکردهای اجتماعی انبوه افراد و آحاد (ملّت) را بر بنیاد کارایی‏ نیازهای انطباق،همبستگی و هم‏سویی و مقبولیت ارزشی زیست‏ تاریخی جامعه تداوم می‏دهد.

پذیرش هویت در فرآیند زمان دارای جنبه ‏های معنوی و مادی‏ست، و فزون بر خردمندی و هنر انسانی، وجود اماکن‏ باستانی، تاریخی، نظام زیست مشترک در هماهنگی با طبیعت‏ (بافت‏های روستایی و شهری) فضای این همانی و تعلق هویتی را نیرومندتر می‏سازد و بدین سبب یادمان‏های گذشتگان تنها غیرمادی چون: اسطوره ‏ها، افسانه ‏ها، ادبیات و اخلاقیات و جزء این‏ها نیستند. بلکه بناهای باستانی و تاریخی، انواع یافته ‏های‏ روخاکی و زیرخاکی که نشان ابتکار و خلاقیت در آن‏ها نقش بسته، در زمره‏ی میراث ملّی جامعه به شمار رفته و از ابزار و آلات‏ هویت ‏ساز و هویت ‏پذیری افراد جامعه یا جماعت‏ های پراکنده ‏ی‏ نیاخاک حکایت می‏کند.

بی‏ تردید ملّت‏های بزرگ و سرزمین‏های تمدن‏های کهن از یادمان‏ها و یادگارهای بیش‏تری برخوردارند.هشتاد سال پیش(22 مردادماه 1304)ارنست هرتسفلد استاد دانشگاه برلن در سخنرانی خود در عمارت وزارت ایران(مسعودیه)به درستی‏ بیان کرد:

«ابنیه و آثار ملی در ایران فراوان و در همه جا هست و من در این موقع قادر به ذکر آن‏ها نیستم، این مملکت «ایرانشهر» خوانده شده ، ...این مملکت لا اقل چهار نوبت به درجه ‏ی‏ ارتقا رسیده است:

اول،در دوره ‏ی هخامنشی‏ست که ایرانیان مرکز دنیای معلوم آن‏ زمان بوده و مدت دویست و پنجاه سال در امنیت زندگانی کرده‏ است؛
دوم،دوره ساسانی‏ست که در حقیقت دروه تجدد ایران‏ محسوب می‏گردد؛
سوم،دوره ‏ی سلجوقیان است که ایران در بین ملل اسلامی‏ پیش‏قدم بوده و تازه اروپا از عالم وحشیگری بیرون آمده است؛
چهارم،دوره ‏ی صفویه که صنایع ایران در آن دوره تجلی‏ مخصوصی داشته و همان موقع اروپا شروع به دست‏اندازی به‏ آسیا نموده است».آن‏گاه اضافه کرده است:
«به تاریخ دنیا مراجعه بفرمایید. خواهید دید که هیچ یک از ملل‏ عالم این اندازه آثار نداشته است، یونان یک نوبت ترقی کرده،از پانصد سال قبل از میلاد تا سیصد و بعد از آن دیگر اثری ندارد. ایتالیا دو نوبت ظهور نمود، یکی در دوره‏ ی دولت روم و ثانیا در زمان‏ رنسانس (تجدید حیات)، سایر ملل اروپا هم به قدری تازه و جدید هستند که ذکر و مقایسه‏ی آن‏ها مورد ندارد».1

بدیهی‏ست در سرزمینی که این همه آثار باستانی و تاریخی را در خود نگهداری می‏کند، با مشکلات بیش‏تری رویارویی دارد، نخست‏ با طبیعت و عوامل طبیعی (سیل،زلزله و نزولات آسمانی)؛ دوم، حفاری‏های خارجیان و غارت آثار و یادمان‏های باستانی، که داستان‏ جانسوزانه دیگری‏ست؛ سوم،حفاری‏های غیرعلمی و سرقت انواع‏ عتیقه ‏ها و زیرخاکی‏های گوناگون توسط دزدان حرفه‏ یی و حکومتی؛ چهارم، از میان رفتن تپه ‏های باستانی، اماکن تاریخی، نابودی‏ بافت‏های کهن شهری به ‏عنوان جاده‏ کشی‏ها، ساختن فرودگاه، تغییر مسیر رودخانه ‏ها، سدسازی‏های متعدد، تعریض خیابان‏های شهر، نوسازی بافت‏های شهری و جز این‏ها و حتا گاه به‏ عنوان مرمت و زیباسازی و به نیت«قصد قربت!». درباره ‏ی هریک از این نوع آسیب‏ های طبیعی و غیرطبیعی بررسی‏های موجود است که می‏توان به هر یک اشاره داشت و فاش کرد که هویت باستانی، تاریخی، فرهنگی، دینی و ملی یک جامعه‏ ی ریشه‏ دار همانند میهن ما چ‏گونه‏ دست‏خوش نابودی و اضمحلال آگاهانه و ناآگاهانه قرار می‏گیرد.

1-حراست آثار باستانی به گونه‏ ی پاسداری از نظام فرهنگی

درباره ‏ی چگونگی حفظ آثار باستانی و جلوگیری از نابودی‏ مظاهر تمدن به دست خودی‏ها که شاید به اعتبار خدمت به مردم انجام‏ یافته، شناخت و میزان‏های تعیین‏ شده ‏ای وجود دارد که توجه به آن‏ها لازم به نظر می‏رسد:
1-منشور آتن، تعلق بناهای تاریخی به همه ‏ی بشریت و لزوم‏ حراست از آن (مصوب 1931 م)
2-قطعنامه‏ ی شماره‏ ی یک اصفهان، نظارت کامل بر هرگونه‏ خدمات و هدف‏های مرمتی آثار باستانی و تاریخی(مصوب‏ اردیبهشت‏ماه 1342)

3-قطعنامه‏ کنگره بین المللی حفظ آثار و ابنیه تاریخی و نیز ونیز (مصوب خردادماه 1343).در این قطعنامه (ماده‏ 11) به‏ سوابق و سنن آن‏ها را ایجاب می‏کند، چه ساختمان‏های جدید الاحداث‏ ممکن است این تناسب و روابط را از نظر حجم و رنگ بهم بزند»و در همین مورد در همان قطعنامه (ماده 13) آمده است:

دنباله نوشتار:
http://www.iranboom.ir/didehban/30vand/10840-zarorat-negahdari-yedeman-haye-bastani.html

https://www.tg-me.com/iranboom_ir

چرا ملاصدرا را صدرالمتألهین نامیده‌اند؟

غلامرضا اعوانی
https://www.tg-me.com/iranboom_ir/43491

حدود چهار قرن است که ملاصدرا را باین اسم می‌خوانیم: «صدرالمتألهین». ولی سؤال نکرده‌ایم که چرا اصلاً ملاصدرا را «صدرالمتألهین» گفته‌اند؟

اول باید ببینیم معنای تأله چیست آیا تأله معنای خاصی دارد؟ آیا نوع خاصی از حکمت است؟ خصوصیات حکمتی که به اسم حکمت تألهی معروف است چیست؟ بعد از اینکه خصوصیات حکمت تألهی را در عالم اسلام و عالم غرب و جایگاه آن را در جهان معاصر نشان بدهیم و بالاخره بگوییم جایگاه صدرالمتألهین در این سیر حکمت تألهی کجاست؟ بعضی گمان کرده‌اند چون صدرالمتألهین به مسائل علم الهی پرداخته است وی را صدرالمتألهین گفته‌اند. این گمان هم درست است و هم نادرست. درست نیست به این دلیل که افراد زیادی به مسائل علم الهی پرداخته‌اند اما لقب متأله نگرفته‌اند بعنوان مثال ابن‌سینا حکیمی بزرگوار و یکی از بزرگترین فیلسوفان اسلامی است وی واقعاً حکیم است و ما نباید این اسم را از او دریغ کنیم ولی هیچکس او را متأله نگفته است.

دنباله نوشتار:
http://www.iranboom.ir/nam-avaran/49-bozorgan/16522-molasadra-sadrmoahelin-003.html

@iranboom_ir

.
«خُرداد»

دوم خرداد ۱۴۰۳
#محمود_فاضلی_بیرجندی


در آیین باستانی ایرانی هفت فرشته نامیرای نیکوکار هستند که آنان را اَمشاسپندان خوانند. آنان در جایگاهی فرود از ایزدان نشینند.

یکی از آن هفت نامیرای نیکوکار «خُرداد» است.
خرداد در اوستا «هوروتات» به معنای کمال و تمام راستی و دور بودن از هر کاستی است و نام او همواره با امرداد آمده است.
ایرانیان باستان باور داشتند که یزدان پاک، خرداد و امرداد را بدان کس بخشد که پندار و گفتار و کردارش سراسر نیکی و راستی باشد.

یکی از یشت­‌ها در اوستا «خُردادیَشت» نامیده شده و روز ششم هر ماه هم «خردادروز» است. ایرانیان این روز را جشن می­‌گرفتند. باور داشتند که زرتشت پیامبر ایرانی در روز خرداد از ماه فروردین به دنیا آمده و هم اندرین روز به پیامبری برگزیده شده است. هم بر آن بودند که گشتاسپ، شاهنشاه کیانی، در این روز فرخ، دین را از پیامبر ایران پذیرفته است.
از میان ایزدان، تیشتر و فروردین و باد، را همکاران «خُرداد»، و دیو گرسنگی و تشنگی را دشمنانش می­‌شناختند.

ایرانیان باور داشتند که این هفت امشاسپند در گرودمان، که به زبان عربی عرش اعلا خوانده شده، بر تخت­‌های زرین نشیمن دارند و هر یک از اینان پشتیبانان بخشی از آفرینش هستند. «خُرداد» فرشته نگهبان آب است و امرداد نگاهبانی گیاهان را در دست دارد. آدمی زیر نظر خود اهورامزداست.
گل خرداد، گل سوسن است.

اما سوای این که این داشته­‌های کهن را باورها و افسانه­‌ها دیده و شناخته­‌ایم، زمان آن است تا این داشته­‌های کهن خود را پیشینه و سرمایه فکر و اندیشه ایرانی بشناسیم.

جان هینلز که کتاب «شناخت اساطیر ایران» را نوشته، خبر داده است که مباحث فاضلانه بسیار در پیرامون اصل و منشا این «جلوه­‌ها» درگرفته است. او می­‌گوید که اصل اینها هر چه باشد، مهم­ آرمان­‌های والا و اندیشه ژرفی است که در وجود هر یک از این فرشتگان نهفته است.

در باور ایرانیان کهن، نخستین این هفت نامیرای نیکوکار، بهمن است و او تجلی اندیشه نیک است. از پی او راستی آید، و جایگاه پس از آن همانا شهریاری نیک است.
ایرانی باور دارد که اندیشه نیک، آغازگاه راهی است که به شهریاری نیک خواهد رسید. نکته­‌ای پرارج که در پی­‌ریزی دستگاه­‌های فرمانروایی از دید به دور مانده است.
از پی آن درستی و کمال آیند و چون این راه پیموده شود، بی­مرگی یا جاودانگی به دست خواهد آمد که فرجام برتر و آرمانی است.

«خُرداد» و دیگر تجلیات فکر کهن ایرانی نمادهایی است گیتیانه یا دنیوی که از کوشش ایرانیان در راه چیره­‌شدن بر طبیعت خبر می­‌دهد. کوشش پردامنه و ژرفی که بخشی یا گامی از پیکربندی دستگاه جهانشناسی ایرانی است.
در این پیکربندی، گیتی، پایه و اساس شمرده شده و آدمی در اندرون وعده­‌های فرادنیوی نگه داشته نمی­‌شود.
پژوهیدن در این باورها امروز هم یاور، راهنما و راهگشای ایرانی خواهد بود تا جایگاهی سزاوار خودش در دنیا بازیابد.


https://www.tg-me.com/dejnepesht4000
.

@shafiei_kadkani

ـــــــــــــــــــــــ
خادمِ فرهنگِ ایران،
باغبانِ مثنوی و پیرِ پایندهٔ ادب و عرفان،
دکتر محمّدعلی موحد صد و یک ساله شد.



▪️شاد و خرّم دوّمِ خردادِ ما
روزِ میلادِ مِهین‌استادِ ما

آن موحّد کاو به توحیدِ نظر
جمع کرده جملهٔ اضدادِ ما

آن شگفت‌آمیزهٔ عشق و خرد
اعتدالِ مردمی و دادِ ما

مفخرِ ایران‌زمین در این زمان‌
صیتش از تبریز تا بغدادِ ما

عاشقِ راهِ مصدق، آن بزرگ
پیشوا و رهبرِ آزادِ ما

محمدرضا شفیعی‌ کدکنی
عکس: ماهور زهرایی
#محمد_علی_موحد

معرفی کتاب《ارج نامهٔ دکتر محمّدعلی موحّد》
 
ارج‌نامۀ دکترمحمّدعلی موحّد چهرهٔ برجستۀ فرهنگ و ادب ایران به کوشش محمّد طاهری خسروشاهی در دانشگاه تبریز تدوین شد. این کتاب دربرگیرندۀ مطالبی از حدود ۷۰ شخصیت برجستۀ فرهنگ و ادب ایران است که دربارهٔ استاد موحّد نوشته شده یا به وی تقدیم شده است.

طاهری خسروشاهی، با اشاره به ضرورت تجلیل از خدمات دکتر موحّد اظهارداشت: دکتر محمدعلی موحّد یکی از فرزندان فرهیخته و بلندهمت ایران است که سرتاسر عمر پربرکت خود را در تکاپوی علمی و فرهنگی گذرانده و در راستای تقویت بنیادهای فرهنگی ایران اسلامی و تعمیق زبان و ادب فارسی تلاش کرده است.

 وی با اشاره به جامعیّت شخصیت دکتر موحّد گفت: حوزه‌های متنوعی که دکتر موحّد در طول سالیان اخیر به پژوهش گرفته است، گواه تنوع علائق و ابعاد شخصیت اوست و آنچه در این میان مایهٔ شگفتی است، مهارت و دانش ژرف او در همهٔ این حوزه‌های متنوع است.

دکتر موحّد استاد حقوق نفت است و درعین‌حال عرفان‌پژوهی کم‌نظیر به‌ویژه در حوزهٔ مولوی‌شناسی و ابن‌عربی پژوهشی است. همچنین سهم او در شناساندن سیمای ناشناختۀ شمس تبریزی بر کسی پوشیده نیست. در عرصهٔ تحقیقات تاریخی و بررسی اسناد هم به‌ویژه آنجا که پای منافع ملّی و وحدت سرزمینی در میان است، محققی پرحوصله و باریک‌نگر است.

وی افزود: ارج‌نامهٔ استاد موحّد پس از مقدمه‌ای موجز از شرح حال ایشان، با درج سال‌شمار دقیقی از زندگی و آثار استاد آغاز می‌شود و سپس با گفت‌وگویی جدید دربارهٔ شمس تبریزی و چند موضوع دیگر ادامه می‌یابد. در بخش دوم ارج‌نامه که «دربارهٔ استاد» نام دارد، جمعی از دوستان و ارادتمندان دکتر موحّد، دربارهٔ سلوک اخلاقی و معنوی استاد و پیرامون آثار ایشان سخن گفته‌اند. از مطالب مندرج در این بخش می‌توان به آثاری از محمود دولت‌آبادی،هوشنگ مرادی کرمانی، عزت‌الله فولادوند، عبدالله کوثری، مجدالدین کیوانی، حجت‌الله ایوبی و ... اشاره کرد.

این پژوهشگر افزود: بخش سوم ارج‌نامۀ استاد موحّد به شیوۀ مرسوم جشن‌نامه‌ها و یادنامه‌ها، دربرگیرندۀ آثار برخی از مفاخر و بزرگان فرهنگ و ادب است که مقالات خود را در موضوعات متنوع تحقیقات ادبی، تاریخی و حقوقی به احترام استاد موحّد از ایران و خارج کشور جهت انتشار در ارج‌نامۀ ایشان به دانشگاه تبریز اهدا کرده‌اند. از مؤلفان این بخش می‌توان به آثاری از محمّدرضا شفیعی کدکنی احمد مهدوی دامغانی، بهاءالدین خرمشاهی، علی‌اکبر ولایتی، نصرالله پورجوادی ،محمدعلی اسلامی ندوشن، تقی پورنامداریان،محمدجعفر یاحقّی، ژاله آموزگار و ... اشاره کرد.

طاهری گفت: در صفحات پایانی کتاب، تصاویری منحصربه‌فرد و دیدنی از استاد موحّد برای نخستین بار چاپ شده است.


گفتنی است محمّدعلی موحّد متولد #دوم_خرداد ۱۳۰۲ شمسی در تبریز، ادیب، حقوق‌دان و عرفان‌پژوه و شمس‌شناس برجستۀ ایرانی است. وی در سال‌های بحرانی ماجرای نفت در ایران (دههٔ سی) به معاونت حقوقی شرکت ملی نفت رسید و پس از آن به‌عنوان معاونت اجرایی اوپک، در ژنو مستقر شد. از آثار وی می‌‌توان به کتاب‌های: نفت ما و مسائل حقوقی آن، تصحیح مقالات شمس تبریزی (برندهٔ جایزۀ کتاب سال ایران)، ترجمۀ سفرنامه ابن بطوطه، خواب آشفتۀ نفت (برندۀ جایزۀ کتاب سال ایران)، در هوای حق و عدالت (برندۀ جایزهٔ اندیشهٔ سال)، ترجمه و تحلیل فصوص‌الحکم ابن عربی، تصحیح رساله در مناقب خداوندگار، ترجمهٔ اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر، مبالغهٔ مستعار (ردّ ادعای شیوخ بر مالکیت جزایر سه‌گانه) و ... اشاره کرد. موحّد از سال 1382 به عضویت پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران در آمده است.

https://www.iranboom.ir/ketab-khaneh/ketab/11750-arj-name-dr-mohammad-ali-moavahed.html


@iranboom_ir

خرمشهر عروس ایران

هرگز نامِ تو اینسان خُرم نبوده، و شهر نبوده! هرگز تو اینسان آباد نبوده‌ای. چون اکنون که خرابه‌ای بیش نیستی.
خُرمشهر، شهرِ شهرها، عروسِ تپیده در خون و پاکیزه چون گُلاب، که در جمعِ بندگانِ شَهوَت، گرسنگانِ گوشت، کف بر دهان‌آوردگان، بدنِ خود را دوشیزه نگاه‌ذداشتی؛ هتک‌شده، اما سر به مُهر. و نخل‌هایت زلف پریشان کرده‌اند، گیسو بریده‌اند، در عزایِ عزیزان؛ نخل‌هایت چون پریان در چنگِ دیوان؛ در بند کشیده‌شده، دهان بر سینه نهاده‌ شد، و با این حال کام نبخشیده.
خُرمشهر، چه زیباست شبِ وصل، در آغوشِ دامادانی که تنشان بویِ عرق می‌دهد، و پوستشان تابیده‌ است چون مِس، و بازوانشان پیچیده چون کُنده‌یِ تاک؛ دامادانِ همیشه داماد که زَفافِ آنها مرگِ آنهاست.
تو عروسِ ایرانی، عروسِ هزارن داماد؛ زیورِ تو تاریخ است، بویِ فردا می‌دهی، و کابینِ تو یادگارهایِ قرون است: مهتاب و نخلستان، سیاهیِ کاروان‌ها، و سپیدیِ امیدها، لشکرِ سلم و تور که گم شد در این بیابانِ دود.
هم بر خاک زندگی داری و هم بر آب، خاکت چون غبارِ نشسته بر ضریح است، و آبت چون اشکِ روشن.
کارون کاکُلِ خود را بر ساقِ تو می‌ساید و بر ناخن‌هایِ تو بوسه می‌زند، ناخن حنا بسته، چون عناب.
و نسیمی که بر تو می‌وزد نه از شرق است و نه از غرب، از بامِ عاشقان است که انگشتِ خود را بریده‌اند و نمک بر آن پاشیده تا خوابشان نبرد.
دیده‌بانِ دریچه‌یِ بلندِ صبح، پریِ دریایی، سیه چشمی که سر از پنجره بیرون آورده‌ای و دورِ دور را می‌نگری.
خرمنِ ناز پوشیده در چادرِ نیاز، چشم‌هایِ خود را مخوابان.
در تو چه می‌بینیم؟ از تو چه می‌شنویم، چه می‌بوییم؟ از سینه‌یِ پر رازِ تو، صبر و وقارِ تو، بیگناهیِ خاموش چون مریمِ تو.
می‌بینیم و می‌شنویم و می‌بوییم، جوابِ «قادسیه» را، بُرنده‌ترین جواب با نرم‌ترین آوا، پیامِ قرون و اعصار، صدایِ گمشده‌یِ دور، بانگِ جرسه‌ها، و آن این است که ایران از پای نمی‌اُفتد، می‌تپد و چون قُقنوس از خاکستر خود برمی‌خیزد؛ مانندِ دُلفین جَست می‌زند و پیدا می‌شود و نهان می‌شود، و باز از نو پدیدار. هر کجا که گمان کنید که نیست، درست همانجا هست، در هر لباس، هر سیما، چه در زربفت و چه در کرباس، چه گویا و چه خاموش.
هزاران هزار صدا در خرابه‌هایِ تو پیچید که: «دیوان آمد، دیوان آمد!» این صدا در خرابه‌هایِ دیگر نیز پیچیده‌است و گوشِ روزگار با آن آشناست؛ ولی دیوان می‌آیند و می‌روند، غولان می‌آیند و می‌روند، دوالپایان پاورچین پاورچین می‌گذرند، و آن رونده‌یِ بزرگ که ایران نام دارد، می‌ماند.
خُرمشهر، دیده‌بانِ برجِ بلند، چشم از راه بر مَدار، همه باز می‌گردند؛ مرغ‌ها که از بانگِ خمپاره‌ها رفتند باز می‌گردند؛ مارها می‌روند و کبوترها می‌آیند. مغیلان‌ها می‌خشکند و لاله‌ها می‌رویند، و باز نخل‌ها چترهایِ خود را خواهند جُنباند.
و ایران این لوکِ پیر همیشه جوان، چون یال‌هایِ خود را تکان دهد بادیه می‌لرزد، رمل‌ها و صحراهایِ غَفر می‌لرزند، سراب‌ها می‌لرزند، نوشندگانِ نفت که کبابِ سوسمار «مزهٔ» آن‌هاست، می‌لرزند.
غباری برخاسته ‌است و سواری در راه است.
“دکتر محمد علی اسلامی ندوشن – ۵ خردادماه ۱۳۶۱”
____
کانال دکتر اسلامی نُدوشن
@dr_eslaminodoushan

‍ چهارم خردادماه سالروز درگذشت دکتر علی‌اکبر سیاسی

... فکر مهم دیگرش که خوشبختانه عملی شد موضوع «استقلال دانشگاه» بود. او شخصاً موفق شد با استفاده از موافقت شاه و قدرت سیاسی و حسن قبول شخص قوام‌السلطنه (نخست‌وزیر وقت) این فکر عمده را از مراحل دولتی و قانونی بگذراند و به دانشگاه شخصیت و اعتبار و حیثیت ببخشد.
فکر استقلال دادن به دانشگاه تهران در امور علمی و اداری خود در فرهنگ ایران که تمام جلوه‌های آموزشی جنبۀ دولتی محض داشت، کاری نو و اقدامی بسیار مهم بود.
از زمانی که دانشگاه استقلال یافته بود عده‌‌ای از استادان خود را متکی به نفس می‌دانستند. شاید از همین روی بود که دکتر سیاسی دو بار با مشکل سیاسی و مملکتی روبه‌رو شد و هردو بار به مناسبت آن بود که حکومت توقع داشت دانشگاه عده‌ای از استادان را به مناسبت جریان‌های سیاسی که پیش آمده بود از کار برکنار کند.
بار اول پس از تیراندازی به شاه در دانشگاه و اعلام غیرقانونی بودن حزب توده بود. حکومت وقت می‌خواست بدان مناسبت، رئیس دانشگاه استادانی را که عضو حزب توده بودند برای همیشه از مقام علمی اخراج کند. او چون آن کار را مطابق قانون نمی‌دانست از قبول آن تن می‌زد.
دیگربار پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بود که چون دوازده نفر از استادان دانشگاه اعلامیه‌ای را که توسط عده‌ای از رجال ملّی و مخالفان دولت وقت علیه انعقاد قرارداد کنسرسیوم نفت تهیه شده بود، امضاء کرده بودند، حکومت مُصر بود که دانشگاه این دوازده نفر را از دانشگاه اخراج کند. دکتر سیاسی زیر بار نمی‌رفت و می‌گفت دانشگاه دارای چنین اختیار و حقی نیست و از امضای احکامی که وزارت فرهنگ انتظار صدور آنها را داشت تن زد. عاقبت وزیر فرهنگ وقت آن احکام را امضاء کرد و برکناری آن دوازده استاد اعلام شد. متعاقب آن قانونی از مجلس گذرانیده شد که طرز تعیین رئیس انتخابی دانشگاه تغییر یافت و اختیار انتخاب مستقیم رئیس دانشگاه از شورای دانشگاه سلب شد و به شاه اختیار داده شد تا شاه از میان سه نفر منتخب شورای دانشگاه یکی را به ریاست دانشگاه برگزیند.

[نادره‌کاران: سوگنامۀ ناموران فرهنگی و ادبی (۱۳۰۴-۱۳۸۹)، ایرج افشار، زیر نظر بهرام، کوشیار و آرش افشار، به کوشش محمود نیکویه، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰، ج ۲، ص ۹۵۳-۹۵۴]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation

شاهنامه شناسی (۱)
پژوهش ونوشته : هوشنگ جاوید

شاهنامه آگوستوس
به کوشش یوحنا آگوستوس ولرس، آموزگار درس شرقی در دارالفنون کیسن ، در شهر لیدن ، درچاپخانه بریل هلند ، درتاریخ ۱۸۷۷میلادی به چاپ رسیده ، خودش شرح داده که این نسخه را از روی دونسخه موجود در پاریس و کلکته فراهم آورده است، اواین اثر را در سه جلد فراهم آورده، که درپایان هر جلد، لغت نامه و شرح پاره ای جملات و واژگان را به زبان هلندی نوشته است، اصل متن به زبان پارسی است .

شاهنامه کشمیری
سروده عبد الوهاب زبَری است ، که بنا به دستور غلام محمد نور محمد تاجران سری نگری، وبه خط کاتب محمد حسن وفایی اندرکاری ، وبا نظارت ملک محمد عارف ، به زبان پارسی کشمیری وبصورت سنگی بچاپ رسیده است ، آغاز آن با داستان افراسیاب ورستم آغاز می گردد، تاریخ چاپ مشخص نشد .

شاهنامه متروپولیتن (همان شاهنامه تهماسبی)به زبان انگلیسی این اثر باشرح وتوضیح شیلا ،آر،کَنِبی، به سرپرستی : مارک پولی زوتی ، و ویرایش فیلومینا ماریانی ، ارائه شده ، این شاهنامه حاصل همکاری موزه مترو پولیتن ، دانشگاه ییل آمریکا و نیو هاوِن لندن، است ،که بازنگری و شرح مبسوطی در مورد نقوش صورتبندی شده در آن را بصورت تخصصی میتوان شاهد بود، شاهنامه تهماسبی ، یکی از نسخه های نادر شاهنامه در جهان است .

این مطلب ادامه دارد
https://www.tg-me.com/joinchat-AAAAAEHYoFT8GunTc2HSnQ
پیگیر مطالب کانال فرهنگ جاوید باشید .
به هنگام نقل مطلب در جای دیگر امانتدار منبع ارائه دهنده باشید .

شاهنامه شناسی (۲)
نوشته وپژوهش : هوشنگ جاوید


شاهنامه طهرانی ( شاهنامه رازی) :
این شاهنامه به صورت چاپ سنگی، بنا بدستور حاجی محمد حسین تاجرطهرانی و با نظارت مصطفی قلی ابن محمدهادی سلطان کجوری بلده ای ، درچاپخانه قاجاری به وسیله حاج عبدالمحمد رازی ،درمحرم سال ۱۲۶۷ه.ق به چاپ رسیده است،هجونامه معروف ومنسوب به فردوسی درمقدمه همین شاهنامه آمده است ، دو هجونامه است که بسیاری از پژوهندگان شاهنامه براین باور هستند، می تواند از تراوشات اندیشه مصطفی قلی باشدکه دراثرستم شاه قاجار دل پُری از اوداشته وبا ادبیات ضعیف خودخواسته به نظم فردوسی حرفی بزند ، پس از هجونامه ، واژه نامه را ارائه کرده اندو سپس به متن اصلی پرداخته اند.
درپایان هجونامه این چنین نفرینی دارد که :
بنالم به درگاه یزدان پاک فشاننده برسر، پراکنده خاک(!!)
که یارب روانش به آتش بسوز دل بنده مستحق برفروز


شاهنامه عربی:
این شاهنامه در بین سال های ۶۲۰ه،ق تا ۶۲۱دردمشق ، به نثر ترجمه شده و نگارنده آن علی ابن محمد اصفهانی ، نامور به قوام الدین بنداری است ، که شاعر وفقیهی هم عصر با عمادالدین کاتب اصفهانی است، ادیب و فارسی دان نامدار مصری عبدالوهاب بن محمد بن حسن بن سالم عُزام ، درجایی گفته است که : درگذشته قصد داشته خودش شاهنامه را به نثر درآورَرَد، اما نتوانسته واین ترجمه عربی را دریک مجلّد دو کتابی در ۱۳۵۰ ه،ق به چاپ رسانده است، این شاهنامه با ترجمه فارسی در ۱۳۸۰ه،ش توسط انجمن آثار ومفاخر فرهنگی ایران به چاپ رسید .


شاهنامه صبا(شهنشاه نامه):
این شاهنامه به سبک نظم فردوسی در دوره حکومت فتحعلیشاه قاجار، توسط فتحعلی خان صبای کاشانی ، ملک الشعرای دربار فتحعلی شاه سروده شده و به تحریر درآمده، صبای کاشانی ازشاگردان صباحی بیدگلی است، براثر اتفاق به هنگام رفتن شاه قاجار ازتهران به آذربایجان به قصد جنگ با روس ها، درکنار شاه بوده ویکی از رویداد هارا به نظم درمی آوَرَد، به همین سبب از سوی فتحعلی شاه، مامور می شودکه تاریخ رویدادهای دوران اورا همانند شاهنامه به نظم دربیاورد، اواین اثررا در۱۲۲۴قمری آغاز می کندودر ۱۲۳۰قمری به پایان می برد، دیباچه این شاهنامه با خط نشاط اصفهانی است وصورتبندی مجالس آن را محمد حسن افشار نقاشباشی انجام داده است.
این شاهنامه در حدود چهل هزاربیت ودر بحر متقارب سروده شده است.

این مطلب ادامه دارد.....
https://www.tg-me.com/joinchat-AAAAAEHYoFT8GunTc2HSnQ
پیگیر مطالب کانال فرهنگ جاوید باشید.
به هنگام نقل مطلب درجای دیگر امانتدار منبع ارائه دهنده باشید .

شاهنامه شناسی (۳)
پژوهش ونوشته : هوشنگ جاوید


شاهنامه نادری :
سروده محمد علی توسی ، نامور به فردوسی ثانی! که نسخه چاپی آن به اهتمام احمد سهیلی خوانساری ازسوی انجمن آثارملی درسال ۱۳۳۹ه،ش درچاپخانه تابان تهران به چاپ رسید، توسی ازآغاز کارنادرشاه همراه اوبوده ، وشرح گسترده وکنجکاوانه ای با بزرگنمایی های شگفت، ازجنگ ها و کشور گشایی های اورا به نظم درآورده ، و از شیوه بحر ونظم فردوسی استفاده کرده، درآغاز اثرش چنین نوشته که :
برافراشتم رایت خامه را فکندم زآواز شهنامه را
هرآن کس که نظم مرا گوش کرد کلام نظامی فراموش کرد(!!)
اثراو با ستایش خداوند، پیامبر اسلام(ص)امامان شیعه (ع)و نادرشاه آغاز میشود وسرآغاز داستانش از برهم خوردگی ایران وطغیان افغان شروع شده و با کشته شدن نادر شاه به پایان می رسد، او همان شاعری است که دوبیت پرآوازه درمورد مرگ نادرشاه درهمین اثر دارد:
سرشب ،سَرِقتل وتاراج داشت سحرگه نه تن سر، نه سر، تاج داشت
به یک گردش چرخ نیلوفری نه نادر بجا ماند نه نادری .


شاهنامه نادری (سیالکوتی):
این شاهنامه نیز سروده شده در بحر و وزن شاهنامه است، وتمام ماجرای یورش نادرشاه افشاربه هندوستان وفتح آن کشور را از سال ۱۱۵۱ تا ۱۱۵۲ه،ق بیان کرده است، سراینده آن شاعرنیمه اول سده دوازدهم هند، نظام الدین عشرت سیالکوتی است، که آن را درسال ۱۱۶۲ه،ق به پایان رسانده، و تمامی رویدادهای جنگ آوری نادرشاه درهند تا تاجگذاری احمد شاه درّانی (ابدالی) رادر برمی گیرد، به این اثر به جهت نام سراینده اش ، شاهنامه سیالکوتی هم می گویند.

نغز نامه نادری (نامه نغز):
منظومه ای حماسی است ،مشتمل برشش هزاروچهار صدوهفتاد وسه بیت ، که تمامی بیان رویدادهای ورود نادرشاه به سرزمین سندبطور کامل است، سراینده این اثر فردی است بنام "باغ علی غایف"که آن را درزمان حکومت "محمد خدایار خان عباسی"ناموربه "کلهورا"که والی سند بوده ، به سال ۱۱۵۵ه،ق پدید آورده است.


شاهنامه کشمیری :
نوشته عبدالوهاب زِبَری، وبه خط کاتب محمدحسن وفایی اندرکاری، وبنا به دستور غلام محمد نورمحمد تاجران سری نگری توسط ملک محمد عارف نظارت شده ودر سری نگر کشمیر به چاپ رسیده است، تاریخ چاپ درنسخه ای که بدستم رسید مشخص نشد، این اثر بصورت چاپ سنگی است و شروع آن با داستان افراسیاب ورستم آغاز می گردد.

این مطلب ادامه دارد.....
https://www.tg-me.com/joinchat-AAAAAEHYoFT8GunTc2HSnQ
پیگیر مطالب کانال فرهنگ جاوید باشید.
به هنگام نقل مطلب درجای دیگر امانتدارمنبع ارائه دهنده باشید .

شاهنامه شناسی (۴)
نوشته وپژوهش : هوشنگ جاوید

شاهنامه قره چغای خان(شاهنامه وینزور):
این شاهنامه که اینک درکاخ سلطنتی وینزور دربریتانیا نگهداری می شود، حکایت شگفتی دارد از مصادره به نام!
این اثر بنا به سفارش قره چغای خان والی مشهد در۱۰۵۸ ه،ق نوشته شده،ودارای مینیاتورهای زیبایی است که پژوهندگان نگارگری آن را به محمدیوسف ومحمدقاسم نسبت داده اند، استاد مهدی حسینی براین عقیده است که این اثر را هنرمندان "شاهنامه رشیدا" صورتبندی کرده اند.
دردوره محمدشاه قاجار درسال ۱۲۵۳ه،ق هرات به محاصره ایرانی ها درمی آید،انگلیسی های استعمارگر که ازگسترش نیروهای ایرانی خشنود نبودند،با یاری کلنل پاتینجر فرمانده وجاسوسی که سفرنامه اش به سیستان وبلوچستان ترجمه هم شده، به کمک افغان ها می آیندوموجبات شکست سنگین قشون ایران را فراهم می آورند،به پاداش این خوش خدمتی مزوّرانه آنان کامران شاه افغان که حاکم هرات بود، شاهنامه قره چغای خان را که به او ارث رسیده بود، درشوال ۱۲۵۵ه،ق با این پیام به دربار ملکه انگلیس می فرستد که : "بلقیس غرب، مهدعلیا،ویکتوریا ملکه بریتانیای کبیر"!!
ازآن زمان انگلیسی ها کوشش می کنند که این شاهنامه را با نام "وینزور" به جهان بشناسانند!!
چرا که نگارگری های نخستین این نسخه برخلاف سایر شاهنامه هاکه با دومجلس بزم ورزم قهرمانان شاهنامه شروع می شود، با دومجلس مربوط به بلقیس وسلیمان نبی وهدهدآغاز گردیده است .


شاهنامه دقیقی:
این شاهنامه پدید آمده از سوی شاعر عهد سامانی که می گویند زرتشتی هم بوده ،پدیدآمده است، فردوسی دیداری را که با او داشته چنین شرح می دهد:
جوانی بیامد گشاده زبان سخن گفتن خوب وطبع روان
بیگمان مراودات فردوسی بادقیقی بسیاربوده که دلیل مرگ اورا ناشی از بد خویی او می داندوچنین بیان می کند:
جوانیش را خوی بد یار بود همه ساله تابُدبه پیکار بود
براوتاختن کردناگاه مرگ نهادش به سر بریکی تیره ترگ
بدان خوی بدجان شیرین بداد نبودازجهان دلش یک روز شاد
یکایک از اوبخت برگشته شد بدست یکی بنده برکُشته شد!!
نام اصلی او ابومنصور محمدابن احمددقیقی است ، شرح شاهنامه دقیقی ، به همت دکتر محمدجواد شریعت توسط نشر اساطیر بچاپ رسیده است، آنچه که اهمیت دارد این است که فردوسی بخشی از اثر خودرا ازشاهنامه دقیقی وام گیری کرده ومی گوید که شاهنامه دقیقی نیمه کاره ماندوهمین انگیزه ای می شود که خودش دست بکار نوشتن شاهنامه شود:
برفت او واین نامه ناگفته ماند چنان بخت بیدار او خفته ماند
بکن عفو یارب گناه ورا بیفزای درحشر جاه ورا
دل روشن من چوبرگشت ازاوی سوی تخت شاه جهان کرد روی
که این نامه را دست پیش آورم زدفتر، به گفتار خویش آورم
https://www.tg-me.com/joinchat-AAAAAEHYoFT8GunTc2HSnQ
پیگیرمطالب کانال فرهنگ جاوید باسید.
به هنگام نقل مطلب درجای دیگر امانتدار منبع ارائه دهنده باشید.

شاهنامه شناسی (۵)
نوشته وپژوهش: هوشنگ جاوید

شاهنامه ثعالبی:
این اثر را ابومنصور عبدالملک بن محمدابن اسماعیل الثعالبی ، بین سال های ۴۰۸ تا۴۱۲ه،ق درنیشابور نوشته است، مهمترین نسخ موجود ازآن یکی درکتابخانه ابراهیم پاشا درقسطنطنیه ودیگری درکتابخانه ملّی پاریس است، اواین اثر را بدستور امیر ابوالمظفر نصرابن ناصرالدین ابومنصور ،برادر محمود سبکتگین نوشته است، وشامل : پادشاهی کیومرث تا یزد گرد، ذکر شاهان بنی اسرائیل، فراعنه مصر، ذکر پادشاهان حِمیَرو پادشاهان یمن، پادشاهان شام وعراق،پادشاهان روم، هند،ترک وچین ، شرح زندگانی پیامبراسلام (ص)،خلفای بنی امیه وبنی عباس و امیران وشاهک های دوره اسلامی چونان ابومسلم ،برامکه ، طاهریه و سنجریه ، می شودودرنهایت با شرح احوال ابومنصور سبکتگین و ابوالقاسم محمودابن سبکتگین به پایان می رسد، این شاهنامه با اهتمام محمود هدایت درچاپخانه مجلس ، به چاپ رسیده است.

رستم نامه :
روایت نثری است براساس متن منظوم شاهنامه و اضافاتی که بیگمان نقالان سندی برآن افزوده اند، گویا روزگاری بصورت بیاض بوده ودر قرن گذشته ه،ش به شکل تازه حروفچینی و چاپ شده ، این اثر در کتب خانه الازهر، درپیشاور پاکستان بچاپ رسیده ، اما شناسنامه سال چاپ و نام نگارنده نامشخص است، موضوع اصلی آن کشته شدن سهراب شیردل به دست رستم نامداراست و شروع داستان با جنگ تهمتن وکُک کوهزاد آغاز شده وبا کشته شدن افراسیاب به دست کیخسرو به پایان می رسد.


شاهنامه قِبچاقی:
این شاهنامه درقرن ۱۶ میلادی باکوشش مترجمی به نام "سیدشریف" درمصر به زبان قبچاقی ترجمه وپدید آمده است وشایان نگرش پژوهشگران ازبک ، ترکمن و قزاق درآسیای میانه می تواند باشد،شاهنامه قبچاقی اینک در انستیتو خاور شناسی ومیراث خطی آکادمی جمهوری تاجیکستان نگهداری می شود.
لازم به ذکر است که بگویم: تازمان رویداد انقلاب بلشویکی درشوروی سابق ، شاهنامه جزو جهیزیه عروس های قزاق بوده وکسانی که شاهنامه می دانستنددرمیان این قوم بسیار معتبر بودند.

شاهنامه بزرگ ایلخانی (شاهنامه ابوسعیدی)شاهنامه دموت :
این شاهنامه بدلیل برگ های بسیار بزرگی که دارد ، به این نام خوانده می شود، باور پژوهندگان بیشتر براین است که این اثر در دوره ایلخان ابوسعید به نوشته درآمده ،دلیل مهم آنان این است که دوست محمد هروی دریادداشت هایش به ابوسعید نامه اشاره کرده است، نگارگری اثر را استاداحمد موسی انجام داده و درنوع خود بی مانند است، آنچه که درمورد این شاهنامه باید گفت این است که در دوره محمدعلی شاه قاجار که ایران دچار هرج ومرج فرهنگی شده بود، فردی بنام ژرژدموت ، به این شاهنامه دست یافته وآنرا ازکشور خارج می کند، وچون بیشتر پول دوست بوده تافرهنگ دوست ، آنرا تکه تکه کرده و هرتکه را به جایی می فروشد، به همین سبب این اثر ارزشمند ایرانی را که نگارگری اش از مکتب تبریز است ، را بنام خائن به فرهنگ ایران ، شاهنامه دموت می گویند .

این مطلب ادامه دارد.....
https://www.tg-me.com/joinchat-AAAAAEHYoFT8GunTc2HSnQ
پیگیر مطالب کانال فرهنگ جاوید باشید.
به هنگام نقل مطلب درجای دیگر امانتدار منبع ارائه دهنده باشید.