#مدیریت #HSE
«آنان که گذشته را به خاطر نمی‌سپارند، محکوم به تکرار آن هستند»
جورج سانتایانا
📕واکنش در شرایط اضطراری
فهرست و مقدمه:
@andishesara

#مدیریت #HSE
📕واكنش در شرايط اضطراري
و پيشگيري و آمادگي در برابر بحران هاي صنعتي
ناشر: انديشه‌سرا
نويسنده: دكتر بهمن عبدالحميدزاده
قطع: وزيري
تعداد صفحه: 200
شابك: 7-027-332-600-978
جلد: شوميز، كاغذ: سفيد خارجي، چاپ: تكرنگ

📝#فهرست
پیش‌گفتار
🔹فصل ۱:
تعاريف، کلیات و انواع بحران
لزوم استقرار مدیریت بحران در سازمان‌ها
مصادیق و انواع بحران
بحران‌های طبیعی
بحران‌های مصنوع بشر
تفاوت حادثه، شرایط اضطراری و بحران
تعریف بحران
مفهوم آسیب‌پذیری در برابر بحران
بحران در واحدهای صنعتی
تبعات بحران
🔹فصل ۲:
مرور برخی از بزرگ‌ترین بحران‌های طبیعی و صنعتی ایران و جهان 25
سونامی (آب‌‌لرزه)
زلزله
بحران‌های مصنوع بشر
حادثه‌‌ی هسته‌ای چرنوبیل
فاجعه‌ی انسانی بوپال
حادثه‌ی قطار نیشابور
هم‌زمانی رخداد بحران‌های طبیعی و صنعتی
بحران خلیج مکزیک
🔹فصل ۳: الگوها و مدل‌های رایج مدیریت بحران
تعریف مدیریت بحران
جایگاه مدیریت بحران در قوانین و استانداردها
نظری به تاریخچه و جایگاه مدیریت بحران در ایران
الگوهای رایج مدیریت بحران در جهان
شرح مدل منتخب lceberg
🔹فصل ۴:
پیش‌گیری از بحران
مصادیق پیش‌گیری از بحران
رعایت اصول فنی و ایمنی در طراحی، احداث و راه‌اندازی واحد
انجام مطالعات شناسایی مخاطرات
بازدیدهای دوره‌ای از تجهیزات
تعمیرات پیش‌گیرانه
بررسی و مطالعه‌ی تجربیات و اقدامات سایر کشورها و یا واحدهای مشابه
پدافند غیر عامل
🔹فصل ۵:
آمادگی در برابر بحران
مصادیق آمادگی در برابر بحران
طرح واکنش در شرایط اضطراری
آموزش و مانور
انواع مانور
اهداف مانورها
سناريوي مانورها
پیش‌بینی ابعاد بحران‌ها
🔹فصل ۶:
مقابله با بحران
مراحل مقابله با بحران
جمع‌آوری اطلاعات
ارزیابی بحران
اطلاع‌رسانی
اولویت‌بندی هدف‌ها
طراحی فعالیت‌های فوریتی
سازمان‌دهی گروه‌های عملیاتی
ایجاد سیستم نظارت بر عملیات
اجرا
فوریت‌های عملیاتی و اضطراری
🔹فصل ۷:
احیا و بازسازی پس از رخداد بحران
لزوم احیا و عادی‌سازی
بازسازی مجموعه پس از بحران
ارزیابی ریسک پس از بحران
پندآموزی از بحران
🔹فصل ۸:
به کارگیری ابزارهای نوین در مدیریت بحران
کاربرد نرم‌افزارها در مدیریت بحران
نرم‌افزارهای چند منظوره
سیستم اطلاعات جغرافیایی
GIS و مدیریت بحران
تعیین بهینه‌ترین مسیر دست‌رسی در سیستم GIS در زمان بحران
نرم‌افزار Oilmap
نرم‌افزارهای تخصصی مدیریت بحران
نرم‌افزار Eteam
نرم‌افزار SAHANA
نرم‌افزار CAMEO
🔹فصل ۹:
رسانه‌های اجتماعی و مدیریت بحران
🔹پیوست۱:
ساختار کلی پیشنهادی یک طرح واکنش اضطراری برای
پیاده‌سازی در هر سازمان
🔹پیوست۲:
روشی نوین برای امتیازدهی به اتاق بحران صنعتی برای سنجش کارآمدی آن
🔹پیوست۳:
مطالعه موردی مناسب برای استفاده در کارگاه‌های آموزشی
🔹پیوست۴:
نرم‌افزار Oilmap

✍#مقدمه
امروزه تمامي کشورهاي جهان با حوادث طبيعي و صنعتي بي‌شماري درگير هستند که صدمات جبران‌ناپذير جاني و خسارات مالي فراواني را در پي دارد. فعاليت‌هاي سازمان يافته‌ی بشري همواره مطابق روال عادي پيش نرفته و گاه بدون آمادگي قبلي شرايطي پيش مي‌آيد كه برنامه‌هاي از پيش طرح شده كارايي خود را از دست مي‌دهند. اين شرايط اضطراري بعضاً با گسترش دامنه‌ی تأثير، به بحران تبديل می‌شوند.
بحران‌هايي كه امروزه بشر با آن رو به رو است مي‌توانند طبيعي و يا حاصل فعاليت‌هاي صنعتي و تكنولوژيك باشند. با پيش‌رفت روز افزون تكنولوژي و عظيم‌تر شدن صنايع به ‌ويژه از دهه‌ی 1960 ميلادي به اين سو، مخاطرات واحدهاي صنعتي نيز رشد كرده‌اند. تا پيش از اين تاريخ، پيامدهاي حوادث واحدهاي صنعتي، عمدتاً محدود به مرزهاي كارخانه مي‌ماند اما حوادث امروزي واحدهاي صنعتي به دليل افزایش ظرفیت‌های تولید و حجم بسيار بالاي مواد درگير، مي‌توانند پيامدهاي بسيار شديدتري داشته باشند. بحران‌ها اكثراً همراه با خسارت مالي، جاني و آسيب و صدمه به افراد و اموال هستند. از سوي ديگر در بحران‌هاي صنعتي افزون بر موارد اشاره شده، توقف توليد، بيكار شدن پرسنل بهره‌‌بردار واحد آسيب ديده، تخريب محيط زيست پيرامون و کاهش اعتبار آن واحد صنعتي نيز از پیامدهای محتمل است.
برخی از دلایل محتمل ایجاد شرایط بحران در واحدهای صنعتی می‌تواند شرایط ناایمن تولید یا انتقال مواد، تأثیر واحدهای صنعتی مجاور، بلایای طبیعی، خسارت‌های عمدی و خراب‌کاری، بی‌نظمی‌های اجتماعی و یا جنگ باشد. به موازات رخداد بحران‌های عظیم صنعتی در طول دهه‌های گذشته، صاحبان صنعت کوشیده‌اند به تدوین و اجرای روش‌هایی برای کاهش احتمال و پیامدهای شرایط بحران‌زا بپردازند. مجموعه اقداماتی این چنین مدیریت بحران نامیده می‌شود.
در سالیان اخیر مدیریت بحران در واحدهای صنعتی بیش از هر زمانی اهمیت یافته است. دلایل ضرورت و اهمیت روزافزون مدیریت بحران در واحدهای صنعتی به سبب شرایط خاص کنونی صنعت جهان است. با توجه به شرایط بی‌ثبات اقتصاد جهانی در سالیان اخیر و بازار به شدت رقابتی تولید و عرضه محصولات صنعتی، رخداد یک حادثه عمده و یا بحران گاه به معنی نابودی یک صنعت خواهد بود. از سوی دیگر تمرکز رسانه‌های آزاد و پوشش عریان حوادث صنعتی در جهان امروز باعث شده است که صاحبان صنعت در صورت تجربه شرایط بحران، بیش از پیش نیازمند پاسخ‌گویی به افکار عمومی و سازمان‌های ناظر باشند. از سوی دیگر افزایش تنوع سناریوهای بحران‌زا در صنعت امروز، لزوم پیاده‌سازی و اجرای الگوهای مدیریت بحران را بسیار افزون داشته است.
پيش‌رفت‌هاي صنعتي كشور ایران نیز در سالیان اخير به‌ ويژه سرمايه‌گذاري در صنعت نفت، گاز و پتروشيمي در دهه‌ی حاضر، باعث شده است كه بحران‌هاي صنعتي بيش از پيش در كشور ما امكان رخداد بيابند. مروری گذرا بر حوادثی چون انفجار قطار نیشابور (1382)، آتش‌سوزی و انفجار در شهرک صنعتی شهید بابایی (1387)، حادثه‌ در دو مجتمع پتروشیمی و حادثه‌ی لوله‌ی گاز سرخس که همگی در سال 1389 و در فاصله‌ی زمانی کمتر از 3 ماه رخ دادند، زنگ خطر را بیش از هر زمان برای صنعت‌گران و محققین این زمینه به صدا در آورده است.
یکی از کانون‌های بالقوه‌ی رخداد چنین بحران‌هایی که همواره نظر کارشناسان را به خود جلب کرده است، مناطق ويژه‌ی صنعتي چون ماهشهر و عسلویه با تراكم بالاي واحدهاي عملياتي است. حجم بالاي مواد در فرآیند و ذخیره‌سازی، شرايط حاد دمايي و فشاري و نزديكي واحدها به هم، اين مناطق را به صورت كانون‌هايي مستعد رخداد بحران‌هاي عظيم صنعتی در آورده است. از سوی دیگر‌ با پيش‌رفت روز‌افزون صنعت کشورمان و وابسته شدن بيش از پيش انسان به فن‌آوري، پيامد حوادث اين‌چنيني نيز به شدت رشد يافته است که این امر يكي از دلايل توجه روز‌افزون به مديريت بحران در صنايع می‌باشد. بنابراين صنعت ايران نيازمند بهره‌مند شدن از سيستم‌هايي براي پيش‌گیري از رخداد بحران و آمادگي در برابر بحران‌هاي محتمل است.
تاکنون کتاب‌های متعددی در زمینه‌ی مدیریت بحران به زبان فارسی به رشته‌ی تحریر درآمده است، ولی عمدتاً تمرکز اصلی این کتاب‌ها، بر بحران‌های طبیعی و ارائه‌ی روش‌های مدیریتی خاص این بحران‌ها بوده است که در این میان جای خالی مباحث مدیریت بحران‌های صنعتی و تکنولوژیک در کشور به چشم می‌خورد. لذا کتاب حاضر، با هدف تمرکز بر بحران‌های صنعتی، و با ارائه‌ی فنونی خاص در زمینه‌ی شناسایی مخاطرات و کانون‌های بحران‌زا، چگونگی پیش‌گیری از بحران در واحدهای صنعتی و مدیریت و مقابله با این‌گونه بحران‌ها در صورت رخداد‌ نگاشته شده است. امید است که ماحصل کار، مورد استفاده‌ی صنعت‌گران، محققین و دانشجویان فعال در حیطه‌ی مدیریت بحران در صنعت قرار گیرد و گامی کوچک در راستای کمتر کردن حوادث و بحران‌ها باشد.

ناگفته آشکار است که پرداختن به تمامی زوایای مقوله‌ی مدیریت بحران، ذکر مثال‌هایی از تمامی صنایع و یا ارائه‌ی تمامی راه حل‌ها در یک کتاب میسر نیست، لذا از خوانندگان گرامی تقاضا می‌شود که با تذکر کاستی‌های موجود به نویسندگان، بر غنا و گستردگی مطالب مطرح شده بیفزایند.
تلاش برای کاهش و کنترل حوادث واحدهای صنعتی در دهه‌های اخیر، فرآیندی مستمر بوده است. گاه با تمرکز بر بهبود طراحی‌ها و ارتقای ایمنی سخت‌افزار و گاه با بهره‌گیری از اصول و ابزارهای مدیریتی، تلاش بر کاهش احتمال و یا پیامد رخداد حوادث و بالطبع بحران‌های صنعتی بوده است. اما حوادث واحدهای صنعتی با وجود بهره‌گیری از تمامی این ابزارها هنوز هم رخ می‌دهند. حتی بهترین واحدهای صنعتی برخوردار از آخرین یافته‌های طراحی و کارآزموده‌ترین پرسنل بهره‌بردار نیز مصون از حوادث نیستند.
رخداد بحران‌های صنعتی می‌تواند تبعات بسیار گسترده و متنوعی داشته باشد. برخی از این تبعات شامل وقفه در تولید و خدمات و ارتباطات، تلفات جانی، خسارات مالی و یا آسیب به محیط زیست است. بنابراین برای کاهش دادن دامنه یا احتمال رخداد این‌گونه حوادث نیاز به پیاده‌سازی روش‌هایی موسوم به مدیریت بحران است. مدیریت بحران امروزه نه تنها در صنایع شیمیایی و نفت بلکه در بسیاری از فرآیندهای سازمان یافته بشری چون فعالیت‌های اقتصادی یا پروژه‌های عظیم عمرانی هم کاربرد دارد.
نسبت به دهه آغازین قرن پیش، تعداد واحدهای صنعتی که با مواد شیمیایی خطرناک سر و کار دارند، رشد چشم‌گیری یافته است. این افزایش به دلیل رشد جمعیت جهانی و نیز نیاز روز‌افزون بشر به مواد جدید و رفاه بیشتر است. هم‌زمان واحدهای صنعتی با رشد از نظر تعداد و گسترش ابعاد فیزیکی در کنار قید محدود بودن زمین، بیش از پیش به مراکز جمعیت نزدیک شده‌اند. در برخی موارد نیز رشد شهرها در کنار مراکز صنعتی منجر به این قرابت شده است. مجتمع‌های عظیم صنعتی چون بندر آنتورپ در بلژیک که در آن 62 واحد و کارخانه فرآیندی تنها در 144 کیلومتر ساخته شده‌اند، مثالی از این دست است. این در حالی است که این مجتمع عظیم تنها به فاصله 5 کیلومتر با مرکز شهر آنتورپ با بیش از 162000 نفر جمعیت قرار دارد. شایان ذکر است که آنتورپ بلژیک تنها مثال از این دست نیست. وجود تعداد زیادی کارخانه صنعتی در فضایی محدود در هیوستن تگزاس، آمریکا و یا حتی در ایران در ماهشهر و عسلویه، پتانسیل رخداد حوادث پردامنه صنعتی را به وجود آورده‌اند. در ماهشهر و تنها در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی، بیش از 2000 هکتار زمین به وسیله مجتمع‌های پتروشیمی فراگرفته شده است. در عسلویه نیز در امتداد ساحل دریا برای قرار گرفتن بیش از 200 کیلومتر واحدهای صنعتی در مجاورت هم برنامه‌ریزی شده است.
بررسی حوادث عمده رخ داده در صنعت از آغاز قرن گذشته تا به امروز، نشان می‌دهد که رخداد حوادث در چنین مجموعه‌هایی به ندرت به صورت آتش یا انفجاری منفرد در یک مجتمع صنعتی بروز و ظهور می‌یابند. بلکه چه بسیارند حوادثی که در آن‌ها رخداد حادثه اولیه منجر به صدمه به دیگر تجهیزات و درگیر ساختن آن‌ها شده است. این نگرانی علاوه بر متخصصین ایمنی به صاحبان سرمایه و حتی سیاستمداران هم تسری یافته است، به گونه‌ای که در کشور ما توجه به طرح‌هایی چون پدافند غیر عامل یکی از ظهورات چنین دغدغه‌ای است.
علی‌رغم اهمیت بسیار روشن مباحث مرتبط با مدیریت بحران و واکنش در شرایط اضطراری، مرجعی فارسی در این زمینه با تمرکز بر بحران‌های صنعتی موجود نبوده است. این کتاب که ماحصل سالیان تدریس و اجرای پروژه‌های صنعتی در زمینه مدیریت بحران است، گامی هر چند کوچک در جهت برطرف نمودن این کاستی است. ساختار این کتاب با توجه به تجربیات مؤلف به گونه‌ای تنظیم شده است که برای تدریس ترمیک در واحدهای دانشگاهی و نیز دوره‌های کوتاه‌مدت صنعتی قابل استفاده است.
در این کتاب در ابتدا تلاش به تشریح تعاریف اصطلاحات و ادبیات مرتبط با زمینه مدیریت بحران شده است. این بازتعریف و تشریح در درک صحیح مطالب فصول بعد بسیار ضروری بوده است. هم‌چنین با مرور برخی از فجایع و بحران‌های رخ داده در جهان تلاش به تشریح ریشه‌ها و پیامدهای مشترک بحران‌های گوناگون هرچند با ظواهر متفاوت پرداخته شده است. به این وسیله خواننده آماده آشنایی با مدل‌های رایج در مدیریت بحران و تاریخچه تکوین و تکامل آن‌ها می‌شود.
یک فصل مستقل از این کتاب به معرفی برخی از الگوهای رایج در مدیریت بحران اختصاص یافته است. مروری بر مدل‌های معروف و رایج به خواننده این امکان را می‌دهد که عناصر مشترک این مدل‌ها را دریابد و از سویی با تفکر در وجوه تمایز این مدل‌ها، آن‌ها را با هم از نظر کارایی مقایسه کند.

فصول بعدی این کتاب به تشریح مصادیق مراحل چهارگانه مدیریت بحران یعنی پیش‌گیری، آمادگی، مقابله و بازسازی پرداخته است. همان‌طور که پیش‌تر نیز ذکر شد در این مرحله تمرکز بر واحدهای صنعتی است. چرا که مصادیق این مراحل چهارگانه در صنعت و غیر آن بسیار متفاوت است.
با توجه به رشد روزافزون استفاده از فن‌آوری‌های نوین در مدیریت بحران، یک فصل از این کتاب اختصاص به معرفی امکانات فن‌آورانه در زمینه مدیریت بحران یافته است. چندین نرم‌افزار که امروزه توسط شرکت‌های عظیم صنعتی جهان در مدیریت بحران مورد استفاده قرار می‌گیرند، معرفی شده‌اند.
یکی از تحولات رخ داده در زمینه مدیریت بحران، استفاده از رسانه‌های اجتماعی در این زمینه است. یک فصل از این کتاب به مزایا و از سویی معایب و چالش‌های استفاده روز افزون از رسانه‌های اجتماعی در مدیریت بحران اختصاص یافته است.
در این کتاب برای کمک به متخصصینی که قصد دارند برای واحد خود، طرح واکنش اضطراری تدوین کنند یک چارچوب و ساختار کلی از یک طرح استاندارد ارائه شده است. این ساختار با ویژه‌سازی برای هر واحد می‌تواند به عنوان طرحی کارآمد برای واکنش در شرایط اضطراری به کار گرفته شود.
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این کتاب، ارائه‌ی روشی برای ارزیابی کارایی اتاق بحران است. این بخش که بر اساس پژوهشی کاملاً انحصاری از مؤلف به نگارش درآمده، می‌تواند به کمک متخصصین درگیر با تجهیز اتاق بحران در یک واحد صنعتی آید.

#مهندسي_شیمی #صنایع #HSE
📕ارزیابی کمی و کیفی ریسک در صنایع فرآیندی
#HAZOP
فهرست و مقدمه:
@andishesara

#مهندسي_شیمی #صنایع #HSE
📕ارزیابی کمی و کیفی ریسک در صنایع فرآیندی
#HAZOP
ناشر: انديشه‌سرا
نويسنده: بهمن عبدالحميد‌زاده – ناصر بدري
قطع: وزیری
تعداد صفحه: 216
شابك: 9786005716146
رده‌بندي ديويي: 155/ 658
رده‌بندي كنگره: 4الف16ع/61 HD
جلد: شوميز، كاغذ: سفيد خارجي، چاپ: تكرنگ
وزن تقريبي بر حسب گرم: 360

📝 #فهرست
🔹فصل اول:
مقدمه
🔹فصل دوم:
ارزیابی ریسک
🔹فصل سوم:
شناسایی مخاطرات
🔹فصل چهارم:
رهایش مواد در محیط
🔹فصل پنجم:
آتش و انفجار
🔹فصل ششم:
ارزیابی پیامد ناشی از نشر مواد سمی، آتش و انفجار
🔹فصل هفتم:
تخمین تکرار‌پذیری حوادث
🔹فصل هشتم:
حل یک مثال صنعتی از ارزیابی کمی ریسک
🔹پیوست اول:
نرم ‏افزار PHA- Pro
🔹پیوست دوم:
نرم ‏افزار PHAST
🔹پیوست سوم:
نرم ‏افزار ALOHA

✍ #مقدمه
زندگي در جهاني امن و عاري از خطر همواره آرزوي انسان‏ها بوده است و توجه به ايمني، به صورت تلاش براي بقا، از بدو خلقت در نهاد بشر وجود داشته است. از سوي ديگر بشر همواره در تلاش براي بهبود زندگي و سطح رفاه خود بوده و در اين راه با ايجاد تغيير در طبيعت كوشيده منابع آن را در خدمت خود درآورد. فعاليت‏هاي صنعتي بخشي از تلاش انسان براي رسيدن به رفاه بيشتر است؛ امّا در اثر اين تغييرات و گسترش اين نوع فعاليت‏ها، مخاطرات خاصي كه ناشي از تغيير در نظام رايج طبيعت است نيز رخ نموده‏اند. با گذر زمان و رشد فعاليت‏هاي صنعتي، مخاطرات مربوط به آن‏ها نيز رشد داشته است. بنابراين براي داشتن محيطي ايمن، داشتن صنايعي عاري از خطر به عنوان دغدغه‏ اي بزرگ براي مردم و به ويژه متخصصين و صنعت‏گران مطرح است. از طرفی مقیاس امروزی تولید و میزان سرمایه‏ گذاری، که افزایش چشم‌گیری نسبت به سابق داشته، وجود واحدهای ایمن‏تری را ایجاب می‏کند. چرا که در صورت وقوع حادثه میزان خسارات وارده بسیار بالا است و این برای صنعت امروز که رقابتی بی‏رحمانه در آن حکم فرما مي‌باشد، غیر قابل تحمل است. نزدیکی واحدهای صنعتی به مراکز جمعیت، باعث افزایش اثرات اقتصادی و اجتماعی حوادث شده است.
در سال‏های آغازین گسترش فعالیت‏های صنعتی، مهندسی ایمنی به صورت درس گرفتن از حوادث رخ داده برای بهبود طراحی‏های آتی تجلی می ‏یافت. بر مبنای تجارب کسب شده و برای جلوگیری از حوادث مشابه، مهندسین فرآیند آموخته‏ های خود را به صورت کدهای طراحی مدون و منتشر کردند. به علت محدود بودن دامنه‏ فعالیت‏های صنعتی در این برهه، حوادث رخ داده محدود به تجهیزات خاص و یا نهایتاً مرزهای کارخانه‏ ها می ‏ماند؛ امّا پس از رشد سریع صنایع شیمیایی و نفت در ابتدای دهه‌‏ شصت میلادی، تعداد و دامنه تأثیر حوادث صنعتی نیز افزایش چشم‌گیری داشت. رخداد حوادثی چون فلیکس بورو انگلستان در سال 1974 و یا حادثه‏ نشت گاز سمی در سوسو ایتالیا به سال 1976 تنها نمونه‏ هایی از این حوادث است. این حوادث و حوادثی از این دست بر خلاف حوادث پیش از سال‏های دهه‏ شصت، تأثیری فراتر از مرزهای کارخانه‏ های مربوط داشتند. در این زمان بود که به علت فشار شدید افکار عمومی قوانین ایمنی واحدهای صنعتی توسط جامعه اروپا مورد تصویب قرار گرفت. در آمریکا نیز پس از فاجعه بوپال در هند به سال 1984 که هنوز پس از گذشت سال‏ها فجیع‏ترین حادثه‏ صنایع شیمیایی شناخته می‏شود و برخی حوادث رخ داده در این کشور، قوانین متعددی در زمینه‏ي ایمنی صنایع از تصویب کنگره گذشت. این مسائل باعث به رسمیت شناخته شدن مهندسی ایمنی به عنوان یک شاخه‏ کلیدی در حیطه‏ مهندسی گشت. بنا به نیاز احساس شده در سال‏های آخر دهه‏ شصت میلادی بود که روش‏هایی برای شناسایی مخاطرات فرآیند چون روش شناخته شده HAZOP ابداع و ارائه شد.
اما حوادث واحدهای صنعتی با وجود وضع قوانین الزام ‏آور به ایمنی و ابداع روش‏هایی برای شناسایی و ارزیابی مخاطرات هنوز هم رخ می‏دهند. کشور ما نیز در مسیر صنعتی شدن تاکنون حوادث صنعتی قابل توجهی را تجربه کرده است. حتی بهترین واحدهای صنعتی برخوردار از آخرین یافته‏ های طراحی و کارآزموده‏ ترین پرسنل بهره ‏بردار نیز مصون از حوادث نیستند. رخ‏داد آتش‌سوزی و انفجار در پالایشگاهی در تگزاس آمریکا در 2005 که منجر به کشته شدن 15 نفر و خسارت میلیارد دلاری شد گواه این مدعاست.
بنابراین برای کاهش دادن دامنه یا احتمال رخداد این حوادث نیاز به پیاده ‏سازی روش‏هایی موسوم به مدیریت ریسک است. هدف از مدیریت ریسک، شناسایی، ارزیابی و سپس حذف یا کنترل کانون‏های خطر است. مدیریت ریسک امروزه نه تنها در صنایع شیمیایی و نفت بلکه در بسیاری از فرآیندهای سازمان یافته‏ي بشری چون فعالیت‏های اقتصادی یا پروژهای عظیم عمرانی هم کاربرد دارد.
یکی از ارکان مدیریت ریسک ارزیابی ریسک است. ارزیابی ریسک ابزاری در خدمت مدیر يا تحلیل‏گر ریسک است که بر مبنای آن می‏تواند ریسک را اولویت‏بندی کرده، زمینه‏های مناسب برای کاهش ریسک را شناسایی کند. ارزیابی ریسک می‏تواند به صورت کیفی یا کمی انجام شود. معمولاً ارزیابی کمی ریسک برای سیستم‏های پیچیده و زمانی که ارزیابی کیفی نمی‏تواند اطلاعات کافی در اختیار تحلیل‌گر ریسک بگذارد به کار می‏آید. روش‏های ارزیابی کمی ریسک در صنایع نفت، شیمیایی و پتروشیمی که فصول این کتاب به شرح آن خواهد پرداخت در دهه‏ هشتاد میلادی معرفی و به مرور زمان تکامل یافته‏اند. این روش‏ها بدواً در صنایع هسته ‏ای، هوا‌فضا و الکترونیک کاربرد داشته‏ اند و سپس با اعمال تغییراتی مورد استفاده صنایع فرآیندی قرار گرفته ‏اند.

در زمینه‏ ارزیابی کمی ریسک روش‏های متعددی تاکنون ارائه شده است. پراکندگی روش‏های کاربردی در مراجع گوناگون و عدم وجود یک مرجع فارسی که تمامی ارکان ارزیابی کمی ریسک را شامل شود، در کنار نیاز روزافزون صنعت کشور به وجود چنین مرجعی مؤلفین را بر آن داشت تا با استفاده از معتبرترین مراجع در این حیطه و با توجه به تجربه‏ چندین ساله در این زمینه، کتاب حاضر را منتشر کنند. در این کتاب تمامی مراحل برای ارزیابی ریسک به صورت كمي و كيفي در یک واحد صنعتی شرح داده شده و در بسیاری از روش‏ها چگونگی کاربرد با مثال صنعتی روشن‏تر شده است

#HSE
📕کاربرد کف و کف ساز در اطفای حریق
فهرست و مقدمه:
www.tg-me.com/andishesara/286

#HSE
📕کاربرد کف و کف ساز در اطفای حریق
ناشر: انديشه‌سرا
نويسنده: محمد بهزادي
قطع: وزيري
تعداد صفحه: 304
شابك: 9786005716955
رده‌بندي ديويي: 9254/628
رده‌بندي كنگره: 1391 2ك9ب/9338 TH
جلد: شوميز، كاغذ: سفيد خارجي، چاپ: تكرنگ
وزن تقريبي بر حسب گرم: 480

📝#فهرست
مقدمه
فصل اول: مفاهیم اولیه آتش
1-1- آتش چیست؟
2-1- حریق چگونه ایجاد می‌شود؟
3-1- انواع مواد سوختنی
4-1- تعاریف مرتبط با حریق
1-4-1- سوختن (احتراق) (Combustion)
2-4-1- شعله
3-4-1- نقطه‌ی شعله‌زنی (Flash point)
4-4-1- نقطه‌ی آتش‌گیری (Fire point)
5-4-1- درجه‌ حرارت خودبه‌خود‌سوزی (Auto-Ignition Temperature)
6-4-1- حدود اشتعال یا گستره‌ی اشتعال (Flammable Limits)
7-4-1- فشار بخار
8-4-1- تفاوت انفجار و احتراق
5-1- مراحل احتراق
6-1- سرعت سوختن
7-1- سوختن (با شعله – بی‌شعله)
8-1- پرسش‌های فصل اول
فصل دوم: شناخت نظریه‌ی آتش
1-2- مثلث آتش
2-2- عوامل بروز حریق
3-2- هرم آتش
4-2- تداوم اشتعال
5-2- پرسش‌های فصل دوم
فصل سوم: طبقه‌بندی آتش‌سوزی‌ها و روش‌های اطفا
1-3- طبقه‌بندی انواع آتش بر مبنای آمریکایی (NFPA)
2-3- طبقه‌بندی انواع آتش بر مبنای استرالیایی-آسیایی
3-3- طبقه‌بندی انواع آتش بر مبنای اروپایی (انگلیسی)
1-3-3- آتش‌سوزی خشک (گروه A)
2-3-3- مایعات قابل ‌اشتعال (گروه B)
3-3-3- آتش‌سوزی گازها (گروه C)
4-3-3- آتش‌سوزی وسایل الکتریکی (گروه D)
5-3-3- آتش‌سوزی فلزات قابل ‌اشتعال (گروه E)
3-3- روش‌های اطفای حریق
1-3-3- کاهش درجه‌ی حرارت (سردکردن)
2-3-3- خفه‌کردن (کاهش درصد اکسیژن)
3-3-3- روش جداسازی (قطع یا دورکردن مواد سوختنی)
4-3-3- قطع واکنش‌های زنجیره‌ای سوختن
5-3-3- جمع‌بندی روش‌های اطفای حریق
4-3- انتخاب روش اطفا با توجه به نوع آتش
1-4-3- نوع اول: جامدات قابل ‌اشتعال (مواد خشک) (Class A)
2-4-3- نوع دوم: مایعات قابل ‌اشتعال (Class B)
3-4-3- نوع سوم: گازها (Class C)
4-4-3- نوع چهارم: وسایل الکتریکی (برقی) (Class E)
5-4-3- نوع پنجم: فلزات قابل‌ اشتعال (Class D)
5-3- طبقه‌بندی عناصر خاموش‌کننده
6-3- عوامل گسترش آتش‌سوزی
7-3- لوزی خطر
8-3- پرسش‌های فصل سوم
فصل چهارم: سیستم تشخيص و اعلام حریق
1-4- انواع سیستم‌های تشخيص و اعلام حریق
2-4- اجزای تشکیل‌دهنده‌ي سیستم‌های تشخيص و اعلام حریق
1-2-4- حس‌گرها
1-1-2-4- حس‌گر شعله UV/IR و UV
2-1-2-4- حس‌گر دود
3-1-2-4- حس‌گرهای حرارت
4-1-2-4- حس‌گرهای ترکیبی
2-2-4- آژیرها
3-2-4- شستی اعلام حریق (Manual Alarm Call Point)
4-2-4- وسایل هشدار‌دهنده‌ی بصری
3-4- نحوه‌ی عمل‌کرد و ارتباط سیستم اعلام و اطفای حریق
4-4- پرسش‌هاي فصل چهارم
فصل پنجم: خاموش‌کننده‌ها و تجهیزات اطفای حریق
1-5- طبقه‌بندی خاموش‌کننده‌ها
1-1-5- روش‌های شناسایی انواع خاموش‌کننده‌ها
1-1-1-5- شناسایی از روی حروف
2-1-1-5- شناسایی از روی شکل ظاهری کپسول
3-1-1-5- شناسایی نوع خاموش‌کننده از روی رنگ بدنه‌ی سیلندر
2-1-5- تعیین مکان مناسب جهت نصب خاموش‌کننده
3-1-5- نکات مهم در به‌کارگیری خاموش‌کننده‌های دستی
4-1-5- انتخاب خاموش‌کننده با توجه به نوع حریق
2-5- تأمین فشار در خاموش‌کننده‌ها
3-5- انواع خاموش‌کننده‌ها از لحاظ جابه‌جایی
4-5- کپسول آتش‌نشانی
1-5-5- طول پرتاب مواد اطفاكننده
2-5-5- درصد تخلیه
4-5-5- زمان تخلیه
5-5-5- آزمایش فشار در خاموش‌کننده‌ها
6-5-5- حفاظت از خوردگی بدنه‌ی سیلندر خاموش‌کننده
7-5-5- آزمایش بدنه‌ی سیلندر خاموش‌کننده
8-5- خاموش‌کننده‌های کف
1-8-5- خاموش‌کننده‌ی کف مکانیکی
1-2-8-5- روش کار با خاموش‌کننده‌ی کف
2-8-5- خاموش‌کننده‌ی کف شیمیایی
9-5- جمع‌بندی عوامل فعال‌کننده در خاموش‌کننده‌های مختلف
10-5- اصول پخش و جانمایی صحیح خاموش‌کننده‌های دستی
11-5- بازرسی خاموش‌کننده‌ها
12-5- خاموش‌کننده‌های ثابت
13-5- پرسش‌های فصل پنجم
فصل ششم:کف
1-6- شناخت کف
2-6- تعریف کف
3-6- اصطلاحات مرتبط با کف
4-6- پرسش‌های فصل ششم
فصل هفتم: شناخت مکانیزم عمل‌کرد کف روی آتش
1-7- شناخت مکانیزم عمل‌کرد کف روی آتش
2-7- روش نگه‌داشت مواد سوختنی
3-7- کف‌های مخصوص مایعات الکلی
4-7- خصوصیات کف‌های آتش‌نشانی
5-7- روش اطفای مایعات مختلف با نقاط شعله‌زنی متفاوت
6-7- نحوه‌ي پاشش حباب کف بر روی مایعات در حال اشتعال
7-7- پرسش‌های فصل هفتم
فصل هشتم: انواع کف
1-8- طبقه‌بندی کف در ابعاد مختلف
1-1-8- طبقه‌بندی کف از نظر مواد تشکیل‌دهنده
2-1-8- طبقه‌بندی کف از نظر مثلث تشکیل کف
3-1-8- طبقه‌بندی کف از نظر انبساط حجمی
2-8- موارد کاربرد کف بر اساس انبساط حجمی
3-8- ملاحظات هنگام استفاده از کف
1-3-8- مقدار کف مورد نیاز
2-3-8- نصب تجهیزات‌ سازنده‌ی کف HX
3-3-8- نقطه‌ي تزریق
4-3-8- تخلیه
5-3-8- نگه‌داری کف در شرایط مناسب
6-3-8- ورود به محل
7-3-8- خطرات داخل کف HX
8-3-8- دستورهای ایمنی هنگام کار در کف HX
9-3-8- پاک‌کردن کف HX
4-8- اثر مایع کف بر روی سایر مواد
5-8- پرسش‌های فصل هشتم
فصل نهم: آشنایی با مشخصات فنی مایع کف
1-9- نام مایع کف
2-9- درصد مایع کف
3-9- رنگ مایع کف
4-9- وزن مخصوص مایع کف
5-9- pH مایع کف
6-9- انبساط حجمی‌ مایع کف