حباب، نوشته‌/گفته‌های یاسر میردامادی 1864

به روز مرگ - #مولوی (صدای محمدصالح زارع‌پور)

@sherefaarsi

2.7K viewsYaser Mirdamadi, 04:49

📌من مرگ را با مادرم شناختم،
برای «نرجس خاتون حوائجی»

🖋 یاسر میردامادی
🔻خیلی کوچک بودم که یک روز صبح از خواب بلند شدیم و دیدیم برادر بزرگ‌تر‌م، سراج، نیست، چه نبودنی. مدتی بود که قصد داشت به جبهه برود و دوره‌ی آموزشی‌اش را هم قبل‌ترها از خانه فرار کرده بود و گذرانده بود. مادرم که نگران فرار دوباره‌ی فرزند نوجوانِ لاغر-مردنی‌اش بود این بار تمام لباس‌های او را قایم کرد و درِ خانه را هم سه‌قفله کرد تا برادرم راه فرار دوباره‌‌ای نیابد. روی کاغذ، طرح بازدارنده‌ی مادرم بی نقص بود. برادرم اما یک شب لباس کهنه‌ی کارگری‌ای از انبار خانه یافت و به تن کرد، حتی گویا کمربند نیافته بود و به کمرش طناب پلاستیکیِ زردرنگی بسته بود و از پنجره‌ی طبقه‌ی اول با طناب پلاستیکی زردرنگی پرید به خیابان و رفت به جبهه، چه رفتنی. صحنه‌ی پنجره‌ی گشوده‌ی مهمان‌خانه‌مان که طنابی به آن بسته شده بود و با آن برادرم از پنجره به حیاط پریده بود هنوز در خاطرم است. مادرم خشک‌اش زده بود. تمام تلاش‌های (ظاهراً بی نقصِ) بازدارنده‌اش نقش بر آب شده بود و حالا تنها کاسه‌ی نگرانی دست گرفته بود. زمستان بود و از آن پنجره‌ی باز باد سردی می‌وزید. برادرم انگار روی آن پنجره‌ی باز با زبان حال نوشته بود «حریف من نشدید، رفتم»؛ این را باد سردی که تکان‌های موزونی به پرده‌ها می‌دادند انگاری مثل کنسرتی دائماً تکرار می‌کردند. واکنش پدرم پیچیده‌تر بود. زیرلب غرولند نامفهومی کرد اما چیز مفهومی از دهان‌اش بیرون نیامد؛ اما در همان کودکی احساس کردم پدرم حس دوگانه‌ای دارد ـــ یا شاید اکنون دارم پس‌نگرانه برداشت امروزم را به خاطره‌ی دیروز می‌افکنم ــــ هم آشکارا ناراحت بود از تمرّد پسر چموش‌اش و هم زیرپوستی خوش‌حال بود از خویشتن‌فرمایی پسر شورشی‌اش.

🔻برادرم را چند ماه بعد آش و لاش آوردند به بیمارستان شریعتیِ تهران. ۱۳ ساله بود که در شناسنامه‌اش دست برد و داوطلبانه به جبهه رفت و بیسیم‌چی شد. در عملیات مرصاد، یا به قول آن وری‌ها «فروغ جاویدان»، سیم بیسیم‌اش کار دست‌اش داد و جای او را تشخیص دادند و مشتی ترکش‌ نصیب برد. بعدها در پاریس با ایرانی معلولی آشنا شده بود که او هم در همان عملیات مجروح شده بود، البته با این تفاوت که او «جانباز فروغ جاویدان بود» و برادرم «جانباز مرصاد». ما از مشهد با هواپیما به تهران رفتیم. اولین بار بود که سوار هواپیما می‌شدم و کلی ذوق داشتم. یادم است که هوای بیمارستان شریعتی تهران برای منِ کودک چنان خفه و گرفته بود که برای نفس کشیدن سرم را از لابلای پنجره‌هایی که تنها ذره‌ای باز می‌شدند بیرون می‌بردم و باز هم نمی‌توانستم نفس بکشم ــــ این شاید اول تنگی نفس روانی‌ام بود، نمی‌دانم. کسی به من توجهی نداشت، گویی نامرئی شده بودم و حکم روح سرگردان بیمارستان را داشتم. تن برادرم شبیه لِگوهای اسباب‌بازی‌‌ای شده بود که به هم نمی‌چسبیدند.

🔻همین‌جا بود که برای منِ کودک دهه‌ی شصتی (متولد ۵۹ اما عملا دهه‌ی شصتی) مفهوم «مرگ» به شکل ملموس و شخصی‌ای برای نخستین بار جدی شد. یک برادر دیگرم سرِ زا رفته بود. نام‌اش را «رسول» گذاشته بودند. گویا قبری نداشت یا دست‌کم من هیچ‌گاه از قبر او خبر نشدم. آن برادرم که رسول نبود خوشبختانه نمرد اما جسم‌اش نیم‌جان شد و چنین ماند. از همین جا بود که در ذهن منِ کودک این فکرت (ایده) به شکل کاملا ملموسی شکل گرفت که عجب پس می‌شود مُرد. «نقل و شکر» پایان یافت و «مرگ‌اندیشی» شروع شد. آن‌گاه به شکل پررنگی به نظرم آمد که اگر مادرم بمیرد چه؟ خاطرم هست که این فکرت چنان مرا آزار داد که یک شب تا به صبح در جای خود اشک ریختم از احتمال مرگ مادر.

🔻به سن مهدکودک که رسیدم، پدرم پولی نداشت که مرا مهدکودک بگذارد. خانه ماندم کنار مادرِ خانه‌دارم. مادرم روزها مرا پشت پنجره‌ی آشپزخانه‌مان روی کابینت‌های سفید می‌نشاند و می‌گفت هر ماشین سفیدی که دیدی به من بگو، و خودش به کارهای‌ خانه مشغول می‌شد؛ حالا درمی‌یابم که این روشی بود برای سرگرم کردن بچه‌ا‌ی پرحرف و احتمالا کنجکاو. «اِ مامان یک ماشین سفید رد شد»، «آفرین، چند تا شد؟» کار من هر روز ماشین‌ سفیدشماری بود و اعلام مشتاقانه‌ی آن به مادرم، گویی که کشفی بزرگ کرده‌ام. مادرم هم از کشف‌های من استقبال می‌کرد، یا دست‌کم چنین تظاهر می‌کرد. در بزرگسالی هنوز که هنوز است وقتی ماشین سفید می‌بینم دوست دارم آمارش را به مادرم بگویم: «اِ مامان یک ماشین سفید رد شد»، «آفرین، چند تا شد؟» 👇🏿

5.4K viewsYaser Mirdamadi, edited 00:43