«آیا مخفی بودن خدا دلیلی بر عدم وجود اوست؟ اگر خدا حقیقتاً هست، چرا خود را از برخی انسان‌ها که در پی او هستند، مخفی نگاه داشته است؟»
این مسأله‌ای به‌ظاهر ساده، اما پیچیده است که سال‌ها ذهن بشر را به خود درگیر کرده، و به گونه‌های مختلف از زبان فیلسوفان و متألهان و عارفان نیز تکرار شده است تا اینکه جان ال. شلنبرگ، فیلسوف کانادایی، در چند دهه اخیر با ارائه صورت‌بندی فلسفی از آن، ایمان دینی را با چالشی عمیق مواجه کرد.
اگر شما هم این دغدغه را دارید که آیا سکوت و پنهان بودن خدا، لازمه وجود اوست یا قرینه‌ای علیه وجود او، در «مدرسه تابستانی اختفای الهی» با ما همراه شوید.
✅ این مدرسه تابستانی در امتداد مدارس فصلی در حوزه فلسفه دین است که سالانه در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار می‌شود.
✅ بر خلاف دیگر مدارس فصلی که معمولاً به بررسی ابعاد یک موضوع کلی یا حجم گسترده‌ای از مسائل مختلف می‌پردازند، این مدرسه تنها بر محور یک «مسأله» جزئی تشکیل شده است.
✅ نشست‌های این مدرسه حول محورهای: اصل پنهان بودن یا آشکارگی الاهی، تبیین مقدمات و مدعای استدلال اختفای الاهی، رابطه آن با برخی کلان‌مسأله‌های فلسفی و الاهیاتی ازجمله شرور، مواجهه انتقادی با استدلال اختفا، مؤلفه‌های قابل بازخوانی در مسأله اختفا و ماجرای مسأله اختفای الاهی در جهان اسلام است.
✅ در این مدرسه تابستانی، گروهی از اساتید و پژوهشگران ایرانی و خارجی، جدیدترین پژوهش‌های خود را درباره مسأله اختفای الاهی ارائه خواهند داد.
✅ در هر یک از نشست‌ها امکان گفتگو با اساتید در پایان هر نشست فراهم است.
✅ مسأله اختفای الاهی از پرمناقشه‌ترین مباحث فلسفه دین در دهه‌های اخیر است و اگر قصد نگارش مقاله، طرح، رساله یا پایان‌نامه‌ای درباره آن دارید، احتمالاً می‌توانید ایده‌های پژوهشی مناسبی را در خلال این نشست‌ها بیابید.
✅ به شرکت‌کنندگان گواهی معتبر شرکت در مدرسه اعطا می‌شود.
✅ برای ثبت‌نام در این مدرسه تابستانی به نشانی زیر مراجعه فرمایید:

https://lms.irip.ac.ir/login/index.php

هو
...وإذا خرج الإمام المهدي فليس له عدو مبين إلا الفقهاء خاصة فإنهم لا تبقي لهم رياسة ولا تمييز عن العامة ولا يبقى لهم علم بحكم إلا قليل ويرتفع الخلاف من العالم في الأحكام بوجود هذا الإمام ولولا أن السيف بيد المهدي لأفتى الفقهاء بقتله ولكن اللَّه يظهره بالسيف والكرم...

هنگامی که امام مهدی ع خروج کند، دشمنِ آشکاری جز فقها نخواهد داشت... و اگر شمشیر در دستان امام ع نبود، فقها بر قتل او فتوا میدادند، اما خداوند امام را با شمشیر و کرامت یاری می‌نماید

• شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی
• الفتوحات المکیه، اربع مجلدات، ج ۳، ص ۳۶۶
° حدیث مروی از حضرت رسول اکرم ص: آفة الدین ثلاثه...
@zonnoun

📌 مقدمه‌ی مصححان بر دانشنامه شاهی، محمدامین استرآبادی، تصحیح مهدی حاجیان و علی اکبر زال‌پور، تهران: انتشارات حکمت و اندیشه، ۱۳۹۵، ص ۵۱. @YMirdamadi

‍ ‍ به نام خدا

📝📝📝جناب آقای خامنه‌ای

رهبر جمهوری اسلامی ایران

باسلام

✅پیرو دستور/تایید شما، سازمان موازی اطلاعات سپاه هفتمین پرونده را علیه اینجانب ساخته و به جریان انداخته است. برآن‌اساس آقای محمدجواد رستمی، بازپرس شعبه ۱ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ۳۳ تهران، با ارسال نامه شماره  ۱۴۰۳۶۸۹۹۰۰۲۸۶۸۰۲۴ مورخ ۱۰/۰۶/۱۴۰۳ اینجانب را به اتهام "اجتماع و تبانی به منظور ارتکاب جرم علیه امنیت کشور" و "فعالیت تبلیغی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران" به دادگاه فراخوانده است.

✅جناب‌عالی آگاهید که من به روال سابق و در اعتراض به بی‌عدالتی حاکم بر دستگاه قضا، در دادگاه حاضر نمی‌شوم و از خود دفاع نمی‌کنم. بنابراین یکی از دو-سه قاضی مشهور و بدنام می‌تواند مرا به دو اتهام بالا به ۶ سال زندان جدید محکوم کند که ۵ سال آن قابلیت اجرایی‌شدن خواهد داشت.

✅سال ۹۲ که آقای روحانی رای آورد، ۶ سال زندانم به ۷ سال افزایش یافت. این‌بار ظاهراً قرار است ۵ سال زندانم به ۱۰ سال برسد.

✅مستحضرید تا همین لحظه و بدون احتساب حدود سه‌سال باقیمانده حبسم و بدون درنظرگرفتن محکومیت جدید احتمالی، من فقط به جرم انتقاد از شما که کشور را به وضعیت اسف‌بار کنونی کشانده‌اید، ۹ سال و ۲ ماه حبس کشیده‌ام.

✅تاآنجاکه می‌دانم طول مدت زندان مؤسسان حزب جمهوری اسلامی یعنی آقایان بهشتی، موسوی اردبیلی، هاشمی رفسنجانی، باهنر و خامنه‌ای به ۹ سال نرسید. کسانی‌که نزدیکترین یاران و شاگردان آیت‌الله خمینی بودند و هدف‌شان براندازی رژیم شاه بود. باوجوداین محمدرضا پهلوی را دیکتاتور می‌خوانید و خود را مبارز راه آزادی می‌نامید؟ سلطنت مطلقه شاه را فسادآفرین و ولایت مطلقه فقیه را رهایی‌بخش لقب می‌دهید؟

✅می‌دانم که در نشست‌های خصوصی می‌گویید ما اشتباه شاه را مرتکب نمی‌شویم. یعنی مجازات انتقاد از خطاهای ایران‌سوز و مردم‌گداز خود را ۱۲-۱۷ سال زندان تعیین می‌کنید (باتوجه به سن و سال من یعنی حبس ابد)، تا کسی جرأت نکند به نقد رفتار و گفتار رهبر و سپاهی بپردازد که قرار بود پاسدار انقلابی باشد که یکی از اصلی‌ترین شعارهایش آزادی بود، ولی به پلیس پرونده‌سازی تبدیل شده که سوژه‌هایش، آزادی‌خواهان این سرزمین‌اند.

✅اما آنچه نمی‌دانید این است که باوجود این‌همه بگیروببند، ترس مردم ریخته و نقد و بلکه اعتراض به رهبر، رایج‌ترین سکه جامعه شده است. متاسفم که نمی‌بینید با این پرونده‌سازی‌ها مردم را آگاه‌تر و خود را منزوی‌تر می‌کنید.

✅رهبر محترم!
حیات و ممات همه ما دست خداست. ظاهراً نظر مبارک این است که تا خامنه‌ای زنده است، تاجزاده باید در زندان بماند. اگر قضای الهی چنین مقدر کرده باشد، راضی‌ام و اعتراضی ندارم.

✅دعا می‌کنم اوین کفاره گناهان و خطاهایم باشد. برای شما نیز دعا می‌کنم خداوند مهربان توفیق توبه و جبران خطاها و جفاهایتان را بدهد، پیش از آنکه در دادگاه عدل الهی حاضر شویم.

✅می‌دانید که آنجا با دیگران برابر خواهید بود. مطلقاً قدرت ندارید و قدرت مطلقه هم ندارید و باید جواب‌گوی تک‌تک رفتار و گفتارتان باشید.

بنده کوچک خدا
#سیدمصطفی_تاجزاده
زندان اوین
۱۰شهریور ۱۴۰۳


🆔@MostafaTajzadeh

📌 مقدمه‌ی مصححان بر دانشنامه شاهی، محمدامین استرآبادی، مقدمه، تصحیح و تعلیق: رولاجردی ابی صعب و رضا مختاری خویی، تهران/مک‌گیل: مؤسسه‌ی مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل/دانشگاه تهران، ۱۴۰۰، ص ۲۷. @YMirdamadi

https://youtu.be/Wol-w1GPK6Y
کفر صوفیانه
یاسر میردامادی

📣 منتشر شد:

جنگ صدساله با فلسطین
◾️رشید خالدي
◾️مترجم: اشکان بحرانی
◽️#نشرنوگام

🔸این کتاب با مجوز رسمی از نویسنده منتشر شده و حاوی جدیدترین پس‌گفتار او بر نسخه‌ی ۲۰۲۴ کتاب است.

«کاری گیرا و اصیل، نخستین اثری که یک سده جنگ با فلسطینیان را با غوطه‌ور شدن در مبارزه‌شان کندوکاو می‌کند، اثری سرشار از کار علمی قوی، تجربه‌ی شخصی شفاف و درک عمیق دغدغه‌ها و خواسته‌های طرف‌های درگیر در این جدال عمیقاً نابرابر.»
- نوام چامسکی

این کتاب برای خوانندگان در ایران رایگان است.
خوانندگان فارسی‌زبان خارج از ایران می‌توانند نسخه چاپی یا الکترونیک کتاب را از نوگام خریداری نمایند: 🔻
https://nogaam.com/book/2448/

@nogaambooks

درگذشت آیت‌الله طالقانی، خوش‌موقع یا بدموقع؟
روایتی عجیب از برکات یک مرگ!

(بازنشر به مناسبت ۴۵ مین سالگشت درگذشت آیت الله طالقانی)

آقای بهشتی وقتی خبر درگذشت طالقانی را شنید بسیار غمگین شد و به روایت بادامچیان چند دقیقه‌ای نتوانست سخن بگوید و بعد گفت: «عجب! عجب! خیلی بد شد! کارهایی به عهده‌ی ایشان بود که فعلا کس دیگری نمی‌تواند آن‌ها را برای انقلاب انجام دهد.» اما برخی نیز درگذشت آیت‌الله طالقانی را بسیار خوش موقع تفسیر می‌کردند.
مرحوم سيد منیرالدین حسینی از اعضای تاثیرگذار مجلس خبرگان قانون اساسی در کتاب خاطراتش با اشاره به درگذشت آیت‌الله طالقانی گفته است: «رحلت ایشان برای این کشور و قانون اساسی و نیز خود آن بزرگ‌مرد، برکاتی به همراه داشت.»
19 شهریور 58 آیت‌الله طالقانی درگذشت و 21 شهریور اصل 5 یکی از چالشي‌ترین اصل‌های قانون اساسی پیرامون ولایت فقیه در جلسه‌ي پانزدهم مجلس خبرگان قانون اساسی تصویب شد.
در خاطرات سيد منیرالدین حسینی که از اعضای فعال مجلس خبرگان قانون اساسی به‌ویژه در بحث‌های مربوط به ولایت فقیه بود به مخالفت‌های کسانی مانند حجتی کرمانی، بنی‌صدر و دیگران با اصل ولایت فقیه اشاره شده. به روايت او حجتی کرمانی خطاب به منیرالدین گفته است: «تو می‌خواهی استبداد سیاه را بار دیگر بر این کشور حاکم کنی.» در ادامه منیرالدین مي‌گويد: «از دیگر مخالفان صاحب‌نام می‌توان به مرحوم طالقانی اشاره کرد.» منیرالدین معتقد بود اگر آیت‌الله طالقانی تا تصویب قانون اساسی و در تمام بحث‌های آن؛ «در قید حیات بودند، شاید به سختی می‌شد کار را پیش برد.» او معتقد بود شیوه کار آیت‌الله طالقانی با سایر مخالفان متفاوت بود؛ «ایشان سعی می‌کرد هیجان‌هاي مجلس را وارد جامعه کند و به سطح توده‌ي مردم بکشاند.»
در ادامه به سخنانی از آیت‌الله طالقانی علیه مجلس خبرگان در آخرین خطبه نماز جمعه پیش از درگذشتش اشاره کرده است و نوشته که آیت‌الله طالقانی گفته: «حضرات در حال دوختن قبایی هستند که برازنده‌ی قد و قامت خودشان باشد.» البته این جمله در خطبه‌ی آخر آيت‌الله طالقانی نیست و احتمالا منيرالدين در جای دیگري این جمله را شنیده است.
آيت‌الله طالقاني بر فعاليت شورايي و حضور مردم در قدرت تاكيد داشت و در آخرين خطبه‌اش در ١٦ شهريور ٥٨ نيز روي همين موضوع دست گذاشت:
«صدها بار من گفتم که مسئله شورا از اساسی‌ترین مسئله[مسائل] اسلامی است، حتی به پیغمبرش با آن عظمت می‌گوید با این مردم مشورت کن، به این‌ها شخصیت بده، بدانند که مسئولیت دارند، متکی به شخص رهبر نباشند، ولی نه این‌که نکردند، می‌دانم که چرا نکردند، هنوز هم در مجلس خبرگان بحث می‌کنند، در این اصل اساسی قرآن، که به چه صورت پیاده بشود: باید، شاید، یا این‌که می‌توانند؟ نه، این اصل اسلامیه. یعنی همه مردم از خانه و زندگی و واحدها باید با هم مشورت کنند در کارشان... شاید بعضی از دوستان ما بگویند آقا شما چرا این مسائل را در میان توده مردم مطرح می‌کنید؟ بیائید در مجلس خبرگان! می‌گویم بین موکلین شما من مطرح می‌کنم، این‌ها هستند که ما را وکیل کردند... باید دردها، اندیشه‌ها، بدبختی‌ها، ناراحتی‌ها، عقب‌ماندگی‌های این مردم را جبران کنیم. با قوانین نجات‌بخش و حیات‌بخش اسلامی. امیدواریم که همه ما هشیار بشویم. فرد، فرد، مسئولیت قبول بکنیم و این مسائل عظیم اسلامی را پیاده بکنیم، خودرأیی و خودخواهی را کنار بگذاریم، گروه‌خواهی، فرصت‌طلبی و تحمیل عقیده یا خدای نخواسته استبداد زیر پرده‌ي دین را کنار بگذاریم و بیاییم با مردم، با دردمندها، با رنج‌کشیده‌ها، با محروم‌ها هم‌صدا بشویم.»
منیرالدین نگران بود كه طالقاني ساير بحث‌ها را نيز به ميان مردم بكشد و پس از اشاره به حمله‌ي طالقاني به مجلس خبرگان در آخرين خطبه او گفته است: «برداشت من این است که اگر رشته حیات ایشان نمی‌گسست، به احتمال بسیار زیاد، مردم را به صحنه می‌کشاند و آنان را علیه مصوبات خبرگان و اصول قانون اساسی می‌شوراند.»


- خاطرات سيد منيرالدين حسيني شيرازي توسط مركز اسناد انقلاب اسلامي منتشر شده است.
https://www.tg-me.com/jafarshiralinia

📌 سید محمدکاظم عصار (احتمالا ۱۲۶۱-۱۳۵۳ خورشیدی) فقیه و فیلسوف ساکن تهران (متولد سامراء)، فارغ التحصیل دار الفنون و از فعالان انقلاب مشروطه در تبریز و مدرّس اسفار به ثقه الاسلام تبریزی بود. پس از اعدام ثقه الاسلام به دست روس‌ها به پاریس رفت ولی تحصیل طب در سوربن را پس از یک سال رها کرد و برای تحصیل فقه و اصول به نجف هجرت کرد. او از شاگردان میرزا محمدتقی شیرازی، شیخ الشریعه‌ی اصفهانی، ضیاءالدین عراقی و سید محمدکاظم طباطبایی یزدی بود. او در عرفان از شاگردان سید احمد کربلایی بود. پس از تأسیس دانشگاه تهران او به سِمَت استادی استخدام شد اما چون تن به برداشتن عمامه در موج متحد الشکل کردن لباس نداد مدتی خانه‌نشین شد. او یکی از نهایی‌کنندگان متن اولین قانون مدنی ایران بود. آثار چندی در فقه و اصول، تفسیر و فلسفه از او باقی مانده است. شوشا گوپی (شمسیه‌ی عصار) خواننده‌ی مشهور، دختر او بود که خاطرات خود از پدرش را در کتاب «اسب عصاری» نوشت. در یکی از قسمت‌های مستند «حدیث سرو» (شبکه‌ی مستند تلویزیون ایران) بخش‌های کوتاهی از مصاحبه‌ با عصار در سال ۵۱ پخش شده است که در صدر 👆🏿 می‌آید. @YMirdamadi

📌 پیشتر 👆🏿 در باب سید محمدکاظم عصار نوشته بودم.

📌 نامه‌ای صریح و تلخ از فائزه هاشمی در باب جو غالب زندانیان سیاسی. بارها خواستم جملاتی از آن را برجسته کنم اما چنان تلخ است که حق مطلب را گفتاورد ادا نمی‌کند. عنوان خنثی و روایت ملایم‌ ایران‌وایر تلاشی است برای گرفتن «زهر» نامه، اما مشروح نامه تکان‌دهنده است. @YMirdamadi

📌 کسی که، خواسته یا ناخواسته، از فضایل معرفتی خالی است (فضایلی مانند فروتنیِ به‌جا و غیر نمایشی، شکیبایی، حقیقت‌جویی، پایداری و ...) حتی اگر بسیاردان باشد برونداد کار فکری او تنها با احتیاط شدید قابل استفاده است زیرا احتمال این‌که برونداد فکری‌اش رهزن باشد نه راهبر بسا بالا است. Someone who, willingly or unwillingly, lacks epistemic virtues (such as appropriate and non-pretentious humility, patience, truth-seeking, perseverance, etc.), even if highly knowledgeable, should have their intellectual output relied upon only with extreme caution. This is because the likelihood that their intellectual output will be misleading rather than guiding is considerably high. @YMirdamadi #پاره‌فکرهای_بن‌کاوانه

📌 در این نوشته، جوزف اشمید (دانشگاه پرینستون) به برخی فضایل معرفتی می‌پردازد و بر اساس آن‌ها ۲۳ توصیه می‌کند تا چگونه فضیلت‌مندانه بحث و فحص کرد. نسخه‌ی پی‌دی‌اف نوشته ضمیمه است. 👆🏿 @YMirdamadi

📌 چگونه فضیلت‌مندانه بحث و فحص کنیم؟

🖌 جوزف اشمید
ترجمه‌ی یاسر میردامادی

🔻 آن‌چه می‌خوانید ترجمه‌ی بخش‌هایی از کتاب «شكوه عقل: راهنمای کوتاه به تفکر انتقادی در فلسفه» است. جوزف اشمید پژوهشگر دکتری در گروه فلسفه دانشگاه پرینستون است. حوزه‌های پژوهش او متافیزیک، فلسفه‌ی دین و فرااخلاق است.

🔹پایه‌ی تفکر انتقادی فضیلت است. فضایل عبارت اند از: (۱) ویژگی‌ها یا خصوصیات پایداری که (۲) فرد از رهگذر اعمال، عادات و شخصیت‌پروری با (۳) هدفی ذاتی و ارزشمند در خود پرورش می‌دهد. فردِ دارای فضیلت اخلاقی دائما برای نیل به کمال اخلاقی تلاش می‌کند. او این کار را از رهگذر کنش مدام و عادت کردن به انجام کارهای خوب و اجتناب از بدی انجام می‌دهد. فرد دارای فضیلت فکری دائما برای نیل به حقیقت و درک بهتر تلاش می‌کند. او این کار را از رهگذر عادات مختلف ذهنی - مانند فروتنی فکری، پایداری فکری و غیره – انجام می‌دهد. در ادامه برخی از مهم‌ترین فضایل فکری را به اختصار بررسی می‌کنیم.

فروتنی فکری
🔹فروتنی فکری مستلزم شناخت محدودیت‌های معرفتی‌ و توانایی‌های شخصی‌تان است. فروتنی فکری همچنین مستلزم تمرکز بر حقیقت به جای توجه به شأن این یا آن شخص است. افراد دارای فروتنی فکری به درستی به ضعف‌های خود توجه می‌کنند، اما نقاط قوت خود را نیز نادیده نمی‌گیرند. فروتنی فکری، در بن و بنیاد، عبارت است از تمایل به گفتن صادقانه‌ی این الفاظ در شرایط مناسب: «نمی‌دانم»، «در مورد این موضوع به قدر کافی و با عمق تحقیق نکرده‌ام» و «من ممکن است اشتباه کنم».

کنجکاوی فکری
🔹کنجکاوی فکری اشاره به اشتیاق و علاقه‌ی آتشینی دارد که فرد برای کشف حقایق با گستره و ژرفای بیشتر دارد. افرادِ دارای کنجکاوی فکری از تنبلی فکری بیزارند - یعنی ترجیح نمی‌دهند که به آنچه همیشه باور داشته‌اند ادامه دهند آن هم به این دلیل که باور همیشگی‌شان راحت یا اطمینان‌بخش بوده است. افراد کنجکاو جرأت می‌کنند که مسائل را بیشتر و عمیق‌تر دنبال کنند و در نتیجه درک بهتری از پیچیدگی‌ها و مبانی موضوع مورد نظر پیدا کنند. سؤال پشت سؤال بپرسید. جرأت کشف بیشتر داشته باشید.

پایداری فکری
🔹مانند کنجکاوی، پایداری فکری نیز رد قاطعانه‌ی تنبلی فکری است. کسانی که دارای پایداری فکری هستند، موانع، سختی‌ها و مشکلات زندگی فکری خود را به چشم چالش‌هایی برای غلبه بر آنها و فرصت‌هایی برای رشد می‌بینند. زمانی که اوضاع سخت می‌شود، به جای رها کردن حقیقت‌جویی این عده عمیق‌تر به مسائل می‌پردازند، بیشتر مطالعه و تحقیق می‌کنند و دانش و درک خود را رشد می‌دهند. مشکلات و کلاف‌های سردرگم فکری فرصت‌های کشف فراهم می‌آورند، نه موانع عبورناپذیر. در مسیر کشف پافشاری کنید، زیرا گنجینه‌ها در انتظار شما است.

مسئولیت فکری
🔹مسئولیت‌پروری فکری به معنای به دست گرفتن مهار حقیقت‌جویی است. افراد دارای مسئولیت فکری سعی می‌کنند تا سرحد امکان سرنوشت اعتقادات خود را به دست چهره‌های مرجع نسپارند؛ بلکه به دنبال تجهیز خویش به توجیه‌ها، استدلال‌ها، شواهد و دلایل هستند.

ذهنِ باز
🔹ذهن باز داشتن به معنای این نیست که باور کنیم همه‌ی دیدگاه‌های بدیل به یک اندازه محتمل اند. درست به عکس، گشودگی فکری به معنای تمایل به بررسی دیدگاه‌های بدیل برای ارزیابی انتقادی ارزش منطقی و دلیل‌آورانه‌ی دیدگاه‌ها است. ذهن باز داشتن به معنای تمایل به در نظر گرفتن دیدگاه‌های بدیل و پذیرش این نکته است که چه بسا موضع ما اشتباه باشد.

عشق به حقیقت
🔹ما همه در معرض سوگیری تأیید (Confirmation bias) قرار داریم – یعنی مایل به انتخاب منابع، ایده‌ها و شواهدی هستیم که باورهای قبلی ما را تأیید یا از آن حمایت می‌کنند و نیز مایل به نادیده گرفتن یا کم‌اهمیت جلوه دادن منابع، ایده‌ها و شواهدی هستیم که در تضاد با باورهای ما هستند. اما عشق راستین به حقیقت - و حتی چه بسا بتوان جرأت کرد و گفت حقیقت‌پرستی - می‌تواند به ما در مقابله با سوگیری تأیید کمک کند. دفاع از یک دیدگاه را هدف اصلی خود در تلاش‌های فکری قرار ندهید؛ بلکه کشف حقیقت را هدف اصلی قرار دهید. [ادامه در 👇🏿]

[ادامه از 👆🏿] 📌 چگونه فضیلت‌مندانه بحث و فحص کنیم؟ (بخش دوم)

۲۳ توصیه‌ در باب گفت‌وگوی سازنده
🔹تکرار می‌کنم: فضایل فکری پایه‌ی تفکر انتقادی اند. با این حال، فضایل فکری در مورد چگونگی برقراری گفتگوهای سازنده، ثمربخش و حقیقت‌محور با هم‌بحث‌تان (یعنی کسانی که با آن‌ها گفتگو می‌کنید) چندان راهی نمی‌نمایند. فضایل فکری سراسر مربوط به هدایت درون به سوی هدفِ نیل به حقیقت اند. اما گفتگو یک قدم از این فرا می‌رود، زیرا دیگران را در حقیقت‌جویی دخیل می‌کند. فضایل فکری ناظر به عمل اند؛ گفتگوها ناظر به تعامل. بنابراین منطقی است که کاربرد فضایل فکری در گفتگوها محدودیت‌هایی داشته باشد. به همین دلیل، من چند توصیه را گرد آورده‌ام که خودم (به همراه دیگر فیلسوفان، روانشناسان اجتماعی و غیره) آن‌ها را در تسهیل تبادل ایده‌های سازنده مفید یافته‌ام. گفتنی است ترتیب خاصی در مورد این توصیه‌ها وجود ندارد.

توصیه‌ی ۱
🔹به این نکته توجه کنید که همه‌ی ما نسبت به دیدگاه‌های کنونی خود سوگیری داریم. زمان آن فرا رسیده که از فکر کردن به این موضوع به چشم نقص شخصیتی دست برداریم؛ این اگر نقص است، نقصی در طبیعت انسانی است. داشتن ذهن باز واقعاً سخت است و ما باید این را درک کنیم. بله، برای کاهش چنین سوگیری‌هایی تلاش کنید؛ اما دیگران را که از آن رنج می‌برند تحقیر نکنید یا به چشمِ کم به آن‌ها ننگرید.

توصیه‌ی ۲
🔹تأکیدتان بر توافق باشد. اغلب اوقات ما چنان روی اختلافات متمرکز می‌شویم که نمی‌توانیم بسا زمینه‌های مشترک را ببینیم.

توصیه‌ی ۳
🔹این نکته را صریحا بپذیرید که شما و هم‌بحث‌تان عضو یک تیم هستید و اهداف مشترکی دارید: دستیابی به درک بهتر از مسأله و کشف گنجینه‌های حقیقت. این کار تلاش مشترک می‌‌طلبد. ما در مسیر مشترکی به سوی مقصد مشترکی در حرکت هستیم. ما کاوشگران یک سفریم.

توصیه‌ی ۴
🔹تمایل به آموختن از هم‌بحث‌تان داشته باشید. هر فردی دارای تجربیات، دیدگاه‌ها و جهان‌بینی‌های منحصر به فردی است که می‌توانیم از آن‌ها الهام بگیریم. با این هدف وارد گفتگو نشوید که فقط بخواهید هم‌بحث‌تان را متقاعد کنید یا او را هم‌فکر خود سازید.

توصیه‌ی ۵
🔹وقتی که واقعاً چیزی را نمی‌دانید، رک‌وراست بگویید که «نمی‌دانم». زیبایی‌ای در پذیرش این نکته نهفته است که مسیرهای بیشتری برای کشف حقیقت وجود دارد و بدین سان گنجینه‌های بیشتری در انتظار شما است.

توصیه‌ی ۶
🔹قطعیت خود را غلاف کنید. خوب است (هرآینه خوب است!) که در برخی از مواقع آدمی مطمئن باشد، اما این موقعیت‌ها نادر اند. قطعیت می‌تواند منجر به جزم‌اندیشی شود و بایستی از آن پرهیز کرد. بپذیرید که ممکن است اشتباه کنید.

توصیه‌ی ۷
🔹از سوگیری‌ها خلاصی نداریم، اما می‌توان بستر داد-و-ستد فکری را عوض کرد تا سوگیری‌ها کاهش یابند. محیطی خوشایند و محترمانه ایجاد کنید که حقیقت و عشق کانون توجه باشند.

توصیه‌ی ۸
🔹از دریچه‌ی دید دیگری به مسائل بنگرید. به تجربیات زندگی هم‌بحث خود فکر کنید و خود را جای او بگذارید. این کار کمک می‌کند که به چشم انسان به او بنگرید، نه به چشم شیء یا دیو و حیوان.

توصیه‌ی ۹
🔹کلیشه‌ها را کنار بگذارید. ما آدمیان عشق‌ها، اشتیاق‌ها، خواسته‌ها و ارزش‌های خود را داریم. هیچ‌کس در کاریکاتور یا کلیشه‌ا‌ی از-پیش‌تعریف‌شده جای نمی‌گیرد. ما ویژگی‌ها، نقص‌ها و مهارت‌های منحصر به فرد خود را داریم. سعی کنید کلیشه‌های پیش‌ساخته از «جنس» آدم‌هایی که با آن‌ها صحبت می‌کنید را آگاهانه بشکنید.

توصیه‌ی ۱۰
🔹غوطه‌ور در دیگری شوید. روزانه خود را در محیط‌هایی خارج از اتاق پژواک غوطه‌ور کنید. با افرادی دوست شوید که پیشینه‌ها، جهان‌بینی‌ها و تجربیات زندگی متفاوتی دارند. به مجموعه‌ی متنوعی از پادکست‌ها گوش دهید یا انواع مختلفی از ویدیوها را تماشا کنید، و مواردی از این دست.

توصیه‌ی ۱۱
🔹کاوش کنید نه افشاگری. از ابزارهای منطق، تجربیات جهانشمول و عشق/احترام راستین برای مسأله‌کاوی استفاده کنید، به جای اینکه به دنبال افشای نقص‌ها، شکاف‌ها یا ناسازگاری‌های داخلی در باورهای هم‌بحث خود باشید.

توصیه‌ی ۱۲
🔹از این ذهنیت خود را رها کنید که: بحث فکری از جنس «بازی» است. هیچ کسب «امتیازی» وجود ندارد. هیچ «برد»ی در میان نیست (تنها کسب الهام بیشتر وجود دارد که مبتنی بر همکاری است نه رقابت).

توصیه‌ی ۱۳
🔹ادبیات خود را تغییر دهید. کلماتی که استفاده می‌کنیم بر نحوه‌ی تفکر و احساس ما اثر می‌گذارند. این موضوع ظریف اما بسیار مهمی است. مثلا، از «بحث» به جای «مناظره» استفاده کنید. بگویید «ملاحظه‌ای دارم» به جای این‌که بگویید «به این دلیل حرف‌ات اشتباه است». [ادامه در 👇🏿]

[ادامه از 👆🏿] 📌 چگونه فضیلت‌مندانه بحث و فحص کنیم؟ (بخش سوم) توصیه‌ی ۱۴
🔹رویکرد فضیلت‌مدار در پیش گیرید. از خود بپرسید: آیا من در حال پرورش فضایل فکری و اخلاقی هستم؟ آیا من تواضع فکری لازم را نشان می‌دهم؟ هدف اصلی شما بایستی دوگانه باشد. هدف اول رسیدن به حقیقت است. هدف دوم دوست داشتن دیگری است. فضیلت سراسر چیزی از جنس روان شدن است. فضیلت عقلانی اساساً از جنس روان شدن به سوی حقیقت است. فضیلت اخلاقی اساساً از جنس روان شدن به سوی خیر است.

توصیه‌ی ۱۵
🔹از تنیدنِ جهان‌نگری خود به دورِ تار-و-پود وجودتان پرهیز کنید. ارزش شما به مواضعی نیست که اتخاذ می‌کنید. اگر می‌توانید (دست‌کم به‌ شکل موقت) خود را از دیدگاهی که برگرفته‌اید جدا کنید. آن‌گاه در چنین حالتی استدلال‌ها علیه موضع خود را به چشم حملات شخصی نخواهید نگریست یا احساس حمله‌ی شخصی به شما دست نخواهد داد.

توصیه‌ی ۱۶
🔹سراپا گوش و به‌هوش باشید. حواس‌پرتی‌ را کنار بگذارید. ایده‌های پیش‌ساخته‌ی خود در باب باورهای دیگران را نیز کنار بگذارید. برای درک صحیح موضع آنها باید به خودشان گوش دهید، نه به تصورات پیش‌ساخته‌ی خود از آن‌ها. این مستلزم تعریف اصطلاحات در ابتدای بحث است. بدون تعریف اصطلاحات شما فقط به تصورات پیش‌ساخته‌ی خود گوش می‌دهید، نه به هم‌بحث‌تان. اگر شرایط مناسب بود، نکته‌ای را که هم‌بحث‌تان مطرح کرده، بازگو کنید. این نشان می‌دهد که شما واقعاً به او گوش می‌دهید، این از قبیله‌گرایی در بحث می‌کاهد. همچنین مطمئن شوید که با احترام چیزی در این مایه‌ها می‌پرسید: «آیا منظورتان این است که ...؟»

توصیه‌ی ۱۷
🔹بهتر است که آهسته و پیوسته جلو رفت. این نه تنها اشکالی ندارد که بهتر است چنین پیش رفت. فلسفه (و حقیقت‌جویی به‌طور کل) بهتر است به آرامی انجام شود. اظهارات «عقلِ کل‌مأب» و از جنس «آها گیرت انداختم» تنها خاصیت‌اش این است که هم‌بحث شما را می‌رماند. بهتر است از چنین عباراتی پرهیز کنید.

توصیه‌ی ۱۸
🔹این توصیه‌ی دشواری است: هم‌بحث‌تان را در قوی‌ترین نقطه‌اش بخواهید نه این‌که از او پهلوان‌پنبه بسازید. «پهلوان‌پنبه‌سازی» (Straw-manning) به معنای ساختن (و نقد کردن) نسخه‌ای ضعیف از استدلال دیگری است. «تقویت‌سازی» (Steel-manning)، به عکس، به معنای ساختن عمدی نسخه‌ای بهبود یافته از استدلال دیگری است. وقتی که در بحث‌ها استدلال هم‌بحث خود را گرفته و آن را بهبود می‌بخشید شگفت‌زده خواهید شد از درک این نکته که این کار چه‌مایه موجب کاهش تنش و رد قبیله‌گرایی خواهد شد.

توصیه‌ی ۱۹
🔹از اصل حمل بر صحت (principle of charity) استفاده کنید: اگر دو روش برای تفسیر گفته‌ی هم‌بحث خود دارید بر آن تفسیری تمرکز کنید که احتمال یا توجیه بیشتری دارد.

توصیه‌ی ۲۰
🔹وقتی هم‌بحث شما سطح بحث را پایین می‌آورد، شما سطح بحث را بالا ببرید. به سطح تمسخر، توهین و قبیله‌گرایی تنزل نکنید. ادب و احترام را حفظ کنید. وقتی هم‌بحث شما مصرّانه سطح بحث را پایین می‌آورد، آن‌گاه، اگر جا داشت، خیلی راحت (و با احترام) گفت‌وگو را پایان دهید یا پی کار خویش بروید.
توصیه‌ی ۲۱
🔹از روان‌شناسی‌گری پرهیز کنید. بسیاری از اوقات ما ریشه‌های احتمالیِ روان‌شناختی باورها و جهان‌بینی دیگران را درمی‌یابیم اما از دریافت ریشه‌های روان‌شناختی باورها و جهان‌بینی خود غافل ایم. تأثیرات روان‌شناختی بر باورهای ما اجتناب‌ناپذیر است - این بخشی از وضع‌وحال انسانی است. به جای روان‌شناسی‌گری بر دلایل تمرکز کنید، نه بر منشأ روان‌شناختی باورها.

توصیه‌ی ۲۲
🔹استدلال‌ها سلاح نیستند و به ندرت قاطع ظاهر می‌شوند. فضای اختلاف نظر عقلانی را بشناسید. از استدلال‌ها به‌عنوان ابزارهایی برای بررسی سرشت واقعیت استفاده کنید. استدلال‌ها مانند چراغ‌قوه‌ عمل می‌کنند. آن‌ها توافق را تحمیل یا ایجاب نمی‌کنند، بلکه صرفاً دعوت به کاوش جمعی می‌کنند. [ادامه در 👇🏿]

[ادامه از 👆🏿] 📌 چگونه فضیلت‌مندانه بحث و فحص کنیم؟ (بخش چهارم و پایانی) توصیه‌ی ۲۳
🔹از قبیله‌گرایی پرهیز کنید. قبیله‌گرایی به معنای پایبندی جزم‌اندیشانه و مسلح به اصول و باورهای گروهی اجتماعی، سیاسی یا ایدئولوژیک است. در نبرد ایده‌ها، قبیله‌گرایی به تقویت ذهنیت خودی-غیرخودی می‌انجامد، سوگیری تأیید را پرورش می‌دهد، جهل مغرورانه را ترویج می‌کند و به کاهش ارزش افراد بیرون از قبیله منجر می‌شود. در تفکر قبیله‌گرا، استدلال‌ها چونان سلاح‌هایی برای حمله استفاده می‌شوند نه هم‌چون ابزارهایی برای خدمت به حقیقت؛ طرف‌های بحث از ارزش تهی می‌شوند، به چشم دشمن نگریسته می‌شوند و علی الاصول غیرمنطقی در نظر گرفته می‌شوند. قبیله‌گرایی زیربنای بسیاری از مشکلاتی است که بشریت گرفتار آن شده است. بی حرمتی و قتل نظام‌مندِ گروه‌های مذهبی، اجتماعی و نژادی در بخش‌هایی از جهان با انسانیت‌زدایی از افرادی تقویت می‌شود که خارج از قبیله‌ی ایدئولوژیک فرد قرار دارند. قبیله‌گرایی مسأله‌‌ای جزئی نیست؛ اثرات زیان‌بار آن در مقیاس‌ وسیع، از ارتباط‌های بین‌فردی گرفته تا نسل‌کشی، مشاهده می‌شود.

🔺نشر نخست در آسو

📌 Jonathan Ichikawa. Epistemic Courage. Oxford / New York: Oxford University Press, 2024, p. 2. @YMirdamadi #گفتاورد

📌 Jonathan Ichikawa. Epistemic Courage. Oxford / New York: Oxford University Press, 2024, p. 3. @YMirdamadi #گفتاورد