♦️روستای رویایی رویین، خراسان شمالی

کودتای 28 امرداد 1332 از آغاز تا پایان

در اسناد روابط خارجی آمریکا که در سال 1989 از طرف موسسه انتشارات دولتی ایالات متحده در واشنگتن منتشر شده است مطالبی بسیار جذاب و خواندنی و در واقع کاملا سری چنین نوشته شده بود:

«سند شماره 9 – 17 مارس 1951- (26/12/1329) سند محرمانه ، فوری

از وزارت خارجه آمریکا به سفارت آمریکا در ایران

........... در حالی که ایالات متحده بطورکلی با ملی کردن نفت موافق نیست ولی حق دولتهای مستقل را در مبادرت به چنین اقدامی به رسمیت می‌شناسد، مشروط بر آنکه غرامت منصفانه و فوری پرداخت گردد ولی این سیاست نبایستی در خارج تبلیغ شود ، زیرا ممکن است دولت‌های خارجی را به این امر تشویق کند!»

«سند شماره 318 – 11 مارس 1953- (20/12/133) – بکلی سری

صورتجلسه مذاکرات یکصدوسی و ششمین نشست شورای امنیت ملی واشنگتن

... آقای دالس وزیر خارجه پاسخ داد که ما قبلا زحمت این کار را به خود داده‌ایم، البته اگر انگلیسی‌ها بکلی از ایران اخراج و از مذاکرات محرم نشده بودند، شاید دشوار نبود بتوان با ایران کنارآمد ولی دولت انگلیس عمیقا درگیر و نگران حفظ آبروی خود است!»

در بخش دیگری از این سند آمده است: «به عقیده وزیر خارجه ما باید به نحوی تبدیل به شریک ارشد انگلیسی ها در منطقه خاورمیانه باشیم و در این چارچوب عمل کنیم. آقای ویلسون موافقت خود را اظهار داشت و گفت هدف واقعی ما باید تلاش به وصول راه حل و در عین حال حفظ آبروی انگلیسی‌ها باشد.»

در نهایت حاصل توافق دولت آمریکا و انگلستان، اقدام مشترک کودتای 28 مرداد 32 و انعقاد قرارداد کنسرسیوم نفت بود.

اسنادی از نقش انگلیس و امریکا در کودتای ۲۸ مرداد


اسناد وزارت خارجه آمریکا که روز سه شنبه 17 مرداد 1396 از حالت محرمانه خارج شدند. این اسناد نقش لندن را در کودتا علیه دولت مصدق در ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ نشان می دهد. این اسناد که از حالت محرمانه خارج شده‌اند، جزئیات جدیدی از نقش لندن را در کودتا علیه دولت مصدق در 28 مرداد سال 1332 ارائه می کند.

این اسناد توسط موسسه غیرانتفاعی «آرشیو امنیت ملی امریکا» منتشر شد. دو پژوهشگر این موسسه اسناد جدید را «نخستین تأیید رسماً منتشر شده از هدف اعلام‌شده انگلیس در اواخر سال 1952 (برابر با 1332 هجری شمسی) برای متقاعد کردن واشنگتن به عزل مصدق از قدرت» توصیف کرده‌اند. این دو یادداشت تا قبل از این «فوق محرمانه» بوده‌اند و در بخش عنوان آنها عبارت «پیشنهاد بریتانیا برای سازمان‌دهی کودتا در ایران» درج شده است.

روزنامه فایننشال‌تایمز انگلیس نوشته انتشار این اسناد، اطلاعات تازه‌ای درباره ارزیابی لندن از فضای سیاسی ایران در آن زمان و احساس خطر این کشور از تهدید منافعش در تهران در اختیار قرار می‌دهد.

یادداشت‌های وزارت خارجه آمریکا نشان می‌دهند مقام‌های انگلیسی و آمریکا از مهرماه سال 1331 دست‌کم سه بار برای بحث درباره سرنگون کردن دولت مصدق دیدار کرده‌اند. «کریستوفر استیل»، دومین مقام عالی‌رتبه سفارت انگلیس در واشنگتن این ایده را با مقام‌های آمریکایی در میان گذاشته است.

دولت انگلیس در سال‌های گذشته بارها مقام‌های آمریکایی را برای جلوگیری از اعلان علنی نقش لندن در کودتای 28 مرداد سال 1332 تحت فشار قرار داده‌اند.

به همین دلیل، سندهای تازه انتشار یافته جزو مواردی بوده‌اند که از مجموعه مفصل اسنادی که چند وقت پیش وزارت خارجه آمریکا برای اولین بار درباره طراحی کودتای 28 مرداد سال 1332 منتشر کرد حذف شده‌اند.

به نوشته وب‌سایت آرشیو امنیت ملی آمریکا در حالی که عنوان و تاریخ این دو سند در مجموعه اسناد اخیراً منتشر شده وزارت خارجه آمریکا گنجانده شده‌اند محتوای آنها به کل حذف شده و جای آنها خالی گذاشته شده است.

اولین یادداشت با عنوان «پیشنهاد سازمان‌دهی کودتا در ایران» مربوط به تاریخ 26 نوامبر 1952 (ششم آذرماه 1331) است. در این یادداشت «هنری بایرود»، دستیار وزیر خارجه آمریکا به مافوقش، «فریمن متیوز» که معاون قائم وقت مقام وزیر خارجه است اطلاع داده که مشاور سفیر انگلیس ، «کریستوفر استیل» خواستار نشستی با موضوع بحث درباره یک کودتای احتمالی شده است.

«بایرود» در این یادداشت به «متیوز» خاطرنشان کرده که سفارت انگلیس قبلاً و برای اولین بار این پیشنهاد را در قالب سندی به تاریخ 8 اکتبر 1952 (17 مهرماه 1331) مکتوب کرده است.

سند دوم که در بخش عنوان آن عبارت «پیشنهاد بریتانیا برای سازمان‌دهی کودتا در ایران» درج شده یادداشتی مربوط به 3 دسامبر 1952 (13 آذر 1331) است. این سند، صورت‌جلسه مربوط به دیدار دیدار مقام وزارت خارجه آمریکا با «کریستوفر استیل» است.منبع: سایت موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی

تصویری از سرلشگر فضل الله زاهدی در ظهرگاه 28 مرداد 1332،آنگاه که می خواست تلگرامی به شاه بنویسد وخبر پیروزی خود را اطلاع دهد.....درفروردین ماه 1334،اختلافات محمدرضا پهلوی وفضل الله زاهدی به اوج خود رسید.شاه به کمتر از برکناری او رضایت نمی دادوالبته زمینه های داخلی وخارجی لازم را برای این امر ایجاد کرده بود.زاهدی اما، خود را بازگرداننده تاج وتخت به محمدرضا می انگاشت وبرایش دشوار بود که شاه چنین فرجامی را برای او رقم زند.نهایتا او درقبال امتیازاتی پذیرفت که به عنوان نمایندگی دائمی ایران درسازمان ملل به سوئیس برود وبه تبعیدی محترمانه تن دردهد...