از کجا می‌فهمیم رنگ‌ها توهم مغز است؟ این را در درجه‌ی اول ‌تصویر واقعی کیهان، آن‌چنان که علم آن را کشف کرده است، به ما می‌گوید. علم به شکل بسیار مطمئنی آشکار کرده است هر چیزی که در دنیا هست از اتم ساخته شده است. داخل این اتم‌ها هم هر چه هست فقط میدان‌های…

وقتی شب می‌شود و دیگر هیچ نوری نیست که به اشیا بتابد، آن‌ها همگی رنگ خود را از دست می‌دهند. اگر رنگ جزء ذاتی اشیا بود، نمی‌بایست چنین چیزی اتفاق بیفتد. درواقع همین یک پدیده می‌تواند ما را در مورد این که رنگ‌ها جزء ذاتی اشیا هستند به شک بیندازد. اشیا در واقع…

عکسی که در این پست می‌بینید عکس لباسی است که گویا در عروسی‌ای در اسکاتلند، در سال ۲۰۱۵ ، مادر عروس بر تن کرده بود. اما ناگهان کاشف به عمل می‌آید حاضرین در عروسی روی رنگ آن توافق ندارند. بعضی‌ها آن را آبی و مشکی می‌بینند، بعضی‌ها سفید و طلایی. البته لباس هم…

مغز هر کدام از ما،اگر به طور طبیعی به وجود آمده و رشد کرده باشد، حدود ۸۶ میلیارد نورون دارد. در هر مغزی این نورون‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم شده است. به این صورت که نورون‌های هر دسته پیوندهایی بین خود و بعد هم با بعضی دسته‌های دیگر برقرار کرده است. از این…

در این فیلم که در  مؤسسه‌ی پژوهشی Advancell در استرالیا تهیه شده است، دو تا از نورون‌های مغز باهمدیگر چت می‌کنند! نورون سمت راست به نورون سمت چپ اطلاعات منتقل می‌کند. در مغز هر کدام از ما تقریباً ۸۶ میلیارد نورون هست. هر نورون تشکیل می‌شود از یک قسمت نسبتاً…

واقعیت این است که اشیا وقتی رنگی دیده می‌شوند مشخص‌تر هستند. همین تصویر این کپشن را که عکسی است که هم به صورت رنگی هم به صورت سیاه‌وسفید چاپ شده است نگاه کنید. در عکس رنگی خیلی راحت می‌شود آسمان، برکه، برگ‌ها و درخت را دید. اما در عکس سیاه‌وسفید آسمان و آب…

نوبت به اراده‌ی آزاد می‌رسد. سی سال پیش گفتگویی در یکی از رمان‌های سامرست موآم خواندم که پس از گذشت این همه سال همچنان یادم مانده است: «از جانب دیگران چیزی نمی‌توانم بگویم. فقط از جانب خودم می‌گویم. فکرِ اراده‌ی آزاد آن‌چنان در سرم قوی است که نمی‌توانم از…

توهم اراده‌ی آزاد ۳- هرچند از قدیم هم بوده‌اند اندیشمندانی که اراده‌ی آزاد را زیر سؤال برده‌اند، اما حرف آن‌ها را کسی نمی‌توانست چندان جدی بگیرد! حتی شاید خودشان هم نمی‌توانستند به آن چیزی که می‌گویند اعتقاد داشته باشند! چون درک شهودی نمی‌تواند این را بپذیرد.…

توهم اراده آزاد ۴- دکتر ردولفو ییناس، متولد ۱۹۳۴ در کلمبیا، و استاد دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه نیویورک، از بزرگان نوروساینس است. او یک تئوری بسیار جالب هم درباره‌ی پیدایش مغز در موجودات زنده دارد که بعداً شرحش می‌دهم. یکی از کارهای بزرگ دکتر ییناس مطالعه‌ی مغز…

توهم اراده‌ی آزاد ۵- اما آنچه واقعاً وجود اراده‌ی آزاد را زیر سؤال برد، آزمایش بنجامین لیبت در دانشگاه کالیفرنیا بود. چون به عیان نشان می‌داد تصمیمی که شخص می‌گیرد، یا درواقع خیال می‌کند که می‌گیرد، بعد از تصمیم مغز است نه پیش از آن. در حالی که قاعدتاً باید…

توهم اراده آزاد ۶- آزمایش مهم دیگری را بیست سال پیش دکتر پاتریک هگارد و تیمش در UCL انجام دادند. وقتی عملی انجام می‌دهیم و آن عمل اثر یا نتیجه‌ای به دنبال دارد، هر چقدر فاصله ی زمانی بین عمل و آن اثر کوتاه‌تر باشد، با اطمینان بیشتری می‌توانیم خودمان را عامل…

توهم اراده آزاد ۷- طبیعی است که مثلاً در آزمایش لیبت این سؤال هم پیش بیاید که مغز از کجا می‌فهمد باید تصمیم بگیرد مچ دست را خم کند؟ خوب، مغز کارش همین است! آنچه را که «ما» می‌فهمیم، یا به عبارت دیگر «من» می‌فهمد، در واقع خود مغز است که می‌فهمد! اصلاً «من»…

توهم اراده آزاد ۸- همچنان که پیش از این هم اشاره کردم، نشانه‌هایی که در مغزدرباره‌ی ماهیت اراده‌ی آزاد پیدا شده است مباحث اخلاقی و جزایی را هم تحت تأثیر قرار داده است. قوانین جزایی موجود همگی بر این مبنا وضع شده‌اند که انسان را دارای اراده‌ی آزاد می‌دانند.…

تئوری ذهن- این‌که هر یک از ما می‌تواند خودش را من احساس کند، این را به زبان نوروساینس می‌گویند تئوری ذهن داریم. «تئوری ذهن داشتن» و «خود را من احساس کردن» هر دو یک معنی می‌دهند. کسی که خود را من احساس کند، احساس‌ها، فکرها و آرزوهایی دارد که آن‌ها را مال خودش…

توهم من یا خود- توهم دیگری که اکنون بسیاری از دانشمندان و فیلسوفان توهم بودنش را قبول دارند همان احساس آشنایی است که همه‌ی ما داریم. احساس«من» بودن هر کس. مفهوم من با یک احساس مالکیت هم وابستگی جدایی‌ناپذیری دارد. برای هرکس بسیاری چیزها هست که «من»ِ او او…

توهم من یا خود- وقتی مغز دچار ضایعات وسیعی شود «خود» یا «من» دچار اختلال می‌شود یا حتی از بین می‌رود. بنابراین در وابستگی آن به مغز جای هیچ شکی نیست. اما تا کنون هیچ جای خاصی هم در مغز پیدا نشده است که جایگاه این خود یا من باشد. در واقع بسیاری از اشخاص بوده‌اند…

توهم من ۳- من، یا به عبارت بهتر توهم من، فقط از بخش کوچکی از کارهای مغز با خبر می‌شود. درواقع در هر لحظه‌ای بسیاری کارها در دستگاه‌های گوناگون بدن ما اتفاق می‌افتد. دستورات همه‌ی این‌ها در مغز صادر می‌شود. اما ما هیچ اطلاعی از این دستورها پیدا نمی‌کنیم. مثلاً…

توهم من ۴- حافظه و یادگیری تقریباً یکی هستند. مثل دو روی یک سکه هستند. وقتی چیزی را یاد می‌گیریم که بتوانیم به یادش بیاوریم. یعنی برایش حافظه بسازیم. مثلاً وقتی می‌توانیم بگوییم آهنگی را یاد گرفته‌ایم که بتوانیم آن را از حفظ بخوانیم. از حفظ خواندن چیزی درواقع…

توهم من یا خود- نشانه‌هایی هست که می‌گوید شبکه‌ای از مغز که توهم من یا خود را ایجاد می‌کند شبکه‌ی Default Mode Network یا به شکل مخففش DMN است، که فارسی‌اش می‌شود شبکه‌ی پیش گزیده. معنی دیفالت در مغز این است که وقتی مغز مشخص نمی‌کند چه کاری انجام شود، خود…

کانکتوم connectome یعنی مجموعه‌ی پیوندهایی که بین نورون‌های مغز برقرار است. چه مغز انسان باشد چه هر مغز دیگری. مثلاً مغز مگس میوه ۳۰۱۶ تا نورون دارد و این نورون‌ها ۵۴۸۰۰۰ پیوند بین خودشان دارند. برای این‌که تصور روشنی از این پیوندها داشته باشیم، مثلاً این…