سرمایهٔ عمر آدمی یک نفسست
آن یک نفس از برای یک همنفسست
با همنفسی گر نفسی بنشینی
مجموع حیات عمر آن یک نفسست

بوسعید بوالخیر
@kultur

بهاالدین بلاگردان
زادروز شاه نقش بند
@kultur

بخارای شریف
بازار کهنه فروشان در اوایل قرن گذشته
یک پیاله چای کبود

پیری به در آمد از خرابات
کین جا نخرند زرق، مفروش
تسبیح بده، پیاله بستان
خرقه بنه و پلاس درپوش
#عراقی
@kultur

به استقبال روز سینما
@kultur

دست خط بهادر شاه ظفر آخرین شاه گورکانی هند
@kultur

‍ اطفالی که کودکی نکردند

نوطالبان امروز همان کودکانی هستند که ۲۰ سال پیش طالبان کودکی آنان را ربود و در مکتب ها طی ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ تربیت یافتند اما طفلی نکردند لذا حالا این کودکان ریش و تفنگ دار بیش از حد تصور کودکی می کنند
بر ملخ هلی کوپتر می نشینند و چرخ می خورند،
از بال هواپیما تاب می گیرند،
در شهر بازی و تفرجگاه‌ها خاطرات نداشته طفولیت را تجربه می کنند،
و از صندلی چرخدار ادارات برای ارابه سواری استفاده می کنند.
وقتی نخستین بار در ۱۹ نوامبر ۲۰۰۱ وارد کابل شدم، چند روزی در شهر با طبقات اجتماعی مختلف جوشیدم. حاصل آن سفر رهاوردهای چندی بود از جمله گزارشی بلند که در اسناد وزارت‌خارجه مانده است. آن روز همه توجه دولتمردان به ضرورت آموزش دخترانی متمرکز بود که ۵ سال حاکمیت طالبان از تحصیل محروم مانده بودند، اما به برکت گفتگوها قرائتی دیگر برایم پیدا شده بود لذا آنجا نوشته ام:" آینده افغانستان در دست پسرانی است که طی این پنج سال در مکتب طالب سخت آموزش دیده و مصداق معنی العلم فی الصغر کالنقش فی الحجر شده اند. پاک کردن این آموزه ها باید اولویت نخست سیاست گذاری فرهنگی ما باشد".
آن گزارش به عنایت دکتر خرازی برای مراجع متعددی ارسال شد اما فقط وزیر ارشاد وقت، دکتر مهاجرانی بود که مرا خواست و به گفتگو نشست و به ویژه بر همین سطر تمرکز داشت.
امروز آن کودکان ۷ تا ۱۰ ساله در لباس کودکان ریش و تفنگ داری برگشته اند تا کودکی خود را تجربه کنند.
و فردا نتیجه این ایام صباوت عارضه دیگری خواهد ساخت که اگر نیاندیشیم باید هزینه سنگین تر بپردازیم.
@kultur

بچه های کابل
عکس از سارا دانیل خبرنگار نوول آبزرواتور
۲۹ شهریور ۱۴۰۰
@kultur

دخترک کابلی
عکس از سارا دانیل خبرنگار نوول آبزرواتور
۲۹ شهریور ۱۴۰۰
@kultur

غم ایام خورم، یا غم خود، یا غم دوست؟
غم من نیست از آن غم که شماری دارد

#سلمان-ساوجی
@kultur

‍ کار عالم عبرت است و حیرت است
تحولات افغانستان در شیبی تند و با سرعتی تیز پیش می رود. صرفنظر از رویدادهای نظامی و اجرایی، یا سیاسی و دیپلماتیک؛ آنچه مهم و قابل تامل است اثرات روندهای در حال انجام بر *موقعیت ژئوپلیتیک ایران* است.
برای دریافت مسئله باید به تاریخ پلی بزنیم. انقلاب بلشویکی ۱۹۱۷ اگرچه تحولی عمده بود اما دامنه مناسبات اجتماعی و فرهنگی ما و سرزمین های تمدنی ایران را قطع نکرد.
از جنگ های ایران روس که قفقاز جدا شد و از زمانی که ارتش تزاری از یکاترینبورگ اورال به پایین آمد و ماورالنهر را متصرف شد. اگرچه قلمرو سرزمینی ایران تغییر یافت اما اقلیم فرهنگی ایران دگرگونی بنیادینی نیافت.
تجارت بود، رفت و آمد بود، ادبیات در هر دو سوی مرز بموازات هم مولد بودند و ...
اما وقتی جماهیر شوروی یکصد سال پیش قرارداد ۱۹۲۱ را منعقد کرد؛ دسترسی ها قطع گشت و مرز بسته شد. قفقاز و آسیای مرکزی پشت دیواری جای گرفت که ۷۰ سال نتوانستیم قفای آن جدار را ببینیم. *در آن ۷۰ سال* مردم جابجا شدند، زبان برگشت، حروف دگرگون شد، باورها و سنت ها با قرائت مارکسیسم آلوده شد و ....
حتی وقتی آن اهریمن فروپاشید، تا به امروز ما نتوانستیم *خود آن سوی دیوار برافتاده* را بجوییم و بیابیم. پیوندها را متصل سازیم و از قوه تمدنی خود استفاده بریم. هم ما توانا نبودیم و هم دامنه دانایی ما از واقعیت های متحول شده ناکافی بود.
در آن ۷۰ سال از امارتها و خانات مثل بخارا که دولت بودند و دیوان و جیش داشتند فقط نام شهر ماند و خاطره.
۷۳ سال پیش هم پاکستان دیوار دیگری ساخت میان ما و هند، اگرچه سرزمین پاک ها جزیی از هویت ما بود اما خط تمدنی ما تا دکن را زیر چکمه نظامیان قطع کرد. از آن زمان به بعد هم یک بستر فرهنگی و تمدنی پیوسته دیگر از ما، نیز در دل مناسبات تازه ره دیگری گرفت.
اکنون دقیقا *یکصد سال* پس از آن ۱۹۲۱ ، مرزهای شرقی ما را با یک سلسله عملیات برق آسا مسدود ساختند. دور نیست با سرعتی محیرالعقول هویت انسانی و زبانی، مذهبی و طریقتی، نژادی و قومی میان ایران و افغانستان را نیز در کمتر از یک دوره نسلی تغییر دهند.
*از غرائب روزگار* همان روز که ما ریاست دانشگاه تهران را تغییر دادیم در کابل، تغییری در مدیریت دانشگاه کابل روی داد.
دیروز همان رییس پشتون دانشگاه کابل به استادان گفت است: باید دروس به پشتون ارائه شود و متون به پشتونی گراید.
سخن این نیست که زبان پشتون ظرفیت تحمل این دانش ها را دارد یا خیر، مسئله آن است که خط پشتون همان کاری را می کند که سیریلیک با فارسی کرد. وقتی یک نسل شعر فارسی را به خط پشتون بخوانند در خوشبینانه ترین فرض شوربختانه همان می شود که الان میان ما و تاجیکستان برقرار است
*ایران ما در مسیر انزوای ژئوپلیتیک قرار گرفته است* دسترسی های سرزمینی ما مسدود می شود، لااقل درگیری های قفقاز جنوبی در ماههای اخیر عوارضش با ایجاد مانع در ترددهای مرزی ما در معدود گذرگاه‌هایی که با دربند و قفقاز شمالی داشتیم، متذکر ساخت. .
در جنوب ما نگرش ها و عملکردها، رابطه ما با ایرانیان بحرین و شیعیان احسا و قطیف را مانع شده و الان خصم ما اسراییل هم یک *حائل و حجاب ممیزه را دارد به شکل ناپیدا بر بستر مشکلات فیمابین* ما و این سرزمینها بالا می کشد.
*انتخابات مهر ماه عراق* ، یک روند متفاوت و در مسیر واگرایی را سبب خواهد شد. اگر انقلاب عسگری نشود؛ پایه های آن پل دو دهه اخیر میان *عراق عرب و عراق عجم* سخت متزلزل می گردد.
باری ؛
در این شرایط رویکرد ما چیست؟
این دروازه های مسدود شده و این اراده که دارد پنجره ها را یکی یکی فراز می کند را با چه ابتکاری می توانیم بگردانیم؟
آیا؛
*سیاست و رویکردی* ؛
*دانش و داوری*
ار برابر آنچه شکل می گیرد، وجود دارد؟

*بقول مولانا*

چه دانستم که این سودا مرا زین سان کند مجنون
دلم را دوزخی سازد دو چشمم را کند جیحون
چه دانستم که سیلابی مرا ناگاه برباید
چو کشتی ام دراندازد میان قلزم پرخون
زند موجی بر آن کشتی که تخته تخته بشکافد
که هر تخته فروریزد ز گردش‌های گوناگون
نهنگی هم برآرد سر خورد آن آب دریا را
چنان دریای بی‌پایان شود بی‌آب چون هامون
شکافد نیز آن هامون نهنگ بحرفرسا را
کشد در قعر ناگاهان به دست قهر چون قارون
چو این تبدیل‌ها آمد نه هامون ماند و نه دریا
چه دانم من دگر چون شد که چون غرق است در بی‌چون
چه دانم‌های بسیار است لیکن من نمی‌دانم
که خوردم از دهان بندی در آن دریا کفی افیون
@kultur

کودک طالبان
😔😔😔😔
@kultur

‍ پاییز غمزده و زمستان سخت و سرد طالبان

آخرین گزارش بانک مرکزی افغانستان مشخص می سازد در صبح تیرماه ۱۴۰۰ صندوق خزانه ملی کشور فقط ۱۰۲ میلیارد طلا و مسکوکات و ۲۸ میلیارد افغانی ارزهای خارجی را در خود نهفته داشته است. ارزش برابری این میزان از دارایی دفینه ملی افغانستان معادل یک و نیم میلیارد دلار بوده است.
یک گزارش از بودجه تنظیم شده برای سال ۱۴۰۰ هم حکایت دارد که اگر بودجه های انکشافی(عمرانی) را علی الاساس نادیده بگیریم هزینه های جاری برای ۹ ماهه بعد حداقل ۳ میلیارد دلار پول نقد را می خواهد.
از کل بودجه ۶ میلیارد دلاری افغانستان ۳.۳ میلیارد دلار از محل کمک های بین المللی تامین می شده است که یقینا نه تنها این منابع از ابتدای تابستان قطع شد بلکه از اواسط تابستان با فروافتادن دولت فبل دسترسی به ذخایر ارزی افغانستان در خارج از آن کشور نیز مسدود گشت.
اگر دانسته شود حین زدوخوردهای عنیف سه ماهه دوم سال و حین ترک خاک افغانستان توسط مقامات سابق و فراری چون اشرف غنی چه میزان به آن موجودی دفینه بانک مرکزی دستبرد شده است شاید در تحلیل شرایط فعلی موفق تر باشیم اما ولو با فرض اینکه همان ۱.۵ میلیارد دلار به چنگ حکومت فعلی افتاده باشد، اشکار می گردد برای تامین صرف هزینه های جاری ۱.۸ میلیارد دلار کسری وجود دارد. از اینرو بی جهت نیست دولت طالبان فقط ۲ خواسته دارد: "شناسایی بین المللی و استمرار کمک های بین المللی".
اکنون با نخستین پرداخت های حقوق و رواتب در ولایات چون غوریان و هرات - مساعده ۱۲ دلاری - و یا در کابل - ۸۰ دلاری- از سوی طالبان مشخص می گردد چه میزان فشار سنگین بر پیکره دولت برآمده وارد است.
آمار تجارت خارجی نیز نشان می دهد در خوشبینانه ترین فرض طالبان از محل تهاتر کالا در مرزهای بسته خود و یا فروش منابع طبیعی به صورت اسکناس نقد از همان مبادی بتواند حداکثر ۷۰۰ میلیون دلار را تامین کند. در این وضعیت ۱.۱ میلیارد دلار کماکان کسری وجود دارد.
مهمترین تهدید برای طالبان در پاییز غمزده و زمستان سخت و سرد افغانستان تامین مایحتاج عمومی است. امری که اگر معجزه ای روی ندهد بی شک فاجعه ای را در پی خواهد آورد.
@kultur