39.2MB
هم‌اندیشی - نشست دهم
فهم قرآن، درک قرآن - بازنگری و بازگوییِ گفتار پیشین

@farhadshafti

🍃 سه سال پیش این فایل را همرسان کردم. دوست عزیزی که با او صحبت می‌کردم اکنون در کنار همسر و همسِرّ خود به شادی زندگی و چالش‌های مشترک را تجربه می‌کند. این هم برای تجدید آن خاطره 👇

یکی از شرط‌های ازدواج موفق

🍃 در سفر کوتاهی که به وطن داشتم با یکی از دوستان در قهوه‌خانه‌ی (کافی‌شاپ) یکی از شعبه‌های شهر کتاب ساعت خوشی را گذراندم. از من خواست به رسم بزرگ‌تر بودن از نظر سنّی، نکته‌ای را درباره‌ی شرط یک ازدواج و رابطه‌ی عاطفی موفق با او در میان بگذارم و صدایم را ضبط کند. ده دقیقه‌ای صحبت کردم. فایل ضبط شده را که برایم فرستاد فکر کردم، علی‌رغم صدای پس‌زمینه، شاید برای برخی از دیگر دوستان نیز قابل استفاده باشد. از دوستم اجازه خواستم که آن را در اینجا هم‌رسان کنم و او استقبال کرد. از او که چنین فرصتی را فراهم کرد تشکر می‌کنم و برای او و دیگر جوانان وطن آرزوی آرامش و شادی دارم.

(پانوشت: آن ده درصدی که در آغاز به آن اشاره می‌کنم، اگرچه تنها ده درصد است اما بسیار مهم است و نود درصد باقی‌مانده جای آن را نمی‌گیرد!)
#ازدواج #خانواده
@farhadshafti

در پانوشت بالا اشتباهی لفظی بود که با تذکر دوستی ناصح و عزیز اکنون برطرف شد.👆

عنوان نشست 11: «خندۀ مِی»
در نشستی که در شب ۲۱ ماه رمضان توسط خانۀ فرهنگی غدیر برگزار شد بحثی را مطرح کردم با عنوان «گشایش‌های الهیاتی مفهوم خدای نامشخص». در آن بحث با طرح مفهوم «خدای نامشخص» بستر متفاوتی را برای پرداختن به برخی مفاهیم مشکل الهیاتی پیشنهاد کردم. در پایان آن بحث پرسش‌ها و نقدهای خوبی مطرح شد و فرصت پرداختن به همه آنها فراهم نبود. در هم‌اندیشی شمارهٔ ۱۱ این بحث را به اختصار مطرح می‌کنم و سعی خواهم کرد به پرسش‌ها و نقدهای باقی مانده از آن نشست پاسخی دهم. سپس به روال همیشه با بحث و پرسش و تبادل نظر در این موضوع هم‌اندیشی خواهیم کرد.

27MB
خندۀ مِی
🍃 فایل صوتی نشست یازده هم‌اندیشی با خانۀ فرهنگی غدیر پیوست است. این در واقع خلاصه و تکلمه‌ای است به گفتار اصلی که در ماه رمضان پیشین با عنوان «گشایش‌های الهیاتی مفهوم خدای نامشخص» مطرح شد.

@farhadshafti

سیزده پرسش
🍃 در نشستی که اخیرا با گروهی از معلمان جامعه‌شناسی داشتم سعی کردم به پرسش‌های ایشان از دین و دین‌داری پاسخی دهم:

05:20 آيا خدا خالق انسان است یا انسان خالق خدا؟
13:25 تصویر انسان‌واره از خدا چه تاثیری بر ارتباط انسان با او دارد؟
25:55 چگونه می‌توان توجیه کرد که خدای غیر مادی با انسان حرف بزند؟
46:20 آیا قرآنی که داریم همان است که در عصر پیامبر بوده است؟
1:04:10 قرآن و مبانی عقلی و عرفی، مثال: توصیف بهشت
1:10:25 آیا می‌توان جامعه‌ای بدون دین را تصور کرد؟
1:30:52 آیا در غرب دین از زندگی اجتماعی مردم جداست؟
1:34:45 آیا نظام سکولار غرب در ایران قابل اجراست؟
1:42:00 اساتید علوم اسلامی در غرب چه ملیتی دارند و عمق دانششان در چه حدی است؟
1:53:50 در قرآن می‌گوید پیامبران به زبان قوم خود بوده‌اند، آیا نمی‌توان استفاده کرد که قرآن متعلق به قوم پیامبر بوده است؟
2:02:00 جایگاه مباحث آخرالزمانی در قرآن چیست؟
2:06:05 نظر دربارۀ کتاب مسیر پیامبری
2:13:55 آیا نبودن رنج در بهشت برای انسانی که عادت به رنج و لذت دنیوی داشته است امکان درک لذت را فراهم می‌کند؟
2:24:20 کارکرد قرآن در زمان ما چیست؟

@farhadshafti

آقایان، آیه‌ای که با ما صحبت می‌کند آیه‌ی قبلی است!

🍃 قرآن پیش از آنکه در آیه‌ی ۳۱ سوره‌ی نور به زنان اندرزی در باب پوشش دهد، در آیه‌ی ۳۰ در همان سوره به مردان، اندرز چشم فروهشتن و پاک‌دامنی می‌دهد. قرآن نه به زنان مسئولیتی در قبال پرهیزگاری مردان داده است و نه پرهیزگاری مردان را منوط به پوشش زنان کرده است. پوششی که قرآن برای زن توصیه کرده است، هر آن چه که باشد، "حقّ مرد" نیست.

🍃 مردان اگر نگران عمل به واجبات‌اند، حقّ آن است که نخست به آیه‌ای که با ایشان صحبت می‌کند بیندیشند و در عمل به آن آیه، دغدغه‌ی امر واجب داشته باشند. از آیه‌ی ۳۱ که درباره‌ی پوشش زنان است استنباط‌های مختلف و متفاوتی شده است، اما در آیه‌ی ۳۰ که سفارش به مردان است، تکلیف روشن است: اگر ادّعای ایمان داری، نگاهت را پاک نگهدار.
#حجاب
#زنان
@farhadshafti

جنینی و خون‌آشامی

«اگر بدون حجاب آمدی بیرون و مورد تعرض قرار گرفتی، خودت مقصری، مردان اگر تحریک نشوند بیماراند، ...»

🍃 صرف نظر از بی‌پایه بودن چنین ادعایی از منظر قرآنی، از خود می‌پرسم آیا صاحبان این گفته و گفته‌های مشابه تصور می‌کنند که در ۱۹۲ کشور (یعنی تمام کشورهای دنیا غیر از ایران و افغانستان و تا حدودی عربستان سعودی) مردان به طور روزمره در حال تحریک شدن و تعرض به زنان‌اند مگر اینکه بیمار باشند؟ آیا نمی‌دانند که در همین جامعهٔ خودمان بسیاری از زنانی که در معابر و محیط‌های عمومی از روی اجبار حجاب می‌گذارند در مکان‌ها و اجتماعات دیگر بی‌حجاب‌اند و مشکلی هم معمولا برایشان پیش نمی‌آید؟ و اصلا فرض کنیم مردی به علت بی‌حجابیِ زنی به او تعرض کرد، کدام عقل و کدام اخلاق و کدام گزارهٔ دینی به ما اجازه می‌دهد که رفتار آن مرد را توجیه کنیم و زن را سرزنش کنیم؟

🍃 خدایش رحمت کند، یکی از اقوام که از دو نسل پیش بود، به جِدّ باور داشت که سرخ‌پوستان آمریکا از نوع انسان نیستند، و بغداد زیباترین شهر جهان است، و اینکه آن خوانندهٔ محلی که می‌شناخت بهترین خوانندهٔ دنیاست. به خوبی یادم است که هرگونه بحث و شاهد مثال آوردن برای این فامیل دور مانند ریختن قطره آبی بر آتشی انبوه بود، یعنی هیچ!

🍃 به نظرم انسان این توان دهشتناک را دارد که عقیده‌ای را بپذیرد و سپس همه‌چیز و همه کس را در راستای اثبات آن عقیده ببیند. در تودرتوی چنین دهلیز ذهنی تاریکی است که انسان متعصب دین را آنچنان در چارچوب خشک‌مغزی خود اسیر می‌گیرد که از آن صورتی غیراخلاقی و غیرعقلانی برمی‌سازد. در سرگردانی حاصل از چنین تعصبی است که فرد واقعیات جوامع و جامعهٔ خود را نمی‌بیند و به خود اجازه می‌دهد به اکثریت زنان جهان (که حجاب ندارند) با لفظ فاحشه توهین کند و برای بخش قابل توجهی از جامعهٔ خود نسخهٔ حبس و تادیب بپیچد.

🍂 آن فامیل دور ما پیرمرد کشاورزی بود که نه تحصیلات عالی داشت و نه در عمرش از قریهٔ خود چندان دور شده‌ بود. عجبا که روزگار به ما نشان می‌دهد که تعصب و خشک‌مغزی آفتی است که در کمین هر انسانی است و درس‌خواندگی و جهان‌دیدگی نمی‌شناسد. خدا بیامرزد فامیل دور ما را که با وجود تعصبی که داشت تنها بر خانهٔ خود مدیریت می‌کرد و حتی همانجا نیز باور خود را به خانواده تحمیل نمی‌کرد. وای بر اینکه آفت تعصب و خشک‌مغزی در پندار و گفتار و کردار یک استاد یا مدیر رخنه کند. آن خونی که به تعبیر مولانا توسط او آشامیده می‌شود خون جامعه خواهد بود.

سخت‌گیری و تعصب خامی است
تا جنینی کار خون‌آشامی است

در همین زمینه:
▫️آنجا که ۵=۲+۲
▫️چکیدهٔ گفتار خشک‌مغزی و تعصب
▫️معمّا (پیش‌فرض‌های بدون مبنا)


#farhadshafti

مولانا در این غزل نغز انسان را به تاب‌آوری و حتی به بیش از آن، به فروافکندن‌ خویش به قلب ناملایمات و برآمدن از آن و نورافکندن و برساختن خود و روشنایی بخشیدن تشویق می‌کند و بر تاثیر برافروختن نوری هرچند لرزان و تنها در دل
تاریکی تاکید می‌کند.

«تو یکی نه‌ای هزاری
تو چراغ خود برافروز»

اگر آتش است یارت تو برو در او همی‌سوز
به شب فراق سوزان تو چو شمع باش تا روز

تو مخالفت همی‌کش تو موافقت همی‌کن
چو لباس تو درانند تو لباس وصل می‌دوز

به موافقت بیابد تن و جان سماع جانی
ز رباب و دف و سرنا و ز مطربان درآموز

به میان بیست مطرب چو یکی زند مخالف
همه گم کننده ره را چو ستیزه شد قلاوز

تو مگو همه به جنگند و ز صلح من چه آید
تو یکی نه‌ای هزاری، تو چراغ خود برافروز

که یکی چراغ روشن ز هزار مرده بهتر
که به است یک قد خوش ز هزار قامت کوز
@azin_haghighi

🍃 بداهه‌ای با «داوود»، تنبوری که چند ماه پیش در کارگاه هنرمند استاد قاسم براخانی ساخته شد و به دستم رسید.
پیش‌کش دوستانی که دغدغهٔ وطن دارند، به آینده‌ای بهتر امید بسته‌اند، و به زبان حال می‌گویند:

از هر کرانه تیرِ دعا کرده‌ام روان
باشد کزآن میانه یکی کارگر شود

#موسیقی

@farhadshafti

👆 بخش ۲ و ۳:

https://www.tg-me.com/inekas/464
https://www.tg-me.com/inekas/465

قرآن و سیاست خارجی، و دیگر امور

🍃 آیات ۵۵ تا ۶۲ سورهٔ انفال ‌به پیامبر و اصحابش دستوراتی برای تعامل و برخورد با مشرکین قریش داده‌اند و آنها (مشرکین) را به گونه‌ای خاص توصیف کرده‌اند. دو برداشت متفاوت، بلکه متضاد، از این آیات اینگونه‌اند:

▫️ "این آیات مسلمانان را تشویق می‌کنند که با کافران (که از مصادیق امروز آن دولت‌های غربی است) تعامل کنند و در صورت امکان با ایشان به صلح و توافقی رسند."

▫️ "این آیات مسلمانان را تشویق می‌کنند که با کافران (که از مصادیق امروز آن دولت‌های غربی است) تحکم کنند و ایشان را به تسلیم در برابر منافع خود وادار‌اند."

🍃 هر یک از دل‌بستگان این دو تفسیر دیگری را به ندیدن تمامی آیاتِ مربوط، غفلت از زمینهٔ آیات، ترجمهٔ اشتباه آیات و کج‌فهمی معنای آنها متهم می‌کند.

این دو تفسیر اگرچه در برابر یکدیگراند اما هردو از «رویکرد جهانی‌محور» به متن قرآن برآمده‌اند. بر مبنای این رویکرد تمامی دستورات و توصیفات آمده در قرآن، ولو با اندکی تنظیم و تعدیل، برای هر زمان و هر مکانی قابل تطبیق‌اند.

🍃 در برابر این رویکرد جهانی‌محور، «رویکرد محلی‌محور» است. بر مبنای رویکرد محلی‌محور دستورات و توصیفات قرآن مشخصاً برای مخاطب مستقیم وحی، یعنی ساکنان مکه و اطراف آن (ام‌القری و من حولها) در عصر وحی آمده‌اند و تنها به قرینه شامل دیگران می‌شوند. این رویکرد تنظیم و تطبیق برخی دستورات و توصیفات قرآن را برای زمان‌ها و مکان‌های دیگر ممکن می‌داند، اما با ملاحظات زیر:

- بسیاری از دستورات و توصیفات قرآن دغدغهٔ محلی داشتند و برای همهٔ زمان‌ها و همگان نیستند. شرایط و اوضاع زمان و مکان وحی (جامعهٔ قبیله‌ای ۱۴ قرن پیش در عربستان) با شرایط و اوضاع امروز اساسا متفاوت بوده است. حکمت نهفته در دستورات و توصیفات این آیات فرازمانی و فرامکانی است اما اصرار برای تنظیم و تعدیل تمامی این دستورات و توصیفات برای امروز و اینجا توجیه و راهکار عقلانی ندارد.

- عناوینی مانند «الذین آمنوا»، «اهل‌الکتاب»، «کافر»، «مشرک»، عناوین عام نیستند بلکه همه به گروه‌های خاصی در زمان و در مکان وحی اشاره می‌کنند. به خصوص «کافر» به معنی «غیرمسلمان» یا حتی «غیر مسلمان در ستیز با مسلمانان» نیست. در نبود قرینۀ لفظی یا معنوی عمومیت دادن این عناوین، به خصوص سه عنوان آخر، به گروه‌هایی در جوامع امروز اشتباه است.

- بر اساس روایت قرآن، مردمی که شاهد حضور پیامبری از میان خود هستند در فرآیند اتمام حجت الهی سیر می‌کنند. این فرآیند پی‌آمدهایی دارد که تنها برای همان مردم زمان و مکان وحی صادق است و برای مردم زمان‌ها و مکان‌های دیگر  صادق نیست. بسیاری از دستورات و توصیفات قرآن به همین پی‌آمدهای غیر قابل تعمیمِ اتمام حجت مربوط‌اند. به خصوص عنوانِ «کافر» قابل تطبیق با مردمی که خارج از زمان و مکان وحی زندگی می‌کنند نیست، حتی اگر ایشان دشمن مسلمانان تلقی شوند.

🍂 بر مبنای رویکرد محلی‌محور نمی‌توان و نباید آیاتی مانند آیات سورهٔ انفال را به امروز تطبیق داد و از آن نتیجه‌ای دربارهٔ سیاست خارجی، یا دیگر امور مملکت‌داری، گرفت. توجه به این معنا نه تنها از ارزش قرآن نمی‌کاهد بلکه قرآن را در جایگاه اصلی آن قرار می‌دهد و پیروان قرآن را به استفادۀ واقعی، و‌ درخور و شایسته از قرآن می‌خواند. بر این مبنا تعیین و تنظیم امور باید بر مبنای عقل (که بسیار مورد تاکید قرآن است) باشد. به عبارت دیگر بر این مبنا اموری مانند سیاست خارجی در گروی برداشت‌های تفسیری از آیات قرآن نیستند بلکه نیازمند مشاوره با کارشناسانِ کارآزموده‌اند.

گزیده‌ای از مطالب مربوط:
- مخاطبان قرآن
- چند مثال برای تبیین بحث مخاطبان مستقیم قرآن
- مخاطب قرآن کیست؟ (تقریری از جلسات قرآن و سه پرسش اساسی؛ بخش ۱ از ۴)
- گشایش‌های کلامی مفهوم اتمام حجت
- قرآن به چه کار امروز ما می‌آید؟ (تقریری از جلسات قرآن و سه پرسش اساسی، بخش ۲ از ۴)؛ برای چکیدهٔ بحث نگاه کنید به آخر این نوشتار، عنوان ۳-۴.

@farhadshafti

امام حسین و کربلا، گفتارهایی از گذشته:

🍃 دنیای نبودهٔ حسین (نگاهی به آخرین نامهٔ منسوب به امام حسین)

🍃 امر به معروف و نهی از منکر امام حسین متوجه چه و که بود؟ (متن کوتاهی برگرفته از گفتار بالا)

🍃 الهیات اندوه (همراه با تحلیلی از پایداری امام حسین، در بخش ۲)

🍃 آرامش زیر تیغ، شادی در ماتم

🍃 سلطان برهنه است، کربلا روایت برافروختگی (چندین سال پیش، در جمع دوستانی در ادینبرو)

#حسین
@farhadshafti

«تبرک به نعل اسب، باطل چگونه لباس حق می‌پوشد؟»

نشست دوازده - ویژهٔ ماه محرم

در این نشستِ ویژهٔ‌ هم‌اندیشی با مروری بر «الهیات اندوه» و با الهام از واقعهٔ کربلا، سعی می‌کنم برخی موانع تشخیص حق از باطل را مرور کنم و برای حق‌مدار بودن و حق‌مدار ماندن پیشنهاداتی را مطرح کنم. در ادامه با هم‌اندیشی در این موضوع تدبر بیشتر خواهیم کرد.

👆https://www.skyroom.online/ch/12ht/yade-ostad
(ورود به نشست با انتخاب گزینهٔ مهمان)

دل‌نوشته

🍃 آن زمان که نگاه کردی و یارانت را نیافتی
آنگاه که خون، اشک صورتت را شست
در آن دم، در آن لحظۀ نابی که رهیدی
آیا می‌دانستی که تا ابد سرمشق حق‌مداران خواهی شد؟

آب جاری رکود ندارد
نور خورشید انتها ندارد
باد کوهساران کهنه نمی‌شود
خاک صحرا شمردنی نیست
صدایت تا ابدیت در جریان است
تا آنکه دعوی عشق تو را دارد
دل‌زده از ظلم‌ باشد و دل‌بستۀ حق

خشک باد چشمی که بر اشک مظلومی بسته می‌شود اما به یاد تو می‌گرید
یادت را نمی‌توان در اسارت نگاه داشت 
که آزادگی را با نامت پیوندیست

#حسین
#دل‌نوشته

@farhadshafti

33MB
تبرّک به نعل اسب، باطل چگونه لباس حق می‌پوشد؟

در نشست دوازده هم‌اندیشی، ویژۀ ماه محرّم، سعی کردم به سه پرسش پاسخ دهم:
۱. حقیقت اندوه ما برای آنچه بر امام حسین و یارانش رفت چیست؟
۲. بنا بر آنچه از شواهد تاریخی می‌دانیم، هدف امام حسین در ماجرای کربلا چه بود؟
۳. موانع رایج تشخیص حق از باطل چیست؟

در پاسخ به پرسش ۳، به شش مانع رایج تشخیص حق از باطل اشاره کردم، با تفصیل بیشتر دربارۀ مانع ششم:
"هنگامی که از دین برای مبهم کردن حق و باطل استفاده می‌شود."
ظالمان آنچه را که بر امام حسین و اهل بیت و یارانش کردند نه با روایتی اخلاقی که با روایتی دینی توجیه کردند.

مباحث مربوط: الهیات اندوه و تحلیلی از مقاومت امام حسین

@farhadshafti

آخرین نشستِ فصل اولِ هم‌اندیشی
موحّد (یگانه‌پرست) بودن در زمانۀ ما به چه معناست؟

در آخرین نشست فصل اول هم‌اندیشی صورت‌بندیی از زندگی توحیدمدار را با جمع دوستان در میان می‌گذارم که بر سه واژۀ «همسانی، همسویی و همگنی» بنا شده است. توضیح خواهم داد که منظور من از هر یک از این سه واژه چیست و به خصوص در زمانه‌ای که در آن به سر می‌بریم، به کار بستن هر یک با چه چالش‌هایی ممکن است روبرو شود. این بحث همچنین به نوعی چکیده و پی‌آمد بحث‌های پیشینِ هم‌اندیشی است. مانند همیشه از نظرات، نقدها و پرسش‌های دوستان برای پیرایش و بهسازی این مطلب بهره خواهم برد. امیدوارم در آینده با فصل تازه‌ای از هم‌اندیشی باز هم گِرد هم‌آییم.