هشتم آبان‌ماه سالروز درگذشت دکتر مظاهر مصفّا، شاعر، محقق، مصحح متون کهن و استاد پیشین دانشگاه تهران

دریغ

به خود گفتم از عمر رفته چه مانْد؟
دل خسته لرزید و گفتا دریغ!

به دل گفتم از عشق چیزیت هست؟
بگفتا که هست آری، امّا دریغ!

بلی از من و عمر ناپایدار
نمانده‌ست بر جای الاّ دریغ!

شب و روزها و مه و سال‌ها
گذشتند و ماندند بر جا دریغ!

رسیدند هر روز و شب با فسوس
گذشتند هر سال و مه با دریغ!

رسیدند و گفتم فسوسا فسوس!
گذشتند و گفتم دریغا دریغ!

مظاهر مصفا در تفرش به دنیا آمد. او فارغ‌التحصیل دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران بود. دکتر مصفّا زندگی علمی خود را به پژوهش دربارهٔ متون کهن فارسی و تدریس در دانشگاه تهران و بعضی دانشگاه‌های دیگر ایران اختصاص داده بود. او در قصیده‌سرایی مقامی بس والا داشت، هرچند قطعه‌ها و چهارپاره‌های معروفی نیز سروده است. اشعار وی در کتاب‌هایی چون توفان خشم، ده فریاد، سی‌پاره، نسخهٔ اقدم و... منتشر شده است.
تصحیح متون مهمی چون کلیات سعدی، دیوان سنایی، دیوان نزاری قهستانی، مجمع الفصحا و... حاصل پژوهش‌های درازدامن اوست.

@AfsharFoundation
@ESHTADAN

#فرهنگ_زبان
🍂
#چند_سطر_کتاب

به یاد دارم روزی در کودکی یک نقطه بر روی یک صفحه‌ی کاغذ سفید گذاردم. آثارم به دنبال و در ادامه‌ی این نقطه هستند تا روزی که آخرین نقطه را بگذارم...
و به خواب هیچ‌کس نبودن فرو روم...!
یک زندگی، چند اثر...،
در فاصله‌ی دو نقطه...!


📕 #در_فاصله‌ی_دو_نقطه
#ایران_درودی
#نشر_نی، چاپ سی‌ام، ۱۴۰۰
🍁🍂🌾🍃
@farhangozaban

🔴اول نوامبر(برابربا دهم آبان)-روز-جهانی-نویسنده:

✍ حسینعلی مهجوری(مجموعه مقالات فرهنگی ،پژوهشی)

✅این روزبهانه ی کوچکی است برای گرامی داشتن کسانی که باروح خلاق وقلم جادویی شان درهرخط کتاب ها ونوشته هایشان غرق شدیم وهزاران تجربه ی دوست داشتنی راباخواندن هرکتاب رقم زدیم.
نویسندگی فقط یک شغل نیست'بایدعاشق باشی تاسختی های آن راتاب بیاوری.روزجهانی نویسنده یانویسندگان ازسال1986تاکنون جشن گرفته می شود.این روزتوسط کنگره ی بین المللی قلمPEN CLUPتآسیس شد.این کنگره 'یک انجمن جهانی ازنویسندگان است که درلندن درسال 1921تأسیس شده است تاازپشتیبانی فکری نویسنده درسراسرجهان حمایت شود.نام این سازمان ازاولین حرف کلمات"شاعران'اسطوره نویسان ونوازندگان"ساخته شده است.امادرواقع شامل نویسندگان تمام اشکال ادبیات'ازجمله روزنامه نگاران ومورخان است.
درایران نیزروزقلم یعنی 14تیرنیزوجوددارد که میتوان گفت"روزنویسنده"محسوب می گردد.
روزنویسنده برتمامی نویسندگان عرصه های ادبی'تاریخی'فرهنگی'اجتماعی وهنری مبارک.

پایگاه ایران دوستان مازندران

@jolgeshomali

#میر_جلال_الدین_کزازی :

ما دنباله رو دیگران نیستیم و دیگران را به دنبال خود می‌کشانیم. ما بیش از هر زمان نیازمند آنیم که ایرانی بمانیم .

نیازی که ما ایرانیان داریم به این که چونان ایرانی بر خود بنازیم و بر جهان سربرافرازیم از آنجاست که ما در این جهان، جهانی بیگانه با خویشتن، جهانی که به سوی یکپارچگی، یکنواختی، همسانی، دواسبه می‌تازد بیش از هر زمان بدان نیاز داریم که ایرانی بمانیم. چگونه ایرانی می‌توانیم ماند؟ پاسخی که من به این پرسش ناگریز بنیادین می‌دهم این است: با شناخت ایران.


من بی گمانم که هر ایرانی اگر ایران را، تاریخ و فرهنگ آن را، به درستی بشناسد، به ناچار دل به ایران خواهد باخت؛ آن را آنچنان گرامی، والا، پرفروغ، دلربا خواهد یافت که آگاهانه از سر شناخت، نه با شور و دلبستگی کور، آن را سرزمینی خواهد دانست که در بسیاری از زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، انسانی، در جهان در تاریخ بی مانند است. پس، به ناچار از آنچه این بخت بلند بهین را داشته است که ایرانی باشد، در این سرزمین سپند اهورایی که سرزمین فر و فروغ و فرزانگی است بزاید و بزید، سرافراز خواهد بود.


@shahnamehpajohan
https://shahnamehpajohan.ir

📚سوختن نخستین سردیس محقق سینما در اتش!





«مصطفی نباتی‌نژاد»، عضو شورای شهر اسلامی اصفهان، به نقل از احمد رضایی، شهردار منطقه 5 اصفهان، از آتش‌زدن سردیس «زاون قوکاسیان» مستندساز فقید، مولف کتب سینمائی و پژوهشگر و مدرس سینمای اصفهانی ارمنی‌تبار در میدان جلفا به دست افراد ناشناس خبرداد.👇
b2n.ir/y90767
@ibnaibna

باید مینوشت سوزاندن نه سوختن ،

پیغام:
١- پیغام - از زبان کسی مطلبی (کتبی یا شفاهی) را به دیگری رساندن، پیغام، رسالت:
هم آنگه چو بنشست بر پای خاست
پیام سکندر بیاراست راست
فردوسی
در قدیم وسیله پیام شخص و نامه هر دو بوده لیکن امروزه غالبا شخص است (و اخيرا ابزارهای الکترونیکی)
۲- سلام، درود:
به هر بوم و هر کو فرود آمدی
زهر سو پیام و درود آمدی
٣- وحی، الهام:
در راه عشق وسوسه اهرمن بسی است
پیش آی و گوش دل به پیام سروش کن
حافظ
۴_ پیام آور:
پیام آورنده، پیغام‌آور، آنکه واسطه ابلاغ پیغام است (خواه کتبی خواه شفاهی) رسول، قاصد، ایلچی.
جبرئیل آمده بر مهتر
به عیادت ز حق پیام [آور].
[سنایی]*
(صص ۸۶۳ و ۸۶۴ فرهنگ معین - تألیف دکتر محمد معین ۔ جلد یکم - چاپ سوم – سال ۱۳۵۶ خورشیدی)

در گویش کازرونی که تا پیش از سلطهٔ گویش مدرسه‌ای و رادیو تلویزیون هنوز رگه‌هایی از مرده‌ریگ زبان فرس باستان و پهلوی جنوبی در آن دیده میشود، پسوند "ک" معناهای گوناگون به واژه می‌دهد از جمله:
"تلک tolak به معنی انبوه سنگ و کلوخ در گوشه و حاشیه شهر و روستا"
پسوند "ک" در این واژه جزو واژه است هرچند «تل tol» به‌معنی تپه است در هر اندازه ولی "تلک" به معنی تپه کوچک نیست.
"خردک Xordak» به معنی مقدار کم پسوند «ک» در این کلمه و کلمه "خوبک Xubak" به معنی مقدار کافی که در واژه اخیر کثرت و بسیاری را می‌رساند، نشانه مقدار است.
"عشقک Ešqak در جملهٔ «عشقکش زده» یعنی دچار نوعی سرخوشی شده» و یا "شقلک śeqelak در جمله «شقلک در میاره» یعنی ادا و اطوار در آوردن «در این دو کلمه و بسیاری کلمات دیگر پسوند «ک» جزو واژه شده و واژه جدیدی پدید آورده. هرگاه پسوند "ک" به دنبال اسم معنی بیاید معمولا معنای خردی و کوچکی نمیدهد جالب این که به دنبال پاره‌ای از اسم‌های معنی، این پسوند آورده نمی‌شود مثل واژه «پیام» که اسم معنی است و کاربرد آن هیچ گاه مفهوم بزرگی و کوچکی با خود به همراه ندارد و در تمام جملات و ابیاتی که تاکنون واژه پیام در آنها به کار برده شده و یا در میان مردم به کار برده می‌شود مفهوم پیام همان است که در فرهنگ‌ها آمده و بزرگی و کوچکی ندارد. گیریم که در زبان دیگر استعمال آن‌چنانی داشته باشد مثلا در زبان انگلیسی که پیام را مسیج massage گویند. و در این‌جا چرا اس ام اس را پیام کوتاه یا پیامک ترجمه کرده‌اند خدا داند.[؟]
این معنی در واژه‌های زیر و بسیاری از واژه‌های دیگر نیز صادق است:
"درک darak (درِ گنجه و پستو) - درکچه darakceh به معنی دریچه - دزک dozak (روزنه‌ای میان دو خانه مجاور که معمولا در دیوار مشترک بین دو خانه تعبیه میشود.)
قصبک qasbak ( تسمیه به‌وجه تشبيه) مهره‌ای است به‌شکل قصب (به‌معنی نوعی خرما) که برای تعویذ به لباس کودک می‌آویزند - رشتک Raštak (رشت به معنی خاک و رشتگ به معنی خاکروبه) رشتک‌چاله به معنای خاکستر - بونگ bunak (دروازه ورود به پشت بام میان پلکان و بام) - رختک raxtak به معنای لباس بچه - اوبردک ovbordak (محلی در مسیر قنات که برای برداشت آب به وسیله چند یا چندین پله در زمین حفر شده).

#کازرون
*پ.ن: در متن به اشتباه "پیام او" و "حافظ" آمده.


چیزی به‌عنوان پیامک؛ حسن حاتمی؛پژوهش‌های ایران‌شناسی؛ ناموارۀ دکتر محمود افشار؛ بکوشش ایرج افشار با همکاری کریم اصفهانیان؛ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ ۱۳۸۸؛ ج۱۸: ۱۹۵تا۱۹۶.
https://www.tg-me.com/tarikhfarhanghonariranzamin

بازی گنگک:
گنگک به معنای لال و بی زبان است، کاف، آن «کاف تسمیه» است. مانند کاف در كلمات «خرک» و «چاهک» و «کوهک» و «کلاهک» که آن را نباید به زعم دستورنویسانِ قدیم با «کاف تصغير» اشتباه کرد.
توضیح این‌که:
علائم سه‌گانه «چه» و «واو» و «كاف» علائم تصغير بشمار می‌روند چون دفترچه یعنی دفتر کوچک اطاقک یعنی اطاق کوچک
معمولا این علائم با علامت‌های دیگری اشتباه گرفته می‌شوند به‌خصوص دستورنویسان همه‌جا این علائم را علائم تصغیر می.شمرند حال آن‌که:
کتابچه به معنی دفتر است نه کتابِ کوچک، پشمک نوعی شیرینی است نه به معنی پشمِ کوچک و گردو به معنی جوز وگردکان است نه به معنی گردِ کوچک، در این سه لغت و لغات نظیر آن، همه علامات «چه» و «واو» و «كاف» علائم تسمیه است نه علائم تصغير. منتها تسمیه‌ای که از روی شباهت صورت پذیرفته در نتیجه این علائم را علائم تسمیه به وجه شباهت می‌باید دانست.
این علائم سه گانه بجز این، در موارد دیگر نیز به‌کار می‌رود و از این میان یکی علامت که در کلماتی چون «حیوانک» و «طفلک» که مرحوم محمد قزوینی آن را «کاف عطوفت» نامیده است و دیگر «واو» در کلماتی چون «خالو» و «یارو» و جز اینها که همو آن را «واو استعطاف» نام نهاده.
شک نیست که في‌المثل «عمو» معنی «عمِ کوچک» و یا «یارو» معنی «یارِ کوچک» و نمی‌دهد و به عبارت دیگر علامت «واو» علامت تصغیر نیست.

هفته نامه فردوسی ۔ ذیل بازیهای محلی کازرون نوشته حسن حاتمی - ۱۳۳۹ خورشیدی - چاپ تهران) و (صص ۱۱۸ و ۱۱۹ و ۱۲۰ پایان نامه تحصیلی حاتمی - سال ۱۳۴۶ . کتابخانه دانشگاه اصفهان) و (ص ۹۱ بازیهای محلی کازرون نوشته حسن حاتمی - انتشارات سروش سال ۱۳۷۷ ذیل بازی گنگک.)

چیزی به‌عنوان پیامک؛ حسن حاتمی؛ پژوهش‌های ایران‌شناسی؛ ناموارۀ دکتر محمود افشار؛ بکوشش ایرج افشار با همکاری کریم اصفهانیان؛ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ ۱۳۸۸؛ ج۱۸: ۱۹۳تا۱۹۴.
https://www.tg-me.com/tarikhfarhanghonariranzamin

واژۀ سالِ ۲۰۲۱: vax

فرهنگِ انگلیسیِ آکسفرد واژۀ vax (کوتاه‌شدۀ vaccination، واکسیناسیون) را به عنوانِ واژۀ سال برگزیده‌است.

📚 #فکر_کردن_از_کتاب_خواندن_هم_مهمتر_است
به اعتقاد بهمنیار، «بشر پیش از آنکه شعر بگوید و قبل از آنکه خط بنویسد، اختراعِ امثال نموده‌است». وی مَثَل را قدیمی‌ترین نوع ادبیات بشر و نیز امثال را شعبه‌ای مهم از ادبیات و نمایندهٔ ذوق فطری و اخلاق و احساسات اهل آن زبان می‌داند. بهمنیار باور دارد که با مطالعهٔ امثال، به طرز زندگانی، درجۀ تربیت و تمدن، رسوم و عقاید و تصورات یک ملت پی خواهید برد. به‌عنوان مثال، مَثَلِ «مهمان هدیهٔ خداست» نشانگر مهمان‌نوازی بسیار زیاد ایرانی‌هاست.
کتاب «داستان‌نامۀ بهمنیاری» دربرگيرندۀ مجموعه‌ای از امثال فارسی‌ است که احمد بهمنیار، پژوهشگر، روزنامه‌نگار، و استاد دانشگاه تهران، تألیف کرده‌است. مؤلف در این کتاب، علاوه بر ارائۀ مثل‌ها، برای هر مَثَل‌ شرحی نوشته و ریشۀ بسیاری از آنها را نیز به دست داده‌است. کتاب، مقدمهٔ مفصلی دارد که به شرح مطالبی چون فوائد مَثَل، ماهیت و انواع مَثَل می‌پردازد. در بخشی شرح زندگی استاد بهمنیار آمده‌است. در بخش اصلی اثر، مَثَل‌ها و شرح آنها براساس حروف الفبای نخستین کلمهٔ مَثَل تنظیم شده‌است. درمجموع، ۶۰۴۷ مَثَل در این کتاب گردآوری شده‌است.
@cheshmocheragh

🔹به مناسبت دوازدهم آبان ماه سالروز درگذشت زنده یاد دکتر احمد بهمنیار، استاد پیشین دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، روانش شاد و یادش گرامی باد . "۹بهمن۱۲۶۲ کرمان-۱۲آبان ۱۳۳۴ تهران "
@ESHTADAN

#یک_نکته‌ات_بگویم
#ادبیات، #رودابه، #راپونزل
@cheshmocheragh

📸عکس: #محسن_اسماعیل_زاده از خراسان

🖋یکی از نگاره های بسیار دلپسند این کتاب، نمایش نخستین دیدار شبانه زال و رودابه است. در این نگاره تصویر رودابه را بر بالای سردرِ خانه ای می بینیم که گیسوی بلند خویش را به پایین افکنده و زال که تصویرش را بر پایین دیوار خانه کشیده اند، گیسوی رودابه را در دست دارد. آنچه بر زیبایی این تصویر می افزاید اینکه در عکسی که از این نگاره گرفته اند، زن و مرد جوانی از جلوی آن خانه در حال گذراند، بی آنکه نگاهی به آن نگاره بیاندازند. البته نه از بی اعتنایی، بلکه از این رو که آن نگاره را قبلا بارها دیده اند و برایشان دیگر تازگی ندارد. ولی در بیننده با دیدن این عکس این احساس پدید می آید که گویی داستان عشق زال و رودابه جزیی از زندگی روزانه مردم شده است…

#جلال_خالقی_مطلق
(بخشی از مقدمه کتاب نگارخانه شاهنامه / آثار برگزیده نخستین جشنواره ملی عکس شاهنامه)



@shahnamehnegarkhane

🔶جشن #تیرماه_سیزده_شو برابر با ۱۲ آبان ماه

🔻این جشن هنوز در مازندران و در میانه آبان‌ماه برگزار می‌شود، که به آن «تیرماه سیزده شو» گفته می‌شود و آن را سالروز حماسه‌ی معین‌ کردن مرز ایران با تیر رها شده‌ از کمان آرش می‌دانند و به ثبت ملی نیز رسیده است. (به دلیل محاسبه نکردن روزهای کبیسه پس از ساسانیان، هنگامه‌ی این جشن از تیرماه به میانه آبان‌ ماه جابه‌جا شده است)
🔻سیزدهم تیر ماه تبری که سال ها است در تقویم خورشیدی برابر با دوازدهم آبان ماه می باشد، از دیرباز در برخی نقاط ایران خصوصاً مازندران در چنین شبی مراسمی برگزار می شد که همچون سایر مراسم سنتی و اساطیری بار معنایی خاصی دارد.
🔻مهمترین بخش جشن تیرماه سیزده شو در مازندران آماده کردن ۱۳ نوع خوراکی و خوردن آن در طول شب به همراه جشن است.

ارسال از سوی مردم‌شناس و محقق برجسته فرهنگ مازندران جناب آقای نادعلی فلاح
با تشکر از انتخاب و ارسال این فایل به کانال انسان‌شناس ایرانی