خط کوفی بنایی یا معقلی در معماری ایران اسلامی


📌منابع

گونه شناسی خط بنایی (معقلی)، بر اساس شیوۀ طراحی و روشهای اجرایی

بهمن فیزابی، حمیدرضا کشاورزی میاندشتی، مجله علمی هنرهای صناعی ایران، شماره 1 ـ پاییز و زمستان 96


@tamadone_islami

دودمان ایوبیان (1169–1260 میلادی) سلسله‌ای از سلاطین مسلمان بود که توسط #صلاح‌الدین ایوبی بنیان‌گذاری شد. این سلسله بیشتر به خاطر نبردهای صلیبی، تأسیس دولت‌های اسلامی و گسترش نفوذ اسلام در سرزمین‌های شام و مصر مشهور است. در زیر فهرستی از مهم‌ترین سلاطین ایوبیان همراه با تاریخ حکومت و مهم‌ترین خدمات آنها ارائه شده است:

📌1. صلاح‌الدین ایوبی (1137–1193)

- حکومت: 1171–1193
- مهم‌ترین خدمات:
- تأسیس سلسله ایوبیان پس از پایان خلافت فاطمیان در مصر.
- آزادسازی #قدس در سال 1187 پس از پیروزی در نبرد معروف حطین.
- مقابله با نیروهای صلیبی و سازماندهی جهاد برای بازپس‌گیری اراضی اسلامی.
- گسترش قدرت ایوبیان در مصر، شام، یمن، و بخش‌هایی از عراق.

📌2. الملک الافضل نورالدین علی (1174–1237)

- حکومت: 1193–1196 (در دمشق)
- مهم‌ترین خدمات:
- او فرزند صلاح‌الدین بود و بعد از مرگ پدرش حاکم دمشق شد.
- به دلیل اختلافات داخلی میان ایوبیان و ناتوانی در مدیریت حکومت، قدرت را به برادرش العزیز عثمان واگذار کرد.

📌3. الملک العزیز عثمان بن صلاح‌الدین (1171–1198)

- حکومت: 1193–1198 (در مصر)
- مهم‌ترین خدمات:
- پس از مرگ پدرش، فرمانروای مصر شد و تلاش کرد قدرت ایوبیان را در مصر حفظ کند.
- سعی در توسعه قلمرو ایوبیان داشت اما با مشکلاتی در کنترل شورش‌های داخلی مواجه شد.

📌4. الملک العادل (1145–1218)

- حکومت: 1200–1218
- مهم‌ترین خدمات:
- برادر صلاح‌الدین ایوبی بود و پس از اختلافات میان فرزندان صلاح‌الدین به قدرت رسید.
- او موفق شد امپراتوری ایوبیان را تثبیت کند و نظم داخلی را بهبود بخشد.
- مقابله با حملات صلیبی و تلاش برای حفظ یکپارچگی قلمرو ایوبیان در مصر و شام.

📌5.الملک الکامل (1177–1238)

- حکومت: 1218–1238
- مهم‌ترین خدمات:
- پسر ملک العادل و حاکم مصر بود.
- در زمان او، معاهده‌ای با امپراتور مقدس روم فریدریش دوم امضا شد که به مدت 10 سال کنترل قدس به صلیبیون واگذار شد.
- تلاش کرد قدرت ایوبیان را از طریق سیاست‌های دیپلماتیک حفظ کند.

📌6. الملک الصالح نجم‌الدین ایوب (1205–1250)

- حکومت: 1240–1249
- مهم‌ترین خدمات:
- درگیری با حملات صلیبی و موفقیت در شکست صلیبی‌ها در نبرد المنصوره در سال 1249
- او آخرین سلطان قدرتمند ایوبیان در مصر بود.
- در زمان او، ممالیک به قدرت رسیدند و پس از مرگش، به تدریج قدرت را در مصر به دست گرفتند.

📌7. توران‌شاه (1237–1250)

- حکومت: 1249–1250
- مهم‌ترین خدمات:
- او فرزند ملک الصالح نجم‌الدین بود و پس از مرگ پدرش به سلطنت رسید.
- پس از پیروزی در نبرد المنصوره علیه صلیبی‌ها، توسط ممالیک به قتل رسید و دوره ایوبیان در مصر به پایان رسید.

📌8.الملک الاشرف موسى (1229–1263)

- حکومت: 1250–1260 (در دمشق)
- مهم‌ترین خدمات:
- پس از فروپاشی حکومت ایوبیان در مصر، ایوبیان در شام هنوز به قدرت خود ادامه دادند.
- در نهایت قدرت ایوبیان توسط ممالیک و حملات مغول در منطقه شام نیز پایان یافت.

📌پایان حکومت ایوبیان:

حکومت ایوبیان در مصر با به قدرت رسیدن #ممالیک به پایان رسید. در شام نیز پس از شکست‌های پی‌درپی از مغول‌ها و فشارهای داخلی، حکومت ایوبیان به تدریج ضعیف و منقرض شد.

👈خدمات علمی و فرهنگی ایوبیان

دودمان ایوبیان علاوه بر فعالیت‌های نظامی و سیاسی، در زمینه‌های علمی و فرهنگی نیز فعالیت‌های مهمی داشت. حکام ایوبی، به‌ویژه صلاح‌الدین ایوبی و جانشینان، توجه زیادی به توسعه علوم، آموزش و فرهنگ اسلامی دارند. این خدمات در زمینه خاصی، از جمله حمایت از دانش، مدارس و مراکز علمی، و حفاظت از میراث علمی و فرهنگی اسلامی نمایان شده است. در زیر به مهم ترین خدمات علمی ایوبیان اشاره می کنیم:

📌مدارس و مراکز علمی

ایوبیان به‌طور فوق‌العاده‌ای در ساخت مدارس، مساجد و مراکز آموزشی نقش دارند. این مؤسسات به طور ویژه به آموزش علوم دینی و همچنین علوم طبیعی، ریاضیات و فلسفه اختصاص دارند.

مدرسه ناصریه در دمشق یکی از این خدمات بود.

📌حمایت از پژوهش و علمای دینی

ایوبیان توجه ویژه به حمایت از دانش، فیلسوفان و علمای دینی دارند. آنها برای جذب بزرگترین عالمان و فقیهان به دربار خود، از آنها دعوت می‌کنند و امکانات و منابع لازم برای پژوهش را در اختیارشان قرار می‌دهند.

حفاظت از میراث علمی و فرهنگی اسلامی

صلاح‌الدین ایوبی و جانشینان یا تلاش برای حفظ ارزش علمی و فرهنگی اسلامی، به‌ویژه در شهرهای بزرگی مانند بغداد.،قاهره و دمشق انجام داد.کتابخانه های بزرگ در قاهره یکی از اقدامات علمی مشهور ایوبیان بود

📌ترویج علوم پزشکی

در دوره ایوبیان، پزشکی و دارو سازی به‌عنوان یکی از علوم برجسته توسعه یافت.صلاح‌ایوبی به‌ویژه علاقه‌مند به پزشکی بود و پزشکان مشهور را به دربار خود دعوت میکرد.(ابن میمون)

بیمارستان‌ها و داروخانه‌های بزرگی در شهرهای بزرگ قلمرو ایوبیان ساخته شدند که به عنوان مراکز علمی و پزشکی عمل کردند. به ویژه بیمارستان نوری در دمشق

📌علوم مهندسی و نظامی

نبوغ مهندسی ایوبیان در زمینه‌های مختلف از جمله ساخت استحکامات، قلعه‌ها، پل‌ها، و استفاده از فناوری‌های پیشرفته در مهندسی آب و معماری، نقش بسیار مهمی در حفاظت از قلمروهای آنها و مقابله با صلیبی‌ها داشت.

قلعه‌های ایوبی در مناطقی مانند دمشق ، قاهره و حلب به عنوان شاهکارهای مهندسی نظامی محسوب می‌شوند.صلاح‌الدین ایوبی و فرماندهانش از فناوری‌های پیشرفته مانند منجنیق‌ها و برج‌های محاصره برای مقابله با صلیبی‌ها را ساخت و استفاده کردند.

منجنیق‌های ایوبیان قادر بودند سنگ‌های بزرگ و سنگین را به دیوارها و سازه‌های دشمن پرتاب کنند. این ابزارها به‌ویژه در تخریب دیوارهای مستحکم قلعه‌ها و استحکامات صلیبی‌ها بودند.برخی از این منجنیق‌ها با پرتاب سنگ‌هایی با وزن چند صد نفری را می‌سازند که آسیب‌های ناشی از آن دیوانه کننده بود

تنوع در طراحی و اندازه : منجنیق‌های ایوبیان در اندازه‌های مختلف طراحی شده بودند. منجنیق‌های کوچک‌تر برای سریع‌تر و نزدیک‌تر کردن دست به کار می‌شوند، در حالی که منجنیق‌های بزرگ‌تر برای پرتاب سنگ‌های سنگین‌تر و در فاصله‌های بیشتری استفاده می‌شدند. این تنوع در طراحی باعث می‌شود که ایوبیان در شرایط مختلف از این سلاح‌ها استفاده کنند.

منجنیق‌های چرخ‌دار: یکی از ابتکارات ایوبیان در مهندسی نظامی، ساخت منجنیق‌های چرخ‌دار بود. این منجنیق‌ها دارای جابجایی سریع‌تر در میدان جنگ هستند.

📌دانشمندان زمان ایوبیان:

ابن میمون ، ابن شداد ، ابن نفیس ، القفطی ، ابن جبیر ،ابن ابی اصیبعه، ابن قدامه ،و...

@tamadone_islami