نقش فرمانروایان ایرانی در گسترش ادبیات عرب در خراسان

@tamadone_islami

✍️نقش فرمانروایان ایرانی در تقویت ادب عربی

با ورود طاهر ذوالیمینین, خراسان استقلال نسبی خود را بدست آورد. خاندان طاهری بعلت وابستگی عمیق به فرهنگ #عربی_اسلامی زمان خود, علی رغم نژاد ایرانی خویش، از حامیان واقعی ادب عربی در این ولایت بشمار می آمدند

گفته شده است که روزی شخصی کتابی از داستان وامق و عذرا را که به فارسی نگاشته شده بود؛ به عبدالله بن طاهر هدیه کرد وی فرمان داد تا آن را به آب اندازند و گفت :

«ما قرآن میخوانیم و نیازی به این کتاب نداریم کلام خدا و احادیث ما را کفایت می کند. بعلاوه، این کتاب را #مجوسان تألیف کرده اند و در نظر ما مردود است. وی از آن تاریخ دستور داد هر جا در قلمرو خاکش کتابی به زبان فارسی به نوشته مجوس کشف شود؛ نابود گردد.» (تذکره دولتشاه ،ص ۳۵.تاریخ ادبیات ایران ، ص ۵۱۰)

این داستان، صرف نظر از صحت و سقم آن، نشان دهنده برخورد ادبی این خاندان نسبت به ادب فارسی است. اگر ما از دریچه این حکایت به عملکرد آنان بنگریم؛ نتیجه می گیریم که طاهریان نه تنها هیچگونه تعصب نژادی نداشتند؛ بلکه گرایش آنان به ادب و زبان عربی بیش از زبان مادریشان، فارسی بوده است.

اما، ادوارد براون قصه ای دیگر را ذکر می کند که در آن طاهر به نویسنده کتابی که در نکوهش اعراب تألیف کرده بود؛ جایزه میدهد.

اگر ما این قول بظاهر مخالف را بپذیریم؛ باید ادعا کنیم که این خاندان زمانی حکومت که این خراسان را در اختیار گرفتند که #خلافت_عباسی در اوج اقتدار خویش بسر میبرد و در آنان تهییج بود، زیرا تبلیغات ابومسلم و یارانش چنین در مردم این ولایت القاء کرده بود ده بود که #عباسیان از خاندان بیام و وارث پیامبر و وارث واقعی و حقیقی رسول خدا میباشند. بنابر این، هر گونه مخالفتی با دستگاه خلافت به شکست می انجامید و طاهریان را چاره ای نبود جز اینکه ادب عربی را در برابر ادبیات فارسی تقویت کنند و آن را زیر بال حمایت خویش قرار دهند.

از طرفی گسترده طوایف گوناگون عرب که از سالها پیش بدین دیار سرازیر شده بودند؛ بطور
طبیعی رواج شعر و موسیقی عربی را باعث گشته بود.

عوامل مختلفی که دربار خلافت عباسی را به طاهریان در خراسان مربوط می ساخت؛ مجالی برای بروز و رشد زبان فارسی در مکاتبات رسمی و امور دیوانسالاری باقی نگذاشت و بدین صورت بود که تا پایان حکومت طاهریان زبان رسمی و ادبی، زبان عربی بود و از زبان فارسی تنها در مکالمات روزمره استفاده میشد.

حضور #ابوتمام، شاعر معروف عرب، در ایام حکومت عبدالله بن طاهر در نیشابور (الأغاني ،ج ۱۶،صص ۴۲۱٫۴۳۱ اخبار ابی تمام صص ۲۲۶-۲۲۱) و انشاد قصایدی چند به زبان عربی در دربار وی، حاکی از وسعت گسترش این زبان در میان اهل علم و قلم در خراسان این عصر میباشد. در حالیکه در همین ایام وی شاهد سخن گفتن مردم کوچه و بازار به زبان فارسی بوده است.

طاهریان در نظم و نثر عربی تسلط و مهارت در خور تحسین داشتند. نامه معروف طاهر ذوالیمینین به فرزندش در باب کیفیت حکومت و عدالت از نمونه های عالی نثر است که به قلم یک ایرانی نگاشته شده است و ما به نمونه ای از آن توجه می کنیم:(الكامل فی التاریخ ،ج ۱، ص ۳۶۴)

اما بعد، فعليك بتقوى الله وحده لا شريك له، و خشيته و مراقبته،- عزوجل – و مزايله سخطه و حفظ رعيتك فى الليل والنهار. و الزم ما البسك من العافيه بالذكر لمعادك، و ما أنت صائر إليه، و موقوف عليه، ومسئول عنه... و أقم حدود الله – عزوجل - في أصحاب الجرائم على قدر منازلهم، و ما استحقوه، و لا تعطل ذلك، و لاتهاون به، و لا تؤخر عقوبه اهل العقوبه ، ... و إياك أن تنسيك الدنيا و غرورها هول الاخره، فتتهاون بما يحق عليك،..

با ظهور #سامانیان در مشرق در قرن چهارم دولت قدرتمند آل بویه نیز در جزء غربی ایران بوجود آمد و فعالیتهای ادبی در قلمرو هر یک از آنان به مقتضای سیاستهایشان ادامه یافت. آل بویه که نواحی وسیعی از مغرب و جنوب ایران را در اختیار داشتند؛ هر چند ایرانی و شیعی مذهب بودند و خلافت بغداد را توان خود نمایی در برابر آنان نبود؛ اما بدليل وابستگی کلی به عراق و نزدیکی بدان ،سامان بیش از ادب فارسی، مشوق ادب عربی بودند

اگر چه در این دوره شعرایی هم بودند که به فارسی شعر سروده اند؛ اما در اقلیت بسر میبردند وجود کتابخانه های معروف آل بویه در شیراز، اصفهان و ری و همچنین شعرا و نویسندگانی چون مهیار دیلمی متوفی به سال (۴۲۸هـ) و ابن عمید(متوفی به سال ۳۵۹هـ) و صاحب بن عباد (متوفی به سال ۲۸۵ هـ) و ابن سینا (متوفی به سال ۴۲۸هـ) که مدت زمانی وزیر دولت آل بویه نیز بود گواه رشد ادب عربی در سایه این پادشاهی میباشد.

@tamadone_islami

❌شبهه: اعراب در فتح ایران و مدائن فرق بین کافور و‌نمک را نمیشناختند!!!!

✍️شاعر دوران قبل از اسلام #متلمس_ضبعی ۵۰ قبل از هجری : جدی می فرمایـــــــــید؟

كأن على أنسائه عذق خَصْبَة / تدلى من #الكافور غَيْرَ مُكَمّم "

📚منبع: (أبو الفرج اصفهانی (۲۴۶/۲۴)

عرب و شعرای پیش از اسلام با این واژه و کافور آشنا بوده است

✍️و نیز مالک بن حریم هَمْدانی، سروده است:

كَأَنَّ جَنى #الكافور والمسك خالصاً / وبردَ الندى والأقحوانَ المُنَزَّعًا

✍️ و در دیوان عنترة بن شداد، م/۲۲ قبل از هجری، می خوانیم:

وَ بَينَ شفاهها مسك عبير/ و #كافور يُمازجه مُدام

بنابراین واژهٔ کافور پیش از اسلام در بین عرب آشنا بوده و به کار برده می شده است و قرآن کریم برای بار نخست آن را به ادب عربی وارد نکرده است!! تازه فراموش کردند که در قرآن (که قبل از فتح ایران) نازل و گفته شده واژه ی کافور آمده !

👈پس چگونه هست که عرب ها قبل اسلام (بدلیل تجارت ادویه و بخور باستان, شعرای جاهلی) و قبل از فتح ایران (در قرآن ) کافور را میشناختند ، ولی به فتح ایران که میرسند یک هویــــــــــــی فرق نمک و کافور رو نمیدونند؟!

این دستپخت فقط از ذهن ناسیونالیست ها و عرب ستیزان ایرانی بر می اید که ریشه در کتاب دو قرن سکوت عبدالحسین زرین کوب دارد .

@tamadone_islami

🔥 عدم تعلق‌خاطر بابک خرم‌دین به احیای حکومت ساسانی

این روز ها که بابک خرمدین شدی قبله ی عالم ملی گرایان و اسلام ستیزان کمی از اوضاع اجتماعی ، سیاسی زمان بابک بدانیم

یکی از سرسخت ترین دشمنان و مخالفان بابک و خرمدینان همین زرتشتیان بودند


👤 سخنان محسن سراج

@tamadone_islami

خط کوفی بنایی یا معقلی در معماری ایران اسلامی


📌منابع

گونه شناسی خط بنایی (معقلی)، بر اساس شیوۀ طراحی و روشهای اجرایی

بهمن فیزابی، حمیدرضا کشاورزی میاندشتی، مجله علمی هنرهای صناعی ایران، شماره 1 ـ پاییز و زمستان 96


@tamadone_islami