اگر عشق نباشد نباید زندگی کرد. بنابراین شما عاشقانه زندگی کنید. عشق که موضوع نمی‌خواهد. موافقت کسی را نمی‌خواهد. نباید برای عشق ورزیدن از کسی اجازه بگیریم. این حق ماست. این حقی‌ست که هیچ‌کس و هیچ نیرویی نمی‌تواند در آن دخالت کند. در عشق ورزیدن نه باید به کسی توضیح بدهی و نه باید از کسی اجازه بگیری. اگر عشق نباشد هیچ‌چیز دیگری نیست.


©️رضا زاهد | «کتاب رضا زاهد» | ص. ۵۲


#قصار
@shahinkalantari

سالمندِ عزیزِ خانواده دارد داستانِ جالبی را که بارها و بارها گفته دوباره می‌گوید؟ چه خوب که می‌گوید. چه خوب است که هست و می‌گوید.
‏این داستان‌گویی را این‌طور نبینیم که قرار است اطلاعاتی به ما بدهد—چونان اجرای مکررِ ترانه بشنویم‌اش، چونان رقصی زیبا ببینیم‌اش.

©️کاوه لاجوردی


#قصار
@shahinkalantari

...در نتیجه رورتی بر این ایده‌ی هارولد بلوم تأکید می‌کند که هر چه بیشتر کتاب—و حتماً رمان—بخوانیم، به شیوه‌های بیشتری برای انسان بودن دست یافته‌ایم و بیشتر متقاعد می‌شویم که انسان‌ها جز خودشان چیزی برای اتکا کردن ندارند.

©️شاپور بهیان، کتاب «چکامه‌ی گذشت/مرثیه‌ی زوال»، نشر چشمه، ص. ۱۸۱


#از_نوشتن #قصار
@shahinkalantari

سایه‌ی یک سیب را توصیف کن
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شاهین کلانتری 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تردیدار Tardidar@

گاهی جمله‌یی کوتاه انگیزه‌یی می‌شود برای ده برابر بیشتر نوشتن. یکی از این جمله‌ها که در من بسیار اثر کرد از پیتر د بویسر است خطاب به مترجم کتاب «کتاب‌سوزی/چشم‌انداز گذرگاه خیالی»:
«ساعت‌ها بدون گوشی تلفنت بنشین و سایه‌ی یک سیب را توصیف کن.»

این جمله ما را دعوت می‌کند به دیدن، حوصله‌ی دیدن،‌ حوصله‌ی از دیده‌ها نوشتن.
باور کن. باور کن که نوشتن یعنی حوصله.
شاید چون حوصله‌ی خیلی چیزهای دنیا را نداشته‌یی به نوشتن پناه آورده‌یی. پناه آورده‌یی تا از بی‌حوصله‌گی‌ات بگویی؛ اما همین هم حوصله می‌خواهد، حوصله‌ی کلمات را سر بردن، تا بهتر شدن، ذره ذره بهتر شدن.

 #یادداشت_روز  
@ShahinKalantari
ShahinKalantari.com

در بخشی از کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان» نوشته‌ی آنی ارنو، برنده‌ی اخیر جایزه‌ی نوبل ادبیات، می‌خوانیم:

«...نیاز دارم صحنه‌‌هایی که در قطار رخ می‌دهند و حرکات و حرف‌های مردم را به خاطر خودشان بنویسم، بی‌آنکه از این صحنه‌ها به منظور خاصی استفاده شود.»

©️ترجمه‌ی شهرزاد قانونی، نشر پارسه

#از_نوشتن #قصار
@shahinkalantari

جمله‌های لیز
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شاهین کلانتری 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تردیدار Tardidar@

چند روز است که این دو جمله ‌را گذاشته‌ام جلویم:

«زندگی پاره‌ی کوچکی است که از مرگ به جا مانده.»
-والت ویتمن
«در رنج‌های گذشته نظر کردن، آسان‌تر است تا در رنج‌های آینده.»
-امیلی دیکنسون

می‌خواهم کاری باهاشان بکنم، اما نمی‌شود. نمی‌توانم. از دست می‌گریزند. جمله‌های لیز. ماهی‌جمله‌ها. باید بخوانمشان. بلند بلند. چندین و چند بار. زندگی پاره‌ی کوچکی‌ست که از مرگ به جا مانده. و نوشتن پاره‌ی کوچکی‌ست که از زندگی برایم مانده. نه، این کافی نیست. ولی از یک جایی باید شروع کرد. باید کنار این جمله ‌بمانم. چطور است با دنبال کردن تداعی‌هایم پیش بروم؟ ‌جمله‌ی دیگری به خاطرم می‌آید، جمله‌یی از داوینچی که مثل جمله‌ی ویتمن تکانم داد: «گمان می‌بردم که زیستن می‌آموزم، مردن می‌آموختم.» تداعی‌ها. تداعی‌های پراکنده همیشه نجات‌دهنده‌اند. راه نوشتن را باز می‌کنند، فقط باید تند تند روی کاغذ بیایند تا راه رابطه ‌با هم را بگشایند.
دومین جمله را زمزمه می‌کنم. رنج‌های گذشته یا رنج‌‌های آینده؟ با رنج‌های اکنون بیشتر میانه دارم. اصلن شیفته‌ی یادداشت‌نویسی روزانه‌ام تا به رنج‌های اکنون برسم. رنج‌‌های اکنون را که دقیق‌تر ببینم و بنویسم رنج‌های گذشته و آینده هم صورت دیگری میابند.
باز از دستم سُر می‌خورند. مرگ. زندگی. گذشته. آینده...


 #یادداشت_روز  
@ShahinKalantari
ShahinKalantari.com

سازنده‌ی ‌آسمان‌خراش
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شاهین کلانتری 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تردیدار Tardidar@

چهار روز پیش یک‌هو کنجکاو شدم بدانم کلمه‌ی «آسمان‌خراش» را چه کسی ساخته. در رابطه ‌با خیلی از واژه‌هایی که به نظرم جالب میایند چنین حسی ندارم و صدالبته که همه‌ی واژه‌های تازه هم اینطور نیستند که بشود سازنده‌شان را یافت؛ اما حس کردم این یکی سازنده‌ی خلاقی دارد که می‌توان شناخت.

کلمات برایم از هر چیزی رازآلودترند. کاش به داستان شکل‌گیری تمام واژه‌ها دسترسی داشتیم. کلمه برایم از زمانی مهم شد که تصمیم گرفتم بی‌نوشتن زندگی نکنم. وقتی همه‌چیزِ زیست شخصی‌ام را در پیوند با نوشتن دیدم —یا حتا به‌روز تلاش کردم ببینم— فهمیدم که باید بچسبم به واژه (در اینجا منظورم از واژه کل زبان است)، واژه را خوب بشناسم تا بتوانم کاری با نوشتن —یا به‌عبارتی زندگی‌ام— بکنم.
یاد پرسوناژ مرد نمایشنامه‌‌ی «یک دنیا معذرت» افتادم، مرد بی‌اعصابی که گند زده به زندگی مشترکش و در جایی از تک‌گویی طولانی‌اش می‌گوید: «کلماتن که به ما دستور می‌دن، چون یه بنی‌بشری تو اتاقش، یه جایی، شاید تو یه دِیر یا یه جایی تواون‌مایه‌ها، یه‌هو یه کلمه به ذهنش می‌رسه و بعدش راه می‌افته این‌‌وَر اون‌وَر به همه فخر می‌فروشه که خودش این کلمه رو پیدا کرده. یه حیوون یا گیاهِ مشخص یا از این قبیل —اگه فکر می‌کنی این مثال حساب نیس، تو یه چیزی انتخاب کن— زین‌پس اسمش می‌شه فلان‌وبهمان. بعدشَم دوستدارای اون راهبِ دِیرنشین، خُبِ‌، تو دِیر شروع می‌کنن به استفاده از اون کلمه و سرِ ضرب، بخوای و نخوای، می‌بینی قرن‌ها گیر کرده‌یم بینِ کلمه‌هایی که این‌جوری به‌وجود اومده‌ن. (از کتاب «اینجا همه می‌‌بخشند»، نیل لبیوت، ترجمه‌ی پژند سلیمانی،‌ نشر نیلا،‌ ص. ۱۱۴ و ۱۱۵)»

باری، ‌امروز اتفاقی در کتابفروشی چشمه‌ی انقلاب چشمم خورد به کتاب «ناصر وثوقی: ‌زبان فارسی و ادبیات معاصر» و صفحه‌یی که در آن «آسمان‌خراش» در فهرست واژه‌هایی که ناصر وثوقی ساخته و برگزیده، ‌آمده بود. بله، حالیا کیفورم از خواندن کتاب و آشنایی با آدمی که «آسمان‌خراش» ساخته.


 #یادداشت_روز  
@ShahinKalantari
ShahinKalantari.com

جمله‌های فشرده
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شاهین کلانتری 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تردیدار Tardidar@

سال‌ها پیش با دوستی وسط بلوار کشاورز قدیم می‌زدیم که بحث کشید به «کلمه» و گفت: «هر کلمه‌ جمله‌یی‌ست فشرده.» جوری به وجد آمدم که نگوونپرس. انگار همین حرف ساده کلیدی بود که می‌توانست نثرم را موجزتر کند. پس‌ازآن، هنگام مطالعه حواسم به این نکته هم بود که ببینم چطور یک کلمه، جور عبارت یا جمله‌یی را می‌کشد. برای مثال امروز در نوشته‌یی خواندم: «...برخی از انجام‌یافته‌های ما بود.» به به، «انجام‌یافته‌ها»، پس دیگر نمی‌نویسم «برخی از کارهایی بود که ما انجام دادیم.».
مثالی دیگر:
در پیش‌نویس یادداشتی نوشتم: «...برای غلبه بر احساساتی که از توان آدم می‌کاهند...» و از کار فارغ شدم و شروع کردم به تورق کتاب‌ها و چشمم خورد به «توانکاه». و سریع رفتم جمله‌ام را این‌‌گونه تصحیح کردم: «...برای غلبه بر احساسات توانکاه...».
هنگام بازنویسی از خود بپرسید آیا می‌توانید هر عبارت یا جمله را در کلمه‌یی خلاصه کنید.
نباید توانایی زبان ترکیب‌ساز فارسی را دست‌‌کم گرفت. 

 #یادداشت_روز  
@ShahinKalantari
ShahinKalantari.com

جوک زندگی ما
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شاهین کلانتری 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
 تردیدار Tardidar@

اینکه آدم زندگی‌اش را در سخنی ‌قصار خلاصه کند کار نامعمولی نیست، مثل این بیت مولانا «حاصل عمرم سه سخن بیش نیست/خام بُدم پخته شدم سوختم».
اما سال بلو، رمان‌نویس ممتاز امریکایی، زندگی‌اش را جوری دیگری می‌بیند:
 
«گاه دوست دارم بگویم زندگی هر انسانی را می‌توان در لطیفه‌ای شگفت‌انگیز خلاصه کرد. یکی از جالب‌ترین آنها برای من در مورد خواننده‌ای امریکایی مصداق می‌یابد که برای اولین‌بار ترانه‌ای را در اسکالا اجرا می‌کرد. او بار اول ترانه‌اش را در شور و هلهله‌ی مردم خواند. جمعیت یکصدا فریاد زد دوباره، دوباره. برای دومین بار ترانه را خواند و باز جمعیت فریاد زد دوباره، دوباره. و بعد برای بار سوم و چهارم... دست آخر خسته و نفس‌بریده پرسید:‌ چندبار باید این ترانه را بخوانم؟ یکی گفت: تا وقتی آن را درست بخوانی. و این درست وصف حال من است. همیشه احساس می‌کنم هنوز کارم را درست انجام نداده‌ام. برای همین پیوسته تلاش می‌کنم. (رولشتاین، نشر اختران، ص. ۷)»

از خودم پرسیدم زندگی‌ام را در کدام لطیفه خلاصه می‌‌بینم؟ دیدم هیچ جوکی جز این حفظ نیستم: «یه روز یه نفر از حال رفت، از پذیرایی دراومد.» که البته شکل املایی درست کلمه «هال» است اما اینجوری جوک از دست می‌‌رود (در گفتار این گرفتاری را نداریم).
این جوک را چهارده‌سالگی، ساعت سه نصفه‌شب، از پسردایی‌ام شنیدم، یک ساعتی یکسره بلندبلند قهقهه زدیم، فقط به خاطر شدت خُنکی‌اش.
هر چی فکر کردم دیدم این لطیفه هیچ‌رقمه نمی‌تواند معرف کل زندگی‌ام باشد، مگر اینکه بگویم زندگی‌ام مثل آن پوچ است —همین‌قدر تباه— که خوشبختانه فعلن چنین حسی ندارم. 

شما چی؟ لطیفه‌یی هست که کل زندگی‌تان را بنمایاند؟


 #یادداشت_روز  
@ShahinKalantari
ShahinKalantari.com

کاش حوصله‌ی انجام این تمرین‌‌ را داشته باشیم
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شاهین کلانتری 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
 تردیدار Tardidar@

ساعت ۱:۳۰ نیمه‌شب است. دنبال چیزی برای هوا کردن‌ در «تردیدار» می‌گردم. گذرم می‌افتد به یادداشت‌های قبلی‌ام. در میان یادداشت‌ها هر چه در قالب «گاه‌شمار روزانه» نوشته‌ام زنده‌تر و‌ خواندنی‌تر به نگرم می‌آید.
از میان صدها ایده‌ و تمرینی که ساخته و ترویج کرده‌ام، برای دور شدن از نگارش گاه‌شمار روزانه بیش از بقیه افسوس می‌خورم.
راهی سا‌ده برای گاه‌شمارنویسی یافته بودم که باید دوباره بچسبم به همان: نوشتن در «نوت» گوشی. از همین‌ صبح فردا دوباره می‌آغازم.
روش گاه‌شمارنویسی اینطور است که برای هر روز چنین فهرستی آماده می‌کنید:
تاریخ:

ساعت ۰ تا ۱:

ساعت ۱ تا ۲:

ساعت ۲ تا ۳:

ساعت ۳ تا ۴:

ساعت ۴ تا ۵:

ساعت ۵ تا ۶:

ساعت ۶ تا ۷:

ساعت ۷ تا ۸:

ساعت ۸ تا ۹:

ساعت ۹ تا ۱۰:

ساعت ۱۰ تا ۱۱:

ساعت ۱۱ تا ۱۲:

ساعت ۱۲ تا ۱۳:

ساعت ۱۳ تا ۱۴:

ساعت ۱۴ تا ۱۵:

ساعت ۱۵ تا ۱۶:

ساعت ۱۶ تا ۱۷:

ساعت ۱۷ تا ۱۸:

ساعت ۱۸ تا ۱۹:

ساعت ۱۹ تا ۲۰:

ساعت ۲۰ تا ۲۱:

ساعت ۲۱ تا ۲۲:

ساعت ۲۲ تا ۲۳:

ساعت ۲۳ تا ۰:

جلوی هر ساعت گزارشی از عملکرد و حس‌وحالتان در آن ساعت بنویسید. برخی ساعت‌ها ممکن است تنها با یک کلمه —مثلن «خواب»— پر شوند و برخی شاید بیش از هزار کلمه بطلبند. گاه‌شمار‌نویسی وقتی جواب می‌دهد که گزارش هر ساعت را در همان ساعت یا حداکثر با فاصله‌یی سه-چهار ساعته بنویسید.
می‌پرسید فایده‌ی مشقت گاه‌شمارنویسی چیست؟ می‌گویم بهتر دیدن خود به‌منظور تغییر و خودبه‌سازی.


🔗جزییات بیشتر در لینک زیر:
راه‌روش نوشتن گاه‌شمار روزانه


 #یادداشت_روز  
@ShahinKalantari
ShahinKalantari.com

دلیل می‌خواهی؟
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شاهین کلانتری 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
 تردیدار Tardidar@

هرمز ریاحی نوشته بود: ‌«می‌نویسم، از ننوشتن و غمباد بهتر است.» و برای نوشتن، چه دلیلی ساده‌تر و زیباتر از این‌که نوشتن بهتر از ننوشتن است؛ اما آیا ممکن است کسی جوری به نوشتن بپردازد که ننوشتن برایش سودمندتر از نوشتن به‌ نگر* آید؟ ‌شاید با این کارها:

-وقتی دنبال این هستی که حتمن نوشته‌هایت را در قالب و چارچوب معینی بگنجانی.
-وقتی دل‌نازکی و چنان به دیدگاه دیگران حساسی که تاب شنیدن یک بازخورد منفی را هم نداری.
-وقتی شهوت چاپ و ارائه داری و فکر می‌کنی اگر چیزی منتشر نکنی انگشت‌نمای دیگران می‌‌شوی که ’آی تو چه نویسنده‌یی هستی که کتابی چاپ نمی‌کنی.‘
-وقتی نوشتن را در حاشیه‌ی زندگی برای آسمان‌ریسمان بافتن‌ می‌خواهی، نه در متن زندگی برای تشریح و حل مسئله‌هایت.
-وقتی ذهنت را از مطالعه‌ی گنجینه‌ی ادبیات جهان محرم می‌کنی و به جای شعر و رمان و نمایشنامه، فقط در پی خواندن چیزی هستی که -پند و اندرز مستقیمی برای بهبود زندگی‌ات بیابی.
-و…

این‌ها سبب می‌شود شوق نوشتن به تدریج فروکش کند و ننوشتن خوش‌تر از نوشتن جلوه کند.
نوشتن از ننوشتن بهتر است اگر دست از یقه‌ی خودت برداری.


*ذبیح بهروز «نَظَر» را تازی گشته‌ی «نِگَر» پارسی دانسته.


 #یادداشت_روز  
@ShahinKalantari
ShahinKalantari.com

هنر خوب خلق کنید
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شاهین کلانتری 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
 تردیدار Tardidar@

به این پرسش بیندیشیم:
وقت گرفتاری و تشویش، از نوشتن می‌گریزیم یا به آن می‌پناهیم؟

در گرداب بلا بودیم اما می‌نوشتیم که دوستی اعتراض کرد ’حالا وقت نوشتن نیست‘، گفتم مشکل تو این است که نوشتن را در سطح کاری تفننی مانند خوردن بستنی قیفی با رفقا تنزل داده‌یی، وقت نوشتن همین الان است که زیر گردوغبار مصائب و شدائد دست‌وپا می‌زنیم. نوشتن دیدن است و دیدن تعطیل‌بردار نیست.

دیروز در وبینار اهل نوشتن حرف این بود که گاهی اوقات در گفتار یا نوشتاری به نقطه‌ی تکان‌دهنده‌یی می‌رسی که دوست داری دکمه‌ی توقف را بزنی و آن‌چه مجذوبت کرده در عمق جانت حک کنی. امروز در خطابه‌یی از نیل گیمن این سطرها مرا گرفت که بی‌ربط به حرف بالا نیست:

«به خاطر داشته باشید به هر هنری که مشغولید چیزی دارید که منحصربه‌فرد است: می‌توانید هنر خلق کنید و همین توانایی زندگی من و بسیاری از کسانی را که می‌شناسم نجات داده است، در روزهای خوشی و ناخوشی. گاهی وقت‌ها زندگی سخت است. کارها خراب می‌شوند. زندگی به هم می‌‌ریزد، عشق به هم می‌ریزد، کار به هم می‌ریزد، رفافت به هم می‌ریزد سلامتی به هم می‌ریزد و همه چیز خراب می‌شود. و وقتی زندگی روی ناخوشش را نشان داد باید یک کار انجام دهید:‌ هنر خوب خلق کنید. جدی می‌گویم. شوهرت گذاشته رفته؟ ‌هنر خوب خلق کن. پایت شکسته و مار بوآ آن را قورت داده؟‌ هنر خوب خلق کن. مأمور مالیات دنبالت است؟‌ هنر خوب خلق کن. یک بابایی در اینترنت گفته کارت احمقانه یا شیطانی یا دزدی است؟ هنر خوب خلق کن. احتمالاً کارها درست می‌شوند و زمان همه چیز را بهتر می‌کند ولی این مهم نیست. همان کاری را که بهتر از همه انجام می‌دهید انجام دهید. هنر خوب خلق کنید.*»


*ارواح ماشین‌نشین، نیل گیمن، ترجمه‌ی لیدا طرزی،‌ نشر نیستان،‌ ص. ۸۴


 #یادداشت_روز  
@ShahinKalantari
ShahinKalantari.com

درد درجازدن
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شاهین کلانتری 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
 تردیدار Tardidar@

به روزهای باقی‌مانده از سال جاری بیندیشیم. شاید باید دست بجنبانیم تا آخر سال حس نکنیم امسال هم درجا زده‌ایم.

برای آنکه امسال به نسبت سال‌های قبل رشد قابل توجهی را تجربه کنیم، بهتر است یک هدف مشخص داشته باشیم؛ دقیقن مشخص کنیم با انجام چه کاری، با چه کم و کیفی، درمی‌یابیم که هدفمان محقق شده است.
اما این کافی نیست.
به گذشته‌ فکر کنیم و فهرستی بنویسیم از همه‌ی شگردهایی که آزموده‌ایم و جواب نداده. برای مثال شاید قبلن برای رسیدن به هدفی تصمیم گرفته باشیم هر روز ۵ صبح از خواب بیدار شویم اما بعد از مدتی جز خستگی و کلافگی چیزی نصیبان نشده باشد، پس می‌توانیم سحرخیزی را به عنوان راهکاری که برای شخص ما مؤثر نبوده به فهرستمان بیفزاییم.

بعد از فهرست «چی جواب نمی‌دهد؟» حالا وقت نگارش فهرست «چی جواب می‌دهد؟» است: اول از همه بینش‌ها و کنش‌هایی را بنویسیم که در گذشته برایمان اثربخش بوده‌اند. در ادامه، در روندی شاید طولانی‌ و سختگیرانه‌، در پی یافتن شیوه‌های تازه‌ باشیم.

می‌توانیم از یک مربی کمک بگیریم. اما مربی خب قرار نیست که حتمن برچسب مربی بر خود داشته باشد. آیا کسی را می‌شناسید که پیش از شما به هدف مدنظرتان دست یافته باشد؟ چگونه می‌توانید او را ترغیب کنید تا راهنمایتان باشد؟


 #یادداشت_روز
@ShahinKalantari
ShahinKalantari.com

نوشتن و روانکاوی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شاهین کلانتری 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
 تردیدار Tardidar@

نوشتن به خاطرآوردن است، گاه حتا «یادآوردن آنچه هرگز نبوده*».
برای کسی که اصرار دارد رنج‌های گذشته را زیر فرش پنهان کند نوشتن شاید به سردرگمی بینجامد.

ژاک لاکان گفت: «برای اینکه چیزی را فراموش کنید ابتدا باید آن را خوب به یاد بیاورید. روان‌کاو واسطه‌ی است که از طریق او بتوانید خوب به یاد بیاورید تا بتوانید فراموش کنید.»
از این نگرگاه، نوشتن و روانکاوی به هم می‌مانند.

تارعنکبوت‌های رخدادهای گذشته بر گرد زندگی اکنون ما پیچیده‌اند و اگر می‌خواهیم‌ از این سرنوشت ناشاد بدرآییم راهی جز مرور موشکافانه‌ی گذشته نیست.
قلم ماشین زمان ماست، بیایید با سفر به کودکی بیاغازیم.


*عنوان کتابی از کلاریسی لیسپکتور

#یادداشت_روز
@ShahinKalantari
ShahinKalantari.com