از دار العلم نیاکان ما در قرن چهارم تا مدرسه سپسالار در قرن چهاردهم
چندی پیش در کتابخانه خدمت محقق و مؤلف ارجمند جناب آقای محمد کریمی زنجانی اصل بودم و این گفتاری را که در ذیل می آورم با استفاده از بیانات و مقالات و نوشتارهای ایشان تهیه کردم و آن را با شما گرامیان به اشتراک می گذارم :
اصطلاح دارالعلم به مجموعه اي فرهنگي و تشكيل يافته از يك يا چند تالار، يك كتابخانه و اتاق هاي ديگري با موارد استفاده مختلف ، اطلاق مي شده است . مهم ترين ويژگي این دار العلم ها عبارتند از: 1) وقفي بودن آنها 2) استقرارشان در مكاني خاص و در ساختماني مستقل 3) عمومي بودن كتابخانه آنها 4) برگزاري جلسات بحث و درس و مناظره در محل آنها 5) برخورداري از فضايي براي اسكان استادان و دانشجويان، اشتغال به كار، استنساخ و پژوهش در آنها.
بنابراين ، دارالعلم ها به عنوان موسساتي فرهنگي در سده هاي چهارم و پنجم هجري به عنوان موسساتي پيشتاز، نشر دانش را عهده دار گشتند. البته ، آن ها پيدايش و روح و طرح اصلي فعاليت خود را وامدار موسسات پيشين بودند. به همين دليل هم ، منشأ ويژگي ها و جنبه هاي خاص آن ها را در بيت الحكمه و خزانه الحكمه ها و موسسات همانندشان مي بايد بازجُست به ويژه در فرآيند چگونگي تبديل آن ها به دارالعلم ها. در آغاز سده چهارم هجري و در پي نفوذ آل بويه در دستگاه خلافت و به قدرت رسيدن شيعيان ، نهضت علمي جهان اسلام وسعت قابل ملاحظه اي يافت و نياز به وجود كتابخانه هاي عمومي و موسساتي براي تبليغ و ترويج علوم مختلف و به ويژه معارف شيعي ، به شدت احساس شد. افزون بر اين ، كاركرد ناقص خزانه الحكمه ها در قالب كتابخانه هايي نيمه عمومي كه هر كسي را براي كسب علم نمي پذيرفتند و كمبود مجموعه هاي خصوصي كتاب كه صاحبانشان آن ها را صرفا در اختيار دوستانشان مي نهادند، موجب شد كه بسياري از علم آموختگان و توده علاقه مندان به علم آموزي ، در عمل براي ادامه تحصيل ، انتقال دانسته ها و آموخته هايشان و نيز براي بررسي منابع مكتوب هيچ محلي در اختيار نداشته باشند. در چنين فضايي ، برخي از بلندپايگان سياسي - فرهنگي شيعه در سده چهارم هجري ، در سايه امنيت و آسايش به دست آمده به علت قدرت گرفتن آل بويه ، دارالعلم ها را به عنوان موسساتي چندمنظوره و به معناي واقعي كلمه عمومي به وجود آوردند. درهاي اين دارالعلم ها به روي همه و حتي افراد غيربومي باز بود چنان كه در مواردي ، براي آن ها در قياس با افراد بومي ، تسهيلات بيشتري فراهم مي شد. بدين ترتيب كه امكاناتي مانند مكان سكني گزيدن و مستمري كافي و نيز قلم و دوات و كاغذ در اختيارشان نهاده مي شد تا بتوانند از آثار مورد نياز خود، يعني از شاهكارهاي علمي و ادبي عصر نسخه برداري كنند؛ آثاري كه توسط خطاطان بسيار مشهور و يا دانشمندان فرزانه عصر نگاشته و استنساخ شده و در كتابخانه دارالعلم ها موجود بودند.
ناگفته نماند كه كتابخانه هر دارالعلم در عين آن كه بخش قابل توجه و مهم ترين قسمت آن را تشكيل مي داد، اما در حقيقت، فقط جزئي از آن محسوب مي شد، چرا كه در دارالعلم ها، افزون بر خدمات كتابداري ، فعاليت هاي علمي ديگري نيز در جريان بود. البته نمود بيشتر كتابخانه دارالعلم ها، موجب شده كه در مواردي چند، در منابع قديمي از آن ها با عنوان دارالكتب و خزانه الكتب ياد شود چنان كه دارالعلم شاپور در بغداد را خزانه الكتب سابور و دارالعلم فاطميان در قاهره را دارالكتب فاطميان و دارالعلم ابن سوار در بصره را خزانه الكتب و دارالكتب نيز خوانده اند.
دارالعلم هاي شيعي در جريان نوسازي فرهنگي جهان اسلام نقش به سزایی داشته اند چرا که محل مناسبی بوده برای تضارب آراء و افکار و عقائد مختلف و به دور از تعصبات مذهبی ، و لذا افکار و نظراتی که مبنای اسلامی و علمی تری داشت خود را بهتر جلوه گر می نمود . ادامه در👇👇@sepahsalaar
چندی پیش در کتابخانه خدمت محقق و مؤلف ارجمند جناب آقای محمد کریمی زنجانی اصل بودم و این گفتاری را که در ذیل می آورم با استفاده از بیانات و مقالات و نوشتارهای ایشان تهیه کردم و آن را با شما گرامیان به اشتراک می گذارم :
اصطلاح دارالعلم به مجموعه اي فرهنگي و تشكيل يافته از يك يا چند تالار، يك كتابخانه و اتاق هاي ديگري با موارد استفاده مختلف ، اطلاق مي شده است . مهم ترين ويژگي این دار العلم ها عبارتند از: 1) وقفي بودن آنها 2) استقرارشان در مكاني خاص و در ساختماني مستقل 3) عمومي بودن كتابخانه آنها 4) برگزاري جلسات بحث و درس و مناظره در محل آنها 5) برخورداري از فضايي براي اسكان استادان و دانشجويان، اشتغال به كار، استنساخ و پژوهش در آنها.
بنابراين ، دارالعلم ها به عنوان موسساتي فرهنگي در سده هاي چهارم و پنجم هجري به عنوان موسساتي پيشتاز، نشر دانش را عهده دار گشتند. البته ، آن ها پيدايش و روح و طرح اصلي فعاليت خود را وامدار موسسات پيشين بودند. به همين دليل هم ، منشأ ويژگي ها و جنبه هاي خاص آن ها را در بيت الحكمه و خزانه الحكمه ها و موسسات همانندشان مي بايد بازجُست به ويژه در فرآيند چگونگي تبديل آن ها به دارالعلم ها. در آغاز سده چهارم هجري و در پي نفوذ آل بويه در دستگاه خلافت و به قدرت رسيدن شيعيان ، نهضت علمي جهان اسلام وسعت قابل ملاحظه اي يافت و نياز به وجود كتابخانه هاي عمومي و موسساتي براي تبليغ و ترويج علوم مختلف و به ويژه معارف شيعي ، به شدت احساس شد. افزون بر اين ، كاركرد ناقص خزانه الحكمه ها در قالب كتابخانه هايي نيمه عمومي كه هر كسي را براي كسب علم نمي پذيرفتند و كمبود مجموعه هاي خصوصي كتاب كه صاحبانشان آن ها را صرفا در اختيار دوستانشان مي نهادند، موجب شد كه بسياري از علم آموختگان و توده علاقه مندان به علم آموزي ، در عمل براي ادامه تحصيل ، انتقال دانسته ها و آموخته هايشان و نيز براي بررسي منابع مكتوب هيچ محلي در اختيار نداشته باشند. در چنين فضايي ، برخي از بلندپايگان سياسي - فرهنگي شيعه در سده چهارم هجري ، در سايه امنيت و آسايش به دست آمده به علت قدرت گرفتن آل بويه ، دارالعلم ها را به عنوان موسساتي چندمنظوره و به معناي واقعي كلمه عمومي به وجود آوردند. درهاي اين دارالعلم ها به روي همه و حتي افراد غيربومي باز بود چنان كه در مواردي ، براي آن ها در قياس با افراد بومي ، تسهيلات بيشتري فراهم مي شد. بدين ترتيب كه امكاناتي مانند مكان سكني گزيدن و مستمري كافي و نيز قلم و دوات و كاغذ در اختيارشان نهاده مي شد تا بتوانند از آثار مورد نياز خود، يعني از شاهكارهاي علمي و ادبي عصر نسخه برداري كنند؛ آثاري كه توسط خطاطان بسيار مشهور و يا دانشمندان فرزانه عصر نگاشته و استنساخ شده و در كتابخانه دارالعلم ها موجود بودند.
ناگفته نماند كه كتابخانه هر دارالعلم در عين آن كه بخش قابل توجه و مهم ترين قسمت آن را تشكيل مي داد، اما در حقيقت، فقط جزئي از آن محسوب مي شد، چرا كه در دارالعلم ها، افزون بر خدمات كتابداري ، فعاليت هاي علمي ديگري نيز در جريان بود. البته نمود بيشتر كتابخانه دارالعلم ها، موجب شده كه در مواردي چند، در منابع قديمي از آن ها با عنوان دارالكتب و خزانه الكتب ياد شود چنان كه دارالعلم شاپور در بغداد را خزانه الكتب سابور و دارالعلم فاطميان در قاهره را دارالكتب فاطميان و دارالعلم ابن سوار در بصره را خزانه الكتب و دارالكتب نيز خوانده اند.
دارالعلم هاي شيعي در جريان نوسازي فرهنگي جهان اسلام نقش به سزایی داشته اند چرا که محل مناسبی بوده برای تضارب آراء و افکار و عقائد مختلف و به دور از تعصبات مذهبی ، و لذا افکار و نظراتی که مبنای اسلامی و علمی تری داشت خود را بهتر جلوه گر می نمود . ادامه در👇👇@sepahsalaar
ادامه مطلب قبل 👆👆
دارالعلم شاپور در بغداد
شاپور بن اردشير به عنوان وزير بهاءالدوله بويه اي و به سبب نخستين شغل خود به عنوان كاتب ، فرهنگي نسبتا غني داشت و دانشمندان را گرامي مي داشت و دختر خود را به همسري بزرگ ترين دانشمند شيعي آن عصر، شريف رضي درآورد. شاپور، اصلا ايراني و شيعه مذهب بود و به همين دليل محله كرخ را براي تاسيس دارالعلم خود برگزيد محله اي كه به گفته ياقوت ، منحصرا محل سكونت شيعيان مي بود. شاپور پس از خريد ساختماني آن را به دارالعلم تبديل كرده و نفيس ترين كتاب هاي نوشته شده توسط خطاطان مشهور و دانشمندان معتبر را بدان جا منتقل كرد. او اين كتاب ها را خريداري و به صورت مجموعه اي منحصر به فرد جمع كرده بود، چنان كه تعداد اين كتاب ها را ده هزار و چهارصد جلد ذكر كرده اند . با تاسيس دارالعلم شاپور در 381 هجري و شهرت روزافزونش بسياري از دانشمندان و اديبان بزرگ روزگار جلب آن شدند با حمايت و عنايت آن ها و از طريق هداياي علماي عصر، سرمايه آن به سرعت افزايش يافت . اين دانشمندان ، داوطلبانه ، نگاشته هاي معروف خود و حتي شاهكارهايشان را وقف كتابخانه دارالعلم مي كردند.
به شکلی که این دارالعلم به نخستين منبعي تبديل شد كه دانشمندان بزرگ براي بهره گيري از اطلاعات دقيق و موثق آن ، بدان جا مي آمدند. حتي گفته شده است كه برخي از آن ها براي خاتمه دادن به مجادلات علمي ميان خود به اين موسسه متوسل مي شدند .
به هنگام تاسيس اين دارالعلم ، شاپور مديريت عاليه آن را به سه نفر سپرده بود: ابوالحسن محمد بن حسين ابن ابي شيبه ، و ... . پس از فوت شاپور تصدي و نظارت اين دارالعلم به شريف مرتضي ، ابوالقاسم علي بن حسين بن موسي رسيد. ابن جوزي بر اين اشخاص ، فردي به نام ابومحمد بن موسي خوارزمي (م 403 ق ) را نيز مي افزايد كه شاپور او را به نظارت بر كار كتابخانه گمارده بوده است .
از جمله ساكنان دارالعلم شاپور، فيلسوف نامدار، ابوالعلاء معري است . معري اشاره دارد به اين كه دارالعلم شاپور موجبات آشنايي او با بسياري از دانشمندان را فراهم كرده و امكان بهره گيري از مجالس و مباحثات آن ها را بدو داده است . در واقع ، درباره هيچ يك از دارالعلم هاي اسلامي تا اين اندازه در كتاب ها و متون بر جاي مانده ، سخن به ميان نيامده است . افزون بر مجالس مباحثه ، جلسات درس و سخنراني نيز در دارالعلم شاپور برگزار مي شده است .
در واقع ، به دليل تشكيل چنين كلاس هايي ابن شاكر و ابن بسام ، دارالعلم شاپور را نخستين دانشگاه وقفي اسلام برشمرده اند، اين دارالعلم ، به عنوان موسسه اي شيعي و با وجود اداره كنندگاني شيعي مذهب و كتابخانه اي مملو از آثار شيعي بدون وجود تعصب به روي همه دانشمندان باز مي بوده و از آنان دعوت كرده كه مراجعان را آموزش دهند و از همین جهت شد که این دار العلم در معرض نفرت اهل سنت قرار داشت ، تا آن كه در 451 هجري و در پي اتحاد خليفه عباسي با طغرل سلجوقي ، اهل سنت به واسطه قدرتي كه اين اتحاد بدان ها بخشيد، به محله كرخ حمله ور شده و با قتل عام شيعيان و غارت اموال آنها، اين دارالعلم را نيز به آتش كشيدند و شيخ الطائفه ، حسن بن محمد طوسي ، اداره كننده آن در پي اين رخداد به نجف اشرف هجرت كرد.
ادامه در مطلب بعد 👇👇
@sepahsalaar
دارالعلم شاپور در بغداد
شاپور بن اردشير به عنوان وزير بهاءالدوله بويه اي و به سبب نخستين شغل خود به عنوان كاتب ، فرهنگي نسبتا غني داشت و دانشمندان را گرامي مي داشت و دختر خود را به همسري بزرگ ترين دانشمند شيعي آن عصر، شريف رضي درآورد. شاپور، اصلا ايراني و شيعه مذهب بود و به همين دليل محله كرخ را براي تاسيس دارالعلم خود برگزيد محله اي كه به گفته ياقوت ، منحصرا محل سكونت شيعيان مي بود. شاپور پس از خريد ساختماني آن را به دارالعلم تبديل كرده و نفيس ترين كتاب هاي نوشته شده توسط خطاطان مشهور و دانشمندان معتبر را بدان جا منتقل كرد. او اين كتاب ها را خريداري و به صورت مجموعه اي منحصر به فرد جمع كرده بود، چنان كه تعداد اين كتاب ها را ده هزار و چهارصد جلد ذكر كرده اند . با تاسيس دارالعلم شاپور در 381 هجري و شهرت روزافزونش بسياري از دانشمندان و اديبان بزرگ روزگار جلب آن شدند با حمايت و عنايت آن ها و از طريق هداياي علماي عصر، سرمايه آن به سرعت افزايش يافت . اين دانشمندان ، داوطلبانه ، نگاشته هاي معروف خود و حتي شاهكارهايشان را وقف كتابخانه دارالعلم مي كردند.
به شکلی که این دارالعلم به نخستين منبعي تبديل شد كه دانشمندان بزرگ براي بهره گيري از اطلاعات دقيق و موثق آن ، بدان جا مي آمدند. حتي گفته شده است كه برخي از آن ها براي خاتمه دادن به مجادلات علمي ميان خود به اين موسسه متوسل مي شدند .
به هنگام تاسيس اين دارالعلم ، شاپور مديريت عاليه آن را به سه نفر سپرده بود: ابوالحسن محمد بن حسين ابن ابي شيبه ، و ... . پس از فوت شاپور تصدي و نظارت اين دارالعلم به شريف مرتضي ، ابوالقاسم علي بن حسين بن موسي رسيد. ابن جوزي بر اين اشخاص ، فردي به نام ابومحمد بن موسي خوارزمي (م 403 ق ) را نيز مي افزايد كه شاپور او را به نظارت بر كار كتابخانه گمارده بوده است .
از جمله ساكنان دارالعلم شاپور، فيلسوف نامدار، ابوالعلاء معري است . معري اشاره دارد به اين كه دارالعلم شاپور موجبات آشنايي او با بسياري از دانشمندان را فراهم كرده و امكان بهره گيري از مجالس و مباحثات آن ها را بدو داده است . در واقع ، درباره هيچ يك از دارالعلم هاي اسلامي تا اين اندازه در كتاب ها و متون بر جاي مانده ، سخن به ميان نيامده است . افزون بر مجالس مباحثه ، جلسات درس و سخنراني نيز در دارالعلم شاپور برگزار مي شده است .
در واقع ، به دليل تشكيل چنين كلاس هايي ابن شاكر و ابن بسام ، دارالعلم شاپور را نخستين دانشگاه وقفي اسلام برشمرده اند، اين دارالعلم ، به عنوان موسسه اي شيعي و با وجود اداره كنندگاني شيعي مذهب و كتابخانه اي مملو از آثار شيعي بدون وجود تعصب به روي همه دانشمندان باز مي بوده و از آنان دعوت كرده كه مراجعان را آموزش دهند و از همین جهت شد که این دار العلم در معرض نفرت اهل سنت قرار داشت ، تا آن كه در 451 هجري و در پي اتحاد خليفه عباسي با طغرل سلجوقي ، اهل سنت به واسطه قدرتي كه اين اتحاد بدان ها بخشيد، به محله كرخ حمله ور شده و با قتل عام شيعيان و غارت اموال آنها، اين دارالعلم را نيز به آتش كشيدند و شيخ الطائفه ، حسن بن محمد طوسي ، اداره كننده آن در پي اين رخداد به نجف اشرف هجرت كرد.
ادامه در مطلب بعد 👇👇
@sepahsalaar
پیوسته به مطلب قبل👆👆
دارالعلم فاطميان در قاهره
دار العلم دیگری است که در همان دوران توسط شیعیان در قاهره ایجاد گردید . مورخان معاصر آن دوره ، تاريخ تاسيس اين موسسه را سال 395 هجري و روز افتتاحش را شنبه دهم جمادي الثاني اين سال ذكر كرده اند. دارالعلم قاهره ، به دستور الحاكم ، در نزديكي اقامتگاه او، يعني قصر غربي و در پشت خان مسرور ساخته شد. الحاكم ، نهايت كوشش خود را در باشكوه ساختن بناي اين موسسه به كاربرد. كتاب هاي كتابخانه ايجاد شده در اين ساختمان را مجموعه اي از كتاب هاي شخصي خليفه تشكيل داده بود، مجموعه اي در شمار بهترين مجموعه كتاب هاي جهان اسلام . كتاب هاي اين مجموعه و ساير آثار انتقال داده شده به اين كتابخانه ، آثار بس متنوعي را شامل مي شد و به رغم ادعاي برخي مورخان بر اشتمال اين كتاب ها بر آثار اهل سنت ، مورخان عهد فاطميان بر تعلق آثار فوق به تمام طبقات علوم و ادبيات تصريح كرده اند. آنچه مسلم است ، به محض گشايش اين كتابخانه ، افراد بدون هيچ تمايزي به لحاظ مرتبه و مقام، راهي آنجا شدند، چرا كه كتابخانه مزبور، براي استفاده عموم بنا شده بود. مراجعان به اين كتابخانه ، به قصد مطالعه ، يادداشت برخي مطالب و استنساخ كتاب بدان جا مي رفتند. گفتني است كه وسايل كار، از قبيل كاغذ و مركب و قلم براي بهره گيري نساخان در آنجا مهيا بود و در اختيار آنان قرار داده مي شد. حضور رياضي دان مشهور آن عصر، ابن هيثم بصري (م 430 ق ) در اين دارالعلم ، گواه خوبي بر اين مدعاست به ويژه كه او چند اثر رياضي خود را در آنجا تاليف كرد.
كتابخانه دارالعلم قاهره به سال 461 هجري ، به دست سربازان ترك غارت شد. آن ها در پي تاخير در پرداخت جيره و مواجبشان ، بيش از هجده هزار اثر علمي نفيس و دو هزار و چهارصد قرآن مُذَهب به طلا و نقره را از كاخ شاهي به يغما بردند كه در ميان آن ها نسخه اي از تاريخ طبري به خط مولف موجود بود. در اين جريان ، كتاب هاي دارالعلم نيز سرنوشتي بهتر از سوزانده شدن متن ها و به كفش درآمدن جلدهايشان توسط بربرهاي قبيله لُواتَه در ايالت اِبيار در حاشيه غربي دلتاي نيل نيافتند آن شماري را هم كه بدين كار نمي آمدند به رود افكندند.
مدرسه ناصریه = مدرسه عالی سپهسالار = دانشکده معقول و منقول = دانشگاه و مدرسه عالی شهید مطهری
در دوره قاجاریه نیز مرحوم میرزا حسین خان سپهسالار قطعا نظری به تاریخچه درخشان چنین دارالعلم هایی داشته است که ابتدا با خریدن کتابخانه شخصی اعتضاد السلطنه و تهیه کتابهای خطی و چاپی ارزشمند اولین اقدام تأسیس یک مکان علمی را بر می دارد و در کنار کتابخانه نفیس آن و نوشتن یک وقفنامه ی دقیق و مفصل اقدامات لازم جهت ایجاد یک محیط علمی به دور از تعصبات صورت می پذیرد ، این مکان علمی که می توان از آن به دار العلم تعبیر نمود دوران آغازین شکوفا و موفقی داشته است ولی اینکه آیا این مکان علمی و سایر دانشگاهها و دارالعلم ها می توانند آینده موفقی نیز داشته باشد؟ به تلاش و مجاهدت اهل علم و فرهنگ بستگی دارد ، اینکه به خاطر معضلات و مشکلات مدیریتی و اقتصادی و ... صحنه را خالی نکنند و این مکانها را محلی امن برای تردد اهل علم قرار دهند ، نه محل امنی برای تردد سیاسیون و نظامیون و ...
@sepahsalaar
دارالعلم فاطميان در قاهره
دار العلم دیگری است که در همان دوران توسط شیعیان در قاهره ایجاد گردید . مورخان معاصر آن دوره ، تاريخ تاسيس اين موسسه را سال 395 هجري و روز افتتاحش را شنبه دهم جمادي الثاني اين سال ذكر كرده اند. دارالعلم قاهره ، به دستور الحاكم ، در نزديكي اقامتگاه او، يعني قصر غربي و در پشت خان مسرور ساخته شد. الحاكم ، نهايت كوشش خود را در باشكوه ساختن بناي اين موسسه به كاربرد. كتاب هاي كتابخانه ايجاد شده در اين ساختمان را مجموعه اي از كتاب هاي شخصي خليفه تشكيل داده بود، مجموعه اي در شمار بهترين مجموعه كتاب هاي جهان اسلام . كتاب هاي اين مجموعه و ساير آثار انتقال داده شده به اين كتابخانه ، آثار بس متنوعي را شامل مي شد و به رغم ادعاي برخي مورخان بر اشتمال اين كتاب ها بر آثار اهل سنت ، مورخان عهد فاطميان بر تعلق آثار فوق به تمام طبقات علوم و ادبيات تصريح كرده اند. آنچه مسلم است ، به محض گشايش اين كتابخانه ، افراد بدون هيچ تمايزي به لحاظ مرتبه و مقام، راهي آنجا شدند، چرا كه كتابخانه مزبور، براي استفاده عموم بنا شده بود. مراجعان به اين كتابخانه ، به قصد مطالعه ، يادداشت برخي مطالب و استنساخ كتاب بدان جا مي رفتند. گفتني است كه وسايل كار، از قبيل كاغذ و مركب و قلم براي بهره گيري نساخان در آنجا مهيا بود و در اختيار آنان قرار داده مي شد. حضور رياضي دان مشهور آن عصر، ابن هيثم بصري (م 430 ق ) در اين دارالعلم ، گواه خوبي بر اين مدعاست به ويژه كه او چند اثر رياضي خود را در آنجا تاليف كرد.
كتابخانه دارالعلم قاهره به سال 461 هجري ، به دست سربازان ترك غارت شد. آن ها در پي تاخير در پرداخت جيره و مواجبشان ، بيش از هجده هزار اثر علمي نفيس و دو هزار و چهارصد قرآن مُذَهب به طلا و نقره را از كاخ شاهي به يغما بردند كه در ميان آن ها نسخه اي از تاريخ طبري به خط مولف موجود بود. در اين جريان ، كتاب هاي دارالعلم نيز سرنوشتي بهتر از سوزانده شدن متن ها و به كفش درآمدن جلدهايشان توسط بربرهاي قبيله لُواتَه در ايالت اِبيار در حاشيه غربي دلتاي نيل نيافتند آن شماري را هم كه بدين كار نمي آمدند به رود افكندند.
مدرسه ناصریه = مدرسه عالی سپهسالار = دانشکده معقول و منقول = دانشگاه و مدرسه عالی شهید مطهری
در دوره قاجاریه نیز مرحوم میرزا حسین خان سپهسالار قطعا نظری به تاریخچه درخشان چنین دارالعلم هایی داشته است که ابتدا با خریدن کتابخانه شخصی اعتضاد السلطنه و تهیه کتابهای خطی و چاپی ارزشمند اولین اقدام تأسیس یک مکان علمی را بر می دارد و در کنار کتابخانه نفیس آن و نوشتن یک وقفنامه ی دقیق و مفصل اقدامات لازم جهت ایجاد یک محیط علمی به دور از تعصبات صورت می پذیرد ، این مکان علمی که می توان از آن به دار العلم تعبیر نمود دوران آغازین شکوفا و موفقی داشته است ولی اینکه آیا این مکان علمی و سایر دانشگاهها و دارالعلم ها می توانند آینده موفقی نیز داشته باشد؟ به تلاش و مجاهدت اهل علم و فرهنگ بستگی دارد ، اینکه به خاطر معضلات و مشکلات مدیریتی و اقتصادی و ... صحنه را خالی نکنند و این مکانها را محلی امن برای تردد اهل علم قرار دهند ، نه محل امنی برای تردد سیاسیون و نظامیون و ...
@sepahsalaar
یادداشتی در هامش نسخه ای درباره نام «علی» در کتب مقدس
سُمّيت في توراتكم إليّا
حقا وفي الإنجيل طابريا
وفي الزبور سيدا بريا
وفي كتاب المصطفى عليا
إن كنتَ ما تدري فسوف تدري
@sepahsalaar
سُمّيت في توراتكم إليّا
حقا وفي الإنجيل طابريا
وفي الزبور سيدا بريا
وفي كتاب المصطفى عليا
إن كنتَ ما تدري فسوف تدري
@sepahsalaar
رونمایی و معرفی کتاب «فقه حکومتی و ولایت فقیه»
زمان: دوشنبه 20 شهریور1402، ساعت 10 صبح
مکان: خانه کتاب و ادبیات ایران
ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ
خلاصه‌ای از کتاب:
موضوع ولایت‌فقیه از مباحث مهم و دقیق فقهی است که نظر بسیاری از اندیشمندان را به خود جلب کرده و بررسی آن از جنبه‌های مختلف، مورد توجه صاحب‌نظران بوده است. اساتید و اندیشمندان حاضر در مدرسه‌عالی شهید مطهری (ره) نیز در طول سالیان اخیر از زوایای مختلف به این موضوع پرداخته‌اند که حاصل آن نگارش مقالات ارزشمندی است که روشنگر زوایای مهمی از این موضوع می‌باشند.
مقالات گردآمده در این مجموعه از این قرارند: «حدود و اختیارات ولی‌فقیه» از آیت‌الله محمد امامی کاشانی، «تأملاتی در اندیشۀ سیاسی انقلاب اسلامی» و «حقوق متقابل مردم و حکومت اسلامی از دیدگاه امیرالمؤمنین علی (ع)»، از آیت‌الله سید محمد موسوی بجنوردی، «بررسی مبانی فکری و آراء فقهی سیاسی امام خمینی دربارۀ کارکرد دلیل عقل در اثبات ولایت‌فقیه»، «مردم‌سالاری دینی و تمدن نوین اسلامی» و «مطالعۀ تطبیقی نظریۀ خلافت را شدۀ سنهوری با نظریۀ ولایت مطلقه فقیه امام خمینی (ره)» از دکتر سید ابوالقاسم نقیبی و ...
@sepahsalaar
زمان: دوشنبه 20 شهریور1402، ساعت 10 صبح
مکان: خانه کتاب و ادبیات ایران
ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ
خلاصه‌ای از کتاب:
موضوع ولایت‌فقیه از مباحث مهم و دقیق فقهی است که نظر بسیاری از اندیشمندان را به خود جلب کرده و بررسی آن از جنبه‌های مختلف، مورد توجه صاحب‌نظران بوده است. اساتید و اندیشمندان حاضر در مدرسه‌عالی شهید مطهری (ره) نیز در طول سالیان اخیر از زوایای مختلف به این موضوع پرداخته‌اند که حاصل آن نگارش مقالات ارزشمندی است که روشنگر زوایای مهمی از این موضوع می‌باشند.
مقالات گردآمده در این مجموعه از این قرارند: «حدود و اختیارات ولی‌فقیه» از آیت‌الله محمد امامی کاشانی، «تأملاتی در اندیشۀ سیاسی انقلاب اسلامی» و «حقوق متقابل مردم و حکومت اسلامی از دیدگاه امیرالمؤمنین علی (ع)»، از آیت‌الله سید محمد موسوی بجنوردی، «بررسی مبانی فکری و آراء فقهی سیاسی امام خمینی دربارۀ کارکرد دلیل عقل در اثبات ولایت‌فقیه»، «مردم‌سالاری دینی و تمدن نوین اسلامی» و «مطالعۀ تطبیقی نظریۀ خلافت را شدۀ سنهوری با نظریۀ ولایت مطلقه فقیه امام خمینی (ره)» از دکتر سید ابوالقاسم نقیبی و ...
@sepahsalaar
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
تاريخ وفات میرداماد
«عروس علم دین را مرده داماد»
حروف این عبارت با حساب حروف ابجد برابر با تاریخ 1040 مى شود.
البته در برخی مصادر عبارت دقیق ماده تاریخ چنین نقل شده است : «عروس علم و دین را مرد داماد» و بنا براین ماده تاریخ برابر می شود با سال 1041 .
✅ قطعه کامل آن را که سروده امانی کرمانی (ق11) می باشد ، یکی از محققین اهل فضل چنین نقل نمودند :
امان از جورِ اين چرخ ِ جفا كیش * کزو گردد دل هر شاد، ناشاد .
ز اولاد نبی دانای عصری * که مثلش مادر ایام کم زاد.
خرد در ماتمش گریان شد و گفت * عروسِ علمِ دين را مُرده داماد.
@sepahsalaar
«عروس علم دین را مرده داماد»
حروف این عبارت با حساب حروف ابجد برابر با تاریخ 1040 مى شود.
البته در برخی مصادر عبارت دقیق ماده تاریخ چنین نقل شده است : «عروس علم و دین را مرد داماد» و بنا براین ماده تاریخ برابر می شود با سال 1041 .
✅ قطعه کامل آن را که سروده امانی کرمانی (ق11) می باشد ، یکی از محققین اهل فضل چنین نقل نمودند :
امان از جورِ اين چرخ ِ جفا كیش * کزو گردد دل هر شاد، ناشاد .
ز اولاد نبی دانای عصری * که مثلش مادر ایام کم زاد.
خرد در ماتمش گریان شد و گفت * عروسِ علمِ دين را مُرده داماد.
@sepahsalaar
تاریخ وفات فیاض لاهیجی(بعد1058 و قبل 1063)
مشهور در تاریخ وفات وی 1072 می باشد . از تألیفات وی شوارق الالهام است که کاملترین نسخه آن را شاگرد مؤلف «محمد شریف بن محمود لاهیجانی» در 5 ربیع الثانی 1063 تحریر نموده که در انجام نیز به اتمام عبارات شارح تصریح نموده است (نسخه 1854 کتابخانه گوهرشاد ) (... هذا آخر ما شرحه استادی المحقق افضل العالمین فی العالمین الغنی عن المدح عند اولی الابصار روح الله روحه بلطفه الابدی السرمدی و طاب ثراه و جعل الجنة مثواه) و همچنین نسخ دیگری که از روی این نسخه استنساخ شده به این عبارت کاتب تصریح نموده اند (مانند نسخه 6379 سپهسالار و 10508 مجلس) و جالب اینکه محمد شریف در انجام آن نسخه از استادش با جمله دعائی طاب ثراه که دلالت بر وفات وی دارد استفاده نموده است لذا باید گفت که شارح مسلما تا تاریخ 1058 (تاریخ تألیف سرمایه ایمان) زنده بوده و قبل از ربیع الثانی 1063 فوت نموده است .
✅ اصلاحیه :
🔹فاضل ارجمند استاد رحیم قاسمی در کانال بزم قدسیان تاریخ دقیق را با استناد به جنگ یادداشت های علم الهدی کاشانی روز جمعه 15 ذی حجه 1062ق گزارش نموده . تصویر در پی نوشت
@bazmeghodsian
@sepahsalaar
مشهور در تاریخ وفات وی 1072 می باشد . از تألیفات وی شوارق الالهام است که کاملترین نسخه آن را شاگرد مؤلف «محمد شریف بن محمود لاهیجانی» در 5 ربیع الثانی 1063 تحریر نموده که در انجام نیز به اتمام عبارات شارح تصریح نموده است (نسخه 1854 کتابخانه گوهرشاد ) (... هذا آخر ما شرحه استادی المحقق افضل العالمین فی العالمین الغنی عن المدح عند اولی الابصار روح الله روحه بلطفه الابدی السرمدی و طاب ثراه و جعل الجنة مثواه) و همچنین نسخ دیگری که از روی این نسخه استنساخ شده به این عبارت کاتب تصریح نموده اند (مانند نسخه 6379 سپهسالار و 10508 مجلس) و جالب اینکه محمد شریف در انجام آن نسخه از استادش با جمله دعائی طاب ثراه که دلالت بر وفات وی دارد استفاده نموده است لذا باید گفت که شارح مسلما تا تاریخ 1058 (تاریخ تألیف سرمایه ایمان) زنده بوده و قبل از ربیع الثانی 1063 فوت نموده است .
✅ اصلاحیه :
🔹فاضل ارجمند استاد رحیم قاسمی در کانال بزم قدسیان تاریخ دقیق را با استناد به جنگ یادداشت های علم الهدی کاشانی روز جمعه 15 ذی حجه 1062ق گزارش نموده . تصویر در پی نوشت
@bazmeghodsian
@sepahsalaar
غلام عاقل خیر من شیخ جاهل
پیر اگر چند محترم باشد = چون که نادان بود دژم باشد
کودکی بهره مند از دانش = به ز پیری که نبودش خوانش
و بنا بر نقلی دقیقتر :
کودکی بهره مند از خوانش = به ز پیری که نبودش دانش
مصدر: برگی از مجموعه ای ارزشمند کتابت قرن نهم(854 و 846 و ... ) به شماره 4795 کتابخانه ایاصوفیا
@sepahsalaar
پیر اگر چند محترم باشد = چون که نادان بود دژم باشد
کودکی بهره مند از دانش = به ز پیری که نبودش خوانش
و بنا بر نقلی دقیقتر :
کودکی بهره مند از خوانش = به ز پیری که نبودش دانش
مصدر: برگی از مجموعه ای ارزشمند کتابت قرن نهم(854 و 846 و ... ) به شماره 4795 کتابخانه ایاصوفیا
@sepahsalaar
آغاز حکایتم به انجام رسید= جان از غم و غصه به آرام رسید
ای نامه که نام صاحبت باقی باد= المنةلله که به اتمام رسید.
@sepahsalaar
ای نامه که نام صاحبت باقی باد= المنةلله که به اتمام رسید.
@sepahsalaar
بگشتم بسی هند و روم عراق
ندیدم رفیقی بری از نفاق
مروت چو انصاف اندر عدم
نمودند بر یکدگر اتفاق
اگر ایمنی خواهی اندر جهان
ازین گردش عکس فیروزه طاق
بکنج تحمل قناعت گزین
نما با عروس تجرد وفاق
بعزلت شو اندر شر و شور خلق
مکن تلخ از شهد ایشان مذاق
@sepahsalaar
ندیدم رفیقی بری از نفاق
مروت چو انصاف اندر عدم
نمودند بر یکدگر اتفاق
اگر ایمنی خواهی اندر جهان
ازین گردش عکس فیروزه طاق
بکنج تحمل قناعت گزین
نما با عروس تجرد وفاق
بعزلت شو اندر شر و شور خلق
مکن تلخ از شهد ایشان مذاق
@sepahsalaar
نقش ترنج در جلد نسخه های خطی اغلب به گل و بوته و بلبل و آهو و ... می باشد .
کم پیدا می شود که در ترنج عبارتی خوشنویسی شود .
در تصویر، جلد نسخه ایست از کتاب شریف «الشافی» سید مرتضی ، متعلق به قرن یازدهم که عبارت : «السلطان ابو الحسن علی بن موسی الرضا» آمده است .
@sepahsalaar
کم پیدا می شود که در ترنج عبارتی خوشنویسی شود .
در تصویر، جلد نسخه ایست از کتاب شریف «الشافی» سید مرتضی ، متعلق به قرن یازدهم که عبارت : «السلطان ابو الحسن علی بن موسی الرضا» آمده است .
@sepahsalaar
کتاب شریف «تلخیص الشافی» تألیف شیخ طوسی است که متاسفانه نسخه کهن از این اثر در دسترس نیست ، این کتاب را علامه مجلسی در ۱۰۹۷ ق . تصحیح و حاشیه نویسی کرده و درس گفته است و تعدادی از نسخه های خطی موجود از تلخیص الشافی (اغلب قریب به اتفاق نسخه های موجود از این کتاب پس از قرن 11 تحریر شده اند) با ملاحظه نسخه علامه تحریر شده اند ، علامه یادداشتی درباره این تصحیح دارد که در برخی نسخه ها از جمله نسخه 1323 سپهسالار آمده است .
نکته ذوقی
کاتب با اینکه اصل اثر را به نسخ تحریر نموده ، این یادداشت و نوشته را سعی نموده به مانند خط علامه مجلسی (نستعلیق) تحریر نماید .
@sepahsalaar
نکته ذوقی
کاتب با اینکه اصل اثر را به نسخ تحریر نموده ، این یادداشت و نوشته را سعی نموده به مانند خط علامه مجلسی (نستعلیق) تحریر نماید .
@sepahsalaar
شبّه استادنا المتأله الذی له علم بدون عمل ، کالشخص الذی ورد فی یوم القیامة وعلی رأسه تاج ولیس علی بدنه لباس. وذلک امر قبیح، فلابد للشخص التکمّل القوة النظریة مع العملیة ای الاعمال و الاخلاق حتی یکون انسانا کاملا . «آقا علی دام ظله العالی»
@sepahsalaar
@sepahsalaar
حقائق الاشارات.pdf
256.2 MB
عنوان: حقائق الاشارات
شاعر: کمال الدین حسین (ق10)
نسخه: 240 کتابخانه پرتو پاشا ترکیه
تاریخ کتابت : ق10
ملاحظات مربوط به معرفی این نسخه ارزشمند را در پانوشت (کامنت) همین کانال(سپهسالار) می آورم . امیدوارم عزیزانی که دستی در ادبیات دارند آن را تکمیل یا اصلاح نمایند .
امید است که این مثنوی ارزشمند احیاء گردد .
@sepahsalaar
شاعر: کمال الدین حسین (ق10)
نسخه: 240 کتابخانه پرتو پاشا ترکیه
تاریخ کتابت : ق10
ملاحظات مربوط به معرفی این نسخه ارزشمند را در پانوشت (کامنت) همین کانال(سپهسالار) می آورم . امیدوارم عزیزانی که دستی در ادبیات دارند آن را تکمیل یا اصلاح نمایند .
امید است که این مثنوی ارزشمند احیاء گردد .
@sepahsalaar
بدر جهان نور محمد بُوَد
@sepahsalaar
@sepahsalaar