Кстати, мы с Demoscope скоро опубликуем результаты опроса, посвященного суду над Бишимбаевым. Узнаете, какую из сторон в этом деле поддерживали казахстанцы и какой приговор ожидали от суда. Оставайтесь на волне, в общем)

Қазақстан алдында тұрған ең басты сынақтың бірі - бұл өзінің саяси және қоғамдық институттарын инклюзивті ете алуында. Біздің қоғам жылдан жылға күрделеніп бара жатқанын оңай байқауға болады. Мәдени, әлеуметтік және идеологиялық алуандық артты және бұл процесс жалғаса береді. Осы орайда мемлекеттік саясат адамдар арасында ортақ құндылықтар мен мүдделерді тоғыстыруға бағытталуы тиіс. Бірақ, өкінішке қарай, мемлекет деңгейінде бұл ұстаным "біз әртүрліміз, бірақ біргеміз" деген ұраннан аса алмай жатыр.

Жақында мешіттегі болған жағдай - өте қауіпті белгі (егер расында бір адам екіншісін тек "әминді" дауыстап айтқаны үшін ұрған болса). Және бұл жанжалдың туындауына алып келген, мемлекет қалыптастырған "дәстүрлі" және "дәстүрлі емес" ислам деген дискурсы, және соның негізінде жасалған саяси қадамдар. Бұл дискурсты біз зерттеушілер ең басынан бері сынадық, оның діни алауыздыққа алып келетінін және өшпенділік тудыратынын ескерттік. Енді міне, біз айтқан қауіп расталған секілді.

Түрлі ұстанымдағы адамдардың қақтығысы кез келген қоғамда бар. Бірақ бұл жағдайда екі түрлі діни көзқарас арасындағы қайшылық институционалды түрде көрініс тауып отыр. Неліктен бұл жанжал мешіт ішінде орын алды? Себебі, мешіттерде 2016 жылдан бері намаз кезінде "әминді" дауыстап айтуға тыйым салынған, мұндай шектеу ішкі жарғы ретінде ғана бекітіліп қана қоймай, Әкімшілік Кодекске арнайы норма ретінде енгізілді. Яғни "әминь" үшін адамдарға штраф салынды (оның көптеген кейстері бар).

Бұл елдегі "діни экстремизммен" күрес науқаны аясында енгізілген көп шектеудің бірі болатын. Яғни, атқарушы билік өз қолымен осындай жанжалдың туындауына жағдай жасады. Сондықтан, мәселе тек қол көтерген адамда емес, оның осы әрекетке баруына алып келген саяси контексте. Сәйкесінше, мұндай алауыздықтың өршіп кетуіне жол бермеу үшін елдегі діни саясатты өзгерту маңызды. Бұл саясатты экстремизм мен қауіпсіздік тақырыбынан ажыратып, адамдардың діни бостандығы мен әлеуметтік келісім тұрғысынан қайта қарау керек.

Классная возможность для представителей искусства, писателей, блогеров, журналистов, креаторов, исследователей и общественных активистов из пяти стран Центральной Азии от Impact Hub Almaty. Это площадка с интересным названием Ma’na Lab — мультидисциплинарная лаборатория коллективного переосмысления будущего Центральной Азии.

Все расходы, связанные с участием в программе, покрываются организаторами. Отбор проходит на конкурсной основе до 22 мая. Подать заявку можно по ссылке.

Интересный опыт прошлой недели - я летал в Алматы, чтобы провести тренинг для центральноазиатских аналитических центров (think tank) на воркшопе, который организовал казахстанский think tank Paperlab. Моя 4-часовая часть этого воркшопа была посвящена инструментам, которые активно используются в стартапах и могли бы быть успешно применены аналитическими центрами при запуске новых продуктов. Вообще, я думаю, именно у стартапов есть множество очень хорошо отточенных инструментов, которые можно применить в любой сфере: и в культуре, и в спорте, и в политике, и в науке (например, Асель Сартбаева и ее EnsiliTech). Отчасти это связано с очень высокой ценой ошибки, но еще больше - с открытостью стратапов, которые вынуждены питчить по сотне раз инвесторам, у которых питчей - под тысячу за год. В этой дикой конкуренции со всем миром стартапы оттачивают эффективность, выбрасывают воду из речи и фокусируются на результате. Поэтому, по моему мнению, работа в стартапах очень полезна. Это точно опыт, который преумножает человеческий капитал

В случае с упомянутым воркшопом я рассказывал о канве бизнес-модели и о бережливом стартапе. А еще провел мой любимый маршмеллоу челлендж (очень рекомендую для развития креативности ваших команд). В этот раз наша самая высокая башня достигла 108 см. По условиям челленджа команды соревнуются, используя 20 палочек спагетти, 91 см бумажного скотча и 91 см бечевки. Самое трудное - башня должна иметь на вершине маршмеллоу. Без нее было бы нетрудно построить высокую конструкцию

Канва бизнес-модели - супер-эффективный набор из 9 вопросов, которые помогают сделать рентген любой организации, и я ее очень люблю использовать для понимания новых типов организаций и бизнесов. Мне кажется, эти инструменты были в итоге хорошо восприняты, и я уже знаю, как минимум, о двух организациях, которые запустили внутренние изменения, это очень радует

Уязвимое место независимых исследовательских организаций в нашем регионе - это институциональная устойчивость. У нас крайне мало историй успехов, когда think tanks могли бы на протяжении длительного времени оставаться востребованными, влиятельными и при этом сохранять свою репутацию. Эту проблему хорошо сформулировала одна из участниц прошедшего тренинга - "Как нам оставаться честными, но при этом зарабатывать"?

Чтобы ответить на этот запрос мы пригласили Данияра Аманалиева, сооснователя группы компаний Ololo в Кыргызстане, проекты которого вдохновляют тысячи людей в нашем регионе, в том числе меня. (Чего стоит только создание Парка креативных индустрии, а также строительство сети современных коворкинг центров в Бишкеке, и все это без поддержки государства и огромных вливаний).

Наша задумка была в том, чтобы благодаря инструментам из бизнеса think tanks научились запускать востребованные продукты и услуги, тем самым обеспечивать свою финансовую независимость. Мне лично не хватило 4-х часов, но этого времени было достаточно, чтобы задаться правильными вопросами и по-новому взглянуть на свою деятельность. Огромное спасибо Данияру за это!

Вот и обещанные результаты опроса общественного мнения по делу Бишимбаева

Жоғарыдағы тұрмыстық зорлық-зомбылық тақырыбындағы сауалнама көпшілік күткендей нәтиже көрсетті. Әсіресе, Бишімбаевтің сотын қоғамның қалай қабылдайтыны аса жаңалық болған жоқ: қазақстандықтардың көпшілі сот барысын бақылап отырған, Салтанаттың тұлғасы қоғамды біріктірушы факторға айналды, ал қылмыскерге қатысты өмір бойы бас бостандығынан айыру ең көп таңдалған жаза болды.

Сонымен қатар, елде тұрмыстық зорлық-зомбылықтың таралуына байланысты нәтижелер соншалықты айқын бола қоймаған секілді. Мысалы, менің арнамда сауалнамаға қатысқан жазылушылардың пайымдауынша, ел тұрғындарының 50%-дан астамы күйеулер тарапынан зорлық-зомбылықпен бірнеше рет кездескен. Алайда, сауалнама нәтижесінде респонденттердің арасында ондайлардың пайызы сәл ғана 10%-дан асты (тағы 24%-ы бірнеше жағдай туралы айтты). Мндай айырмашылықтың себебі неде? Менің ойымша, бұл тақырыптың сезімталдығына және көпшіліктің өз өмірінің бұл қырымен ашық бөлісуге дайын еместігіне байланысты.

Дегенмен, нәтижелердің ішінде ең таңқаларлығы - осы тақырыпты қабылдауда ерлер мен әйелдер арасындағы айырмашылық. Мен ерлер мен әйелдер көзқарасының осыншалықты алшақтандыратын басқа тақырыпты есіме түсіре алмадым. Мысалы, тұрмыстық зорлық-зомбылық жағдайларымен 44% әйелдер кездескен болса, ерлер арасында бұл көрсеткіш 1,7 есе аз (26%). Ерлер тарапынан физикалық күш қолдануды мүлдем ақтауға болмайды деп 76% әйелдер айтса, ерлер арасында бұл көрсеткіш 56% құрайды, және сорақысы ерлердің 37%-ы осындай әрекетті ақтауға бейім. Ал олардың 10%-ы әйелге қатысты физикалық зорлық-зомбылықты толықтай ақтауға болады деп санайды.

Мен қызық үшін әртүрлі жастағы ерлер арасындағы зорлық-зомбылыққа деген көзқарасты талдадым. Нәтижесінде, зорлық-зомбылықты ақтауға ең аз бейім 18-ден 29 жасқа дейінгі жастар болды, ал 40-тан 49 жасқа дейінгі ерлердің осындай әрекетті жиірек ақтайтыны анықталды. Одан кейінгі талдау көрсеткендей, қазақ тілін қолдану және ауылдық елді-мекенде тұру зорлық-зомбылықты ақтауға бейімділікті арттыратын боп шықты.

Қазақстанда өмір сүріп, бұған әрине таң қалу қиын, бірақ сауалнама еркектердің бұл мәселе бойынша мүлде басқа оптикадан қарайтынын айқын көрсетеді. Олар мәселенің ауқымын төмендетуге бейім, тұрмыстық зорлық-зомбылық жағдайларын сирек байқайды және бұл жағдайларды ақтауға бейім. Бұл орайда заңдардың күшейтілуімен мәселені толық шешу мүмкін емес деп ойлаймын. Тек әйелдердің барлық билік деңгейлерінде кеңінен репрезентациялануы жағдайды өзгерте алады деп сенемін.