✅ معرفی مقالات شماره ۲۶-۲۹ فصلنامه مردم‌نامه

📕تقویم نجومی شاهنشاهی ایران عصر صفوی

🖌بهزاد کریمی
عضو هیئت‌علمی گروه ایران‌شناسی دانشگاه میبد

این مقاله، به بررسی کتابی با عنوان تقویم نجومی شاهنشاهی ایران عصر صفوی نوشته محمدجعفر جنابدی و تصحیح منصور صفت‌گل می‌پردازد. این تقویم که تنها نمونه کامل باقی‌مانده از عصر صفوی است، برای پژوهشگران تاریخ علم و مورخان علاقه‌مند به زندگی مردم بسیار پراهمیت است. زیرا تقویم‌ها می‌توانند آیینه تمام‌نمای باورها و آداب و رسوم و فرهنگ مردم باشند.

🔸جذاب‌ترین بخش تقویم‌ها از حیث مردم‌نامه‌نویسی و تاریخ مردم، مناسبت‌هاست. مناسبت‌ها، هم نمایانگر اعتقادات و باورهای توده‌ مردم است، هم ویژگی‌های اقلیمی و طبیعی را نمودار می‌سازد و هم نشانه‌گذاری‌های مورد نظر قدرت را برای تنظیم زندگی روزمره نشان می‌دهد.
تأثیر تقویم بر زندگی مردم و ساختار اجتماعی، انواع تقویم در ایران و تقسیم‌بندی تقویم در دوره صفوی مطالب مفید دیگری است که در این مقاله ارائه شده است.

📌متن کامل مقاله را در فصلنامه مردم‌نامه بخوانید. می‌توانید مردم‌نامه را از طریق پیوند زیر سفارش دهید:

🔗https://podro.shop//sharghbook/UU5aSX8n

📌پشتیبانی از مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian

✅ معرفی مقالات شماره ۲۶-۲۹ فصلنامه مردم‌نامه

📕لات‌های تهران

🖌نعمت‌الله فاضلی
استاد انسان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

مقاله «لات‌های تهران» نوشته نعمت‌الله فاضلی، مروری است بر کتاب در کوچه و خیابان از عباس منظرپور. این کتاب، مجموعه خاطرات و مشاهدات منظرپور از زندگی در محله مولوی تهران در دهه‌های 20 تا 50 شمسی است. این مقاله، خواننده را با یکی از آثار مهم تاریخ شفاهی تهران آشنا می‌کند. کتاب در کوچه و خیابان، نه‌تنها یک اثر ادبی جذاب، بلکه سند تاریخی ارزشمندی است که به درک بهتر جامعه ایران، دست‌کم در قسمتی از محلات تهران، در دهه‌های گذشته کمک می‌کند.

🔸نعمت‌الله فاضلی با رویکردی جامعه‌شناسانه، ادبی و تاریخی و با تحلیلی فراتر از یک معرفی ساده به بررسی کتاب می‌پردازد. او به ابعاد مختلف اثر و نویسنده آن می‌پردازد و تحلیلی جامع و چندوجهی از آن ارائه می‌دهد.

📌متن کامل مقاله را در فصلنامه مردم‌نامه بخوانید. می‌توانید مردم‌نامه را از طریق پیوند زیر سفارش دهید:

🔗https://podro.shop//sharghbook/UU5aSX8n

📌پشتیبانی از مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian

📢فراخوان ارسال نوشته و یادداشت✍️

📣کانال تلگرامی فصلنامه مردم‌نامه، از ۲۲ فروردین ۱۳۹۵ آغاز به فعالیت کرده است. این کانال، برای تحقق اهداف فصلنامه و ایجاد و تقویتِ پیوند میان مردم و اهالی اندیشه و علم با معرفت تاریخ و به‌ویژه شاخه تاریخ مردم کوشش می‌کند. به همین منظور، کانال تلگرامی مردم‌نامه از هرگونه نوشته، یادداشت، جستار کوتاه اهالی علم و اندیشه، به‌ویژه دانشجویان، درباره تاریخ مردم (مردم‌نامه‌نویسی) و تاریخ به زبان مردم و برای مردم (مردمی‌نامه‌نویسی) استقبال می‌کند. گزیده‌ای از این یادداشت‌ها در بخش تلگرام‌نوشته‌های مجله‌ی مردم‌نامه چاپ می‌شود.


✅ شیوه‌نامه کانال تلگرامی مردم‌نامه

📍توصیه می‌کنیم به‌منظور تسریع انتشار مطالب در کانال، نکاتی که در پی می‌آید را در نظر بگیرید.

📌تیتر یادداشت خود را به‌صورت برجسته درج کنید.

📌نام و مشخصات نویسنده را در پایان یادداشت به‌ترتیب نام نویسنده، درجه یا رتبه علمی نویسنده و تاریخ یادداشت به‌صورت برجسته بنویسید.

📌پیشنهاد می‌شود برای ارجاع در یادداشت خود، از روش درون‌متنی و با این ترتیب استفاده کنید (نام بزرگ نویسنده، سال نشر: صفحه).

📌در یادداشت خود، رسم‌الخط، فاصله و نیم‌فاصله و علائم نگارشی را رعایت کنید.

🖇لازم به یادآوری است که انتشار یادداشت‌ها یا بازنشر آنها در کانال مردم‌نامه، به معنای تأیید آنها نیست. کانال مردم‌نامه، به‌ روی دیدگاه‌های گوناگون، البته در چارچوب علمی، گشوده است.

🗞برای ارسال یادداشت‌های خود، به مدیر کانال تلگرامی مردم‌نامه با آیدی زیر پیام بدهید:

@parastoorahimi66

🌱امید است با همراهی شما، مردم‌نامه بیش از پیش پویا و بالنده شود. پویایی و بالندگی مردم‌نامه‌نویسی و مردمی‌نامه‌نویسی نیاز امروز و آینده ایران است.🌱

🙏با سپاس از همراهی شما
🖊️مدیر کانال تلگرامی مردم‌نامه

#فراخوان

📌پشیبانی از مردم‌نامه👇

https://zarinp.al/daryoshrahmanian


📜@mardomnameh

💠https://www.aparat.com/v/jee535u

#موزه‌هایی_در_باد
#سنگ_نگاره
#مرتضي_فرهادی
#کاوه_فرهادی

📍https://yek.link/kavehfarhadi

شماره ۲۶ تا ۲۹ فصلنامه مردم‌نامه منتشر شد.

در این شماره می‌خوانید:

📌مجلس وکلای تجار و نقش آنان در شورش تنباکو و انقلاب مشروطه/احمد اشرف
📌قرائتی دیگر از منازعه لرد مینتو و سر هارد فورد جونز/غلامحسین زرگری‌نژاد
📌چون‌وچرا در اعتبار فتوت‌نامه بنایان/مهرداد قیومی بیدهندی
📌فوتبال ایرانی، نخستین پیامدها/حبیب‌اله اسماعیلی
📌آخوندزاده و ادبیات کودک/سیدعلی کاشفی خوانساری
📌لات‌های تهران/نعمت‌الله فاضلی
📌تاریخ بیهق و تاریخ مردم/مقصودعلی صادقی
📌مورخان باید میان‌رشته‌ای فکر کنند. داریوش رحمانیان و محسن آزموده در گفت‌‌وگو با عباس کاظمی

📍باگفتارهایی در تاریخ جنسیت، تاریخ زنان، تاریخ نهادهای آموزشی و تاریخ نهادهای مذهبی از اشکان شریعت، محمدعلی علوی‌کیا، بهزاد کریمی و الیاس پیراسته.

📕مردم‌نامه را بخوانید و به دوستان و آشنایان بشناسانید. این مهم‌ترین و موثرترین کمک به حرکت مردم‌نامه است.

پشتیبانی از مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian


برای سفارش به پیوند زیر مراجعه کنید:

https://podro.shop//sharghbook/UU5aSX8n

@mardomnameh

👈شب رسایل مشروطیت ایران

هفتصد و هفتاد و یکمین شب از شب‌های مجلۀ بخارا با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی و انتشارات نگارستان اندیشه، اختصاص دارد به شب رسایل مشروطیت ایران. این نشست به مناسبت انتشار رساله‌های موافقان و مخالفان مشروطه و رونمایی از کتاب «رسایل مشروطیت» در ساعت پنج بعدازظهر یکشنبه پانزدهم مهرماه ۱۴۰۳ با سخنرانی محمد ترکمان، عباس منوچهری، محمدعلی اکبری، غلامحسین زرگری‌نژاد و علی دهباشی در تالار فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می‌شود.
با گذشت بیش از یک قرن از نهضت مشروطیت ایران، هنوز مباحث و گفتگوهای پردامنه‌ای بر سر این رویداد تاریخ‌ساز در جریان است. جامعۀ ایرانی که در دوران مشروطه، دو قطبی موافقان و مخالفان را تجربه کرده بود، همچنان در تداوم همان مسیر قرار دارد. حتی امروز که نظام سیاسی ایران از مشروطه عبور کرده و ساختار جمهوریت را تجربه می‌کند، همچنان نجواهای مشروعه‌خواهی و مخالفت با نظام قانون، چه در عرصۀ نظری و چه در حیطۀ عملی به‌گوش می‌رسد. کتاب «رسایل مشروطیت» مشتمل بر مهم‌ترین رساله‌های موافقان و مخالفان نظام مشروطه و معرف اندیشه و فهم کنش‌گران آن روزگار است.

نگارستان اندیشه

تاریخ مردم

اگر مردم را در تاریخ نبینی و یا کم‌ببینی چیزی، یا چندان چیزی، در تاریخ نمی‌بینی و از تاریخ نمی‌دانی. اگر مردم را در تاریخ گم کنی در تاریخ گم می‌شوی. اگر مردم را در تاریخ و از تاریخ کم کنی تاریخ را کم کرده و فروکاسته‌ای. تاریخ قلمروی است که مردم در آن می‌زیند. بوم و کشوری‌ست که مردم آن را می‌سازند. گردونه‌ای‌ست که نیروی مردم آن را می‌راند و پیش می‌برد. خوب و بد، تلخ و شیرین، زشت و زیبا و هرآنچه در این قلمرو، این کشور، ساخته می‌شود پدیدآمده و نیروگرفته و بالنده و پاینده از منش و روش و بینش و دانش و کنش مردم است. آری بزرگمردان هم نقش دارند. شخصیت‌ها هم اثر دارند و گاه بسیار و از بیخ اثر دارند؛ اما نه بدون مردم. قهرمانان و بزرگمردان زاده و ساخته و پرورده‌ی محیط و فرهنگ‌اند. آنان نیز از اهالی همان قلمروند. تاریخ مردم پر است از شخصیت‌های ریزودرشت و کوچک و متوسط و بزرگ که از دل خود مردم زاده و برآمده‌اند و با همراهی و همکاری خود مردم در زندگی و سرنوشت‌ مردم بدرجات، بیش یا کم، اثر گذاشته‌اند. نقش بزرگمرادان و قهرمانان در تاریخ بدون توجه به نقش توده‌ی مردم قابل ترسیم نیست. این بی‌توجهی، یا کم‌توجهی، در تفکر قدیم، در تاریخ‌نگاری قدیم و سنتی، رسم بود و به همین دلیل این رسم نقشی نصفه‌نیمه، سیاست‌زده، اسیر کلان‌روایت‌ها و فراروایت‌ها، نقشی ضعیف و طفیلی از مردم در تاریخ ترسیم می‌کرد. چشم‌هایی که به این نقش خیره می‌شدند، نگاه‌ها و دیدگاه‌هایی که مردم در آن‌ها نادید یا کم‌دیده بودند همان چشم‌ها و نگاه‌هایی بود که سر به هوا بودند و خیره به آسمان. خدا و قهرمان بر تاریخ حکم می‌راندند و چرا بر همه چیز دیگر مردم، اهالی کشور تاریخ، حکم نرانند؟ این نگاه، این دیدگاه، این چشم که در دیدن مردم و نقش آنان در تاریخ، نابینا بود و مردم را نمی‌دید یا کم می‌دید. پایه و ستون اصلی تخت شاه بود. مردم پایین کشیده می‌شدند تا شاه ، بخوانید شخص، برکشیده شود. مردم باید فروکاسته شوند تا شخصیت‌ها، ارباب زر و زور و تزویر، فرا بروند و بالانشینی‌شان پذیرفته آید و برجای بماند. همین چشم احول بود که کار را ما به گره انداخت. با این چشم نمی‌شد سنگ‌هایی که، اینجا و آنجا و قدم به قدم، در راه پیشرفت و بالندگی و آبادی و آبادانی ریخته، بلکه کاشته، شده بود دیده شوند و چه سنگی بزرگتر از کیش شخصیت. چه آفتی بدتر از شخصیت‌زدگی؟! و...
اگر تاریخ معاصر ما تاریخ پیکار و رویارویی مردم و نامردم بوده است، تاریخ‌نگاری ما در روزگار معاصر نیز میدان جنگ روایت‌های قهرمان‌نگر و قهرمان‌محور و شخصیت‌کیش و روایت‌های مردم‌نگر و مردم‌باور و مردم‌گرا بوده است.
دریغا که این جبهه برابر نبوده و نیست. یک طرف با سازوبرگ کامل و با انبانی از زر و انبوهی از زور در میدان است و دیرزمانی‌ست که میدان را درنوردیده و در آن جولان داده و بر آن چیره شده است و طرف دیگر ...

جهت تاریخ اما به سود این طرف دیگر است. تاریخ به یک معنی یعنی روند برآمدن و بالیدن و چیرگی مردم.
شاهنامه آخرش خوش است. شاهنامه از آن مردم است. نقش مردم و نقاش نقش مردم است. شاهنامه مردمی‌ترین متنی‌ست که در ادبیات فارسی آفریده شده است.
آخرش خوش است و خوش خواهد شد چون مردم‌ آن را می‌سازند و می‌خوانند و به آن معنی می‌دهند و این کار و کنش را پایانی نیست. این ساختن و خواندن و دریافتن همواره نوبه‌نو می‌شود. جاری است. زنده است. سیال است و پویا و زایا. از درون این روند سرانجام مردم‌نامه زاده می‌شود.برای نودیدن. نوگفتن. نونوشتن،نوخواندن، نودریافتن. مردم‌نامه پویشی‌ست برای نوشدن. نونامه کردن نامه‌ی کهنه‌شده‌ و در گذشته‌ی درگذشته مانده. برای زنده کردن تاریخ مرده. برای گشودن راهی و نگاهی به چشم‌اندازهای آینده.
این همان است که اندیشه و فرهنگ ایرانی از کهن‌ترین روزگاران تاکنون نطفه‌ی آن را در بطن و متن خود داشته و در خود پرورانده، یا دست‌کم در حد همان نطفه، نگه‌داشته است. اگرچه سمومی که هرازگاهی بر طرف و از میان این مرزوبوم گذشته است گاه بر تن و شاخ این نهال خورده و آن را نیمه‌خشک و فسرده کرده؛ اما هرگز نمرده و خود را کجدارومریز، و نیز مریض، به روزگار ما رسانده است. در بن اندیشه و فرهنگ کهن ما مردم‌باوری و مردم‌گرایی وجود دارد. این اندیشه‌ها و آموزه‌ها و باورها و ارزش‌ها، برخلاف پاره‌ای کلان‌روایت‌های متکی بر دیدگاه اروپا مرکزانگار، یکسره وارادتی از اروپا و غرب نبوده و نیستند. هم از غرب و اروپا آمده‌اند و هم از بن اندیشه و فرهنگ خود ما. آن‌چه خود داشت توهم نیست. درست است و البته باید درست بیان شود بدون اینکه به کلان‌روایتی صلب و بسته تبدیل شود و به بومی‌گرایی لجام‌گسیخته و پندارهای گزاف‌آلود درباره‌ی خود و دیگری بینجامد. نه خودستیزی و خودباختگی و خودکم‌بینی و نه خودبرترانگاری و غرب ستیزی و غرب‌گریزی و غرب‌هراسی.

ادامه یادداشت 👇

پویش مردم‌نامه هم بر سنت قویم‌ قدیم خودی تکیه دارد و هم در مقام اخذ و اقتباس از تاریخ‌نگاری مدرن غربی‌ست.
راه مردم‌نامه راهی‌ست که باید پیموده شود: دیریازود. هرچه زودتر بهتر و هرچه دیرتر بدتر و پرهزینه‌تر.
مباد که از پیمودن این راه بازمانیم....
#داریوش_رحمانیان
دوازدهم مهرماه هزار و چهارصد و سه
https://www.tg-me.com/mardomnameh

🔸این نشان می‌دهد که فرهنگ و زبان آلمانی برای کسی مثل توماس مان به‌مراتب مهم‌تر از ساختار سیاسی‌ بوده است و همین فرهنگ باعث شد آلمان بعد از سقوط نازیسم دوباره از جا برخیزد. افرادی از مکتب فرانکفورت مثل آدورنو و هورکهایمر که هیچ‌وقت حاضر نشدند به انگلیسی بنویسند، به آلمان برگشتند و به کار فلسفی خود ادامه دادند و از دل این جریان کسی مثل هابرماس بیرون آمد. همین‌طور نویسندگانی مثل هاینریش بل و گونتر گراس ظهور کردند که نویسندگان بزرگ پس از جنگ جهانی دوم بودند.

🔸برای ایران هم فرهنگ باید نقش اصلی را بازی کند. این فرهنگ، باید سیال و جهانی باشد. باید فرای دنیای ایدئولوژیکی باشد که می‌خواهد آن را روی تخت پروبوس بگذارد و دست‌وپایش را ببرد. حتی باید به مخالفت با این دنیای ایدئولوژیک برخیزد. فرهنگ ایران به این شکل می‌تواند زنده بماند.

🔸البته همان‌طور که می‌بینید مردم ایران در گوشه‌وکنار دنیا این فرهنگ را زنده نگه داشته‌اند و به‌محض آنکه اتفاقی می‌افتد دوباره حافظه تاریخی و خاطرات جمعی ایرانیان زنده می‌شود و از ضحاک و جمشید و فریدون و کاوه و کوروش کبیر و داریوش سخن می‌گویند. همگی اینها سنگ‌محک‌هایی‌ست که مردم ایران با آن زندگی می‌کنند و هویت خودشان را توضیح می‌دهند."

✍محسن ثروتی، کارشناسی‌ارشد تاریخ، سیزدهم مهرماه ۱۴۰۳.

🔷گروه و انجمن علمی-دانشجویی تاریخ  دانشگاه تربیت مدرس با همکاری انجمن ایرانی تاریخ برگزار می‌کنند:

🔶نشست:

مورخ، نظریه و روش

🔺سخنرانان: دکتر سید هاشم آقاجری، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس.
دکتر حسن حضرتی ، عضو هیات علمی دانشگاه تهران

🔹️دبیر نشست: فرهاد زینی وند نژاد

زمان: سه شنبه ۲۴ مهر ماه ۱۴۰۳
ساعت ۱۵ الی ۱۷
📍دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده‌ی علوم انسانی، طبقه‌ی چهارم، سالن شهید رئیسی

🔹️لینک ورود به جلسه مجازی:

Connect.modares.ac.ir/humalt

علاقه‌مندانی که از بیرون دانشگاه قصد شرکت در این نشست را دارند لطفا به نشانی زیر پیام دهند:
@Masoodporjam

✔️مسئله آب و توسعه در ایران
#توسعه_پایدار_بومی
#مسئله_آب
#آب
🔻https://yek.link/kavehfarhadi

Iranian History Initiative
https://www.lse.ac.uk/International-History/IranianHistoryInitiative/Iranian-History-Initiative

بورسیه برای دانشجویان دکتری تاریخ ایران

https://www.tg-me.com/mardomnameh