«من سیاسی نیستم!؟»


سال ۱۳۹۴ هنگامی که پس از سه سال تدریس در دانشگاه ایالتی اوهایو به دانشگاه فردوسی بازگشتم دانشجویان پرسش‌های گوناگونی پیرامون موضوعات متفاوت از نظام آموزشی، برنامه درسی و شیوه و منابع تدریس تا سبک زندگی و وضعیت اقتصادی مردم و سایر شئون زندگی در امریکا می‌پرسیدند. از جمله پرسش‌ها هم این بود که راست است که می‌گویند امریکایی‌ها چندان درگیر آگاهی از اوضاع جهان از جمله ایران و نیز اوضاع سیاسی کشور خودشان نیستند و سطح عمومی آگاهی سیاسی‌شان بالا نیست؟ توضیح من این بود که به طور طبیعی درگیر شدن شهروندان هر کشور با یک موضوع بسته به میزان تأثیر آن موضوع بر زندگی‌شان دارد. مثلا باید دید سیاست به چه میزان بر زندگی دانشگاهی یا زندگی روزمره و از جمله اقتصاد فردی و خانوادگی در یک کشور اثرگذار است. در امریکا نظام سیاسی دخالتی در نظام دانشگاهی و بخش مهمی از اقتصاد ندارد و این بخش‌ها عمدتا مستقل و خصوصی هستند و از آمدن و رفتن دولت‌ها چندان تأثیری نمی‌پذیرند. بنابراین برای چنین مردمی دنبال کردن روزمره اخبار و امور سیاسی چندان معنایی هم ندارد. در مقام مقایسه ایران کشوری است که حکومت و سیاست تقریبا در تمامی شئون زندگی مردم از نوع پوشش گرفته تا طرز تفکر و اعتقادات و متون درسی و در یک کلام همه چیز مردم دخالت دارد و بنابراین طبیعی است که مردم به طور دائم درگیر سیاست باشند و حتی فراتر رفته و دچار سیاست‌زدگی هم بشوند. همین‌طور است در مورد کنجکاوی مردم ایران نسبت به اوضاع امریکا؛ چرا که در چند دهه اخیر سرنوشت ایران و ایرانیان چنان با دشمنی با این کشور گره زده شده است که هر تحولی در این کشور خواه ناخواه بر سرنوشت ایرانیان اثرگذار است و نماد بارز آن هم در اثرگذاری تغییرات قیمت دلار در زندگی روزمره ایرانیان دیده می‌شود. همه تحولات کشور ما از انقلاب اسلامی گرفته تا جنگ با عراق و بحران‌های منطقه‌ای و نیز وضعیت اقتصادی و حتی مناسبات علمی – دانشگاهی ما هم با این کشور پیوند دارد. بدین جهت به اصطلاح «سیاسی بودن» بیشتر مردم کشوری مانند ایران طبیعی است و اگر کسی نسبت به عرصه سیاست بی تفاوت باشد گویی سرنوشت خود و جامعه برایش اهمیتی ندارد.

این مقدمه تجربی را نوشتم تا برسم به عبارتی که از بسیاری افراد از جمله دانشگاهیان می‌شنویم یا بروز آن را در عملکرد آنها می بینیم؛ یعنی عبارت «من سیاسی نیستم!» یا «من با سیاست کاری ندارم!» که در بسیاری موارد به عنوان یک نقطه قوت و با افتخار از آن یاد می‌شود (بگذریم که اتفاقاً برخی از افرادی که چنین مدعایی دارند به شدت پیگیر اخبار و تحولات سیاسی هستند اما بنا به مصالح مختلف خودسانسوری می‌کنند). طبیعی است که منظور این افراد از عبارت «من سیاسی نیستم» نداشتن فعالیت سیاسی یا حزبی و مانند آن نیست، بلکه مقصود عدم علاقه به حوزه سیاست و از جمله دنبال کردن اخبار تحولات سیاسی کشور و اظهار نظر پیرامون آنهاست. بدیهی است که سیاسی بودن در معنای نخست یعنی داشتن فعالیت سیاسی و حزبی را نمی‌توان از همگان انتظار داشت و از قضا یکی از آفت‌های نظام حکمرانی و حوزه سیاست در ایران ورود افراد ناشایست و بی‌مایه به این عرصه است. اما در مورد دوم یعنی حساس بودن نسبت به تحولات سیاسی و اظهارنظر و واکنش نشان دادن در مورد آنها با توجه به نوع رابطه سیاست با تمامی عرصه‌های زندگی در کشور ما «سیاسی نبودن» چیزی جز «بی‌تفاوتی» و «شانه خالی کردن» از مسئولیت اجتماعی نیست و صدالبته افتخار و امتیازی برای مدعی آن به شمار نمی‌آید.
این نوشتار را با یک خاطره شروع کردم و با یک خاطره به پایان می‌برم. چند سال پیش از همکاری پرسیدم «چه خبر؟» و او با افتخار گفت فلانی دو سه سال است کلا به اخبار گوش نمی‌دهم و از هیچ چیز خبر ندارم! نمی‌دانم واقعاً و در عمل هم چنین بود یا فقط چنین وانمود و خودسانسوری می‌کرد یا نه. چون هیچگاه هم اظهارنظری در مورد وضعیت سیاسی کشور از او ندیده بودم حمل بر صحت کردم اما تا مدتی کنجکاو بودم که چطور می‌شود یک فرد بتواند چنین کاری بکند و اگر بشود خوب است من هم به آن فکر کنم و این اندازه به حوزه سیاست توجه نکنم و برای خودم هزینه نتراشم (هشت سال توقف در تبدیل وضعیت و پنج سال بایگانی شدن پرونده ارتقاء مصوب کمیته تخصصی دانشکده). بعد از مدتی دریافتم از قضا همکار یاد شده تمرکزش بر تبدیل وضعیت، ارتقاء و برخی مسائل حاشیه‌ای دیگر بوده است و احتمالا پرداختن به سیاست در حد یک شهروند معمولی را نه تنها وقت‌گیر که چه بسا مانع پیشبرد برنامه‌های شغلی و شخصی خود می‌دیده است.

جواد عباسی، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، ۹۹/۱۱/۲۳

و همچنین مقاله‌ای به توصیه این نویسنده برای مطالعه در این لینک در پیوند با مطلب بالا:
https://www.tg-me.com/culturalpolicyfum/313

https://www.instagram.com/p/Cc0movYNYL1/?igshid=YmMyMTA2M2Y=


"بگو: فرشته مرگ که بر شما مأمور شده، (روح) شما را می‌گیرد سپس شما را به‌سوی پروردگارتان بازمی‌گردانند." #قرآن_كريم/ #سوره_سجده/ آیه ۱۱

#دیدن_دگر_آموز_شنیدن_دگر_آموز

آوازی بلند از آسمان شنیدم
پشت پنجره‌ام، کیلومترها دورتر از حضورِ صدایِ تو،
طوفانی به پا شده است
چقدر تلخ است که خبر تلخ پرواز تو را می‌شنوم،
هر چند خوب می‌دانم، "مرگ پایان کبوتر نیست.." 🍃

و با نیش اشکی در چشم، همراه بادها زیر لب می‌خوانم:

" از داغِ فراقِ او در دل چمنی دارم
ای لالهٔ صحرائی با تو سخنی دارم

این آه جگر سوزی در خلوت صحرا به
لیکن چکنم کاری با انجمنی دارم"

🥀مردی که براستی در قول و عمل عاشق فرهنگ، شعر ، ادبیات، و تاریخ کهن فرهنگ مشرق‌زمین و ایرانِ جان بود و بویژه در اثر ماندگار: "دیدن دگر آموز، شنیدن دگر آموز " این عشقِ تابناک را می‌توان در تمامیِ واژه‌های مقدمه‌‌ی این اثر، براستی کشف کرد،
و این نخستین اثری بود که از کودکی، من را با استاد #محمد_علی_اسلامی_ندوشن عمیقا آشنا کرد!

آری، او نخستین اندیشمندی در زندگی‌ام بود که از زبان #اقبال_لاهوری، جاری و ساری بودن را اینگونه به من آموخت:

/ ساحل افتاده گفت گرچه بسی زیستم

هیچ نه معلوم شد آه که من چیستم

موج ز خود رفته ئی تیز خرامید و گفت

هستم اگر میروم گر نروم نیستم//

-کاوه فرهادی- پنجم اردی‌بهشت۴۰۱
( درگذشت محمد علی اسلامی ندوشن)

#محمد_علی_اسلامی_ندوشن

#یادداشت
#کاوه_فرهادی

@kaveh_farhadi

💠https://www.instagram.com/p/C5LHvdqtbHl/?igsh=NDJ0ZmE4bGNwdWFy

🌱دیدن دگر آموز
🌱شنیدن دگر آموز

🌾روز جهانی کتاب کودک فرارویمان است و وقتی این مقاله و یادداشت را خواندم پیش خودم گفتم براستی چه چیز جذاب‌تر از این یادداشت و مقاله برای کودکان و نوجوانِ این سرزمین می‌تواند باشد:

✔️«ایرانی ترین نویسنده و کودکان و نوجوانان ایران»

#روز_جهانی_کتاب_کودک #کتاب #کودک #کودکان #نوجوان #ایران #دکتر_محمد_علی_اسلامی_ندوشن #دکتر_اسلامی_ندوشن
#ندوشن #ایرانی #نویسنده #ایرانی_ترین_نویسنده

💠https://twitter.com/FarhadiKaveh/status/1774381230223413501?t=l4LF9iaiuj34eWySepZ3BQ&s=35

دانشگاه تهران در ترازوی باستانی‌پاریزی

در آثار باستانی‌پاریزی اشارات و تنبیهات فراوان است و اینجا و آنجا بطور پراکنده از زندگی و احوال خود و از جمله از دانشگاه و اوضاع و احوالش چیزهایی گفته و نوشته و گذشته است. زمانی به این فکر افتاده بودم که این اشارات پراکنده را گردآوری کنم تا خواننده روایتی یک‌دست در پیش چشم داشته باشد. از میان مباحث و موضوعاتی که به نظرم مهم‌ و درخور توجه و قابل تأمل می‌آمد یکی هم اشارات و حکایات او درباره‌ی دانشگاه تهران و گروه تاریخ و دانشکده‌ی ادبیات بود. عجالتا یک نمونه را اینجا نقل می‌کنم و می‌گذرم:
« دانشگاه کیروف Kirov [ قزاقستان ] در ۱۹۳۴ ساخته شده و درست با دانشگاه تهران همزاد است. این دانشگاه درست در همان سالی تأسیس شده که دانشگاه تهران نیز سنگ‌بنای آن نهاده شده ( ۱۹۳۴م/۱۳۱۳ش) منتهی:
ما و مجنون همسفر بودیم در دشت جنون
او به مقصدها رسید و ما هنوز آواره‌ایم!
همان‌طور که گفته‌ام، سال تأسیس دانشگاه ما قران نحسین است، یعنی از دو عدد ۱۳ ترکیب شده= ۱۳۱۳. بنابراین استبعادی ندارد اگر دانشگاه قزاقستان مرکز فضایی شوروی باشد، یعنی دانشگاه کیروف آدم به آسمان فرستاده باشد، و ما که با انها در کاروان علم هم‌قدم بوده‌ایم، هنوز اندر خم یک کوچه باشیم
قافله شد واپسی ما ببین
ای کس ما، بی‌کسی ما ببین»
باستانی‌پاریزی، حضورستان

امروزه مقایسه با عمان و امارات و قطر و... هم سویه‌های دیگری از ماجرا را آشکار می‌کند.
#داریوش_رحمانیان
سیزدهم فروردین هزار و چهارصد و سه
https://www.tg-me.com/mardomnameh

مقاله ذیل ، یکی از نخستین هشدارهای "زیست محیطی" از منظر: "مردم شناسی زیست بوم ایران" به قلم: "دکتر مرتضی فرهادی" است که حدود بیست سال پیش برای اولین بار در "فصلنامه نمایه ی پژوهش"- شماره 13 و 14- به چاپ رسیده و پس از آن نیز در کتاب: "کشتکاری و فرهنگ" ایشان و نیز "کتاب ماه علوم اجتماعی" مجددا چاپ گردیده است. این مقاله، به مناسبت "روز طبیعت" به محضر شما سروران گرانقدر و فرهیخته با احترامات فایقه ایفاد می گردد: @kaveh_farhadi

📣 فصلنامهٔ مردم‌نامه، شمارهٔ ۲۴ و ۲۵ - بهار و تابستان ۱۴۰۲ منتشر شد.

📜@mardomnameh

📌شمارهٔ جدید مردم‌نامه را از کتابفروشی‌های شهر بخواهید.

📌همچنین می‌توان از طریق وبگاه‌های کتابفروشی اقدام به خرید نسخهٔ کاغذی کرد.

📌نسخه الکترونیکی این شماره نیز به زودی منتشر خواهد شد.

🔴لینک پشتیبانی از مردم‌نامه:👇
🌐https://mardomnameh.com/supportus/

‍ ▪️به فرهنگ باشد روان تندرست

▪️ایران سرزمینی کهن با فرهنگ باستانی است. سرزمین نیکی‌ها و مردمان نجیبی که ستایشگر داد و راستی و دوستی و نکوهشگر ظلم و دروغ و دشمنی‌اند. باید تا می توان از ایران گفت و نوشت. چرا که ظرف و محتوای توسعه کشور است. باید زبان فارسی را دوست داشت و در جهت ترویج آن از هیچ اقدامی دریغ نکرد. باید تا حد ممکن فرزندان کشور را با حافظ و سعدی، با فردوسی و مولوی و نظامی آشنا کرد. اگر ایده ایران از جمع معدودی نخبگان خارج شود و در میان مردم و سیاستگذاران شکل خودآگاهانه بگیرد معنای امنیت، مصلحت و منافع ملی شکل خواهد گرفت. حقیقت این است که امروزه ایران مورد غفلت قرار گرفته است و بدون وطن، کشور و ایراندوستی هیچ تحول مهمی رقم نمی‌خورد.

▪️فهرست زیر از کوشاترین و معتبرترین رسانه ها و نهادهای فرهنگیِ مستقل تشکیل شده است که جملگی در گستره‌یِ گسترده‌یِ تاریخ و ادبیات و فرهنگِ زرینِ ایران زمین می‌کوشند.
با پیوستن به این رسانه ها و نهادها به توسعه فرهنگی در جامعه یاری رسانیم.
                     
         ▪️▪️پـــــــایــنده ایــــــــــران▪️▪️


🔲دکتر محمّد‌علی اسلامی‌نُدوشن

🔲کتاب گویا
(لذت مطالعه با چشمان بسته).

🔲زین قند پارسی
(درست بنویسیم، درست بگوییم).

🔲کتابخانه تخصصی ادبیات

🔲بهترین داستان‌های کوتاه جهان

🔲رسانه رسمی استاد فریدون فرح اندوز
(گوینده و مجری رادیو و تلویزیون ملی ایران).

🔲دال‌طال(مخزن درسگفتارهای علوم انسانی)

🔲رازها و نمادها و آموزه‌های شاهنامه

🔲مولانا و باغ سبز عشق

🔲 حافظ // خیام ( صوتی )

🔲قصه‌های شب توکا
(قصه بشنوید و قصه‌گویی کنید).

🔲بنیاد فردوسی خراسان
(كانون شاهنامه فردوسی توس‏).

🔲رمانهای صوتی بهار

🔲مردم‌نامه، فصلنامه مطالعات تاریخ‌ مردم.

🔲خردسرای فردوسی
(آینه‌ای برای پژواک جلوه‌های دانش و فرهنگ ایران زمین).

🔲آرخش، کلبه پژوهش حماسه‌های ایرانی
(رسانه دکتر آرش اکبری مفاخر).

🔲سرو سایـه‌فکن
(رسانه ای برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی).

🔲شاهنامه کودک هما

🔲منابع تاریخ ساسانیان

🔲مطالعات قفقاز

🔲ستیغ
خوانش اشعار حافظ و سعدی و...(رسانه سهیل قاسمی)

🔲زبان شناسی و فراتر از آن (محفلی برای آموختن زبانهای ایرانی).

🔲شاهنامه برای کودکان
(قصه های شاهنامه و خواندن اشعار برای کودکان و نوجوانان).

🔲تاریخ اشکانیان

🔲دژنپشت(نوشته‌های تاریخی محمود فاضلی بیرجندی)

🔲انجمن شاهنامه خوانی آنلاین
(دبی، کانادا، ایران، لندن).

🔲مأدبه‌ی ادبی، شرح کلیله و دمنه و آثار ادبی فارسی
(رسانه دکتر محمّدامین احمدپور).

🔲شرح غزلیات سعدی با امیر اثنی عشری

🔲کانون پژوهش‌های شاهنامه
(معرفی کتاب‌ها و مقالات و یادداشت‌ها پیرامون شاهنامه).

🔲گاهگفـت
(دُرُست‌خوانیِ شعرِ کُهَن).

🔲شرح و بررسی آکادمیک تاریخ اشکانیان

🔲ملی‌گرایی ایرانی/شاهنامه پژوهی

🔲رهسپر کوچه رندان
(بررسی اندیشه حافظ).

🔲تاریخ روایی ایران

🔲اهل تمییز
(معرفی و نقد کتاب، پاسداشت یاد بزرگان)

🔲کتابخانه متون و مطالعات زردشتی

🔲انجمن دوستداران شاهنامه البرز (اشا)

🔲تاریخ، فرهنگ، هنر و ادبیات ایران زمین

🔲سفر به ادبیات (خوانش و شرح گلستان صوتی، معرفی کتاب و...)

🔲تاریخ ترجمه(یادداشتها و جستارها دربارهٔ تاریخ‌نگاری و تاریخ ترجمه در ایران).

🔲تاریخ میانه

🔲کتاب و حکمت

🔲انجمن شاهنامه‌خوانی هما
(خوانش و شرح بیتهای شاهنامه).


⬛️کانال میهمان:

سایه‌سار(یادداشتهای ادبی سایه اقتصادی نیا،  استاد ادبیاتِ دانشگاه جرج تاون).


▪️▪️فـــرِّ ایــــران را می سـتایـیـم.▪️▪️


▪️هماهنگی جهت تبادل:


◼️@Arash_Kamangiiir

✅ دغدغهٔ فاکت و نظریه در مردم‌نامه‌نویسی

✍ عیسی عبدی

گفتگومندی بینارشته‌ای تاریخ با دانش‌های همجوار یکی از مهمترین سازوکارها برای توسعهٔ مرزهای دانش است که می‌توان گفت "مفهوم سیال مردم" یکی از مؤلفه‌‌های اصلی یا دال‌های محوری آن است.

با اینکه مردم‌نامه کوشیده است در عین تنگناهای مختلف؛ نشریه‌ای را با تکیه بر آموزه‌ها، نظریه‌ها و مفاهیم چندرشته‌ای multidisciplinarity و بینارشته‌ای interdisciplinarity و بهره‌گیری از خوانش فاکت‌های تاریخی، پایه‌ریزی و گام‌های روبه‌جلو در جهت توسعهٔ دانش مردم‌نامه‌نویسی بردارد اما مسئله‌هایی وجود دارد که می‌توان به برخی از آنها اشاره کرد:

"مردم" به عنوان یک مفهوم متکثر و سیال،‌ ابژهٔ علوم مختلف مانند انسان‌شناسی ( گرایش‌های مختلف) و مطالعات فرهنگی و جامعه‌شناسی و ... است و صرفاً در قلمرو دانش تاریخ نیست؛ اما تفاوتی که دانش تاریخ با آن علوم دارد گرایش به منابع و فاکت‌های متنوع و نویافته و پرسش‌گری مستمر است بی‌آنکه سراسیمه در جستجوی تعمیم یا روایت‌آوری و مفهوم‌پردازی باشد.

یکی از مورخان که با وی به گفتگو پرداختم جملات کلیدی مطرح کردند که برایم بسیار آموزنده بود. معتقد بودند که تاریخ دنبال سرهم‌کردن یک رشته واژگان و مفاهیم در آسمان نیست؛ بلکه درپی فهم verstehen فاکت‌ها و تجربهٔ عینی مردم در زمین و درون زمینه و واقعیت زندگی است. یافته‌ها "ممکن است" روزی برای تعمیم به کار آید.

مفهوم‌پردازی و روایت‌پردازی در نگاه اول تداعی‌کنندهٔ "بازی زبانی ویتگنشتاین" است. گاهی محقق با فاصله‌گرفتن از "آنچه روی داد" و نزدیک‌ترشدن به آنچه "اکنون روی می دهد" یا با مبناگرفتن پاره‌ای از فاکت‌ها و محدودشدن به آنها، با تاریخ بیگانه می‌شود و با عینک اکنون یا نظریه‌هایی که در زمین‌های دیگر و در بسترهای "برون فرهنگی" شکل گرفته‌اند به واقعیت‌های "درون فرهنگی و بینافرهنگی‌اش" می‌نگرد.

این روند بخصوص در ایران متأثر از "عصر مدرن و  پسامدرن" شتاب بیشتری به خود گرفته است زیرا مفاهیم و نظریه‌هایی که در پیوند با مدرن‌شدن و پسامدرن‌بودن، به وجود آمده‌اند معمولاً بیرون از تجربهٔ تاریخی پیشینی ‌apriori  ما شکل گرفته‌اند.‌ ناهمزمانی و آشفتگی بازنمایی‌ها از این رو، در دورهٔ کنونی که چرخش روایی هم می‌توان بر آن اطلاق نمود بر فهم بسیاری مفاهیم مانند مردم، تأثیر نامطلوبی گذاشته است‌.

برای نمونه یکی از مصداق‌های دوران مدرن در کشور ما، خوانش مردم درون روایت‌های مارکسیستی یا سرمایه‌داری بورژوازی بیرون از تجربه ما بود که مفهوم بومی و درون‌زیست را با آشفتگی بازنمایی مواجه ساخت. با تکیه بر این استدلال سودمند، می‌توان گفت که پرداختن به مردم‌نامه‌نویسی و تاریخ مردم از تهدیدهای یادشده به دور نیست.‌ ما را به این دریافت می‌رساند که تاریخ مردم و مردم‌نامه‌نویسی نیازمند یک وضعیت تعادلی، گفتگویی محتاطانه با نظریه‌ها و مفاهیم است و از طرف دیگر به علت دغدغهٔ نسبی عینیت‌گرایی تاریخی و تاریخ‌گرایی، نیازمند بازخوانی و نقادی روایت‌های سایر دانش‌ها مانند مطالعات فرهنگی و جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی و .... است، زیرا "گذشته" همواره در معرض نگاه‌های نظری و مفهومی از سوی رشته‌های مذکور است.

به عبارت بهتر معمولاً رشته‌های پیش‌گفته، به تاریخ‌مندی گرایش دارند اما همیشه دغدغهٔ اصلی آنها نیست، اینجاست که تاریخ پا به عرصه می‌گذارد و از بالا با چشم سراسربین بر این رشته‌ها نظاره‌گر می‌شود و نظریه‌ها و روایت‌های‌شان را در پیشگاه فاکتهای تاریخی ایران مورد خوانش قرار می‌دهد.

با این مقدمه، اهمیت مفهوم‌ مردم و روایت‌های مختلف در پرتو خوانش تاریخی برای ما روشن می شود. مسأله دیگر سیالیت مفهوم مردم است، زیرا از دوران باستان ... و گذار از دوران کشاورزی، صنعتی و فراصنعتی و عصر ارتباطات هوشمند به اکنون، مفهومی از مردم وجود داشته اما دستخوش چرخش‌های متمادی شده است. ورود کد یا قانون به سپهر فرهنگی کشور از یک‌سو و دیگری دگرگونی نسبی برخی مناسبات فرهنگی و اجتماعی که در انتهای طیف تحول،  سر از انسان سیبرنتیک عصر سایبر، در آورده است بسیار مسأله‌آمیز می‌شود. این وضع گویای یک روند تاریخی پی‌درپی است.

در تاریخ ایران،‌ پرداختن به تحولات حیات جمعی مردم با تکیه بر مفاهیم و نظریه‌هایی مانند طبقهٔ متوسط، حافظه جمعی  و ... وقتی موثر و کارآمد است که به صورت‌بندی روایی و برساخت‌گرایی تصنعی فروکاسته نشود بلکه با بازگشت فعالانه به فاکت‌ها و منابع نوشتاری و دیداری گذشته موردخوانش قرار گیرد، بسیاری واقعیت‌ها به شدت روایت‌زده و با بحران بازنمایی‌های درون‌فرهنگی و بینافرهنگی مواجه شده‌اند. نشان‌شناسی فرهنگی ایران نیازمند فاکت‌خوانی و مطالعات تاریخی است. این خوانش‌ها از آن جهت مهم است که با مردم پیوند تنگاتنگ دارد؛ زیرا  مردم را نمی توان بیرون از فرهنگ تاریخی موردمطالعه قرار داد و قس هذا.

📔نوروز؛ از دیروز تا امروز
(دیدار نوروزی اهالی علوم اجتماعی)

سخنرانان:
#دکتر_داریوش_رحمانیان
#دکتر_نعمت_الله_فاضلی
#دکتر_مقصود_فراستخواه
#دکتر_حکمت_الله_ملاصالحی

🔹همراه با:
*بیان خاطرات نوروزی
* اجرای موسیقی سنتی
 
🗓 سه شنبه 28 فروردین 1403 ساعت 17

🏡  سالن فردوسی

🔹برنامه به صورت حضوری برگزار می گردد.

🔹ورود برای عموم آزاد و رایگان است.

💢انجمن جامعه شناسی ایران💢

💢خانه اندیشمندان علوم انسانی💢

🆔 @iranianhht
@iran_sociology
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران

با حمایت انجمن جامعه شناسی، از فرهنگ و فرهیختگی حمایت کنید.

📰منصوره اتحادیه یکی از نخستین کسانی است که فرایند نوین را در تاریخ‏‌نگاری ایران آغاز کرد. او آثار متعددی در تاریخ زنان به رشته تحریر درآورد و نشان داد که چگونه زنان در پرده بر روند تحولات اثرگذار بودند. «زنانی که زیر مقنعه کلاهداری کردند»، «حکایت یک زن در زیر و بم روزگار: زندگینامه عزت‌‏السلطنه نظام‌‏مافی (فرمانفرمائیان)»، «زنی در پشت دوربین عکاسی: زندگی‏نامه عزت‏‌الملوک فرمانفرمائیان»، «نیمه پنهان: زنان ایران در آستانه قرن بیستم» و «زن در تاریخ ایران معاصر» تنها شماری از آثار او با موضوع زنان است که در میانه آن‏ها تلاش دارد به زنان هویت تاریخی ببخشد. به نظر اتحادیه اگرچه زنان از روند مطالعات تاریخی حذف شده‏‌اند اما آنان در تاریخ تلاش‌‏های وسیعی هم برای دیده شدن نکرده‌‏اند. تاریخ آنان در خفا شکل گرفته و بر روندهای کلان تأثیر گذاشته است و این آغاز روندی است که در آن تاریخ اندرونی و حرمسرا مهم تلقی می‏‌شود🗞

🔖 3000 کلمه
⏰زمان مطالعه: 15 دقیقه

📮 ادامه مطلب با خرید سیاست‌نامه 29 از طریق لینک گروه مطبوعاتی هم‌میهن

@goftemaann🦉

اوضاع مراکز آرشیوی ایران همچنان بر همین منوال است که استاد موحد شصت سال پیش وصف کرده‌اند. دریغ از اندکی تغییر و بهبودی!!!

اشاراتی دربارۀ محدودیت‌های پژوهش بایگانیک در ایران

دکتر حسن حضرتی با نقل خاطره‎ای از استاد محمدعلی موحد به شرایط نامطلوب حاکم بر اغلب بایگانی‌های اسنادی کشور اشارۀ انتقادی کوتاه کرده‌اند (اینجا). نگارنده در اینجا با اتکا به تجربۀ خصوصی خویش چند نکتۀ دیگر را به فرستۀ تلگرامی ایشان می‎افزاید.

رفتار بسیاری از متولیان بایگانی‎های عمومی در قبال اسناد و شواهد مکتوب و غیر مکتوب ذخیره‎شده در مراکز تحت مدیریت‌شان همچون واکنش ماری حلقه‎زده بر گرد دفینه‎ای است. شمار قابل توجهی از مدیران و کارکنان این مؤسسات به دارایی‎های بایگانیک خود نه به چشم منابع پژوهشی ملی، که بایستی در اختیار محققان و عموم شهروندان قرار گیرد، بلکه به چشم دارایی خاص آن مؤسسه می‎نگرند؛ در واقع، نگاه آنها نه پژوهشی و دانشگاهی بلکه غالباً عتیقه‎شناسانه است. بدتر از آن، حتی بسیاری از کارکنان و مدیران این مراکز، با نگاهی انحصارطلبانه، منابع تحت اختیار خویش را تیول سازمانی و اقطاع بالاستغلال خود دانسته و اولویت پژوهش با استفاده از این امکانات اسنادی و بایگانیک را برای کارمندان و محققان در استخدام رسمی خود قائل‎اند، و تا سرحد امکان با وضع قوانین سخت‎گیرانۀ اداری و مانع‎تراشی‎های متعدد دسترسی محققان را به اسناد و شواهد مکتوب و غیر مکتوب دشوار می‎سازند. مشکل ولی فقط به قوانین آیین‌نامه‎ای وضع‎شده از بالا ختم نمی‎شود؛ بسیاری از موانع موجود بر سر راه مراجعان به این مراکزریشه در سلایق و تمایلات شخصی کارکنان‎شان دارد، چنانکه برخی از متولیان آنها، که دستی بر آتش پژوهش هم دارند، گاه شروط غیر قابل درکی برای محققان بیرونی وضع می‎کنند؛ فی‎المثل با پژوهشگران شرط می‎کنند که تا پیش از انتشار پژوهش فلان مدیر یا محقق سازمان، که با استفاده از اسناد مورد علاقه و نیاز مراجعه‎کننده تهیه‎شده‎اند، اثر خویش را منتشر نکنند یا حتی از آن اسناد بهره نگیرند. یا شرط می‌کنند که ناشر اثر مورد نظر سهم قابل توجهی از نسخه‌های چاپی آن پژوهش را تقدیم سازمان مورد نظر کند!
نکتۀ دیگر اینکه، گذشته از وضعیت فاجعه‎بار نگهداری و مدیریت اسناد و منابع در برخی از این مراکز، همان مدارک موجود و دسته‎بندی شده نیز به درستی در اختیار پژوهشگران قرار نمی‎گیرد. گرچه نسخۀ تصویری بسیاری از این منابع برای محققان کافی است، اما آنجا که پای بررسی‎های شکلی در میان است مشاهدۀ دست دوم از طریق تصاویر اسکن‎شده کفایت نمی‎کند.
ظرفیت منابع مکتوب چاپی و رسمی برای پژوهش در تاریخ معاصر (و البته پیش از آن) محدود است. توسعه و غنی‎سازی پژوهش تاریخی در این حوزه نیازمند بایگانی‎های مدون و باز با دسترسی هر چه راحت‎تر برای محققان است که با صرف کمترین هزینه و وقت بتوانند بیشترین بهرۀ پژوهشی را از شواهد نوشتاری و مادی ببرند، لیکن رفتار صاحبان این مؤسسات بیش از هر چیز باعث دلسردی و یا کشتن ذوق تحقیق در مراجعان پژوهشگر و ابترماندن بسیاری از طرح‎های پژوهشی می‎شود. دسترسی به این بایگانی‎ها در بسیاری از موارد تنها با همان رویۀ معمول آشنابازی و توصیه از مراجع «بالا»تر امکان‎پذیر است و یک محقق خرده‎پای بدون نفوذ به سختی بتواند از این منابع ملی بهره گیرد. در یک کلام، بسیاری از بایگانی‎های ملی و دولتی در کشور بیشتر شبیه به یک اداره هستند تا یک مرکز پژوهشی و از همان رویه‎ها و قواعد دست‎وپاگیر و کارمندسالار دیگر سازمان‎های دولتی تبعیت می‎کنند.
با این همه، نگارنده در برخی از این ادارات با متخصصان و متولیان دلسوز و متعهدی نیز مواجه شده است که مدیون یاری‎های بی‎دریغ آنهاست و بث‎الشکوای فوق شامل حال آنها نمی‎شود.

#یادداشت_روز

🔸سعید مدنی؛ پژوهشگر مرجعی که نباید دربند باشد

سیدحسین سراج‌زاده

دکتر سعید مدنی یکی از پژوهشگران جدی و پرکار درباره مسائل اجتماعی ایران است که آثار علمی او (مقاله و کتاب) در زمره کارهای مرجع برای دانشگاهیان، اهل اندیشه، و کارشناسان و مدیران کشور بوده است. متاسفانه به خاطر محدودیت‌های مغایر با معیارهای آکادمیک در نظام دانشگاهی ایران، او هیچ‌گاه نتوانست به عنوان یک عضو هیات علمی مشغول شود، با آنکه از شایستگی علمی و اخلاق حرفه‌ای بالایی برخوردار بود و برخی از آثار پژوهشی او منحصربفرد و برای اهل علم و پژوهش مرجع هستند.


ادامه این یادداشت را روی وب سایت انجمن جامعه شناسی ایران بخوانید.

@iran_sociology
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران
با حمایت انجمن جامعه شناسی از فرهنگ و فرهیختگی حمایت کنید

‍ ✅ تاریخ مردم، با مروری بر کتاب مسائل فرهنگی در تاریخ شفاهی

✍ پیمانه صالحی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ شفاهی، کارشناس‌ارشد زبان و ادبیات فارسی، ۱۵ فروردین ۱۴۰۳

کتاب «آنها درک می‌کنند: مسائل فرهنگی در تاریخ شفاهی»، تألیف ویلیام اِشنایدر، انسان‌شناس و مورخ تاریخ کارگری، سال ۲۰۰۴ از سوی انتشارات دانشگاه ایالتی یوتا منتشر شد. مؤلف با سفر به آفریقای جنوبی و آلاسکا، با بومیان سیاه‌پوست و سرخ‌پوست مصاحبه کرده است. این کتاب مستندسازی، بازنمایی، حفظ و تفسیر روایت‌های مردم را دربرمی‌گیرد.

اِشنایدر در رویکرد تاریخ از پائین، مقیاس‌های تاریخ را کوچک کرده تا بتواند به تک‌تک افراد و اتفاقات توجه کند. او علاوه‌بر تحلیل روابط اجتماعی و فعالیت‌های روزمرهٔ مردم، به تبیین افکار، باورها و رفتار آنان می‌پردازد. موشکافی روابط خانوادگی و روابط اجتماعیِ بیرون از خانواده نشان داد که مردم عادی عاملیت داشتند و چه‌بسا در تصمیمات، تغییرات و انتصابات ایفای نقش می‌کردند. آنها تحولات تاریخی را مشاهده کرده بودند و به تعبیری همزمان،‌ هم سازنده و هم محصول تاریخ بودند. 

نویسنده بر روی حوادث به ظاهر بی‌اهمیت و بی‌نام‌و‌نشان تمرکز کرده تا بتواند لایه‌های پنهان جوامع را کشف کند. شنیدن جزئیات وقایع از زبان مصاحبه‌شوندگان کمک کرد تا علل بروز حوادث را دریابد. او مصاحبه‌ها را با بهره‌مندی از منابع مرتبط با زندگی خانواده‌ها، موقعیت‌ها و مناسبات زنان و مردان و نیز با کاوش در فرهنگ‌های مختلف تفسیر کرده است. اِشنایدر بر این باور است که تاریخ شفاهی یکی از روش‌های کارآمد در جهت درک فرهنگ‌های مختلف و رمزگشایی از مسائل مرتبط با آن است. او در جریان مصاحبه در زندگی مردم سهیم می‌شود؛ مردمی که قهرمانان واقعی تاریخ هستند. در ضمن در مصاحبه با این سوژه‌های بی‌صدا، روایت‌های شخصی آنان را به اشتراک می‌گذارد و با سازوکارهای علمی به تجارب جمعی تبدیل می‌کند. این عقلانیتِ جمعی برآمده از داستان‌های راویان، نقش تجربه در شکل‌گیری هویت اجتماع را آشکار می‌سازد. همچنین بر این نکته تأکید دارد که لازم است داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها در قالب گفتمان و اصطلاحات مصاحبه‌شوندگان توصیف و تحلیل شوند تا نتیجۀ حاصل متأثر از گفتمان مدرن و به عبارتی تحمیل الگوی حال بر گذشته نباشد.

مطالعۀ این کتاب بارقه‌های روشنی در مسیر ثبت‌وضبط مسائل فرهنگی ملل مختلف از روزنهٔ مصاحبه‌های تاریخ شفاهی می‌گشاید.

💠 خون است دلم برای ایران
جان و تن من فدای ایران

شعر از زنده‌یاد دکتر #منوچهر_ستوده
محقق، مورخ و ایران‌شناس سرشناس
۲۸ تیرماه ۱۲۹۲ - ۲۰ فروردین ۱۳۹۵

از ایشان حدود ۶۰ کتاب و نزدیک ۳۰۰ مقاله بر جای مانده که مأخذی‌ست برای پژوهشگران #ایران‌شناسی در تمام دنیا.

استاد ستوده در مقدمهٔ مجموعۀ ده جلدی «از آستارا تا اِستارآباد» که حاصل سفرهای تحقیقاتی و پررنج برای شناسایی جغرافیای روستا‌ها، رود‌ها، جای‌ها، نام‌ها و اصطلاحات، گذر‌ها و گریوه‌ها، تاریخ شفاهی، گوسفند‌سراها، آداب، رسوم و فرهنگِ پهنهٔ وسیع آستارا تا استار‌آباد گرگان است، نوشته: «از آستارا تا خلیج حسینقلی در استارباد بیست‌و‌اندی سال طول کشید و تمام کوه و دشت این منطقه را بررسی کردم. البته آن وقت‌ها ماشینی نبود، پیاده یا با قاطر از محلی به محل دیگر می‌رفتم با دو دوربین عکاسی و سایر وسایل به کول.»

🎥 بخش‌هایی از #مستند «خون است دلم برای ایران» ساختهٔ سیدجواد میرهاشمی درباره استاد ستوده به همراه صحبت‌های استاد #محمدرضا_شفیعی_کدکنی درباره ایشان

یادداشت کوتاه میلاد عظیمی درباره بخشی از فیلم

#ایران‌دوستی #هنرایرانی #ایران_فرهنگی
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

تأملی درباره‌ی روان‌شناسی تاریخی مردم ایران

🔊فایل صوتی

سخنرانی دکتر نعمت الله فاضلی در نشست

🔻شب مردم نامه

🔹 21 آذر 1402، موسسه مطالعات دین و اقتصاد

🔹حجم فایل:4.60MB، زمان: 20 دقیقه

✅ ابداع مفهوم مردم نامه برای بررسی تاریخ فرهنگی مردم بسیار اهمیت دارد.

✅ تاریخ فرهنگی یا تاریخ مردم در برابر رویکرد کلاسیک تاریخنگاری شکل گرفت که به تجربه زیسته متکثر انسان ها زبان می بخشد.

🔻این رویکرد ماهیتا انتقادی است، بر امکان های مردم تاکید دارد و به عاملیت انسان ها توجه عمیق و دموکراتیک دارد.

✅ هدف از انتشار مردم نامه معنا بخشیدن به انسان ایرانی و دموکراتیک کردن جامعه ایرانی است.

.
🆔 @sokhanranihaa
🆔 @
🆑کانال سخنرانی ها
🌹