کن معني یا اللە ، فلا ٲحد یعلم ما ٲمُر بە غیرك
لەگەڵم بە خودایە، جگە لەتو کەس نازانێت بە چی تێپەڕ ئەبم
لەگەڵم بە خودایە، جگە لەتو کەس نازانێت بە چی تێپەڕ ئەبم
ألحَمدُ للهِ الّذي أحْيانا بَعْدَ ما أماتَنا وَإليهِ النُّشوُ
واته: سوپاس بۆ ئهو خوایهى كه ژیاندینییهوه دواى ئهوهى كه مراندینى(مهبهست به مراندنێكى مهجازییه كه خهوتنه) وه زیندوبونهوهش ههر بۆ لاى ئهوه.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
((لا إلهَ إلاّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ. لهُ المُلكُ ولَهُ الحَمْدُ وهوَ عَلَى كُلِّ شيءٍ قَدير. سُبحان اللهِ والـحَمدُ للهِ وَلا إلهَ إلاّ اللهَ, وَالله أكبرُ. وَلا حَولَ وَلا قُوةَ إلاّ باللهِ العَليِّ العَظِيم)).
واته: هیچ پهرستراوێك نییه بهههق جگه له(الله). تهنهایهو بێهاوهڵه. موڵكو ستایش و سوپاس ههر بۆ ئهوهو بهسهر ههموو شتێكدا بهتوانایه. پاكى ههربۆ خوایهو سوپاس بۆ خواو هیچ پهرستراوێك نییه بهههق جگه له(الله) وهخوا گهورهیهو هیچ گۆڕان و هێزێك نییه مهگهر بهخواى بهرزى مهزنهوه. ـ پاشان بپاڕێتهوهو بڵێ (ربِّ اغفِرلی) پهوهردگار لێم خۆش ببه.خوا لێی خۆش دهبێت.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ألحَمْدُ للهِ الّذي عافانِي في جَسَدِي وَرَدَّ عَلَيَّ روُحي وَأذِنَ لي بذِكرهِ.
واته: سوپاس بۆ ئهو خوایهى كه لهش ساغى كردم و ڕۆحى بۆ گهڕاندمهوه بوارى دام زیكرو یادى بكهم.
واته: سوپاس بۆ ئهو خوایهى كه ژیاندینییهوه دواى ئهوهى كه مراندینى(مهبهست به مراندنێكى مهجازییه كه خهوتنه) وه زیندوبونهوهش ههر بۆ لاى ئهوه.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
((لا إلهَ إلاّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ. لهُ المُلكُ ولَهُ الحَمْدُ وهوَ عَلَى كُلِّ شيءٍ قَدير. سُبحان اللهِ والـحَمدُ للهِ وَلا إلهَ إلاّ اللهَ, وَالله أكبرُ. وَلا حَولَ وَلا قُوةَ إلاّ باللهِ العَليِّ العَظِيم)).
واته: هیچ پهرستراوێك نییه بهههق جگه له(الله). تهنهایهو بێهاوهڵه. موڵكو ستایش و سوپاس ههر بۆ ئهوهو بهسهر ههموو شتێكدا بهتوانایه. پاكى ههربۆ خوایهو سوپاس بۆ خواو هیچ پهرستراوێك نییه بهههق جگه له(الله) وهخوا گهورهیهو هیچ گۆڕان و هێزێك نییه مهگهر بهخواى بهرزى مهزنهوه. ـ پاشان بپاڕێتهوهو بڵێ (ربِّ اغفِرلی) پهوهردگار لێم خۆش ببه.خوا لێی خۆش دهبێت.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ألحَمْدُ للهِ الّذي عافانِي في جَسَدِي وَرَدَّ عَلَيَّ روُحي وَأذِنَ لي بذِكرهِ.
واته: سوپاس بۆ ئهو خوایهى كه لهش ساغى كردم و ڕۆحى بۆ گهڕاندمهوه بوارى دام زیكرو یادى بكهم.
تەقوا چیە ؟
قال الله تعالى: (وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَخْشَ اللَّهَ وَيَتَّقْهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ)
هەکەسێک گوێڕایەڵی الله ورەسولەکەی بکات صلی الله علیە وسلم و لەالله بترسێ وخۆی لەتاوان بپارێزێت ئائەوانە براوەن لەدونیا وقیامەتدا
وقال تعالی (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ)
ئەی ئەوانەی باوەڕتان هێناوە بەباشترین شێوە تەقوای الله بکەن و نەمرن ئیلا بەموسڵمانێەتی نەبێت
ئیمام ـی ابن القيم -رحمه الله- لەپلەکانی تەقوا دەفەرموێ : (التقوى ثلاثُ مَرَاتب: حِمْيَةُ القلب والجوارح عَنِ الآثام والمحرمات، ثمّ الحمية عن المكروهات، ثمّ الحمية عن الفُضُول وما لا يعني)الفوائد ٤٤
تەقوا سێ پلەیە یەکەم پاراستنی دڵ ولاشە لەتاوان وحەرامکراوەکان پاشــان پاراستنی لەمەکروهــات پاشان پاراستنی لەوشتانەی کەبێ کەڵکە وسود بەخش نین .
پرسیار لە أبي بن كعب -رضي الله عنه- کرا لەبارەی تەقواوە فەرمووی
(أما سلكت طريقاً ذا شوكٍ، قيل: بلى، قال: فما عملت، قيل: شمرّت واجتهدت، قال: فذلك التقوى)روى البيهقي ((الزهد الكبير))
ئایا ڕێگایەکی پڕ لەدڕکت گرتۆتە بەر ؟ پێی وترا بەڵێ
فەرمووی لەوڕێگایەداچی دەکەی ؟
وترا هەموو هەوڵێک ئەیەین بۆئەوەی دڕک نەچێت پێماندا
فەرمووی ئەوە تەقوایە.
واتە خۆپاراستن لەتاوان بۆئەوەی توشی هیچ تاوانێ نەبیت
طلق بن حبيب فەرموویەتی
(أن تعمل بطاعة الله على نورٍ من الله ترجو ثواب الله، وأن تترك معصية الله على نورٍ من الله تخاف عقاب الله).كتاب الزهد لعبد الله بن المبارك (ص ٤٧٣)،
تەقوا بریتیە لەوەی کاربکەی بەگوێڕایەڵی الله لەسەر ڕوناکی الله کەقورئان وسونەتە وەچاوەڕێی پاداشتی الله بیت وە واز لەسەرپێچیکردنی الله بهێنێت لەسەر ڕوناکی الله وە ترسی سزای الله ـت هەبێت .
ئیمام قوڕطبی رحمە الله ـدەفەرموێت (مَن كَثُرَ مِنَ الله حَيَاؤُه، انْقَبَضَتْ نَفْسُهُ عَن مُجَاهَرَتِهِ بِالعِصْيَانِ)
هەرکەسێ زۆر شەرم لە الله بکات نەفسی خۆی دەگرێتەوە لەئەنجام دانی تاوان بەئاشکرا .
قال الله تعالى: (وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَخْشَ اللَّهَ وَيَتَّقْهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ)
هەکەسێک گوێڕایەڵی الله ورەسولەکەی بکات صلی الله علیە وسلم و لەالله بترسێ وخۆی لەتاوان بپارێزێت ئائەوانە براوەن لەدونیا وقیامەتدا
وقال تعالی (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ)
ئەی ئەوانەی باوەڕتان هێناوە بەباشترین شێوە تەقوای الله بکەن و نەمرن ئیلا بەموسڵمانێەتی نەبێت
ئیمام ـی ابن القيم -رحمه الله- لەپلەکانی تەقوا دەفەرموێ : (التقوى ثلاثُ مَرَاتب: حِمْيَةُ القلب والجوارح عَنِ الآثام والمحرمات، ثمّ الحمية عن المكروهات، ثمّ الحمية عن الفُضُول وما لا يعني)الفوائد ٤٤
تەقوا سێ پلەیە یەکەم پاراستنی دڵ ولاشە لەتاوان وحەرامکراوەکان پاشــان پاراستنی لەمەکروهــات پاشان پاراستنی لەوشتانەی کەبێ کەڵکە وسود بەخش نین .
پرسیار لە أبي بن كعب -رضي الله عنه- کرا لەبارەی تەقواوە فەرمووی
(أما سلكت طريقاً ذا شوكٍ، قيل: بلى، قال: فما عملت، قيل: شمرّت واجتهدت، قال: فذلك التقوى)روى البيهقي ((الزهد الكبير))
ئایا ڕێگایەکی پڕ لەدڕکت گرتۆتە بەر ؟ پێی وترا بەڵێ
فەرمووی لەوڕێگایەداچی دەکەی ؟
وترا هەموو هەوڵێک ئەیەین بۆئەوەی دڕک نەچێت پێماندا
فەرمووی ئەوە تەقوایە.
واتە خۆپاراستن لەتاوان بۆئەوەی توشی هیچ تاوانێ نەبیت
طلق بن حبيب فەرموویەتی
(أن تعمل بطاعة الله على نورٍ من الله ترجو ثواب الله، وأن تترك معصية الله على نورٍ من الله تخاف عقاب الله).كتاب الزهد لعبد الله بن المبارك (ص ٤٧٣)،
تەقوا بریتیە لەوەی کاربکەی بەگوێڕایەڵی الله لەسەر ڕوناکی الله کەقورئان وسونەتە وەچاوەڕێی پاداشتی الله بیت وە واز لەسەرپێچیکردنی الله بهێنێت لەسەر ڕوناکی الله وە ترسی سزای الله ـت هەبێت .
ئیمام قوڕطبی رحمە الله ـدەفەرموێت (مَن كَثُرَ مِنَ الله حَيَاؤُه، انْقَبَضَتْ نَفْسُهُ عَن مُجَاهَرَتِهِ بِالعِصْيَانِ)
هەرکەسێ زۆر شەرم لە الله بکات نەفسی خۆی دەگرێتەوە لەئەنجام دانی تاوان بەئاشکرا .
پیاوێکـ دەڵێت لەیەکی٘ـکـ لەنەخۆشخانەکان کارم دەکرد خەریکـ بوو کاتی دەوام تەواو دەبـوو بەڕی٘وبەرەکەم ووتی بڕۆ دەرەوە ئی٘ستا کابرایەکی ملوی٘نەر دی٘ـت بۆلامان، زۆر دەول٘ەمەنده بەجوانی پی٘ـشوازی لی٘ـبکه.....
بۆیە منیش چوومە دەرەوە ...
سەیری سەیارە کۆنەکەی خۆم دەکرد بەزەیم بەخۆما هاتەوە کەچەن فەقیرم لەناکاوا سەیارەیەکی گران بەهام بینیو سەیری سەیارەکەی خۆمم کرد سەیری ئەوەی ئەمیشم کرد سەیری خۆمم کرد سەیری ئەوم کرد بەزەیم بەداماوی خۆما ئەهاتەوە چەند داماوم....
کەدابەزی کردیانە سەر عارەبانەیەکـ بینیم قاچی ڕاستی تائەژنۆ بڕاوەتەوە پرسیم بـۆ ئەوەی ئازارت هەیە لەوقاچەدا هاتوویـت بۆ لای دکــتۆر ؟
+ نا والله بەچاوی٘کی پڕ گریان و دەنگی٘کی پڕ خەمەوە هاتووم دکتۆر مۆعیدی عەمەلیاتم بۆ دابنی٘ـت ئازاری ئەم قاچەی ترم شی٘ـتی کردووم ئەویشم بۆ دەبڕنەوه...!!
ئینجا من چاوەکانم پڕ فرمی٘ـسکـ بوو لەبەر حال٘ـی ئەو نا
بەل٘کو لەبەرئەوەی چەن سپل٘ەین و ئەو هەموو نیعمەتانەی خودا پی٘یبەخشیوون بیرمان دەچی٘ـت
هەستم بەبونی قاچەکانم و تەندرووستی باشم کرد
زانیم کەهەموو پارەی ئەم دنیا دی٘نی٘ـت بۆم
هەمیشه سوپاسی خودابکه لەسەر نیعمەتەکانی
بۆیە منیش چوومە دەرەوە ...
سەیری سەیارە کۆنەکەی خۆم دەکرد بەزەیم بەخۆما هاتەوە کەچەن فەقیرم لەناکاوا سەیارەیەکی گران بەهام بینیو سەیری سەیارەکەی خۆمم کرد سەیری ئەوەی ئەمیشم کرد سەیری خۆمم کرد سەیری ئەوم کرد بەزەیم بەداماوی خۆما ئەهاتەوە چەند داماوم....
کەدابەزی کردیانە سەر عارەبانەیەکـ بینیم قاچی ڕاستی تائەژنۆ بڕاوەتەوە پرسیم بـۆ ئەوەی ئازارت هەیە لەوقاچەدا هاتوویـت بۆ لای دکــتۆر ؟
+ نا والله بەچاوی٘کی پڕ گریان و دەنگی٘کی پڕ خەمەوە هاتووم دکتۆر مۆعیدی عەمەلیاتم بۆ دابنی٘ـت ئازاری ئەم قاچەی ترم شی٘ـتی کردووم ئەویشم بۆ دەبڕنەوه...!!
ئینجا من چاوەکانم پڕ فرمی٘ـسکـ بوو لەبەر حال٘ـی ئەو نا
بەل٘کو لەبەرئەوەی چەن سپل٘ەین و ئەو هەموو نیعمەتانەی خودا پی٘یبەخشیوون بیرمان دەچی٘ـت
هەستم بەبونی قاچەکانم و تەندرووستی باشم کرد
زانیم کەهەموو پارەی ئەم دنیا دی٘نی٘ـت بۆم
هەمیشه سوپاسی خودابکه لەسەر نیعمەتەکانی
🔹 رسول اللّٰه صلی اللّٰه علیە و سلم دەفەرموێ:
بە ڕاستی ئیسلام بە نامۆیی دەستی پێکرد و دووبارە نامۆ دەبێتەوە، جا خۆشبەختی بۆ نامۆکان.
وترا: یا رسول اللّٰه صلی اللّٰه علیە و سلم ئەوانە کێن؟
فەرمووی: ئەوانەن کە چاکەکاری دەکەن لە کاتێکدا خەڵکی توشی خراپەکاری بوون.
📚 کتاب الغرباء: رقم ١
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
🔻ابو الکعب الأزدي وتی: گوێم لە حسن بوو دەیفەرموو:
ئیماندار لە دونیا وەکو نامۆیەکە، ناترسێ لە لاوازبوونی، وە کێبڕکێش ناکات بۆ بەدەستھێنانی ڕێز و شکۆی، ئەو بارودۆخێکی ھەیە و خەڵکیش بارودۆخێکی دیکە.
📚 کتاب الغرباء: رقم ٧
بە ڕاستی ئیسلام بە نامۆیی دەستی پێکرد و دووبارە نامۆ دەبێتەوە، جا خۆشبەختی بۆ نامۆکان.
وترا: یا رسول اللّٰه صلی اللّٰه علیە و سلم ئەوانە کێن؟
فەرمووی: ئەوانەن کە چاکەکاری دەکەن لە کاتێکدا خەڵکی توشی خراپەکاری بوون.
📚 کتاب الغرباء: رقم ١
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
🔻ابو الکعب الأزدي وتی: گوێم لە حسن بوو دەیفەرموو:
ئیماندار لە دونیا وەکو نامۆیەکە، ناترسێ لە لاوازبوونی، وە کێبڕکێش ناکات بۆ بەدەستھێنانی ڕێز و شکۆی، ئەو بارودۆخێکی ھەیە و خەڵکیش بارودۆخێکی دیکە.
📚 کتاب الغرباء: رقم ٧
چاكترین كار كامهیه؟
١٦ـ عَنْ أَبِي ذَرّ (رضي الله عنه) قَالَ: قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ: أَيُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: (الْإِيمَانُ بِاللَّهِ وَالْجِهَادُ فِي سَبِيلِهِ). قَالَ: قُلْتُ: أَيُّ الرِّقَابِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: (أَنْفَسُهَا عِنْدَ أَهْلِهَا وَأَكْثَرُهَا ثَمَنًا). قَالَ: قُلْتُ: فَإِنْ لَمْ أَفْعَلْ؟ قَالَ: (تُعِينُ صَانِعًا أَوْ تَصْنَعُ لِأَخْرَقَ). قَالَ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَرَأَيْتَ إِنْ ضَعُفْتُ عَنْ بَعْضِ الْعَمَلِ؟ قَالَ: (تَكُفُّ شَرَّكَ عَنِ النَّاسِ، فَإِنَّهَا صَدَقَةٌ مِنْكَ عَلَى نَفْسِكَ). [بخاري العتقأي الرقاب افضل ٢٣٨٢]
واتە:(ابی ذر)(خوای لێ ڕازی بێت) دهڵێ: وتم: ئهی پێغهمبهری خوا(صلی الله عليه وسلم) : چاكترین كار كامهیه؟ فهرمووی: (باوهڕ بهخواو جیهاد لهپێناویدا) دهڵێ: وتم: چاكترین ئازادكردن كامهیه [ئازادكردنی كۆیله] فهرمووی: (گرانترینیان و به بههاترینیان لای خاوهنهكهیان) دهڵێ: وتم: ئهگهر نهمكرد؟ فهرمووی: (یارمهتی پیشهكارێك بدهیت یا یارمهتی كهسێك بدهیت پیشه باش نازانێ یا هیچ پیشهیهكی نییه). دهڵێ: وتم: ئهی پێغهمبهری خوا پێت چۆنه ئهگهر بێ توانابووم لهههندێ كار؟ فهرمووی: (شهڕو خراپهت لهخهڵكی لابده، ئهوهش خێرێكه لهتۆوه بۆ خۆت)
١٦ـ عَنْ أَبِي ذَرّ (رضي الله عنه) قَالَ: قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ: أَيُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: (الْإِيمَانُ بِاللَّهِ وَالْجِهَادُ فِي سَبِيلِهِ). قَالَ: قُلْتُ: أَيُّ الرِّقَابِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: (أَنْفَسُهَا عِنْدَ أَهْلِهَا وَأَكْثَرُهَا ثَمَنًا). قَالَ: قُلْتُ: فَإِنْ لَمْ أَفْعَلْ؟ قَالَ: (تُعِينُ صَانِعًا أَوْ تَصْنَعُ لِأَخْرَقَ). قَالَ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَرَأَيْتَ إِنْ ضَعُفْتُ عَنْ بَعْضِ الْعَمَلِ؟ قَالَ: (تَكُفُّ شَرَّكَ عَنِ النَّاسِ، فَإِنَّهَا صَدَقَةٌ مِنْكَ عَلَى نَفْسِكَ). [بخاري العتقأي الرقاب افضل ٢٣٨٢]
واتە:(ابی ذر)(خوای لێ ڕازی بێت) دهڵێ: وتم: ئهی پێغهمبهری خوا(صلی الله عليه وسلم) : چاكترین كار كامهیه؟ فهرمووی: (باوهڕ بهخواو جیهاد لهپێناویدا) دهڵێ: وتم: چاكترین ئازادكردن كامهیه [ئازادكردنی كۆیله] فهرمووی: (گرانترینیان و به بههاترینیان لای خاوهنهكهیان) دهڵێ: وتم: ئهگهر نهمكرد؟ فهرمووی: (یارمهتی پیشهكارێك بدهیت یا یارمهتی كهسێك بدهیت پیشه باش نازانێ یا هیچ پیشهیهكی نییه). دهڵێ: وتم: ئهی پێغهمبهری خوا پێت چۆنه ئهگهر بێ توانابووم لهههندێ كار؟ فهرمووی: (شهڕو خراپهت لهخهڵكی لابده، ئهوهش خێرێكه لهتۆوه بۆ خۆت)
وهب ابن منبه ـ رَحِمَهُ اللّٰهُ تَعَالَىٰ ـ
دەڵێت :
" نموونەی ئەو ڪەسەی ڪە بەبێ ئەوەی ڪرداری چاڪە بڪات دوعا دەڪات ، وەڪ نموونەی ڪەسێڪە ڪە تیر دەھاوێژێت بە ڪەوانێڪ ڪە پەتەڪەی پێوە نییە ".
◆الزهد لإبن المبارك ( ٣٢٢ ) ، وأبو نعيم في الحلية ( ٥٣/٤ ) 📘
دەڵێت :
" نموونەی ئەو ڪەسەی ڪە بەبێ ئەوەی ڪرداری چاڪە بڪات دوعا دەڪات ، وەڪ نموونەی ڪەسێڪە ڪە تیر دەھاوێژێت بە ڪەوانێڪ ڪە پەتەڪەی پێوە نییە ".
◆الزهد لإبن المبارك ( ٣٢٢ ) ، وأبو نعيم في الحلية ( ٥٣/٤ ) 📘
گهورهیی جومعه
٣٩٥ـ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ (رضي الله عنه): أَنَّ النَّبِيَّ (صلی الله عليه وسلم) قَالَ: (خَيْرُ يَوْمٍ طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ يَوْمُ الْجُمُعَةِ، فِيهِ خُلِقَ آدَمُ، وَفِيهِ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ، وَفِيهِ أُخْرِجَ مِنْهَا، وَلَا تَقُومُ السَّاعَةُ إِلَّا فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ).
(ابوهریره)(صلی الله عليه وسلم) دهڵێ: پیغهمبهر(صلی الله عليه وسلم) فهرموویهتی: (چاكترین ڕۆژێ كه خۆری تێدا ههڵهاتبێت ڕۆژی جومعهیه لهوڕۆژهدا ئادهم دروست كراوه، لهوڕۆژهدا خراوهته بهههشتهوه، لهوڕۆژهشدا لهبهههشت دهركرا، ڕۆژی قیامهتیش نایهت لهڕۆژی جومعهدا نهبێ).
٣٩٥ـ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ (رضي الله عنه): أَنَّ النَّبِيَّ (صلی الله عليه وسلم) قَالَ: (خَيْرُ يَوْمٍ طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ يَوْمُ الْجُمُعَةِ، فِيهِ خُلِقَ آدَمُ، وَفِيهِ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ، وَفِيهِ أُخْرِجَ مِنْهَا، وَلَا تَقُومُ السَّاعَةُ إِلَّا فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ).
(ابوهریره)(صلی الله عليه وسلم) دهڵێ: پیغهمبهر(صلی الله عليه وسلم) فهرموویهتی: (چاكترین ڕۆژێ كه خۆری تێدا ههڵهاتبێت ڕۆژی جومعهیه لهوڕۆژهدا ئادهم دروست كراوه، لهوڕۆژهدا خراوهته بهههشتهوه، لهوڕۆژهشدا لهبهههشت دهركرا، ڕۆژی قیامهتیش نایهت لهڕۆژی جومعهدا نهبێ).