Telegram Web Link
دانشنامه شاهی
محمد امین استرآبادی (م۱۰۳۶ق)

مقدمه، تحقیق و تعلیق:
پرفسور رولا جردی | استاد دانشگاه مک گیل کانادا
رضا مختاری خویی


مشخصات کتاب:
جلد سخت، رقعی، ۴۴۰ص
مقدمه‌ای حدود ۱۵۰ص درباره حیات علمی استرآبادی، و بررسی آثار و اندیشه او.

دانشنامه شاهی که جزء آخرین نوشته‌های استرآبادی است، تقریبا یکدوره بحث اصول دین از توحید تا معاد است.
وی در این کتاب ضمن انتقاد بر اصولی‌ها و متکلمین به طرح دیدگاه‌های اعتقادی خود پرداخته است؛ استرآبادی به دفعات تأکید می‌کند این مباحث و مشکلاتی که بدست او حل شده عنایات و الهامات غیبی به وی بوده است.
دانشنامه شاهی تقریبا مفصل‌ترین وجامع‌ترین نوشتار اعتقادی (فلسفی_کلامی) استرآبادی است، اهمیت کتاب با توجه به تألیف آن به عنوان یکی از آخرین نوشته‌های استرآبادی دو چندان می‌شود.
وی در مقدمه کتاب می‌گوید:‌ «این رساله در طریقه خاصه به منزله کتاب اربعین فخر رازی است در طریقه عامه مرتب بر چهل فائده شد».

بجاست از پرفسور هارتمن، رئیس دپارتمان مطالعات اسلامی مک‌گیل به دلیل حمایت‌هایشان تشکر ویژه نماییم. همچنین تشکر صمیمانه از پروفسور جردی، رئیس پیشین این دپارتمان.

@kalam_shia
دانشنامه شاهی محمد امین استرآبادی پیشتر توسط دو ناشر مختلف اقدام به اخذ شابک و فیپا شده بود، که ظاهرا هیچکدام به مرحله چاپ نرسیده بود؛ از یکی از این دو تصحیح، فایلی نیز منتشر شده بود _انتشارات حکمت و اندیشه_ که دارای اشکالاتی در خوانش و تصحیح نسخه بود، اما نظر به برخی ظواهر کتاب که بنظر می‌رسید هنوز به مرحله نهایی آماده‌سازی نرسیده بود ما نیز در متن کتاب چاپی خود صرفا به ارائه گزارش چند سطری درباره آن بسنده کرده‌ایم.

@kalam_shia
تبسم
گروه همخوانی افق
ای خورشید دل‌ها باز آی
ای دلبند مولا باز آی
ای فرزند عاشورا، و نبض زمان باز آی.....
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
آیا محمدامین استرآبادی یک مجتهد بود؟ ۱
فرازی از مقدمه #دانشنامه_شاهی

معرفی و فهرست کتاب:
https://www.tg-me.com/nosakh_shii/2084

اینستاگرام:
http://instagram.com/nosakh_shii

@nosakh_shii
جاذبه‌های اخباری‌گری
فرازی از مقدمه #دانشنامه_شاهی

معرفی و فهرست کتاب:
https://www.tg-me.com/nosakh_shii/2084

اینستاگرام:
http://instagram.com/nosakh_shii

@nosakh_shii
تفاوت اصلی بین اخباری و اصولی
فرازی از مقدمه #دانشنامه_شاهی

معرفی و فهرست کتاب:
https://www.tg-me.com/nosakh_shii/2084

اینستاگرام:
http://instagram.com/nosakh_shii

@nosakh_shii
ملاک حقیقی
فرازی از مقدمه #دانشنامه_شاهی

معرفی و فهرست کتاب:
https://www.tg-me.com/nosakh_shii/2084

اینستاگرام:
http://instagram.com/nosakh_shii

@nosakh_shii
تبعید؟!

ادعای تبعید ملاصدرا به کهک، هیچ اصل و اساسی ندارد. نه خود او چنین ادعایی کرده است و نه احدی در عصر صفویه و قاجار چنین چیزی بیان نموده است!
این ادعا توسط امثال علی اکبر ثبوت ساخته و پرداخته شد و توسط نادر ابراهیمی با کتاب "مردی در تبعید ابدی" ماندگار گشت.
هیچ گزاره تاریخی وجود ندارد که بیان کند ملاصدرا تبعید شده است، بلکه طبق آنچه خود وی در مقدمه اسفار ادعا می‌کند بدلیل عدم توجه اهل علم _فلاسفه زمان وی_ به مکتب او، تصمیم به سکونت در کهک می‌گیرد.

همچنین برخلاف سریال تلویزیونی "روشن‌تر از خاموشی" هیچ سندی وجود ندارد که بیان کند او مورد توجه اساتیدش، میرداماد و شیخ بهایی بوده باشد؛ در حالی‌که قرائن زیادی از توجه میرداماد به برخی از شاگردانش در دست هست.

نخستین توجه‌های مثبت به ملاصدرا در عصر قاجار توسط ملا علی نوری _استاد ملاهادی سبزواری_ بوده است. پیش از آن، آنچه بعنوان توجه اندکِ فلاسفه به وی بوده، همه در قالب انتقادات شدید و کوتاه بوده است.

به مرور، از متون خطی فلاسفه عصر صفویه برخوردها و انتقادات شدید فلاسفه نسبت به ملاصدرا را نشان خواهیم داد ان شاءالله.

۱۴۰۱/۱/۲۵
توضیح مرتبط:
www.tg-me.com/kalam_shia/416
از معدود افرادی که زیر بارِ ادعای تبعید ملاصدرا نرفته است، سید محمد خامنه‌ای _رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا_ است.
وی در کتاب "سیر حکمت در ایران و جهان"، ص۲۷۴، عزیمت ملاصدرا به کهک را "به میل و اختیار خود" عنوان می‌کند‌.
ایشان همچنین اذعان می‌دارد ملاصدرا بیش از اینکه مورد اذیت فقها باشد، توسط فلاسفه دیگر نقد و طرد شده است.
سید محمد خامنه‌ای، گفتگوی دین و فلسفه، (به کوشش محمد جواد صاحبی)، ص۲۱۹

@kalam_shia
دستخط ملاصدرا
صفحه اول استنساخ از رساله عرش التقدیس میرداماد
کتابخانه مجلس، نسخه شماره۲۲۹/۲

@nosakh_shii
@kalam_shia
الشواهد الربوبیه

مشهور است که الشواهد الربوبیه جزء آخرین تالیفات ملاصدراست؛ حتی عبدالرسول عبودیت در کتاب "درآمدی به نظام حکمت صدرایی" بیان می‌دارد این کتاب احتمالا بعد از اسفار، مبداء و معاد، و شرح هدایه نوشته شده است.

اما این درحالی است که دو نسخه به تاریخ ۱۰۰۳ق، و ۱۰۰۵ق از شواهد سراغ داریم. (بنگرید به فنخا، ج۲۱، ص۲۳۸)
و با توجه به نسخه شماره ۴۲۱/۱ مبداء و معاد، موجود در دانشگاه تهران که در انتهای آن به مهر و خط ملاصدرا تاریخ ۱۰۱۵ق ذکر شده، مشخص می‌شود ادعای آقای عبودیت به راحتی نقض خواهد شد.
نقض دیگر ارجاع به اسفار در همان کتاب مبداء و معاد است.
همچنین استنساخی از مجلدات ابتدایی اسفار به تاریخ ۱۰۱۱ق موجود می‌باشد. البته این احتمال که این کتب _اسفار و شواهد_ در طول زمان نوشته شده در هر دو کتاب وجود دارد، و استدلال ما صرفا این است که نمی‌توان ادعای تاخّر شواهد از کتب یاد شده را ثابت کرد.

نکته مهم دیگر:
چنانکه محمدتقی دانش‌پژوه گوش‌زد کرده است نسخه‌های موجود از الشواهد الربوبیه اثر واحدی را نشان نمی‌دهد و متفاوت‌ است.
به نظر می‌رسد ملاصدرا دو کتاب با نام مشابه تالیف کرده است:
الشواهد الربوبیه، شواهد الربوبیه
از معدود افرادی که به این نکته ظریف، و بصورت گذرا اشاره کرده است، سید محمد خامنه‌ای در کتاب سیر حکمت، ص۲۸۲ است.

متاسفانه تنها اطلاعات محدود ما درباره آثار و زندگی ملاصدرا، در حدِّ همان مختصری است که مربوط به تحقیقات محدود پنجاه سال پیش است، از آن پس هر چه توسط موسسات فلسفی انجام شده صرفا منحصر در تبلیغ شخصیت ملاصدرا با الفاظ مختلف بوده تا تحقیقات عالمانه و حداقل‌های پژوهشی و نسخه‌شناسانه!
#تاریخ_فلسفه_اسلامی
۱۴۰۱/۱/۲۶
@kalam_shia
تاریخ ولادت و وفات ملاصدرا

ملاصدرا | آشتیانی | طباطبایی | محمد خامنه‌ای

تا حدود ۵۰-۴۰ سال پیش تاریخ ولادت ملاصدرا مشخص نبود، و طبق آنچه برخی گفته‌اند اولین بار صاحب المیزان با توجه به عبارتی از کتب ملاصدرا تاریخ ولادت او را گوش‌زد کردند. البته سید جلال آشتیانی نیز فهم این تاریخ ولادت را به خود نسبت می‌دهد که آن را از حاشیه یک نسخه خطی اسفار دیده است.¹
آشتیانی عبارت را چنین ذکر می‌کند:
هذه الافاضه کان ضحوه یوم الجمعه سابع جمادی الاولی لعام سبع وثلاثین بعد الالف من الهجره النبویه، وقد مضی من عمر المولف ثمان وخمسون سنه، منه.
۱۰۳۷ - ۵۸ = ۹۷۹
پس تاریخ ولادت ملاصدرا مصادف با سال ۹۷۹ق می‌شود.
البته عبارت دیگری که می‌توان از آن تاریخ ولادت ملاصدرا را حدس زد، جمله‌ای از او در کتاب مبداء و معاد است:
«انی مدة عمری هذا و قد بلغ الی اربعین ما رایت احدا من المعرضین عن تعلم الحکمة الا و قد غلب علیه حب الدنیا و الریاسة...».
از آنجا که پیشتر اشاره شد که طبق نسخه‌ای از کتاب مبداء و معاد _به شماره نسخه ۴۲۱/۱ در کتابخانه دانشگاه تهران_ که با مهر و خط ملاصدرا در انتهای آن تاریخ ۱۰۱۵ق درج شده لذا می‌توان به عدد دیگری رسید:
۱۰۱۵ - ۴۰ = ۹۷۵
یعنی تاریخ ولادت وی ۹۷۵ق باشد نه ۹۷۹ق.
البته با توجه به اینکه جمله حاشیه اسفار، بصورت دقیق‌تر و ریزتر به اعداد اشاره کرده است به نظر می‌رسد که شاید باید آن را تاریخ دقیق‌تری بدانیم، و بعید نباشد که ملاصدرا در حدود ۳۶سالگی عبارت قد بلغ الی اربعین را برای خود بکار برده باشد. والله العالم

وفات
آنچه سالیان درازی درباره تاریخ وفات ملاصدرا معروف بود، سال ۱۰۵۰ق بوده است اما چنانکه در یادداشت یکی از نوادگان او _فرزند علم الهدی_ آمده است،² سال دقیق وفات ملاصدرا سال ۱۰۴۵ق است نه ۱۰۵۰. و محل دفن او نیز نجف است و نه بصره. (او در بصره از دنیا می‌رود و جنازه‌اش به نجف منتقل می‌شود).

از نخستین کسانی که به این یادداشت و تاریخ ۱۰۴۵ق اشاره کرده است، سید محمد خامنه‌ای در کتاب سیر حکمت در ایران و اروپا است.³

----------------------------------
۱. آشتیانی، شرح حال و آرای فلسفی ملاصدرا، (چاپ۱۳۶۰، نهضت زنان مسلمان)، ص۲
۲. عین عبارت ایشان چنین است:
توفی جدی صدر العرفاء المتألهین بدر الحکماء المتبحرین محمد بن ابراهیم بن یحیی الشیرازی، المدعو بصدرالدین ـ انار الله برهانه المبین ـ بالبصرة و هو یرید الحج و زیارة سید المرسلین صلی الله علیه و علی اهل بیته الطاهرین سنة ۱۰۴۵، و حمل و نقل نعشه الشریف الی نجف الاشرف، وسمعت من بعض اصحابه، ولعلی سمعت عن ابی قدس الله روحه، انه _طاب ثراه_ مدفون بالجانب الایسر من الصحن المنور عند المرقد الطیب الشریف علی مشرفه السلام.
https://www.tg-me.com/kalam_shia/420
۳. سید محمد خامنه‌ای، سیر حکمت در ایران و اروپا، (چاپ ۱۳۸۰، انتشارات بنیاد صدرا)، ص۲۷۶

۱۴۰۱/۱/۲۷
@kalam_shia

.
|بررسی‌های کلامی|
Photo
🔺
با تشکر و احترام خدمت استاد دکتر رضا پورجوادی،
شاید مطالب زیر در داوری صحیح‌تر درباره دانش فلسفی و کلامی استرآبادی مفید باشد:

استرآبادی در عمده مطالب، مخالفت خود را با متکلمین و فلاسفه اعلام می‌کند؛ بعد از این مخالفت و انکار، مطالب او سه قسم می‌شود:
یا یک حرف باطلی است، یا همان حرف فلاسفه است و یا همان حرف متکلمین را بعینه تکرار می‌کند!
او در اکثر مطالب اعتقادی، راه خود را از متکلمین و فلاسفه جدا اعلام می‌کند، و حتی بعضا می‌گوید اولین شخصی است که فلان مبحث و مشکل اعتقادی را حل کرده است.
در مجموع استرآبادی بی‌جهت به بقیه علما و متکلمین بد و بیراه می‌گوید و می‌خواهد دعوا درست کند، اما وقتی می‌خواهد مطلب ایجابی ارائه دهد، یا واقعا سخن عجیب و باطلی می‌گوید یا همان حرف عموم علما را که به آنها بد گفته بود تکرار می‌کند.
تازه بعد از بیان سخنان تکراری، و یا مثلا باطل، می‌گوید اینها الهامات غیبی و الهی به من است!

تذکر یک مطلب دیگر نیز ضروری می‌نماید:
استرآبادی در برخی موارد در نزاع بین متکلمین و فلاسفه جانب فلاسفه را می‌گیرد، مثلا در دفاع از تجرد روح، دفاع از باطل نبودن کلام ابن سینا درباره علم نداشتن خداوند به جزئیات، و... .
همچنین مثلا برهان اسد و اخصر فارابی را بهترین برهان برای اثبات خدا اعلام می‌کند و...
حال اگر به مجموع افکار و عقاید استرآبادی نگاه جامع نداشته باشیم، دقیقا محق خواهیم بود که حتی او را فیلسوف نیز بدانیم. و این از عجایب افکار وی است.

همچنین لازم به ذکر است استرآبادی شاگرد مستقیم میرزاجان بوده است، در این‌باره در مقدمه کتاب بحث شده است.

@kalam_shia
دکتر نصرالله حکمت:
این همه کتاب درباره کانت در ایران نوشته شده است، به چند مورد از آنها در غرب ارجاع داده می‌شود و مورد اعتناست؟
اکثر دانشجویان در تحصیلات تکمیلی گرایش به فلسفه غرب پیدا می‌کنند، و تحقیقات و مطالعات‌شان نیز هیچ‌وقت بازتاب پیدا نمی‌کند، چون خود غربیان بسیار وسیع‌تر روی این فلاسفه‌ کار کرده‌اند.
میراث خودما بدون متولی رها شده است.

درسگفتار شرح و بسط کتاب «درآمدی به تاریخ فلسفهٔ اسلامی» | جلسه‌ اول

@kalam_shia
2024/10/01 19:33:02
Back to Top
HTML Embed Code: