جمهوریت

📝📝اسب آزادی یا اسب تروای شوروی!
✍ #صلاح_الدین_خدیو
⚛ @jomhuriyat

♈️ 12 شهریور، هشت دهه از اعلام موجودیت فرقەی دمکرات آذربایجان در تبریز گذشت.
روزی که رادیوی فرقه، سرمست از پیروزی زودهنگام و تشکیل آسان " حکومت ملی " در آذربایجان وعدەی فتح تمام ایران را داد؛
اسب آزادی را که در ساحل ارس جو دادەایم، در ساحل خلیج فارس آب خواهیم داد!

♈️رجز خوانی رادیو تبریز دو وجه متفاوت و البته متضاد داشت. در آن زمان نیروهای دست راستی و بخش زیادی از مردم عادی، آشکارا با آلمان همدلی و مسحور تاکتیک جنگ برق آسای آن بودند.
کارنامەی سیاە روس و انگلیس و فقدان سابقەی استعماری آلمان در این داوری بی تاثیر نبود.
اسطورەی جنگ برق آسای آلمان نازی این چنین در میان مردم بازتاب یافته بود؛
هیتلر صبحانه اش را در ورشو، نهارش را در آلمان خورده و عنقریب شامش را در مسکو صرف خواهد کرد!
یحتمل ترکتازی میان شمال وجنوب ایران ودوختن ساحل ارس و خلیج فارس، گونە ای گرته برداری از اسطورەی فتح برق آسای اروپا و تاختن میان شرق و غرب آن بدست نازی ها بود.

♈️اندیشەی بنیادین این شعاراما، ایدەای مارکسیستی دربارەی مرحله بندی مفهوم انقلاب به منزلەی تحولی کمی و کیفی بود.
حزب توده که رسما ازجریانات اواسط دهەی بیست تبریز ومهاباد جانب داری می کرد، در رسانەهای خودغالبا از کاربرد عناوین اصلی آنها احتراز می نمود.

♈️درعوض بجای حکومت ملی آذربایجان و جمهوری کردستان از آنها بعنوان نهضت دمکراتیک آذربایجان و کردستان یاد می کرد. این اصطلاح شناختی خاص، ریشه در مرحله بندی انقلاب سوسیالیستی در تعالیم مارکسیسم داشت.

♈️مطابق این نظرگاه، ایران که در وضعیت نیمه مستعمره - نیمه فئودال قرار داشت، نه تنها مهیای انقلاب سوسیالیستی به عنوان عالی ترین مرحلەی انقلاب نبود، بلکه برخی از پیش نیازهای مهم راهم نگذرانده بود!

♈️لذا نهضت های دمکراتیک درآذربایجان و کردستان می بایست رهبری انقلاب ملی - دمکراتیک ایران راعهده دار شوند.
تضادهای اصلی این مرحله؛ مبارزه با امپریالیسم به منظور کسب استقلال راستین ایران از مداخلات استعماری و نیز پیکار با استبداد سلطنتی و نیروهای حامی آن یعنی سرمایه داری بزرگ وفئودالیسم بود.

♈️مرحلەای انتقالی که پس از تکمیل آن، حزب توده بعنوان پیشاهنگ طبقەی کارگر، رهبری آن را در ورود به فازنهایی که انقلاب سوسیالیستی بود برعهده می گرفت و ایران را به کشوری شبیه اتحاد شوروی تبدیل می نمود.

♈️از دید جناح چپ ایران، برنامەی اصلاحات ارضی فرقه وبرخی اصلاحات رادیکال دیگر، آنرا شایستەی اطلاق عنوان دمکرات می کرد.
همزمان تکیەی آن بر اتحاد شوروی و تخاصمش با آمریکا و انگلیس، لقب نیروی ملی و مترقی را برای آن به ارمغان می آورد.
از ترکیب این دو، جنبش ملی - دمکراتیک در می آمد که بنا بود از تبریز به تمام ایران تسری یابد و از ارس به خلیج فارس برود!

♈️این مفهوم پردازی گرچه سنخیتی با نقش کانونی تبریز در انقلاب مشروطه نداشت، اما دربازنمایی به مثابەی تکرار تاریخی آن وانمود می شد.
نگاهی گذرا به مطبوعات دسته چپی دهەی بیست حاکی ازبسامد بالای تعابیر پیش گفته است.

♈️هچند عینیت کاملا مطابق ذهنیت نبود و درعمل اختلافاتی اساسی میان نیروهای حاضر درصحنه وجود داشت ومنطق ژئوپولتیک بی توجه به گزافه گویی های ایدئولوژیک، هر ازگاهی سر بر می آورد.
بخشی از رهبری حزب توده از نیات تجزیه طلبانەی فرقه نگران و از انفکاک اجباری سازمان ایالتی خود وپیوستن آن به فرقه خشمگین وناامید بودند.

♈️تعدادی از افسران چپ گرای ارتش و خلبانان نیروی هوایی هم که به تبریز رفته ونیروی هوایی کوچک فرقه را بوجود آوردند، از اتمسفر قومی شدید و دعوای روزمرەی ترک - فارس به ستوه آمده بودند.
در مرزهای نامشخص میان دولت های خودمختار آذربایجان و کردستان هم به صورت روزمره تنش و درگیری وجود داشت و حجاب ایدئولوژی به زحمت می توانست پرده روی آن بکشد.

♈️این سخن بدین معنانیست که لفاظی های حزب توده وفرقەی دمکرات و حزب دمکرات کردستان، مشتی شطحیات بی معنا ولاف زدن های تبلیغاتی بود.
خیر! مقبولیت شوروی پس ازپیروزی درجنگ استالین گرادبر مشروعیت مارکسیسم به منزلەی یک جهان بینی جهان روا افزود.
این موفقیت فکری وموقعیت فرهنگی مشخص در ترکیب بامنطق ژئوپولتیک محصول جنگ سرد، یک زمینەی ژئوکالچر مناسب آفرید که تا فروپاشی شوروی دوام آورد.
درطی این مدت، میان چپ های مرکزنشین و ناسیونالیست های چپ گرای کرد و آذربایجانی، قسمی وحدت گفتمانی برقراربود که از دل آن همکاری سیاسی واتحادعمل بیرون می آمد.
اتحادی که پس از دهەی هفتاد شمسی به سرعت از بین رفت.

♈️با زوال اندیشەی چپ وبر آمدن سیاست هویت، اساسا امکان گفت وگو ومفاهمه میان طرفین هم تضعیف شد.
از اینرونگاهی که نیروهای سیاسی واجتماعی امروز ایران به ظهور وسقوط فرقەی دمکرات دارند، لزوما همان دیدی نیست که درگذشته وجود داشت.

#جمهوریت
⚛ @jomhuriyat

754 viewsedited 08:10