💠 روزی روزگاری شب چله 💠

@iranboom_ir

شب چله

شبِ اورمَزد آمد از ماهِ دَی
ز گفتن بیآسای و بَردار مَی

http://www.iranboom.ir/iranshahr/iranzamin/8849-tab-yalda-dar-afghanestan.html

@iranboom_ir

♻️ شب چله بر باشندگان فلات ایران همایون باد 🌺

@iranboom_ir

هندوانه نماد خورشید سرخ در سفره‌های شب چله ماست
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/15869-hendevane-shab-chele-9409.html

@iranboom_ir

«شب چله - یلدا» بر ملت بزرگوار ایران فرخنده و خجسته باد

پاینده فر و فرهنگ ایران

https://www.tg-me.com/iranboom_ir

🍉 داده نگاری | خوراکی‌های مرسوم شب چله از دیرباز تا به امروز / مهر

@iranboom_ir

چاپ برگه‌ٔ شادباش شب‌چلّه

در راستای پاسداشت آیین‌های ایرانی و به مناسبت شب چله برگهٔ شادباشِ این روز فرخنده به چاپ رسید. متن و عکسهای برگه‌ٔ شادباش شب چله در پی می‌آید.
شب چله‌تان خجسته و همایون باد.

پاینده فر و فرهنگ ایران

 

 شب چلّۀ ایرانی

به نام آنکه جان را فکرت آموخت
چراغ دل به نور جان برافروخت

«چله» و آیین‌هایی که در نخستین شب زمستان برپا می‌گردد، پیشینه‌ای بس کهن داشته؛ و ما ایرانیان هزاران سال است که به فرخندگی آن، جشن آغاز زمستان را در سراسر سرزمین‌های ایرانی‌تبار برپا می‌داریم.

شب چله، شب زایش «مهر*» است. بر پایۀ این باور کهن، بلندترین شب سال، خود زمانی به دست می‌دهد تا «آناهیتا- ناهید» نماد پاکی در باورهای ایرانی، «مهر - میترا»  را به زاد آوَرَد.

نام «چلّه» برگرفته از آن چهل شبانه‌روزی است که از آغاز دی تا «جشن سده**» مانده  و چلّه بزرگ نامیده می‌شود. این شب را «یلدا» نیز گفته‌اند، به معنای «زایش و تولّد» که واژۀ میلاد (میلادی) نیز از همین ریشه است.
در باور ایرانیان، روشنایی و آفتاب از نشانه‌های خوبی، و تاریکی و سرما نیز از نمادهای بدی به شمار می‌آیند. ازین‌روست که ما ایرانیان همه ساله جشن زایش مهر را در بلندترین شب سال برپا می‌داریم. زیرا از فردای آن روز، رفته‌رفته روزها در نیمکرۀ شمالی بلندتر شده و آفتاب رو به درخشندگی می‌گذارد.

بدین روی، خورشید به فراخور گرما و فروزندگی‌اَش، جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ ایرانی داشته، و «آتش***» نیز با دارا بودن همین ویژگی‌هاست که در باور مردمان ایران زمین، سپند(مقدس) گشته است.
بر پایۀ این باور کهن، ایرانیان در «شب چله» تا بامداد بیدار مانده و چراغ می‌افروزند، تا آنکه سیاهی از میان رفته و بدین‌سان ایشان نیز یاری‌گرِ «مهر» در پیروزی بر اهریمنِ تاریکی بوده باشند.

ما ایرانیان در این شب گرد هم آمده و خوان ویژه می‌گستریم. نیز آنچه از میوه‌های تازه و خشکبار که گرد آورده و تا آن روز نگاهداری کرده‌ایم، در آن نهاده و بدین گونه از مهر و روشنایی، فراخِ روزی خویش می‌خواهیم. این آیین‌های کهن، پس از هزاران سال، هم‌چنان پابرجاست و در سرتاسر سرزمین‌های ایرانی‌تبار با نام «جشن شب چله» برپا می‌گردد، که در پس ما نیز چنین خواهد بود.

ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده:
«دی‌ماه، و آن را خورماه نیز گویند. نخستین روز آن «خوره روز» است و این روز و این ماه هر دو به نام خدای بزرگ است...».

* «مهر» یا همان پرتوهای خورشید رهایی بخش، نماد خورشید نیست؛ چرا که در فرهنگ کهن ایرانی، خورشید خود ایزدی جدا با نام «هوُرخَشتا» دارد.

سده، جشن پیدایش آتش برابر دهم بهمن بوده و کهن‌ترین جشن ایران و جهان است، که به زمان «هوشنگ پسر سیامک  شاه پیشدادی بازمی‌گردد.
* «آتش» در باور ایرانیان گرامی بوده و نیاکانمان به گونه‌ای آگاهانه به پرستش آن می‌پرداخته‌اند. اما خوبست این را نیز بدانیم که بن‌واژۀ «پرستیدن» برگرفته از واژۀ «پَه ایری استَه» در زبان ایرانی کهن بوده و به معنای «گرد چیزی ایستادن» است. هم‌چنین واژۀ «پرستار» نیز برگرفته از همین واژه می‌باشد. بنابراین «پرستش» به معنای پرستاری و نگاهداری کردن است، نه ستودن و ستایش کردن.

http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/1672-barge-shadbash-shab-chele.html

https://www.tg-me.com/iranboom_ir

چاپ برگه‌ٔ شادباش شب‌چلّه
شب چله بر ملت ایران فرخنده و خجسته باد

http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/1672-barge-shadbash-shab-chele.html

@iranboom_ir

شب چله هم شب چله های قدیم

خبری از انار و هندوانه و میوه های تزئین شده نبود خبری از آجیل هفت رنگ و هفت مدل نبود اما چقدر شادی بود، چقدر گرمی و زندگی بود....

@iranboom_ir

«شب چله» بر ملت ایران و باشندگان فلات ایران خجسته و فرخنده باد
https://www.tg-me.com/iranboom_ir/44881

شبِ اورمَزد آمد از ماهِ دَی
ز گفتن بیآسای و بَردار مَی

حکیم ابوالقاسم فردوسی


چاپ برگه‌ٔ شادباش شب‌چلّه
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/1672-barge-shadbash-shab-chele.html


نگاهی به پیشینه و جایگاه یلدا در فرهنگ ایران
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/1576-shab-chele1.html


گزارش تصویری از شورو شوق مردم اصفهان برای برپایی جشن شب چله
http://www.iranboom.ir/tazeh-ha-sp-285929972/gozaresh-tasviri/1591-shabe-chele-esfehan.html


جشن یلدا - سروده‌ی هما ارژنگی
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/1671-jashn-yalda.html


شب چلّه‌تان خجسته باد
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/1694-kerismas-shoma-rabt.html


قصه‌گویی در شب چله (یلدا) باعث تقویت گنجینه واژگانی کودکان می‌شود
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/8832-1391-09-29-12-30-01.html


تب «یلدا» در افغانستان + تصاویر
http://www.iranboom.ir/iranshahr/iranzamin/8849-tab-yalda-dar-afghanestan.html


درخواست ثبت جشن شب چله (یلدا) در تقویم رسمی کشور
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/10888-sabt-shabe-chele.html


ثبت شب چله
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/10889-1388-10-11-16-51-34.html


شب یلدا؛ شب بلند سلامتی هر ایرانی
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/11135-shab-yalda-salamati-har-irani.html


یلدا بهانه‌ای برای یک دقیقه بیشتر کنار هم بودن
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/11138-yalda-bahane-ei-baraye-dar-kenar-ham-bodan.html


شب چله‌های قدیم بهتر بود...
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/11145-1392-10-02-15-13-48.html


یلدا شب زاده شدن «مهر» است - طولانی ترین انتظار برای دمیدن خورشید
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/11156-----lr-------.html

شب چله (يلدا) در افغانستان، از دور هم‌نشینی تا شعرخوانی
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/15868-shab-chele-afghanestan-9409.html


هندوانه نماد سرخ در سفره‌های شب چله ماست
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/15869-hendevane-shab-chele-9409.html

شب چله، جشنی به گستردگی اندیشه ایرانشهری - اشکان زارعی
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/16936-shab-chele-andishe-iranshahri.html


https://www.tg-me.com/iranboom_ir

📺حافظ خواني "محمد علی قویدل فرد" شاعر و بازیگر مطرح هرمزگانی / ایسنا

@iranboom_ir

در شب چله با اشعار حافظ
🎙 نادر گلچین
🎵 سرو چمن

@iranboom_ir

به یاد مرتضی احمدی که ده سال پیش با «یلدا» همسفر شد

🔹زنده‌یاد احمدی علاوه بر اینکه بازیگر مطرحی بود، در زمینه «ضربی‌خوانی» هم تبحر داشت.

🔹او تلاش زیادی برای حفظ قطعات موسیقی تهرانی که در حال فراموشی بودند، داشت که انتشار چهار آلبوم «صدای طهرون» سندی بر این ادعا است.

🔹احمدی کسی بود که برای اولین‌بار به سبک «بیات تهران» در پیش پرده‌ها آواز خواند.

🔸این هنرمند ساعت ۱۱:۰۰ صبح روز ۳۰ آذر ۱۳۹۳ در ۹۰ سالگی به دلیل مشکل ریوی و کهولت سن در منزلش در تهران در گذشت.  / ایسنا

@iranboom_ir

نگاهی به پیشینه و جایگاه شب چله (یلدا) در فرهنگ ایران

دکتر تورج پارسی – شاهین سپنتا

 چکیده : جشن « یلدا »  یا جشن « شب چله »  در آخرین شب پاییز ( 30 آذر ماه) که بلندترین شب سال نیز هست ، در خاستگاه اصلی خود « ایران » با شور و شوق فراوان برپا می شود . این جشن ریشه در آیین کهن  « مهر » دارد که دیرزمانی در ایران و سپس در بسیاری از کشورهای آسیا و اروپا گرامی داشته می شد. شادمانی، گردهمایی خانوادگی و خوردن میوه هایی همچون هندوانه و انار و خشکبار از آیین های ویژه جشن یلدا است.

پیشینه آیین مهر : در هزاره های دور ، مردمانی که در طبیعت زندگی می کردند بر اثر مشاهده خورشید و ماه و ستارگان و تجربه تغییرات طبیعی فصول و کوتاهی و بلندی روز و شب ، فعالیت های روزانه خود را بر بنیان این پدیده های طبیعی و دگرگونی های آن ها تنظیم می کردند و از آن ها بهره های فراوان می بردند. از این روی زندگی بخشی این پدیده های طبیعی را ستودند و آنان را تجلی وجود خداوند دانستند و از میان این پدیده های طبیعی ، خورشید که با پرتوهایش ( مهر ) به این زمین و همه زیستمندان روی آن گرمای زندگی می بخشید ، بیش از همه مورد ستایش قرار گرفت. سپس مردمان با اندیشیدن و ژرف نگری در بزرگترین منشاء نور مادی ( خورشید ) و شناخت اثرات زندگی بخش پرتو های آن ( مهر ) به شناخت بزرگترین منشاء نور معنوی ( خداوند ) دست یافتند . آنگاه مهر معنوی خداوند را ستودند و کوشیدند تا این صفت خداوندی را که به معنای صلح و دوستی ، محبت و پیمان داری و میانه روی است ، در نهاد خود نیز پرورش دهند.

مهر ، در زبان سنسکریت  « Mitra » ، در اوستایی « Mithra » ، در زبان پهلوی « Mitr » و در پارسی امروزی « Mitra یا  Mehr » گفته می شود.

مهر ، در زبان های سنسکریت و اوستایی به معنای پیمان و همبستگی و پیوستگی دو یا چندین نفر است . مهر در زبان پارسی نیز محبت و دوستی ، آشتی و پیمان معنا می دهد . براین پایه در فرهنگ ایران « مهر» دشمن دروغ و دروغگو است چون نمی توان از انسان بدکردار و دروغ گفتار انتظار داشت که پایبند به پیمان باشد و کسی می تواند به پیمان خود وفادار باشد که گوهر راستی را برگزیده باشد.

اگر مهر را عینی تر کرده و پوششی زمینی به آن بدهیم ، پایداری هستی و گسترش نیکی محض را در آن جلوه گر خواهیم یافت . مهر ، جلوه ای از پیمان انسان با انسان ، پیمان انسان با محیط اجتماعی و طبیعی  ، و مسئولیت پذیری برای نگهبانی از خانواده ، شهر و کشور است. در یک نگاه ژرف تر انسان پایبند به پیمان ، پرچمدار و نگهبان هستی خواهد بود . بنابراین " پایبندی به پیمان " با " آبادانی " مترادف می شود ، و " پیمان شکنی " با " ویرانی  و ظلمت " هم معنا می گردد . بر پایه این دیدگاه ، نظام کیهانى نیز بر مدار نظم و هنجاری (اَشا) مى چرخد که نمودى از اصل پیمان و نگهداشت آن است.   

این دیدگاه در فرهنگ و ادب ایران زمین بسیار تاثیر گذاشته است. در همین راستا ،  شانزدهمین روز هر ماه و هفتمین ماه سال در گاهشماری ایرانى نام « مهر » بر خود دارد. همچنین یشت دهم از کتاب اوستاى متاخر نام مهر را بر پیشانى دارد. به گزارش هردوت نیز ایرانیان از دوره هخامنشى نام مهر را بر فرزندان خود مى گذاشتند .البته امروز نیز نام مهر یا میترا را همچنان برفرزندان خود مى گذارند و افزون بر آن واژه « پیمان » را نیز به عنوان نامی برای فرزندان خود برمی گزینند .

 پیروان آیین مهر به نشانه پیمان دوستى حلقه مهر را بر انگشتان یکدیگر می نشاندند و این نماد زیبا امروز در جوامع بشرى به شکل حلقه زناشویی به هنگام پیوند و پیمان زناشویی بین دو زوج جوان تبادل می شود.

آیین مهر در ایران زاده شد ، به بالندگی رسید و هزاران سال به چهره ها و جلوه های گوناگون در همه سرزمین های پهناور ایرانی پایدار ماند و پیروان فراوان داشته و دارد .

جشن یلدا ، جشن زایش مهر : هزاران سال پیش ، ایرانیان دریافته بودند که از آغاز دی ماه1 روزها به تدریج بلندتر و شب ها کوتاه تر می شود و خورشید هر روز بیش تر در آسمان می ماند و نور و گرمی می پراکند. از این روی در پایان آخرین شب پاییز ( درازترین شب سال ) و سپیده دم نخستین روز زمستان، برآمدن « نخستین پرتوهای خورشید تابان » را که « مهر » می نامیدند ، به عنوان لحظه « زایش  مهر » جشن می گرفتند که بعد ها جشن « یلدا »  و یا جشن « شب چله » نامیده شد و تا امروز باقی مانده است. یلدا واژ ه ای سُریانی و به معنای « زاده شدن » است که توسط مسیحیان سُریانی به ایران آورده و ماندگار شد. 

ایرانیان  از اول دی ماه تا دهم بهمن ماه (جشن سده )  را که 40 روز است « چله بزرگ » می نامند و از دهم بهمن ماه تا بیستم اسفند ماه را  نیز « چله کوچک » می نامند.

دنباله نوشتار:
http://www.iranboom.ir/jashnha/77-azar/1576-shab-chele1.html

https://www.tg-me.com/iranboom_ir

نمآهنگ قصه های شب چله
🔹با صدای : مرتضی احمدی

https://www.tg-me.com/iranboom_ir