حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم مثنوی (بخش بیست و ششم)

تاریخ: تابستان ۱۴۰۲

مدت سخنرانی: یک ساعت و پنج دقیقه

طرح بحث

شرح حکمت پنجاه و سوم؛ صلح با عقل کل

♦️برای مشاهده‌ی متن حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم، به فایل پی دی افی که همراه بخش اول است، نگاه کنید.

لینک مطلب در وب‌سایت

@irajshahbazi

حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم مثنوی (بخش بیست و هفتم)

تاریخ: پاییز ۱۴۰۲

مدت سخنرانی: یک ساعت و هفده دقیقه

طرح بحث

شرح حکمت پنجاه و چهارم؛ تمرکز و حضور

مقدمه

۱) قدرت تمرکز

۲) تمرکز کوتاه‌مدت و تمرکز بلندمدت

۳) تجربه‌ی غرقگی

۴) توحید واقعی

۵) راه‌کارهایی برای بالا بردن تمرکز و حضور
۵-۱) زیستن در زمان حال
۵-۲) مهار کردن علاقه‌ها و آگاهی‌های خود
۵-۳) مدیریت روابط
۵-۴) پرهیز از رذائل اخلاقی
۵-۵) در هر زمان یک کار را انجام دادن
۵-۶) مدیریت کردن فضای مجازی
۵-۷) پرهیز از نفاق
۵-۸) بهره گرفتن از هنر و مراقبه و عبادت

۶) دو نکته‌ی مهم
۶-۱) تمرکز و تیپ شخصیتی
۶-۲) تمرکز و استعدادشناسی

♦️برای مشاهده‌ی متن حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم، به فایل پی دی افی که همراه بخش اول است، نگاه کنید.

لینک مطلب در وب‌سایت

@irajshahbazi

حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم مثنوی (بخش بیست و هشتم)

تاریخ: پاییز ۱۴۰۲

مدت سخنرانی: یک ساعت و بیست و هشت دقیقه

طرح بحث

شرح حکمت پنجاه و پنجم؛ تقلید و تحقیق

مقدمه

۱) نگاهی به تقلید فقهی

۲) سطوح تقلید
۲-۱) متابعت
۲-۲) همانندسازی
۳-۳) درونی‌سازی

۳) آثار و نتایج تقلید نیکو

۴) ویژگی‌های تقلید درست
۴-۱) آگاهانه و انتخابی بودن
۴-۲) تعلق نداشتن به مسائل اصلی زندگی
۴-۳) موقتی بودن
۴-۴) اطمینان یافتن از تخصص مقلَّد
۴-۵) نسبی و گزینشی بودن
۴-۶) اخلاص

♦️برای مشاهده‌ی متن حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم، به فایل پی دی افی که همراه بخش اول است، نگاه کنید.

لینک مطلب در وب‌سایت

@irajshahbazi

حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم مثنوی (بخش بیست و نهم)

تاریخ: پاییز ۱۴۰۲

مدت سخنرانی: یک ساعت و سی و سه دقیقه

طرح بحث

شرح حکمت پنجاه و ششم؛ خوددوستی و خودخواهی

مقدمه

۱) دو تلقی متفاوت مولانا از خود

۲) خود واقعی از نگاه مولانا

۳) راه‌ها و نشانه‌هایی برای بازشناسی خوددوستی از خودخواهی
۳-۱) احساس پوکی/ غنای درونی
۳-۲) صمیمی شدن و فاصله گرفتن
۳-۳) احترام یا تحقیر
۳-۴) خودستایی و عدم خودستایی
۳-۵) تأییدطلبی و عدم تأییدطلبی
۳-۶) سپاس‌گزاری و ناسپاسی
۳-۷) همدلی و عدم همدلی
۳-۸) استفاده‌ی ابزاری کردن از دیگران
۳-۹) جسارت و ملاحظه
۳-۱۰) تنهایی و عدم تنهایی
۳-۱۱) شرم و شادی
۳-۱۲) انتقادپذیری و انتقادناپذیری
۳-۱۳) آموزش و پرهیز از آموزش

۴) خودخواهی و خودشیفتگی

۵) روش برخورد با شخص خودخواه

♦️برای مشاهده‌ی متن حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم، به فایل پی دی افی که همراه بخش اول است، نگاه کنید.

لینک مطلب در وب‌سایت

@irajshahbazi

حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم مثنوی (بخش سی‌ام)

تاریخ: پاییز ۱۴۰۲

مدت سخنرانی: یک ساعت و بیست و یک دقیقه

طرح بحث

شرح حکمت پنجاه و هفتم؛ مستی

مقدمه

۱) تعریف مستی
۱-۱) سرخوشی
۱-۲) بی‌خودی
۱-۳) خماری

۲) انواع مستی

۳) مستی ناپسند

۴) انواع مستی‌های ناپسند
۴-۱) مستی بر اثر خیال
۴-۲) مستی از هستی
۴-۳) مستی بر اثر زیبایی
۴-۴) مستی بر اثر مال دنیا
۴-۵) مستی بر اثر تملق‌ها و ستایش‌های دیگران
۴-۶) مستی بر اثر شهوت

۵) سرچشمه‌ی مستی درونی

♦️برای مشاهده‌ی متن حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم، به فایل پی دی افی که همراه بخش اول است، نگاه کنید.

لینک مطلب در وب‌سایت

@irajshahbazi

حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم مثنوی (بخش سی‌ و یکم)

تاریخ: پاییز ۱۴۰۲

مدت سخنرانی: یک ساعت و بیست و هشت دقیقه

طرح بحث

شرح حکمت پنجاه و هشتم؛ درنگی در زندگی پس از مرگ

مقدمه

۱) راز بودن زندگی پس از مرگ

۲) طرح چند نکته‌ی انتقادی درمورد نگاه مسلمانان به زندگی پس از مرگ

۳) سودمندی‌های ایمان به زندگی پس از مرگ

۴) مولانا و معاد

♦️برای مشاهده‌ی متن حکمت‌های زندگی در دفتر چهارم، به فایل پی دی افی که همراه بخش اول است، نگاه کنید.

لینک مطلب در وب‌سایت

@irajshahbazi

سپاس‌گزاری؛ تکنیک یا منش؟

ایرج شهبازی

بسیاری از افراد گمان می‌کنند شُکر یک تکنیک است که باعث خشنودی خدا می‌شود، یا به برنده شدن در مناسبات انسانی می‌انجامد و کار انسان را پیش می‌برد. به نظر می‌رسد این تلقی از شکر درست نیست. شکر یک نوع نگاه به هستی است و سرچشمه‌ی آن تماماً در منش انسان قرار دارد. مادام که شخص منشِ سپاسگزار نداشته باشد، نمی‌تواند به خوبی شکر کند. فروکاستن شکر به یک تکنیک که می‌توان آن را آموخت و در هر موقعیتی به کار بست، تلقی درستی نیست.

همان‌گونه که گفتم، شکر یک نوع نگاه به هستی است. برای درک بهتر مسأله، باید به این نکته توجه کنیم که هر پدیده‌ای را می‌توان از جنبه‌های گوناگون دید و بررسی کرد. به تعبیر دیگر هر پدیده‌ای دارای سویه‌های مثبت و روشن و سویه‌های منفی و تاریک است. شکر یعنی این‌که آگاهانه و واقع‌بینانه به سویه‌های مثبت و روشن پدیده‌ها نگاه کنیم.

برای نمونه شخص ناشکر از خر و پف همسرش گله می‌کند، ولی شخص سپاسگزار از این‌که همسر دارد، شادمان است. شخص ناشکر از این‌که باید صبح دوباره به سر کار برود گله می‌کند و شخص شاکر از این‌که دارای شغل است، سپاسگزاری می‌کند. توجه شخص ناسپاس به اذیت‌ها و سر و صدای بچه معطوف می‌شود و شخص شاکر از داشتن فرزند شادمان است و می‌داند که بسیاری از افراد در حسرت این نعمت ارزشمند هستند.

این مسأله را به روشنی در زندگی افراد ناسپاس و اشخاص سپاسگزار می‌توان دید. شخص ناسپاس در هر موقعیتی، بدبینانه بر مسائل ناخوشایند و ناپسند تمرکز می‌کند، اما شخص شاکر در هر موقعیتی می‌کوشد دلیلی برای شادی و جشن گرفتن پیدا کند.

از منظری دیگر هم می‌توان این مسأله را بررسی کرد. شکر ذهن ما را به داشته‌هایمان معطوف می‌کند و باعث می‌شود به سبب آنچه که داریم، شادمان و شاکر باشیم. اما ذهنِ ناسپاس تماماً به نقص‌ها و کمبودها معطوف است و به هیچ وجه به آنچه که دارد، توجه نمی‌کند.

واقع قضیه این است که ما در اقیانوس نعمت‌ها و موهبت‌ها غرقیم، اما مطلقاً به آن توجه نداریم. حجم داشته‌های ما نسبت به حجم کمبودهای ما نسبت قطره است به دریا. اگر فهرست دارایی‌ها و موهبت‌ها را از یک سو و فهرست کمبودها و نقص‌های زندگی خود را از طرف دیگر فراهم بیاوریم، صدق این سخن را به خوبی درمی‌یابیم. تعداد کمبودها و نقص‌های ما به ندرت به هزار مورد می‌رسد، در حالی که تعداد نعمت‌هایی که به طور معمول از آنها بهره‌مندیم، به هیچ وجه قابل شمارش نیست.

گذشته از ماه و خورشید و فلک و دریا و ابر و زمین و کوه و کهکشان‌ها که درکارند تا ما بتوانیم زندگی کنیم، و گذشته از روابط انسانی و ذهن و روح و نظایر آنها، اگر فقط به همین بدن خود نگاه کنیم، در هر اندامی صدها و بلکه هزاران نعمت ریز و درشت وجود دارد که ما از بس به آنها عادت کرده‌ایم، اصلاً متوجه وجود آنها نمی‌شویم وفقط زمانی که یکی از آنها را از دست می‌دهیم، ارزش و اهمیت آنها را درمی‌یابیم.

غرق نعمت بودن و ذهن خود را بر کمبودها متمرکز کردن و غمگین شدن جوهر اصلی شخصیت فرد ناسپاس را تشکیل می‌دهد. شخص ناسپاس به نعمت‌هایی که دارد، توجه نمی‌کند و همۀ توجه او به چیزهایی معطوف است که اکنون ندارد. به این ترتیب شخص ناسپاس همواره در میان نارضایتی از وضعیت موجود و عدم دسترسی به وضعیت مطلوب در تردد است و هیچ‌گاه به معنای واقعی کلمه از زندگی خود لذت نمی‌برد.

شخص ناسپاس به نعمت‌های بی‌نهایتی که زندگی او را از همه سو احاطه کرده‌اند، توجهی ندارد و همۀ همّ و غمش به کمبودها و نقص‌ها معطوف است. به همین سبب اندوه او به سبب کمبودها بسیار بیشتر از شادی او به سبب داشته‌هاست.

شکر این معادله را وارونه می‌کند؛ یعنی شکر باعث می‌شود شادی ما به سبب نعمت‌ها بر اندوه و دردمان به سبب کمبودها بچربد. جوانی را در نظر بگیرید که بدنی سالم، خانواده‌ای خوب، کاری مناسب، دوستانی وفادار و تحصیلاتی عالی دارد، اما به خاطر نداشتن همسر ناراحت است. شادی او به خاطر آن همه نعمت بسیار کمتر از اندوه او به سبب این کمبود است و همین باعث می‌شود که او در میان آن همه نعمت از زندگی خود راضی نباشد.

شکر می‌تواند چنین وضعیتی را از بنیاد دگرگون کند. باز  هم می‌بینیم که شکر نه یک تکنیک، بلکه بینشی ژرف است که از منشی والا سرچشمه می‌گیرد و به آگاهی و هوشیاری فراوانی نیاز دارد. بنا بر همین ملاحظات است که شکر را یک نوع نگاه به هستی و پدیده‌ها می‌دانیم و آن را تکنیک به شمار نمی‌آوریم. کسی که فاقد چنین نگاهی است، اگر روزی هزاران بار هم شکر کند، باز  از شکر واقعی به دور است. برای شاکر شدن باید چنین نگاهی را در خود بپروریم.

@irajshahbazi