Meeting ID: 815 3679 1272
Passcode: 3NgY22

@dr_s_rasouli

‍ ‍ ‍ 🔹فیزیک کوانتوم چیست، چرا به وجود آمد و چه تأثیری بر زندگی انسان دارد؟ (بخش اول)

🖌 پوریا ناظمی

ویلیام تامسون که در تاریخ بیشتر با لقب لرد کلوین مشهور است، در آغازین ماه‌های قرن بیستم میلادی پایان فیزیک را اعلام کرد. او که بانی سیستم جهانی دمای مبتنی بر سفر مطلق بود، در آن سال‌ها با اطمینان می‌گفت: «دیگر موضوع تازه‌ای در فیزیک برای کشف کردن باقی نمانده و تنها کار پیش رو دقیق کردن محاسبات است.»
اما از زمان درگذشت لرد کلوین در سال ۱۹۰۷ تا کنون حداقل دو انقلاب عظیم در دنیای فیزیک و باورهای ما از سازوکار جهان رخ داده است و هر بار فهمیده‌ایم که چقدر عالم را کم می‌شناسیم.
ابتدا انیشتین با معرفی نسبیت، مدل‌های رایج و استاندارد مکانیک کلاسیک نیوتونی را زیر و رو کرد و سپس گروهی از چهره‌های برجستهٔ فیزیک دست‌به‌دست هم و قدم‌به‌قدم مکانیک کوانتومی را معرفی کردند؛ سازوکاری که درک عالم و روش شناخت آن را چنان تغییر داد که هیچ‌کسی دیگر نتواند با شجاعت لرد کلوین پایان فیزیک را اعلام کند.
امروز همه‌جا صحبت از فیزیک کوانتوم و حتی انقلاب فیزیک کوانتومی می‌شود، از تحولات ژرف در فیزیک ذرات گرفته تا تلاش برای ساخت رایانه‌های کوانتومی تا جایی که برخی دانشمندان می‌گویند دانشمندان این دانش ظرفیت بالقوهٔ گسترش درک ما از جهان و حل مشکلات پیچیده را با سرعتی رعدآسا دارد.
در سوی دیگر، این نام از دنیای علم هم قدم بیرون گذاشته و گاهی توسط شیادان در عباراتی مانند شفای کوانتومی یا عرفان کوانتومی مورداستفاده قرار می‌گیرد. اما فیزیک کوانتومی به زبان ساده چیست و اصولاً چرا به وجود آمد؟

تاریخ مختصر مکانیک کوانتومی
در همان سالی که لرد کلوین پایان فیزیک را اعلام کرد، دانشمندی به نام ماکس پلانک کار بر روی نظریهٔ بنیادی خود را آغاز کرده بود. پلانک در تلاش برای توضیح برخی پدیده‌ها که در فیزیک کلاسیک پاسخی نداشتند، این تلاش را آغاز کرد.
مکانیک نیوتونی با توان خوبی عمدهٔ رویدادهای دنیای اطراف ما را توضیح می‌داد، اما زمانی که به برخی موضوعات مانند تابش جسم سیاه یا رفتار نور می‌رسید، توان پاسخگویی خود را از دست می‌داد. تلاش پلانک با تمرکز بر روی حل مشکلی آغاز شد که دربارهٔ مفهوم تابش جسم سیاه وجود داشت و فیزیک کلاسیک توان پاسخگویی به آن را نداشت.
این مسئله به شکل ساده به این شکل قابل‌بیان است که مطابق نظریات فیزیک کلاسیک، تابش یک جسم سیاه (جسمی فرضی که توان جذب – و نشر – کامل همهٔ پرتوهای الکترومغناطیس را دارد) با افزایش فرکانس موج و نزدیک‌تر شدن به امواج فرابنفش به‌طور نامحدودی افزایش خواهد یافت. اما این توضیح نه ممکن بود و نه با آزمایش‌ها همخوانی داشت.
پلانک برای حل این مسئله این فرض را مطرح کرد که انرژی ساختاری پیوسته ندارد و در بسته‌هایی مجزا از هم به نام کوانتای انرژی توزیع می‌شود.
در سال ۱۹۰۵ و زمانی که اینشتین اثر فوتوالکتریک را مطرح کرد، گفت که نور را می‌توان بسته‌های مجزا و گسسته‌ای از انرژی به نام فوتون در نظر گرفت. بدین ترتیب تغییر و تبدیل انرژی به‌جای این‌که روند پیوسته داشته باشد، شکلی پلکانی دارد و بدین ترتیب تأییدی برای نظریه پلانک مطرح کرد.
دههٔ ۱۹۲۰ اما زمانی بود که مکانیک کوانتومی سروشکل گرفت و توسعه‌ای عظیم پیدا کرد. فیزیکدانان برجسته‌ای چون ورنر هایزنبرگ، نیلز بور، مکس بورن و اروین شرودینگر این نظر را پیش بردند. پس‌ از این فرمول‌سازی‌ها بود که هایزنبرگ اصل عدم قطعیت را مطرح کرد؛ اصلی که می‌گوید فارغ از دقت اندازه‌گیری، هیچ‌گاه نمی‌توان دو مشخصهٔ بنیادی یک ‌ذره (مانند مکان و اندازهٔ حرکت) را با دقت بالا پیش‌بینی کرد و دقت در اندازه‌گیریِ یکی به معنای از دست دادن دقت اندازه‌گیریِ دیگری است.
در سال ۱۹۲۷ هایزنبرگ و نیلز بور تفسیر کپنهاگی از ساختارهای کوانتومی را مطرح کردند که یکی از رایج‌ترین تفسیرهای این نظریه در بین فیزیکدانان است.
در دهه ۱۹۴۰ میلادی این نظریه در قالب نظریهٔ میدان کوانتومی توسعه پیدا کرد و از دل آن بود که ساختاری مانند مدل استاندارد فیزیک برای تفسیر رفتار جهان در بنیادی‌ترین سازه‌های خود مطرح شد.

منبع: رادیو فردا
اعتبار تصویر : یک رایانهٔ کوانتومی در آزمایشگاهی در کالیفرنیا، ۲۰۱۹
🆔 @dr_s_rasouli

‍ 🔹فیزیک کوانتوم چیست، چرا به وجود آمد و چه تأثیری بر زندگی انسان دارد؟ (بخش دوم)

🖌 پوریا ناظمی

همهٔ این حرف‌ها اصلاً یعنی چه؟
خلاصهٔ داستان را شاید بتوان بدون دقت علمی این‌گونه بیان کرد؛ زمانی که ما در جهان با مقیاس‌های رایج سروکار داریم، مانند زمانی که می‌خواهیم حرکت یک ماهواره یا مدار یک سیاره یا حرکت یک توپ بیلیارد یا مدت‌زمان موردنیاز برای توقف یک خودرو شتاب‌دار یا جریان‌های الکتریکی در خطوط انتقال برق را محاسبه کنیم، می‌توانیم از ابزار فیزیک کلاسیک استفاده کنیم.
اما اگر سراغ اجسامی برویم که جرم بالایی دارند یا با سرعت‌های نزدیک به‌ سرعت نور حرکت می‌کنند، نیازمند استفاده از ابزارهای نسبیت برای توضیح حرکت و رفتار آن‌ها هستیم و اگر به سراغ جهان ذرات بنیادی و رفتارهای آن‌ها برویم، نیازمند استفاده از ریاضیات و توضیح دیگری از عالم هستیم که مکانیک کوانتومی آن را برای ما فراهم می‌آورد.
استفاده از مدل‌هایی مثلاً مبتنی بر نسبیت برای ابعاد هنجاری که اطراف خود داریم، ممکن ولی غیرضروری است و اثری که بر نتیجه دارد، به‌قدری ناچیز است که می‌توان از آن صرف‌نظر کرد و از همان قوانین مکانیک کلاسیک استفاده کرد.

آیا ظهور مکانیک کوانتومی به معنای این است که دانشِ پیش از آن بی‌معنی است ؟
پاسخ کوتاه این است که نه. ما بر اساس بررسی و مشاهداتی که از عالم و رفتارهای آن داریم، مدل‌هایی را برای توصیف آن بیان می‌کنیم. این مدل‌ها پس ‌از آن‌که از بوتهٔ آزمایش بیرون آمدند، نظریه یا پارادایم رایج را تشکیل می‌دهند تا زمانی که مسئله‌ای در آن پیدا شود که آن پارادایم را به چالش بکشد.
در این صورت تلاش‌ها برای توضیح روشی برای توضیح آن مسئله شکل می‌گیرد که در مواردی می‌تواند پارادایم‌های تازه‌ای را برای تفسیر بخشی یا کلیت جهان ارائه کنند. چنین تغییر پارادایمی را اصطلاحاً انقلاب علمی – به تفسیر و بیان توماس کون – می‌نامند. انقلاب علمی، بیش از آن‌که انکار گذشته باشد، ایستادن بر شانه‌های گذشته برای کسب تفسیری بهتر از جهان است.
توصیفاتی که این مدل از جهان ارائه می‌دهد و سازوکارهایی که در اختیار دانشمندان قرار می‌دهد، امکان ظهور فناوری‌های تازه‌ای مانند رایانش کوانتومی را به وجود می‌آورد.
بنابراین آیا می‌توان گفت که مطابق فیزیک کوانتوم، هیچ قطعیتی در جهان وجود ندارد؟
نه. این برداشت اشتباهی از اصل عدم قطعیت هایزنبرگ است. این اصل که در زمان مطرح‌شدنش باعث مناظره‌ها و بحث‌های زیادی میان دانشمندان شد و ازجمله بازی‌های ذهنی و مناظرات معروفی را بین اینشتین و هایزنبرگ ایجاد کرد، در مورد مشخص ذرات بنیادی است و دربارهٔ عدم امکان تعیین دقیق دو مؤلفه ویژگی آن‌ها در مقیاس جهان زیراتمی بحث می‌کند.
این اصل به معنای این نیست که شما نمی‌توانید مختصات یا سرعت یک پرتابه مثل هواپیما یا یک نفر را تعیین کنید و فقط در زبان علمی مربوط به فیزیک کوانتوم کاربرد دارد. کماکان نتیجهٔ کارهای شما به گردن خود شما است و نمی‌توانید نرسیدن به هدف موردنظر را گردن کوانتوم بیندازید.


پس داستان چیزهایی مانند عرفان کوانتومی و شفای کوانتومی و این‌ها چیست؟
در یک کلام استفاده از صفت کوانتومی در هر بافتاری غیر از مکانیک کوانتومی اگر از پیش تعریف‌نشده باشد، خطا است.
برای مثال وقتی دربارهٔ چیزی به نام عرفان کوانتومی اشاره می‌شود، اگر منظور از کلمهٔ کوانتوم اشاره به فیزیک کوانتوم باشد، در این صورت شما با شبه‌علم و خرافه و احتمالاً شیادی سروکار دارید. همین‌طور اگر با مواردی مانند استفاده از انرژی‌های کوانتومی برای درمان بیماری مانند سرطان یا سرماخوردگی مواجه شدید، می‌توانید مطمئن باشید با خرافه سروکار دارید.
افزودن کلمه کوانتوم در پشت هر چیزی به آن بار علمی نمی‌دهد و این کلمه تنها در بافتار علمی خود معنی می‌دهد که بررسی و استفاده از آن نیازمند ریاضیات پیشرفته است.


منبع: رادیو فردا
اعتبار تصویر: اینشتین هنگام صحبت در یک انجمن علمی در پنسیلوانیا، ۲۸ دسامبر ۱۹۳۴

🆔 @dr_s_rasouli

دانش‌آموزان نخبه فیزیک جهان به اصفهان می‌آیند

https://www.irna.ir/news/85473680/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%AE%D8%A8%D9%87-%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%85%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF

🆔 https://www.tg-me.com/dr_s_rasouli

فرارو | کنکور ۱۴۰۴ تستی و تشریحی می‌شود
https://fararu.com/fa/news/734551/%DA%A9%D9%86%DA%A9%D9%88%D8%B1-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4-%D8%AA%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%AD%DB%8C-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF

🆔 https://www.tg-me.com/dr_s_rasouli

پنج شنبه ۲۷ اردیبهشت‌ماه، ساعت ۸:۳۰ صبح الی ۱۶:۳۰ به صورت برخط (مجازی)


لینک برگزاری گردهمایی: 
https://www.psi.ir/f/wvroom

✅ به کانال خبرى انجمن فیزیک ايران بپيوندید:
👇👇🏽👇👇🏽👇👇🏽👇
http://www.tg-me.com/psinews

پنج شنبه ۲۷ اردیبهشت‌ماه، ساعت ۸:۳۰ صبح الی ۱۶:۳۰ به صورت برخط (مجازی)


لینک برگزاری گردهمایی: 
https://www.psi.ir/f/wvroom

✅ به کانال خبرى انجمن فیزیک ايران بپيوندید:
👇👇🏽👇👇🏽👇👇🏽👇
http://www.tg-me.com/psinews

کتاب «فلسفۀ علم» به چاپ ششم رسید - ایبنا
https://www.ibna.ir/news/511796/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%80-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A8%D9%87-%DA%86%D8%A7%D9%BE-%D8%B4%D8%B4%D9%85-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF

🆔 https://www.tg-me.com/dr_s_rasouli

چرا بعضی وقت‌ها «زمان» زود می‌گذرد؟
https://www.asriran.com/fa/news/965593/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B9%D8%B6%DB%8C-%D9%88%D9%82%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D9%88%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%AF

‍ شخصیت های ارزشمند کرد، که می توان از روی آثارشان شناخت دقیقتری ازآنان بدست آورد، آن گونه که شاید و باید به خوبی برای مردم غیرکرد معرفی نشده‌اند ، و از آن فاجعه‌بارتر اینکه عده‌ای از خدا بی خبر آثار را به هر شیوه‌ای که به نفعشان باشد، برای دیگران ترجمه کرده، و می کنند و این شناساندن وارونه شخصیت ها منجر به برداشت بد از شخصیت، عقاید، آرا و نظرات آنها می شود. یکی از این شخصیت های فرهیخته استاد سیدمحمدامین شیخ الاسلامی مکری متخلص به هیمن است که گاه ذکر نام، خواندن شعر و یاد وی منجر به حساسیت هایی در بین کسانی که کردی بلد نیستند، شده و به ناروا برچسب های خلاف واقع به این بزرگمرد زده می شود. برای شناخت بهتر ایشان تصمیم گرفتم داستانکی از زندگینامه ایشان را به فارسی برگردانم:

نگذاشتیم انسان را با آرد بخرند

✍ هیمن مکریانی


روزی زیر یک دیوار کج و کوله، خودم را زیر نور روزنه پهن کرده بودم و با یک تکه چوب خاک را بر زمین به هم می زدم،  هنوز فروردین ماه بود و زمین نیاراسته بود. داشتم به وضعیت بد این مردم بیچاره فکر میکردم. چند تا بچه روستایی پیش من آمدند که یکی از آنها به من گفت: فلانی دارد زن می گیرد! فلانی پیرمردی سیاه دل و کهنه پادوی بدکار کدخدا بود و هیچ کس به او دختر نمی داد و بی همسر مانده بود. خندیدم و گفتم عجب دروغی!
بچه‌ها همگی پاسخ دادند.  قسم خوردند و گفتند که دروغ نمی گویند، او دارد دختر آن مرد «عجم» را می خرد تا به عقد خودش درآورد. ماشاالله که خوشگل هم هست.
- چی؟! چی؟! وی را بخرد؟!
- بله، بله، او را بخرد و باهاش ازدواج کند!
به سان گلوله از جا پریدم و بچه ها هم دنبالم راه افتادند. وقتی به حیاط منزل آن مرد رسیدم، دیدم خودش روی صندلی نشسته و یک پایش را روی پای دیگرش انداخته است و کبکش خروس می خواند، پیرمردی دراز و بدقواره و خشک، ولی تنومند و سالم زیر دیوار چمباتمه نشسته و چهار کودک بینوا و فقیر و لاغر دورو برش افتاده‌اند؛ دخترکی قد بلند و سبزه با چشم و ابروان زیبا، اما نحیف و لاغراندام به ستون تراس تکیه داده بود. تاریکی و بدبختی از در . دیوار می بارید.
- ها کدخدا،  چه خبره؟
-آقا نیاز به پنهان کاری نیست. این دخترک را از اون پیرمرد مشهدی خریده‌ام.
- آیا آن را خریدی؟ به چند؟!
- خب آقا با یک پوت آرد (لبخند زد).
جگرم کباب شد، از کف پا تا فرق سرم تیر کشید، جلو چشمانم تاریک شد، می خواستم با عصبانیت با مرد سیاه دل روبرو شوم، که خودم را کنترل کردم و حرص خوردم و از مشهدی پرسیدم: چرا داری این دخترک بینوا را می فروشی؟
با گردن کجی، آه سردی کشید و اشک در چشمانش حلقه زد و گفت: مادرش دو روز پیش از گرسنگی مرد. خودش هم بدحال شده است و بعید نیست از پا درآید و بمیرد.
انگشتش را به سوی بچه ها نشانه رفت و گفت: «آنها هم گرسنه اند، به این خاطر او را می فروشم تا هم خودش از گرسنگی نمیرد و هم اینکه آنها قوت چند روزی داشته باشند.
همسنگ با طلا او را نمی دادم، ولی حالا به آرد می فروشمش!
از دخترک پرسیدم: آیا از این کار راضی هستی؟  با آن پیرمرد ازدواج می‌کنی؟
اشک از چشمان زیبایش سرازیر شد.
با حجب و حیا و شرمگینانه گفت: نینم اوشاکلار آچدلار (چکار کنم؟ بچه ها گرسنه هستند!)
گفتم: اگر یک خیر نیکوکار همین قدر آرد به پدرت می داد، باز هم حاضر بودی با آن پیرمرد ازدواج کنی؟
با انزجار گفت: یوخ والله! ( نه به خدا!)
در این میان زنان و کودکان آبادی دور من جمع شده بودند و نمی فهمیدند چه می گوییم. من نقل قول بالا را برایشان بازگو کردم. زنان با هم گفتند: ای وای بر ما! مگر کافرستانی است؟
به روی کدخدای پیر تف انداختند و همگی بدون فوت وقت به خانه‌های خود بازگشتند؛ انسانیت به اوج خود رسید، فقیر و غنی، هیچکس دست خالی برنگشت.
هر کس به اندازه وسع خودش، نان، کلوچه، آرد گندم، جو، ذرت، ارزن، ماش، عدس و حتی برنج، روغن و لباس های کهنه خودشان را آورده بودند، شکم بچه‌ها را سیر کردند و توبره های مشهدی را پر کردند.
آن دم من از خوشحالی گریه کردم،  وقتی دیدم بچه های تخس و شیطون بلای روستا که به خاطر سنار سه شاهی هنگام بازی تیله و شیرو خط  سر همدیگر را می شکستند. با عجله دهانه کیف های پارچه ای خود را باز می کردند و تمام خرده پولی که داشتند دودستی تقدیم مشهدی می کردند و خودشان بی پول می ماندند.
احساسات انسانی این شیرزنان کرد آرزوهای شیطانی آن دیو سرسخت و حرف نشنو را که چشم طمع و هوسبازی بر ان دخترک بیچاره دوخته بود را به حباب روی آب تبدیل کردند. چقدر خوشحال شدم و دلخوش بودم که در روستای زیبایمان دسته جمعی نگذاشتیم «انسان را با آرد بخرند».

منبع: مقدمه کتاب تاریک و روون

پ.ن.:
- عجم: مراد مردم غیرکرد است

- پوت: یکای محلی اندازه‌گیری جرم تقریبا معادل ۱۶ کیلوگرم است

🆔 @dr_s_rasouli

لغو امتحانات نهایی فردا و پس فردا