ЗИРАВОРЛАР ҲАҚИДА
Зираворлар озиқ-овқатларнинг нафақат таъмини яхшилайди, балки инсон саломатлиги учун муҳим хусусиятларга эга. Шарқ халқлари, жумладан бизнинг юртимизда зира, қалампир, мурч, зарчава, қалампирмунчоқ, занжабил, долчин, кардамон, арпабодиён (анис), заъфарон каби зираворлар қадимдан ишлатилиб келинган. Қуйида уларнинг хусусиятлари ҳақида тўхталиб ўтамиз.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Зира
Зиранинг мизожи қуруқ-иссиқ бўлади. Шарқ халқлари азалдан зирани сутли овқатлардан ташқари барча таомларга солиб, ишлатиб келишади. У иштаҳани очиб, меъдага куч беради, жигар,буйрак, ичакни қувватли қилади, ҳиқичоқни, қорин дам бўлишини йўқотади, балғамни кўчиради, қусишни тўхтатади, талоқ шишганда фойда қилади. Зира юрак безовталанишини меъёрлаштиради, терлатувчи, гижжа ҳайдовчи, секреция безларининг фаолиятини уйғунлаштирувчи омил сифатида тавсия қилинади. Сиркага қўшиб ичилганда қийин нафас олиш ёки ҳарсиллашга фойда қилади. Зиранинг қоврилгани томчилаб чиқадиган сийдикни равон қилади. Ички аъзоларда совуқдан пайдо бўладиган оғриқларга ва кексаларда балғамдан пайдо бўладиган касалликларга фойдаси кўп. Зирани кўп еса ўпкага зарар, рангни сарғайтиради. Зира ҳафтада икки марта тановул қилинса кифоя.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Седана
Ҳадисларда келтирилишича, седана барча дардларга шифодир. Седананинг табиати иссиқ-қуруқ ҳисобланади. Седана билан нон бодларни суради. Бошнинг ярми оғришини ва ич кетишини тўхтатади. Юзнинг қийшайиши, қийналиб ва босинқираб ухлаш,хотира фаромушлиги, бош айланиши, кўз тиниши ва кўз олдининг қоронғилашуви каби хасталикларда седана жуда фойдалидир. У меъдадаги қуртларни ўлдиради, кўзда пайдо бўлган сувни даф қилади, балғамли шишларни қайтаради, она сутини кўпайтиради, танадаги заҳарларни тортиб олади. Седана осилиб турувчи сўгалларни, ҳолларни, тери доғларини кетказади.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Қалампирмунчоқ
Қалампирмунчоқнинг ватани Шри-Ланка ва Ҳиндистон ҳисобланади. Бу зиравор бактериялар, вируслар, ва танадаги ортиқча қуртларга қарши самарали восита ҳисобланади. У қон босимини меъёрлаштиради.
Юрак озиқланишини яхшилайди ва унинг фаолиятини кучайтиради. Қалампирмунчоқ нафақат одамнинг кайфиятини яхшилайди, балки инсонни ташқи муҳитнинг салбий таъсиридан ҳам ҳимоя қилади. Унинг таркибида А, С, К, РР ва В гуруҳ витаминлари ҳамда магний, кальций, натрий, калий, фосфор, олтингугурт, темир,марганец, мис, селен, рух моддалари бор. Қалампирмунчоқнинг 2 – 3 донасининг кукунини таомларга ёки чойга солиб истеъмол қилиш мумкин. Унинг мизожи қуруқ-иссиқ бўлгани учун совуқ мизожли одамларга совуқлик овқатларга қўшиб истеъмол қилиш айни муддаодир. Организмдаги ортиқча савдони йўқотишда фойдалидир. Қалампирмунчоқ мияга куч бериб, зеҳн ва фикрни ўткирлаштиради, мия тиқилмасини очади. Меъдани бақувват қилади.
Совуқдан бўладиган бош оғриғи, бурундан сув оқиши, ҳиқичоқ, кекириш, йўтал ва қоринда пайдо бўлган елларни йўқотади. Оғиз бадбўй бўлса, хушбўй қилади, милкларни мустаҳкамлайди, сийдик томчилаб чиқишига, нафас сиқишига, васвасага даво. Қалампирмунчоқнинг буйракка зарарини долчин йўқотади. Унинг бир кунлик истеъмол миқдори 4 грамм.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Занжабил
Занжабил қамишсимон ўсимликнинг илдизи бўлиб, у асосан Ҳиндистон ва Хитойда етиштирилади. Зироворлар ичида занжабил энг фойдалиларидан ҳисобланади. Унинг таркибида С, А, В гуруҳ витаминлари,магний, фосфор, кальций, темир, натрий, калий, рух, германий, хром, алюминий, кремний каби макро- ва микроэлементлар мавжуд. Занжабил қонни тозалайди, иситади ва суюлтиради, қувватни оширади, овқат ҳазмини яхшилайди, ошқозонда қолган ҳазм бўлмаган овқатларни чиқаради, бош ва унга яқин аъзолардаги намликни кетказади, жигардаги тиқилмаларни очади, ҳужайраларга кислород етиб боришини таъминлайди, оғриқларни қолдиради. Занжабил иссиқлик бўлгани учун совуқ мизожлиларга мос келади, у шамоллаш ва вирусларга қарши кучли хусусиятга эга. Занжабил қуруқ ёки ҳўл ҳолида истеъмол қилинади. Қуруғининг кукуни овқатларга зиравор сифатида ишлатилади. Занжабил ва зарчаванинг кукунларидан бир чой қошиқдан олиб, 200 мл/г қайнаган сувда дамлаб, унга бир паррак лимон қўшиб, эрталаблари ичиб юриш ниҳоятда фойдали.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

🌻 ТАБИИЙ ОЗУҚАВИЙ МАҲСУЛОТЛАР ҲАҚИДА

Сўнги вақтлар табиий даво, табиий маҳсулотлар ҳақида кўп гапирадиган бўлдик, халқимиз ҳам табиийликда гап кўп эканлигини анча билиб қолди. Баъзилар "химикат дорилар"дан кўра табиий биологик фаол қўшимчаларни истеъмол қилганим яхши дейди, бошқалари эса ундан кўра бақувват-бақувват овқатлансам, гўшт, асал ва табиатдаги барча фойдали маҳсулотларни ўзим ва оила аъзоларим билан кўп-кўп истеъмол қилсам, шунинг ўзи даво, дейди. Қайси бир даражада ҳар икки фикр ҳам тўғри (шахсий фикрим). Агар инсон бошиданоқ (доимий, оилавий, аввалидан) табиий озуқавий маҳсулотларни етарлича истеъмол қилиб келган бўлса унинг иммун тизимини кўтаришга қўшимча биологик фаол моддалар (БФМ) керак ҳам бўлмас. Бироқ киши озуқавий фойдали моддаларни (витамин, микроэлемент, оқсил, ёғлар ва ҳ.к.) етарлича истеъмол қилиб юришга имкон қилолмаган бўлса ёки бошқа бирор касаллик туфайли организми озуқани танага сингдиролмаган бўлса, унда қўшимча тарзда БФМ ва турли хил нанотехнология ёки бошқа усулларда ишлов берилган табиий маҳсулотларни қабул қилиш фойдали бўлади, дейман.
Табиий маҳсулотларнинг кимёвий ва физикавий структураси (тузилиши) бизнинг организмимиздаги жараёнларга киришиб кетиши учун ва рецепторлар (боғланувчилар) билан боғланиши осон ва қулай, буни мантиқ жиҳатидан ҳам англаш қийин эмас.
Мисол тарзида дон маҳсулотларини олайлик. Табиатан (аниқроғи, Аллоҳдан, шундай десак тўғри бўлар, чунки ўша табиатни ҳам яратувчиси Аллоҳ, фақат биз табиат сўзини ишлатишга ўрганиб қолганмиз) яшаш маконимиздаги ҳар бир маҳсулот, хусусан дон маҳсулотлари, буғдой, маккажўхори, кунгабоқар ва ошқовоқ уруғи ва бошқалар ўз таркибида бизнинг танамиз учун керакли бўлган кўплаб витамин, микроэлемент, оқсил, ёғ ва углеводларни мужассам қилган. Ҳозирги вақтда шаҳар шароитида яшовчи аҳоли ёки тайёр маҳсулотларга ўрганган киши учун юқоридаги табиий озуқавий маҳсулотларни майдаланган ва қадоқланган ҳолда харид қилиб истеъмол қилиш жуда қулай бўлиб қолди. Шахсан ўзим ҳам эрталаблари нонуштада 1-2 қошиқ тайёр озуқавий маҳсулотлардан бирини ("Дармон") истеъмол қилиб тураман. Биз кўпинча касаллик етиб келганда қимматбаҳо дориларни олишга мажбур бўламиз, ваҳоланки касалликни олдини олишнинг анча арзонроқ йўллари мавжуд. Биз ўзимизни касаллик келмай туриб уни олдини олиш йўлларини тутишга, соғлом ҳаёт тарзига риоя қилишга, превентив (профилактик) тиббиёт тамойилларига амал қилишга ўргатишимиз керак.
Аллоҳнинг неъматлари бисёр, уларни санаб адоғига етолмаймиз. Ҳар ким ўз имкониятларидан келиб чиққан ҳолда ўз саломатлигини асраши лозим. Ўзини асраганни Аллоҳ асрайди ("бережённого Бог бережёт", - рус мақоли, ваҳоланки ўзимизда мақоллар кўп, бироқ эътибор бермай қўйдик)!
Аллоҳнинг неъматлари устида тафаккур қилайлик!
Аллоҳ барчамизни офиятда қилсин!

Dr. Shuhrat Ibrohimogli

👨‍⚕️ @tibbiyot_konsultanti

Долчин
Долчин Шри-Ланка ва Ҳиндистонда ўсадиган дарахт турининг пўстлоғидир. Долчиннинг таркибида А, С, Е, РР, К ва В гуруҳ витаминлари, калий, темир, фосфор, магний, кальций, рух, натрий, мис, селен, марганец каби моддалар бор. У иштаҳани очади кайфиятни яхшилайди, умумий қувватни, айниқса мия, юрак ва буйрак қувватини яхшилайди. Миядаги ортиқча намликни қуритади. Ошқозонни мустаҳкамлаб, овқат ҳазмини яхшилайди. Сийдик йўлларидаги инфекциялар билан курашиш хусусиятига эга. Жигар, қон ва ўт пуфагни тозалайди. Ортиқча суюқлик ва тузларни чиқаради. Кичик тозда қон айланишини яхшилайди, ортиқча вазн йиғилишига йўл қўймайди. Қондаги ортиқча қанд миқдорини камайтиради, қон босимини туширади. Уйқусизлик, тушкунлик, йўталга фойдали. Хомиладор аёлларга мумкин эмас.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Зарчава
Зарчава ватани Ҳиндистон бўлган ҳамда Хитойда ўсадиган ўсимлик илдизидан тайёрланадиган зиравордир. У кучли табиий антибиотик ҳисобланади. Таркиби Е, К, ва В гуруҳ витаминлари ҳамда калий, кальций,магний, фосфор, натрий, темир, марганец, мис, селен,рух, шунингдек бошқа фойдали моддалардан ташкил топган. У иммунитетни яхшилайди, қон босимини туширади, танадаги балғамларни кўчиради, қонни тозалайди, овқат ҳазмини, буйрак ишини яхшилайди. Ошқозон ва ичак яраларига фойда қилади, жигарни заҳарли нарсалардан тозалайди. Зарчавани зиравор сифатида турли овқатларга қўшиб ишлатиш мумкин.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Кардамон
Кардамоннинг ватани Шри-Ланка ва Ҳиндистон ҳисобланади. Унинг таркибига А, В1, В2 витаминлари ва кальций, магний, фосфор, натрий, темир, рух, калий, мис, марганец киради. Кардамон кўнгил айниши ва қусишни тўхтатади, кўриш қобилиятини кучайтиради,асаб тизимини мустаҳкамлайди, овқат ҳазмини яхшилайди, нафас йўлларини балғамдан тозалайди, тушкунлик холатидан чиқишга ёрдам беради, мияда қон айланишини яхшилайди, сийдик ҳайдайди, юрак ва жигарга фойдали. Уни чой ва қаҳвага солиш мумкин.
Истеъмол қилиш миқдори, 4 – 5 дона кардамоннинг ичидаги уруғларидир. Уни истеъмол қилганда нафақат оғиз хушбўй бўлади, балки таомларнинг таъми яхшиланади, қаҳванинг зарарли хусусиятлари камаяди. Кардамон ҳомиладор аёллар ва ошқозонида яраси борларга тавсия этилмайди.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Қалампир
Қалампирнинг таркибида А, В1, В2, РР витаминлари ва темир, рух, калий, фосфор каби элементлар мавжуд.
У ўткир мазали бўлиб, миянинг асаб тўқималарини яхшилайди, қонда холестеринни камайтиради. Уни кўп истеъмол қилиш жигар, буйрак, ошқозонга зарар.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Мурч
Мурч кундалик ҳаётимизда энг кўп ишлатиладиган зираворлардан ҳисобланади. Унинг асл ватани Ҳиндистон. У нафақат иштаҳани очиб, овқат таъмини яхшилайди, балки саломатлик учун ҳам фойдалидир. Мизожи қуруқ-иссиқ. Мурчнинг таркиби С, К, Е, РР ва В гуруҳ витаминлари ҳамда кальций, рух, мис, темир, калий, селен, марганец, фтор каби макро- ва микроэле ментлардан иборат. Мурчнинг фойдали хусусиятлари кўп бўлиб, у танадаги бодни йўқотади, қонни тозалайди, оғриқни қолдиради, асаб толаларини қиздиради, қон томир деворларини, ва иммунитетни мустаҳкамлайди, жигар, меъда ва ичак фаолиятини яхшилайди, ич кетишини тўхтатишга ёрдам беради, тери ҳолатини яхшилайди, йўтал ва кўкрак оғриқларига фойда қилади. Мурчда тортиш, шимдириш, тозалаш, қиздириш қуввати бор.
Узун мурч қувватни оширади, қўл-оёқ шишини кетказади, меъдани балғамдан тозалайди, захни йўқотади.
Ёш болалар, ҳомиладор аёллар, меъда-ичак йўлида яраси бўлган кишилар, қўтир, эшакемига чалинган беморлар, ҳамда бавосир касаллигида мурчни истеъмол қилмаслик лозим.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Арпабодиён
Унинг мизожи қуруқ-иссиқдир. Арпабодиённинг фойдали хусусиятлари: ички аъзолардаги тиқилмаларни очади, оғриқ қолдиради, пешоб ва елни ҳайдайди,она сутини кўпайтиради, балғамни кўчиради, заҳарни кесади, юз ва оёқ шишларига, бош айланишига, жигар,қораталоқ ва буйрак касалликларига, хафақонга фойда. Арпабодиённи қиздириб, тутуни ҳидланса, бош оғриғи ва бош айланишини тўхтатади. Унинг қайнатмасини ичиш тана ҳарорати кўтарилганда, сийдик ва ўт ажралиши қийинлашганда, мизож сусайганда,асбийлашганда, қорин дам бўлганда тавсия қилинади.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Зиғир (лён)
Зиғирнинг дони озуқа сифатида ишлатилади. Мизожи қуруқ-иссиқ. Унинг таркибига А, Е, К, С, F, В гуруҳ витаминлари, Омега-3 ва кальций, темир, магний, фосфор, калий, натрий, рух, мис, марганец, селен киради.
Зиғир иммунитетни ошириш, бактериялар, замбуруғлар, вирусларга қарши курашиш хусусиятига эга. У қон босимини нормаллаштиради, жигар, юрак, буйрак, қалқонсимон без фаолиятини яхшилайди, радиация даражасини камайтиради. Зиғирнинг таркибидаги клетчатка танани ортиқча чиқиндилардан тозалайди ва қабзиятда энг фойдали воситалардан бири ҳисобланади. Зиғир ҳомиладор аёлларга мумкин эмас, уни узоқ вақт истеъмол қилиб юриш заҳарланишга олиб келади. Зиғирнинг пояси қуруқ-совуқ бўлгани учун, ундан тайёрланадиган кийимлар ёзда иссиқдан сақлайди, терни ўзига шимиб, ортиқча терлатмайди.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Зирк
Унинг мизожи қуруқ-совуқ. Зирк сафронинг кучини кесади, меъда, жигар ҳарорати юқори бўлса, иссиғини туширади ва бу аъзоларнинг қувватини кўпайтиради, жигардаги тиқилмаларни очади, ич кетишини тўхтатувчи, шамоллашга, бактерияларга қарши, ўт ҳайдаш,оғриқ қолдириш, иситма тушириш, чанқовни қолдириш хусусиятига эга. У юқори қон босимини пасайтиради, ошқозон ҳазми бузилганида, ўпка, қораталоқ,асаб касалликларида тавсия қилинади. Унинг совуқ мизожилиларга кўрсатадиган зиёнини қалампирмунчоқ ислоҳ қилади. Зирк қайнатма ҳолида истеъмол қилинади. Бунинг учун 1 ош қошиқ зиркни 1 стакан сувда 1 дақиқа қайнатиб, 30 дақиқа тиндирилади. Ҳар гал овқатдан 1 соат олдин 1 ош қошиқдан ичилади. Ҳомиладор аёллар ва 12 ёшгача бўлган болаларга ҳамда жигар касаллигининг оғир ҳолатларида мумкин
эмас.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Қист ал-ҳинди
Қист ал-ҳинди ватани Ҳимолой тоғлари бўлган ўсимликнинг илдизидир. Унинг мизожи иссиқ-қуруқ. Қист ал-ҳинди иммунитетни оширади, шамоллашларни кетказади, қонни, мия томирларини тозалайди, секин урадиган юракнинг уришини тезлаштиради, танадаги ҳўлликни ва ортиқча ёғларни кетказади, иситмани туширади, ўпкадаги ортиқча балғамларни қуритиб уни тозалайди, қон босимини туширади, темир ва гормонлар мувозанатини сақлайди, тери ҳолатини яхшилайди, томоқдаги вирус ва инфекцияларни йўқотади, қалқонсимон без ишини яхшилайди, паразит ва замбуруғларни, оёқ терлашини кетказади, энурезга, бепуштликка, юрак, ошқозон, ўпкага фойдали. Уни ичиш тартиби: бир чой қошиқ майдаланган кукунни бир стакан жуда иссиқ бўлмаган қайнаган сувда дамланади. Кунига беш маҳал оз-оздан, овқатдан кейин бир ой ичилади, сўнг ўн кун дам олиб, яна бир ой ичилади. Агар дамлама аччиқлик қилса, унга озроқ асал қўшиш мумкин.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Сариқ йўнғичқа ёки хелба
Хелба ранги сариқ, дон кўринишида бўлади. У юртимизнинг баъзи ерларида овқатга ҳам ишлатилади. Мисрда ундан чой қилиб ичилади. Бундай чой ёз кунларида танадаги иссиқликни олади ва чанқоқни босади. Хелбанинг таркибига А, С, РР, В1, В2, В9 витаминлари ва кальций, магний, фосфор, натрий, рух каби моддалар киради. У қувватни тиклайди, овқат ҳазмини ва юрак ишини яхшилайди. Хелба тўқималар, қон, илик, асаб ва жинсий ҳужайраларнинг яхши озуқаси ҳисобланади. У танадаги ортиқча балғам, шилимшиқ моддаларни йиғиб, чиқариб ташлайди. Ҳомиладор аёлларга мумкин эмас.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Ширинмия (солодка)
Ширинмия асосан дарёлар бўйларида, нам, қумли жойларда ўсади. Бизнинг юртимизда ширинмия Қорақалпоғистон ва Хоразмда етиштирилади. Мизожи қуруқ-иссиқ бўлади. Унинг илдизидан озиқ-овқат саноатида, дори-дармон тайёрлашда фойдаланилади. Мутахассисларнинг кузатишича, ширинмиянинг илдизи инсон буйрак усти безлари ишлаб чиқарадиган баъзи гормонларга ўхшаш таъсирга эга бўлиб, танада сув-тузлар мувозанатини меъёрлаштиради, ҳар хил шамоллашлардан, аллергик асоратлардан сақлайди. У шунингдек ошқозон, ичак фаолиятини яхшиловчи, нафас йўлларидаги балғамни кўчиривчи, ел, сийдик ҳайдовчи, ҳарсиллаш иллатини кетказувчи, кўз нурини яхшиловчи, жигар, ўпка, қовуқ ва сийдик куйиб чиқишига манфаатли восита сифатида ҳам ишлатилади. Меъда ярасига даво.Ширинмия қон босими баланд, юрак фаолияти бузилган ҳолатларда ва ҳомиладор аёлларга мумкин эмас.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Заъфарон
Заъфарон мизожи қуруқ-иссиқ бўлган хушбўй зиравор ҳисобланади. У Ўзбекистонда ҳам етиштирилади. Заъфарон ўт, сийдик ҳайдовчи, иштаҳа очувчи, овқат ҳазмини яхшиловчи, юракни бақувват ва хурсанд, кўзни равшан қилувчи, юз рангини очувчи хусусиятларга эга.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Ҳалила
Ҳалиланинг тўрт хили бўлади. Мизожи қуруқ-совуқ. Унда сафро ҳайдаш, хафақон, савдо, васваса иллатларини йўқотиш, меъдага куч бериш, юракка даволик хусусиятлари бор.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

МЕВАЛАР ҲАҚИДА
Меваларнинг мизожи асосан совуқ-ҳўл бўлади. Улар ёз-куз фаслларида пишадиган бўлгани учун, айнан ўша пайтда истеъмол қилиш совуқ пайтларда ейишдан кўра яхшироқ. Қуруқ мевалар қишда ейилса, совуқликни оширмайди.
https://www.tg-me.com/dardgadovo