Беҳи
Беҳи кеч кузнинг асл мевалари қаторида алоҳида ўрин тутиши билан ажралиб туради. Беҳи кишининг руҳиятига ижобий таъсир кўрсатади, сергак қилади, кайфиятни зиёдалаштиради, ёмон хаёллардан ҳоли этади, баъзи бош оғриқларини қолдиради, иштаҳани уйғотади, оғиздаги нохуш ҳидни йўқотади. Беҳи юракнинг уришини яхшилайди, лоҳас бўлиш, ич кетиши, сариқ касалда фойда беради. Беҳининг ҳиди кишининг кайфиятини яхшилайди, аъзоларнинг табиий кучларини мустаҳкамлайди. Беҳининг шарбати қон кетиш,қон қусиш, бехос қайт қилиш, чанқоқликда яхши ёрдам беради. Беҳи бедармонлик, камқонлик, йўтал, меъда, жигар ва буйрак касалликларида фойдалидир.Ҳакимларнинг такидлашича беҳини суиистеъмол қилиш ичакни дағаллаштиради, қалтироқни келтириб чиқаради, йўтал туттиради.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Ўрик
У меъдани совитади, ҳароратни сўндиради, сафро ва қон қизишини пасайтиради. Ўрик меваси таркибида калий моддаси кўп бўлгани учун уни юрак-томир касалликларида истеъмол қилиб туриш фойдали.
Ўрик туршагини ивитиб қўйиб ичилса, ични юмшатади, сийдик ажралишини кўпайтиради, юқори қон босимини туширади.Туршакни кўп ейиш пульс (томир уриши)ни тушириб юборади.
Ўрикни егач, данагини чақиб, мағизини еса, ўрикнинг зарарини йўқотади. Аччиқ мағизи зарарли.
Меваси таркибида қанд борлигини ҳисобга олган ҳолда, у қандли диабет касаллигида тавсия этилмайди.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Шафтоли
Шафтоли иштаҳа очади, ичакни юмшатади, ични юргизади,сийдик ҳайдайди, овқат ҳазмини яхшилайди. Унинг ёғи мигрень ҳамда қулоқ оғриғига даво.Шафтоли гулининг дамламаси гижжаларни туширади.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Тут
Тут аъзоларга осон сингиб фойдали омилларга айланади. У иситмани қайтарувчи, дармон бағишловчи, қонни тозаловчи ва уни кўпайтирувчи неъмат сифатида истеъмол қилинади. Оқ тут ичак фаолиятини мустаҳкамлайди, одамнинг қариш жараёнини секинлаштиради, юракни бақувват қилади, сийдик ҳайдайди, балғам кўчишини осонлаштиради, ичакни хилтлардан тозалайди, мия, жигар, қора талоқ фаолиятини яхшилайди, тиқилмаларни очади, буйракда ёғ йиғилишига ёрдам беради ва одамни семиртириш хусусиятига эгадир.
Шотутнинг табиати совуқ-қуруқ. У юқори қон босимини туширади, бадандаги қотган моддаларни юмшатади, савдо хилтини тарқатиб юборади, ҳалқумдаги иссиқ мизожли шишларни қайтаради, ичаклар яллиғланиши, иссиқ ва қонли ич кетишларга шифо бўлади.Шотут мевасини ортиқча ейиш ўпка ва асабга зарар қилади. Бундай ҳолатларда асал ва анор сувини истеъмол қилиш зарарни кетказади.
Тут қоқиси ёнғоқ мағизи билан аралаштирилган ҳолда истеъмол қилинганда танага қувват бағишлайди ва тўқ тутади.
Тут мевалари асосида тайёрланадиган шинни киши аъзоларини юқумли касалликларга нисбатан бардошли қилади, бош айланиши, силла қуриши, дармонсизликка фойдали.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Олхўри
Унинг озуқалиги оздир. Олхўри аъзоларни юмшатади, овқатнинг меъда ва ичакдан ўтишини енгиллаштиради, иштаҳани очади, овқат ҳазмини яхшилайди, юрак ҳаприқишидан ҳоли қилади, чанқоқни босади, юқориқон босимини туширади, ични яхши юргазади, сафродан келиб чиқадиган бошнинг қизиб оғриши, кўнгил озиши, қайт қилиш ва танадаги қичимани тўхтатади.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Олча
Олча иштаҳани очади, овқат ҳазмини яхшилайди, ични яхши юргазади, иситма баланд бўлганида чанқовни қолдиради, марказий асаб тизими ишини яхшилайди, шамоллашга қарши фойда қилади. Олча юрак-томир касалликлари, шамоллаш, чарчашни кетказишда фойдалидир.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Гилос
Гилос қориндаги ёғни камайтиради, уйқуни яхшилайди, Альцгеймер касаллигининг олдини олади, терини ёшартиради, қон босимини нормаллаштиради,мушак оғриқларини камайтиради, камқонликка фойдали.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Хурмо
Хурмо дунёга Хитойдан тарқалган. Унинг таркибида А, С, Р, В гуруҳ витаминлари, темир, кальций, магний, калий, фосфор, йод каби моддалар бор. У юрак-томир,асаб тизими, ошқозон, қалқонсимон без фаолиятини,
иш қобилиятини яхшилайди, сийдик ҳайдайди. Уни камқувватликда, қон босими пасайиб кетганда, юқори нафас йўллари шамоллаганда, қон қусишда истеъмол қилиш яхши натижалар беради.
Хурмони кунига икки дона ейиш етарли. Уни кўп ейиш ични қотиради.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Банан
Банан ёш болалар ва катталар учун фойдали бўлган мевалардан ҳисобланади. У қувватни оширади, ошқозон ва юрак фаолиятини, кайфиятни яхшилайди, қондаги холестеринни камайтиради, иш қобилиятини кучайтиради, юқори қон босимини туширади, танадан ортиқча суюқликни чиқаради.
Бананни овқатдан олдин ейиш ва кетидан сув ичиш зарар. У қонни қуйилтириш хусусиятига эга бўлганлиги учун кўп еб бўлмайди.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Лимон
Лимон шамоллаганда, қон босими баланд бўлганда, иситмалаганда, витаминлар етишмовчилигида фойдали. У сўриб олувчи, тозаловчи, ёпишқоқ қаттиқ моддаларни кўчириш, иситмани тушириш, чанқовни қондириш хусусиятига эга. Лимон иссиқликдан келиб чиқадиган бош оғриғига, бош айланишига, сафродан келиб чиқадиган қайт қилишга, томоқдаги иссиқ шишларга,юрак ҳаприқишига, кўнгил озишга фойда қилади.
Лимондан тери касалликларини даволашда ҳам фойдаланилади. Унинг шарбати юзни тозалайди, ҳуснбузарларнинг сўрилиб кетишига ёрдам беради.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

Мандарин
Мандарин иштаҳани очади,танада модда алмашинуви жараёнларига ижобий таъсир кўрсатади ва замбуруғли касалликларни даволашда тавсия этилади.
Унинг пўчоғидан тайёрланган дамламалар балғамни осон кўчиришга, йўтал, кўнгил айнишни қолдиришга ёрдам беради.
https://www.tg-me.com/dardgadovo

1-ҚИСМ Д А В О Л А Ш У С Л У Б И М
1.Ташхис:
Беъморнинг шикояти
Беъмор тўла 9 ойда туғилганми ёки ваҳлими?
Қон гуруҳи
Болалигида касал бўлганми?
Касби
Яхши кўриб ейдиган нарсалари
Мизожи. Танадаги 4 та хилтдан бирортаси меъёрида бўлмай кўпайган ёки камайган бўлса, касалликларни келтириб чиқаради. Меъёрнинг бузилиши эса асосан овқатдан бўлади. Тўғри овқатланиш, тана аъзолари хақидаги малумотларни каминанинг “Таом ҳам дард ҳам даво” китобидан олишингиз мумкин ёки сахифамизни кузатиб боринг.

2-ҚИСМ
Юзнинг ранги: агар оқ бўлса, қон кам, юракнинг қуввати паст, балғам кўпайган; агар сариқ бўлса, жигарда муаммо бор; агар қизил бўлса, қон ғолиб бўлган, қон босими баланд бўлиши мумкин; агар қора бўлса, савдо кўпайган, қора талоқда муаммо бор. Юзда доғлар бўлса, ўт қопида муаммо бор. Кўз остидаги қовоқлар шишган бўлса, буйракда муаммо бор. Агар кўз остидаги қовоқларда ажинлар бўлса, қонда қанднинг кўплигини билдиради. Қанд касаллиги буйракдан
Кўздаги муаммолар асосан жигардан, қулоқдагилар- буйракдан, оғиздагилар эса- ошқозондан.

3-ҚИСМ
Теридаги муаммолар (темиратки, яъни псориаздан ташқари) жигар қувватининг пастлиги, токсинлар кўпайганлигидан. Темиратки эса буйрак қувватининг пастлигидан.
Вазннинг камлиги ошқозонда ёки қалқон безида муаммо борлигини билдиради. Бирдан озишга бошлаш саратон касалли гидан ёки қалқон безининг гиперфункциясини билдиради
Умуртқа поғанаси ва бўғимлардаги муаммолар, паркинсон касалл иги шамоллаш оқибатида мушакларнинг таранглашиб, улар орасидан ўтадиган томирлар ва асаб толаларининг қисилиб қолиши натижасида қон айланиши ва иннервациянинг (асаб сигналларини узатиш) бузилишидан

4-ҚИСМ
Касаллик совуқдан ёки иссиқданлигини аниқлаш (иссиқлик касалликларида аъзолар зўриқиб ишлайди, яъни гиперфункция, совуқлик касалликларида аксинча аъзоларнинг қуввати пасайган бўлади, яъни гипофункция). Совуқлик касалликлари асосан пастдан буйрак ва кичик тос (малый тас) да жойлашган аъзолардан бошланади, шунингдек совуқ ва совуқлик овқатлар ҳам совуқлик касалликларнинг сабаби бўлади. Салбий ҳиссиётлар ҳам совуқлик. Бундай ҳиссиётлар натижасида мушаклар таранглашади. Ташҳис қўйишда мушакларнинг холатини ҳам ўрганиш керак

5-ҚИСМ
2. Даволаш:
Зарурат бўлса, беъмор докторлар тавсиясини тўхтатмайди.
Ғам, ташвиш жигарни касал қилади. Жигар чиқарадиган савдо кўпайиб кетиб, қора талоқни чарчатади. Бу эса ҳамма аъзоларнинг ишига таъсир қилади. Шунинг учун беъморлрни даволашда уларнинг руҳияти ва қора талоқ фаолиятини яхшилашдан бошлаш керак. Исириқ уруғи ва сариқ халила ортиқча савдони йўқотади. Бир вақтнинг ўзида буйрак ишини тиклаш ва иммунитетни кўтариш керак бўлади. Иммунитет ичакларда пайдо бўлади.
Биринчи этапда тўғри овқатланишга ўтилади. Организмни шлаклар, токсинлар ва ортиқча қуртлардан тозалаш ва танадаги заҳни йўқотиш керак. Тозалаш учун қатиқ зардоби, қоқирим, занжабил, зарчава, қалампир мунчоқ, арпа бодиён, маккаи сано, сариқ халила, хелба, зайтун ёғи ва бошқа тозаловчи нарсалар ишлатилади. Заҳни йўқотиш учун ҳаммом ва қуёш нуридан фойдаланилади (загар диабетга мумкин эмас), узун мурч, мускат ёнғоғи ишлатилади. Беъмордаги ўзгаришга қараб, маълум муддатдан сўнг иккинчи этапга ўтилади.
Иккинчи этапда беъморга даво бўладиган, таркибида керакли витамин ва макро, микроэлементлар бўлган табиий маъжунлар, гиёхлар, озуқалар, ёғлар берилади. Зарурат бўлса массаж қилинади. Агар беъморнинг қон группаси 2 бўлса, тузалгунича ҳайвон гўштларидан парҳез қилади, чунки бундайлар ҳайвон оқсиллари ва ёғларини яхши ҳазм қила олмайдилар.
Халқ табобатида беъморлар узоқ даволанади, лекин оғриқларни тез йўқотиш мумкин.

6-ҚИСМ
3.Оддий рецептлар:
Баргизуб (подорожник) ички ва ташқи яраларни яхши битказади, талоқ шишини қайтаради;
Райхон баргини чайнаш стоматитни (оғиз чақаси) кетказади;
Шамоллашдан пайдо бўлган оғриқ жойларга зайтун ёғи суртилса, оғриқ қолади;
Шолғом кичрайиб бораётган ўпкани тиклайди;
Беҳи шодлантиради, қувватни 40 баробар кўпайтиради;
Қатиқни зардоби организмни яхши тозалайди, юқори қон босими, сурункали истмани туширади, қондаги ортиқча қандни камайтиради, агар чеснокни сувини аралаштириб ичса, гижжаларни хайдайди;
Қоқирим инфекция, вирусларни йўқотади. Уни тайёрлаш учун 3 ош қошиқ қатиқни косага солиб, атала халатига келтирилади ва устига қайнаб турган сув қуйилади, иссиқ холида қошиқлаб ичилади;
Оёқ остидаги шпорни яримта лимонни оғриқ жойга боғлаб ётиш йўқотади;
Ўт қопининг оғзи қийшайган (загиб) бўлса, ҳар куни 4 пиёла қатиқ зардоби, 100 г пишган қизил лавлаги, эрталаб ва кечқурун оч қоринга 1 ош қошиқдан зайтун ёғи ичиб юрилса тузалади;

Табиб Шавкат Умаралиев

1. Л И М Ф А Х А Қ И Д А
Лимфа суюқлик бўлиб,лотин тилида тоза сув дегани. Лимфа қон сингари лимфа тизимини ташкил қилувчи алоҳида томирларда оқади. Лимфа тизими қон тизимининг давоми хисобланади.
Қон хужайраларни озиқлантиради ва у ердаги чиқиндиларни лимфа тизимига қуяди. Баъзан лимфа томирларини ифлос дарёга ўхшатишади. Лимфанинг вазифаси ифлослардан тозаланиб, умумий қон оқимига қўшилишдир. Ифлос чўкма организмдаги чиқарув тизими орқали ва тер безлари ёрдамида танадан чиқарилади. Айнан лимфа тизимида вируслар ва бошқа зарарли нарсалар аниқланиб, улар макрофаг, лимфоцит ва шунга ўхшаш химоячи воситалар ёрдамида зарарсизлантирилади. Лимфа тизимининг асосий вазифаларидан бири организмни ракдан химоя қилишдир. Шунингдек лимфа тизими ёрдамида оқсил ва ёғлар организмнинг энг узоқ жойларига ҳам етказиб берилади, ҳамда ортиқча сув ва тузлар танадан чиқарилади. Организмда лимфа қонга нисбатан кўп. Лимфа томирларда секин харакат қилади, сабаби унинг юракка ўхшаш тезлатувчи “насоси” йўқ ва у пастдан тепага (миядан ташқари) қараб харакат қилади. Лимфа тизимидаги клапанлар лимфани пастга оқишига йўл қўймайди. Лимфанинг секин харакатланишининг яна бир сабаби қоринда, чов (пах)да, тиза ости ва бўғимларда жойлашган лимфа тугунчаларида текширув ва зарарсизлантириш учун тўхтаб ўтишидир. Лимфанинг қуюқлашуви ҳам унинг тезлигини камайтиради. Лимфа тизими иммун тизимининг ажралмас қисми хисобланади. У бизни инфекциялардан химоя қилади.
Лимфа харакатининг пасайиши турли касалликларга олиб келиши мумкин. Бунинг белгилари: эрталаб турганда тананинг ҳамма жойларида оғриқлар бўлиши; кўз ости ва оёқларда шишлар пайдо бўлиши; ёноқларнинг осилиши; терлаш; бадбўй хидлар; доимий чарчоқлик; модда алмашинувиниг секинлашуви; мушак ва бўғимларда оғриқ; шамоллашлар.

2. Л И М Ф А Х А Қ И Д А
Лимфа оқимини яхшилаш учун:
лимфани қуйилтирадиган дўкон ширинликлари, сотувдаги мева шарбатлари, музқаймоқ, шўр ва дудланган нарсалар, фастфуд, алкоголь ва шунга ўхшашлардан парҳез қилиш керак;
сув ичиб туриш, ҳайвон ва ўсимлик ёғларини истеъмол қилиш, занжабил, зарчава, чеснок, пиёзни овқатга ишлатиш, ширин мия (солодка) дамламасини ичиш, кўп харакат қилиш, эрталаб ўриндан турмасдан ётган холда оёқ ва қўлларни тепага кўтариб 2-3 минут силкитиш, товонларни ердан кўтариб, зарб билан ерга тушириш машқларини қилиш, ҳаммомда терлаш, ювинганда мачалка билан терини ишқалаш, массаж қилиш керак.
Соғлом хаёт тарзини йўлга қўймоқчи бўлганларга лимфа тизимини эътибордан четда қолдирмасликни тавсия қиламиз.

Лимфа хақидаги бу малумотларни турли манбаълардан фойдаланган холда тўплаб, сиз муҳлисларимизга етказиш ниятида ҳолисона харакат қилаётган
Шавкат Умаралиев.