تدوین مولفه‌های محیطی پاسخده به درمان شناختی-رفتاری اختلالات اضطرابی کودکان برمبنای اصول پایه بازی‌درمانی اکسلاین

👶 @childrentherapy

چکیده

کودکان به دلیل پایین بودن سطح تفکر انتزاعی، قادر به بیان هیجانات و احساسات خود نیستند، سرکوب و عدم مهارت در بیان احساسات، بهداشت روانی کودک را به مخاطره می‌اندازد. لذا اجرای سیاست‌گذاری‌های بهداشتی و روانی دقیق جهت تامین سلامت جسمانی و روانی در دوران کودکی امری ضروری می‌نماید. بازی ابزاری برای ابراز نیازها، احساسات و افکار در کودکان بوده و ارتباط صحیح کودکان با دنیا از طریق الگو‌های اجتماعی و بازی‌های جمعی بدست می‌آید. طبق مطالعات پیشین در حوزه روانشناسی کودکان، بازی درمانی تکنیکی است برای مقابله با استرس‌های هیجانی که طراحی محیطی پاسخگو به الزامات این روش از اهمیت بالایی برخوردار است و همچنین در نظریه‌های مرتبط با شناخت اجتماعی اظهار شده است که در کنار خصوصیات فردی، ویژگی‌های محیطی در سلامت رفتاری کودکان نقش دارند. از این رو هدف این نوشتار تدوین مولفه‌های محیطی بازی محوری است که بتواند در راستای درمان شناختی- رفتاری کودکان دارای اختلالات اضطرابی پاسخگو باشد. پژوهش حاضر که با روش تحلیلی- توصیفی انجام گرفته‌ است، به‌منظور دستیابی به اهداف موردنظر ابتدا به مرور نتایج تحقیقات پیشین درزمینۀ مذکور و شناسایی عوامل موثر در ارتقاء سلامت روانی کودکان دارای اختلالات اضطرابی بر اساس تکنیک‌های بازی درمانی، با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه باز با متخصصین روانشناسی در مراکز مشاوره پرداخته و در ادامه بر اساس اصول بازی درمانی اکسلاین ما به ازای صفت‌های فضایی بازی محور تبیین گردید. جهت تایید ارتباط معنادار اصول و مولفه‌های فضایی از تحلیل پرسشنامه متخصصین روانشناس به روش تحلیل سلسله مراتبی AHP و برای رتبه‌بندی میزان تاثیر مولفه‌های فضایی از تحلیل پرسشنامه متخصصین معمار در نرم افزار SPSS استفاده گردید. طبق نتایج مستخرج، ایجاد حس تعلق به مکان، احساس آزادی در محیط، امنیت ذهنی و ایجاد محیطی ایمن جهت آسایش فیزیکی کودک به ترتیب مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار و در مراتب بعدی عواملی همچون خوانایی، مشارکت‌پذیری، نفوذپذیری و انعطاف‌پذیری نیز درصد بالایی را به خود اختصاص دادند.

👶 @childrentherapy

وقتى بر سر فرزندتان فریاد مى کشید چه اتفاقى مى افتد؟

تصور کنید که همسرتان کنترل خشم اش را از دست میدهد و بر سر شما فریاد میکشد. حالا تصور کنید که او ۳ برابر شماست و هنگام فریاد کشیدن به سمت شما خم شده است. تصور کنید که شما برای غذا، سرپناه، امنیت و حفاظت خود کاملا به او وابسته هستید و او منبع اصلی شما برای دریافت عشق، اعتماد به نفس و شناخت از دنیای اطراف است.

حالا تمام احساسات بالا را با هم جمع کنید و ۱۰۰۰ بار بزرگتر کنید. این دقیقا اتفاقیست که در درون کودک وقتی بر سرش فریاد میکشید می افتد.البته که همه ما گاهی از دست فرزندانمان خشمگین و عصبانی میشویم. چالشی که در این مواقع با آن روبرو هستیم این است که با استفاده از عقل و درایت «ابراز» خشم را کنترل کنیم و در نتیجه آثار منفی آن را بر فرزندانمان به حداقل برسانیم.

👶 @childrentherapy

پرخاشگري در کودکان:

یکی از چالش‌های مهم برخی از والدین رفتارهای پرخاشگرانه کودکشان در مدرسه است. البته شاید كودك پرخاشگر از لحاظ ظاهری با كودكان دیگر مدرسه تفاوت خاصی نداشته باشد ولی تهدید كردن، هل دادن، لگد زدن و كتك كاری با همشاگردی‌ها باعث می‌شود حداقل هفته‌ای یكبار پدر و مادرش مجبور شوند به مدرسه بروند و شكایات معلمان و کادر مدرسه را بشنوند. بر خلاف باور عموم این پرخاشگری فقط مربوط به پسران نیست بلکه در دختران هم دیده می‌شود؛ اگر چه در دختران نسبت به پسران این پرخاشگری كمتر فیزیكی و بیشتر لفظی است و به تبع با آسیب جسمی كمتری همراه است.

چرا كودك پرخاشگری می‌کند؟
خشونت كودك بستگی به عوامل زیادی دارد و صرفا نمی‌توان یک عامل را به عنوان مقصر معرفی کرد. عوامل خانوادگی، اجتماعی، محیطی، هورمونی و ... می‌توانند به تنهایی یا به صورت مجموعه عوامل نقش مهمی در پرخاشگری کودک ایفا کنند اما در این میان خانواده می‌تواند با نقش موثر خود، موجبات آرامش و كنترل خشم و یا تشدید خشونت كودك شود. یكی از عوامل مهم بروز خشونت در كودكان الگوسازی است. كودكان تمایل دارند از افرادی كه دوستشان دارند الگوبرداری رفتاری كنند. به همین علت در سنین خردسالی از پدر یا مادر و در سنین بالاتر از هنرپیشه‌های تلویزیون و یا امثال آنها الگو می‌گیرند و طبیعی است كه الگوهای خشن، كودك را به تقلید خشونت دعوت می‌كند. فراموش نكنید نحوه صحبت و رفتار والدین با یكدیگر آیینه تمام نمای رفتارهای كودك شماست. استفاده نابجا و نامناسب از تشویق و تنبیه نیز از عواملی است كه موجب تقویت خشم و پرخاشگری كودك می‌شود. فراموش نکنید خوشحالی و خندیدن والدین پس از مشاهده كوچك‌ترین جرقه‌های خشونت در كودك پاداشی برای ادامه و تقویت آن محسوب می‌شود. با توجه به نکات گفته شده اگر پرخاشگری کودک شما با تشویق و تنبیه قابل کنترل نیست حتما از یک روانشناس و مشاور کودک کمک بگیرید.

👶 @childrentherapy

فرزندمان را به خاطر هوش بالاش تحسین نکنیم در عوض از تلاش او تعریف کنیم

اگر از هوش او گفتیم،‌ دیر یا زود با هر شکست یا اشتباه، اعتماد خود را به هوش بالا و به حرف‌های ما از دست خواهد داد. چون شکست و اشتباه در زندگی اجتناب‌ناپذیر است، پس وقتی شکست خورد یا اشتباه کرد، باورش را به خودش از دست نمی‌دهد بلکه تصمیم
می‌گیرد که بهتر و بیشتر تلاش کند. ضمن اینکه یاد می‌گیرد که چیزی باعث افتخار است که برای آن زحمت کشیده نه چیزی که با آن، به دنیا آمده است.

👶 @childrentherapy

بدزبانی كودک را ناديده بگيريد
اگر به طور اتفاقی،‌ كودكتان واژه ناشايستی را به كار برد، سعی كنيد به بدزبانی او، بی‌توجهی نشان دهيد. وانمود كنيد كه آن را هرگز نشنيده‌ايد، بنابراين هرگونه تاثیر آن را بر خودتان از بين برده و بازی او را به یک بازی یک نفره تبديل كنيد، چيزی كه اصلا برای كودكان جالب نيست.

خودتان هم بدزبانی نكنید
از آنجا كه می‌دانید بدزبانی شیوه‌ای است كه كودک برای اعمال كنترل بر شما به كار می‌گیرد، پس خودتان بدزبانی نكنید. او ممكن است به دنبال راه‌هایی باشد تا عمدا شما را عصبانی كند و با بدزبانی، توجه شما را به خود جلب كند. پس از شركت در این بازی خودداری كنید.

👶 @childrentherapy

برای تلاش فرزندشان ارزش قائل‌اند نه برای اجتناب از شکست

اگر بدانیم بچه‌ها درباره‌ی منشا موفقیت خود چگونه فکر می‌کنند، می‌توانیم موفقیت آنها را پیش‌بینی کنیم.

در «نگرش ایستا» این طور فرض می‌شود که شخصیت، هوش و خلاقیت ما مواردی از پیش تعیین ‌شده و ثابت هستند که ما به هیچ روشی قادر نیستیم آنها را تغییر دهیم، در این نگرش، موفقیت راهی برای اثبات‌ هوش ذاتی فرد است. چرا که موفقیت می‌تواند برآوردی از میزان استعداد ذاتی او را در مقایسه با یک استاندارد ثابت به فرد ارائه ‌کند. در نگرش ایستا، فرد تلاش‌ شدید برای موفقیت و اجتناب از شکست به هر قیمت را به عنوان راهی برای حفظ احساس باهوش یا ماهر بودنِ خود انتخاب می‌کند.
اما در مقابل، فرد با داشتن «نگرش رشد» با چالش‌ها شکوفا می‌شود و شکست‌ها را نه به عنوان نشانه‌ای برای هوش کم، بلکه تخته‌ پرشی می‌بیند که مشوق او برای رشد و گسترش توانایی‌های حال حاضر اوست.
در هسته‌ این دو نگرش، تمایز اصلی این است که درباره‌ی تاثیر اراده‌‌ خودتان بر شکل دادن به توانایی‌هایتان چه نظری دارید. این دو دیدگاه همچنین اثر قدرتمندی بر کودکان به جای می‌گذارند، اگر به کودکی گفته شود چون بچه‌ باهوشی است در امتحان عالی عمل کرده است، این جمله نگرش «ایستا» را در او شکل خواهد داد. اما اگر به او گفته شود چون تلاش کرده موفق شده، این جمله نگرش «رشد» را در او شکل می‌دهد.

👶 @childrentherapy

كودكان تو سری خور و مظلوم در جامعه بچه هايی هستند كه هرگز اجازه دفاع از خود در خانه را نداشتند. اگر نميخواهيد فرزندتان در مدرسه و جامعه كتك بخورد مورد ظلم قرار بگيرد و ساكت گوشه ای گريه كند كار را از منزل شروع كنيد.
هر گاه از كار اشتباه فرزندتان عصبانی يا ناراحت شديد، قبل از هر اقدام و حرفی به او اجازه دهيد از خود دفاع كند.
اين اقدام شما هم به شما فرصتی ميدهد از روي عصبانيت اقدامی اشتباه نكنيد هم فرزندتان می آموزد ميتواند از خود دفاع كند و در محيط بيرون مظلوم نباشد.
با عصبانيت فرياد نزنيد چرا اين كار رو كردی! دليل كارش رو بپرسيد و تا پايان حرفش گوش كنيد، به او بياموزيد با تمام اشتباهاتش هنوز ارزشمند است.

👶 @childrentherapy

اگر کودکی،
«در خانه» مورد «توجه»،
و «محبت» قـرار نگـیـرد،
«سراغ» آنرا،
در «جای دیگر» می‌گیرد!


«کودکانتان» را،
نـزد «دوســتانشــان»،
و در «جمع اقوام» تنبیه نکنید،
و، با «شرح دادن»،
«اشتباهاتشان» در «جمع»،
آنان را «خجالت زده و شرمنده» ننمایید.


۱ تا ۳ سالگی «سن شکل‌گیری»،
«اعتـماد به نـفـس» کـودک است و بایـد،
«بیشترین تایید» را از والدین دریافت کند.
جملاتی مانند؛ نکن، دست نزن، نمی‌توانی،
«اعتــماد به نـفس» آنـها را پاییـن می‌آورد.

👶 @childrentherapy

چگونه می‌توان حس مسئولیت را در کودک نسبت به گفتار و رفتارش ایجاد کرد؟

احساس مسئولیت باید از چیزهای خیلی کوچک شروع شود. مسئولیت در مورد کارهای شخصی نخستین گام است، یعنی کودک احساس کند که اگر دست به این کار بزند، برای خودش سودی دربر دارد.

بنابراین باید در مورد کارهای خودش به او مسئولیت بدهیم و هر کار مثبتی که انجام داد سریع باید تشویق شود تا به این وسیله انگیزه‌اش برای انجام کارهای بعدی زیاد گردد.

👶 @childrentherapy

اثربخشی برنامه آموزش والدین بر اساس مدل تحولی تفاوتهای فردی مبتنی بر ارتباط (DIR) بر کاهش مشکلات توجه/ بیش فعالی کودکان پیش دبستانی با نشانه های ADHD

👶 @childrentherapy

هدف: سبک تربیتی والدین نقش بسزایی در کاهش مشکلات روان شناختی و حتی روان پزشکی دارد و تشخیص و درمان این مشکلات در سنین پایین می تواند تا حد زیادی منجر به کاهش این اختلالات گردد؛ بنابراین پژوهش حاضر باهدف اثربخشی برنامه آموزش والدین بر اساس مدل تحولی تفاوت های فردی مبتنی بر ارتباط, بر کاهش مشکلات توجه/ بیش فعالی کودکان پیش دبستانی با نشانه های اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی, انجام شد. روش: روش پژوهش از نوع تحقیقات شبه آزمایشی با پیش آزمون, پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی مادران دارای کودک پسر 4 تا 6 ساله با نشانه های نارسایی توجه/ بیش فعالی در شهر سرخس بود. بدین منظور 30 مادر کودک پسر 4 تا 6 ساله با نشانه های نارسایی توجه/ بیش فعالی به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. به منظور ارزیابی نشانه ها از مقیاس درجه بندی کانرز دو فرم (والد و معلم) و مصاحبه بالینی استفاده شد. و برای ارزیابی هوش آن ها از نسخه سوم آزمون هوش وکسلرکودکان استفاده شد. سپس مادران به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. یافته ها: تحلیل داده ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس نشان داد که برنامه آموزش والدین با تکیه بر مدل تحولی تفاوت های فردی مبتنی بر ارتباط, باعث کاهش مشکلات توجه/ بیش فعالی در کودکان پسر پیش دبستانی با نشانه های اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی می شود. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها پیشنهاد می شود از این مدل تحولی به عنوان مدلی جامع و همه جانبه در درمان مشکلات گوناگون هیجانی و رفتاری استفاده شود.

👶 @childrentherapy

کودکان با اشتباه‌هایشان می‌آموزند.

اگر ما از ترس کار اشتباه و ناقص، همه کارهای کودک را انجام بدهیم، باعث می‌شویم فرزندمان در بزرگسالی از ترس اشتباه کردن، اقدامی نکند، فرد منفعل و وابسته‌ای بار بیایید و بسیاری از فرصت‌ها را از دست بدهد یا اشتباهات سنگین‌تری مرتکب شود.

آیا کسی را می‌شناسید در زندگی هیچ کار اشتباهی انجام نداده باشد به کودک خود اجازه دهیم با اشتباههاتش بیاموزد، هر فردی با آزمون و خطا پیشرفت می‌کند حتی کودک ما.

👶 @childrentherapy

يكي از بزرگترين اشتباهات پدر و مادر اين است به فرزندشان اجازه دهند طرف يكی از والدين خود را بگيرد، ميان والدين خود پادر ميانی كند، يا نقش دوست، مشاور، يا مادری را به عهده بگيرد.

پدر و مادر بايد به فرزندشان اين پيام را بدهند كه «من ميتوانم از خودم مراقبت كنم.» تو نبايد طرف من يا پدرت را بگيری و در اختلافات ما دخالت كنی.

هرگز نباید بدی همسر خود را به فرزندتان بگویید چون که فرزند شما از نظر امنیت روانی آسیب می‌بیند.

👶 @childrentherapy

کلید طلایی اعتماد به نفس کودک

هیچ چیز به اندازه مسئولیت دادن به کودکان اعتماد به نفس آنها را افزایش نمی‌دهد، پس سعی کنید به فرزند خود مسئولیت‌های متناسب با سنش را منتقل کنید. خواهید دید که هرگاه او مسئولیتش را انجام می‌دهد چه رضایت خاطری پیدا می‌کند و احساس می کند که چقدر در خانواده اش فرد مهمی است.

مثلا از کودک ۳ یا ۴ ساله خود بخواهید جعبه دستمال کاغذی را روی میز ناهارخوری بگذارد و یا از کودک ۷ ساله خود بخواهید لباس ها را پس از خشک شدن تا کند و در قفسه‌های مربوط به خود قرار دهد. سعی کنید این احساس درونی را در آنها به وجود آورید که خودشان باید مشکلاتشان را حل کنند.

👶 @childrentherapy

بچه‎هایی هستند که بعد از انجام یک کار اشتباه بلافاصله عذرخواهی می‎کنند، اما هم شما و هم خودش می‎داند که این صرفا راهی برای فرار از تنبیه است.

برای اینکه عذرخواهی شکل واقعی و حقیقی پیدا کند، مهمترین شرط، پشیمانی است. اگر کودک از کار بدی که انجام داده است، پشیمان نیست به او توضیح بدهید و برایش زمانی تعیین کنید تا به اشتباهش فکر کند. همیشه روی این نکته تایید کنید که تا زمانی که از کارش پشیمان نیست، لازم نیست عذرخواهی کند. برای کمک به درک بهتر کودک نسبت به رفتارش می‎توانید تاثیر آن رفتار را روی دیگران با هم بررسی کنید. حتی می‎توان از کودک خواست که خودش را به جای طرف مقابل بگذارد و احساساتش را بیان کند. این تمرین کمک می‎کند ارزش اخلاقی عذرخواهی به درستی برایش درونی شود.

👶 @childrentherapy