اینها با یک حقیقتی نسبت داشتند...

گویی اتصال با حقیقت رمز جاودانگیست.

شاعران بزرگ ایرانی و غرور افرین برای دنیا

🔰انبارستان @anbar100

♦️"تفکر معنوی" و ضرورت مواجهه اصیل با وجود!

✍دکتر محمدحسن علایی
(جامعه‌شناس)

در این جستار مهم به تلخیص پاره ای ملاحظات ایراد شده توسط دکتر بیژن عبدالکریمی می پردازیم که در جلسه نهم نشست تلگرامی پلورالیسم دینی در تاریخ ۶ شهریور در گروه علم و الهیات مشکات ارائه شده است. با این امید که امکاناتی برای اندیشیدن در باب تفکر معنوی برای مخاطبان دغدغه‌مند فراهم آورد.

التفات شخص به موقعیت‌مندی تاریخی و وجود متناهی خويش و پرتاپ‌شدگی در جهان برای نیل به نحوه‌ی بودن اصیل ضرورت دارد تنها مواجهه با وجود و تعیین نسبت با جهان تجربه‌ی اصیلی برای فرد فراهم می کند. توسل به امری ازلی و ابدی بدون توجه به موقعیت مندی تاریخی نسبت شخص را با زمان دچار اختلال می کند و فرد نسبت موقعیت خویش با گذشته، حال و آینده را از دست می دهد.
مومنان دین نااصیل از اندیشیدن به آنچه که به اندیشه نیامده است می هراسند، تنها در مواجهه گشوده با وجود و نه با توسل به اعتقاداندیشی می‌توان سدی بر تفکر نیهیلیستی ایجاد کرد.
دینی که شخص را با مسئله وجود درگیر نمی‌کند صرفا تلاشی‌ست برای تقدس بخشیدن به پاره ای امور فرهنگی برای نیل به نوعی ایمان کاذب. چرا که توان مواجهه با وجوه در اختفا مانده‌ی وجود را ندارد.
تکیه بر اطمینان و ایمان کاذب آنچه را که اساسا باز و گشوده است و در دوره های تاریخی به نحوی بروز و ظهور می یابد یا به تعبیر دیگری حقیقت زنده ای که با تاریخ و زمان نسبت دارد را تبدیل به امری مرده می کند.
درگیری اصیل با وجود؛ ساحت قدس و حقیقت منوط به توجه به موقعیت مندی تاریخی فرد می باشد التفات به نسبت هستی و زمان از آن جهت اهمیت پیدا می کند‌.
متفکران بزرگ با برقرار کردن نسبت با خاستگاه و سرچشمه و سرآغاز ما را به حقیقتی زنده دعوت می کنند. تنها با قیام در ساحت قدس امکانات سنت در قلمرو گشوده ی آغازین آن برای فرد ظهور می یابد‌ و کشف وجوه ناگفته ی آن و فهم نسبت حقیقت آن با زمان برای متفکر ممکن می گردد.
پیام ادیان از نظر متفکران هنوز می تواند ظهورات تازه ای داشته باشد از همین رو متفکران بزرگ نیروی سنت را ارج می نهند و به جای توسل به حقیقت متصلب شده‌ی نظامات تئولوژیک و در عوض باور به پاره‌ای گزاره‌های متصلب به باز کشف حقیقت گشوده هستند. گفتگوی پرسش‌گرانه با انبیا تنها زمانی امکان پذیر است که ما به تفاوت موقعیت های تاریخی خویش با این معلمان بزرگ تاریخ بشر التفات داشته باشیم و آن را به رسمیت بشناسیم تا با توجه به نسبت حقیقت و زمان امکانات سنت برای ما در موقعیت مندی‌مان و با توجه به محدوديت­هاي‌مان آشکار شود. به این شرط که ادعای حقیقت و موضع اعتقادی جایگزین تفکر اصیل نگردد.

خدا در اندیشه غرب [خدا در تاریخ و تفکر تئولوژیک]

۱.خدای سنتی، خدایی ماورای طبیعی است.به این معنا که کاملا متعالی از طبیعت و خارج از آن است.اما در دوران مدرن، جنبه ماورای طبیعی خدا رنگ می بازد و خدا دیگر نه به منزله امری ماورای طبیعت، بلکه بیشتر به منزله عنصر نظم دهنده خود طبیعت درک می گردد; یعنی خداوند، دیگر خارق مسیر عادی طبیعت نیست،بلکه خود مکانیسم درونی طبیعت و جهان، در کلیت آن، می باشد . در مرحله دوم مدرنیته، یعنی در قرون 18 و 19 و دهه های نخستین قرن 20، دریافته شد که اساسا چه نیازی به وجود چنین خدایی هست; پس طبیعت را به کمک همان مکانیسم ها و قوانین علمی اش تبیین کردند و متفکرانی چون فویرباخ و مارکس مفهوم خدا را کنار نهادند و خود طبیعت و مکانیسم های آن را به منزله آن واقعیت نهایی و بنیادی تلقی کردند.

۲.به تعبیر دیگر، دستان خدای سنتی برای انجام هرکاری باز بود; اما در دوران مدرن و با حاکمیت جهان بینی علمی، دیگر دستان خدا همچون گذشته باز نیست . بر همین اساس، جهان گذشته مملو از معجزات، کرامات و خرق عادات است.

۳.در تصویر سنتی، خداوند قادر مطلق و همه توان است; زیرا او به عنوان خالقی در ماورای طبیعت، خالق طبیعت و واضع قوانین طبیعی است و اوست که می تواند به دلخواه خود، همین قوانین عادی ورایج عالم را زیر پا گذارد تا خود را به وسیله معجزات و کرامات بر خلایق آشکار سازد . اما در دوران مدرن، قدرت خدا، نه مطلق، بلکه در چارچوب قوانین طبیعی و علمی عالم است و به تعبیری، فاعلیت و قدرت خدا از طریق همان قوانین طبیعی، خود را آشکار می کند.

۴.خدای سنتی، خدایی متشخص و شخص گونه، و برخوردار از صفاتی انسان گونه است; لیکن در دوران مدرن این خدای متشخص و شخص وار جای خود را به خدایی بدون تشخص می دهد که نه همچون موجودی ماورا و متعالی از طبیعت، بلکه همچون حقیقتی است که حال در طبیعت است.

۵.خدای سنتی به سبب قدرت مطلق خود، تابع هیچ اصل و قاعده و عقلانیتی نبود . او همچون امپراطور یا پادشاه قدرتمندی بود که در سرتاسر ملک خویش حکم می راند و بندگان را یارای هیچ گونه پرسش و سؤالی نبود . گویی تناظری میان نظام های سیاسی و اجتماعی گذشته با خدای گذشتگان وجود داشت.اما در دوران مدرن، خداوند همراه با تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی، گویی دموکرات تر شده و قدرت خود را به اصول و مبانی عقلی و منطقی محدود می سازد.
همچون امپراطور یا پادشاه قدرتمندی بود که در سرتاسر ملک خویش حکم می راند و بندگان را یارای هیچ گونه پرسش و سؤالی نبود . گویی تناظری میان نظام های سیاسی و اجتماعی گذشته با خدای گذشتگان وجود داشت.اما در دوران مدرن، خداوند همراه با تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی، گویی دموکرات تر شده و قدرت خود را به اصول و مبانی عقلی و منطقی محدود می سازد .

۶.خدای سنتی، خدایی توتالیتر بود و در همه حوزه ها، اعم از خصوصی و اجتماعی، برای بشر احکامی صادر می کرد; اما در دوران مدرن، این خدا به حوزه های خلوت و خصوصی رانده می شود و عرصه های سیاست، جامعه، حقوق و اقتصاد را به خود بشر وامی گذارد.سکولاریسم یعنی اینکه خدای لیبرال جانشین خدای توتالیتر می گردد.

بیژن عبدالکریمی.مجله بازتاب اندیشه ۱۳۸۹

پ.ن:افزوده داخل قلاب از من است.

دختر گلم! سرکار خانم معصومه قدکپور گرامی!
سلام. اولاً بسیار خوشحالم که دختر نوجوانی در سن و سال شما (در سن 14 سالگی) با مسائل فلسفی و مسئله خدا درگیر شده است. ثانیاً عذرخواهم که دیروز شما بارها تماس گرفتید و من نتوانستم پاسخ دهم. اما شما نیز اگر می خواهید یک روزی فیلسوف شوید و شاید نخستین فیلسوف زن ایران، باید صبور باشید. تفکر با صبر و حوصله نسبت دارد. اما در مورد پرسش شما:
الف. پرسش از وجود خدا یک پرسش فلسفی است و نظریه کوانتوم یک نظریه علمی و فیزیکی. هیچ نظریه علمی ای نمی تواند یک نظریه فلسفی را اثبات یا انکار کند. فیزیک ارسطویی، فیزیک نیوتنی، فیزیک انیشتین و فیزیک کوانتوم هر یک تفسیری از جهان طبیعت هستند. لذا شما می توانید به فیزیک کوانتوم اعتقاد داشته باشید به خدا هم اعتقاد داشته باشید. همچنین می توانید مخالف فیزیک کوانتوم باشید به خدا نیز اعتقاد داشته باشید و همچنین می توانید فیزیک کوانتوم را بپذیرید اما وجود خدا را قبول نداشته باشید. پس بین این دو یعنی بین فیزیک کوانتوم و وجود خدا رابطه ضروری و منطقی وجود ندارد.
ب. به همین دلیل بسیاری از دانشمندان بسیار بسیار بزرگ مثل نیوتن، داروین، انیشتین و ماکس پلانک در همان حال که دانشمندان بسیار بزرگی بودند و خودشان از بنیانگذران علم جدید هستند شدیدا نیز به خداوند اعتقاد داشتند. پس بین رویکرد علمی با جهان و اعتقاد به خداوند تعارض و تناقضی وجود ندارد.
به امید روزی که شما را در سر کلاس های فلسفه در یکی از دانشگاه های کشور ببینم.
با سپاس
بیژن عبدالکریمی
9 شهریورماه 1403

✅ فعالان غربی:

📍اسرائیل با داستان‌های ساختگی، راه را برای جنایت خود در غزه هموار کرد، داستان‌هایی که هیچ سندی نداشتند!/بسیاری به هریس و دموکرات‌ها امید دارند، اما آنها اجازه ندادند فلسطینی-آمریکایی‌ها حتی برای دو دقیقه در همایش حزب دموکرات صحبت کنند...

☑️ @Kavoshplus

◽ انجمن علمی معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) برگزار می‌کند:

⚡رویـایِ انـسانِ ایرانـیِ معاصـر⚡
سیزدهمین مدرسه‌ی تابستانه‌ی «دعوت»

👥 استادان دوره:
حجةالاسلام حمید پارسانیا
دکتر بیژن عبدالکریمی
دکتر سیدجواد میری
دکتر سیدحسین شهرستانی
دکتر کمیل قیدرلو
دکتر عطاءالله بیگدلی
حجةالاسلام حسین مهدی‌زاده
دکتر علیرضا شفاه
آقای محمد نصراوی
آقای ابراهیم اکبری

🕰  زمان برگزاری:
۱۷ الی ۱۹ شهریور ۱۴۰۳

🔻 مکان برگزاری:
خانه‌ی اندیشه‌ورزان

▫️هزینه‌ی ثبت‌نام:
• ثبت‌نام حضوری برای دانشجویان دانشگاه امام صادق(ع): ۳۳۰ هزار تومان
• ثبت‌نام حضوری برای سایر مخاطبان: ۴۸۰ هزار تومان
• ثبت‌نام مجازی: ۲۲۰ هزار تومان

‼️ ظرفیت محدود برای ثبت‌نام حضوری ‼️

🖇  پیوند ثبت‌نام : کلیک کنید

☎️ جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با نشانی @ICCA_admin در پیامرسان‌های بله، ایتا و تلگرام در ارتباط باشید یا با شماره‌ی ۰۹۳۰۸۱۶۱۵۳۱ تماس بگیرید.

➖➖➖➖➖➖
💬 انجمن علمی دانشجویان معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام
🌐 بله | اینستاگرام | تلگرام | ایتا

🔊فایل صوتی

سخنرانی بیژن عبدالکریمی،
در دانشکده الهیات دانشگاه تهران

دین چیست؟ تئولوژی کدام؟

چرا فردید مهم است؟ - گفتاری از بیژن عبدالکریمی دربارۀ احمد فردید

عاشقانه‌ای مهجور مانده از تاریخ اسلام


کتاب «مشرکی در خانواده پیامبر» کار جدید و مشترک حسن محدثی و بیژن عبدالکریمی، شرح رابطه عاشقانه زینب دختر بزرگ پیامبر با مشرکی به نام ابوالعاص است.


کتاب «مشرکی در خانواده پیامبر» رمان تاریخی می‌کوشد بر اساس مستندات تاریخی تصویر دیگرگونه‌ای از شخصیت پیامبر اسلام ارائه دهد که در روزگار ما به دلیل سیطره اندیشه‌های فرقه‌گرایانه و اندیشه‌های تئولوژیک در خفا باقی مانده است. این داستان نحوه کشمکش میان عشق و ایمان در دل زینب، دختر پیامبر و نیز نحوه رویارویی پیامبر با عشق دخترش به یک مشرک را نشان می‌دهد. این کتاب می‌کوشد تا جایگاه «عشق انسانی» را در روح و احساس پیامبر نشان دهد. همچنین این قصه نشان می‌دهد که می‌توان همچون ابوالعاص مشرکی والامنش بود. پیامبر برای این شخصیت احترام قائل بود و به وی علاقه داشت. این کتاب می‌کوشد در فراسوی باورهای اعتقادی و  تئولوژیک و صرفاً بر اساس رویکردی پدیدارشناسانه وجوهی از شخصیت پیامبر اسلام را آشکار سازد که در روزگار ما بسیار فراموش شده است.

حسن محدثی در پیش درآمد کتاب آورده است: «داستان زندگی‌ زینب، دختر بزرگ پیامبر و ابوالعاص، داماد پیامبر را نخستین‌بار چند سال پیش در کتاب زندگانی محمد (ص) پیامبر اسلام (سیره ابن هشام) خواندم و مجذوب آن شدم. این داستان بسیار مختصر امّا منحصر به‌ فرد بود. در واقع، اوّلین‌بار در سنی در حدود چهل‌وچند سالگی بود که فهمیدم پیامبر اسلام دختری به نام زینب داشته است. از خودم و این بی‌خبری شرمنده شدم. بعد از این بود که کنجکاو شدم بدانم که دیگران نیز تا چه حد از زینب و داستان زندگی‌اش اطلاع دارند؟ در نتیجه، در کلاس‌هایی که تدریس می‌کردم اعم از مقاطع کارشناسی، کارشناسی‌ ارشد، و دکتری از دانشجویانم بارها و بارها پرسیدم، حضرت محمد (ص) و خدیجه چند فرزند داشته‌اند؟ از میان ده‌ها نفر دانشجو فقط یک نفر از میان دانشجویان مقطع دکتری دقیقاً می‌دانست پیامبر اسلام چند فرزند داشته، نام یکی از آن‌ها زینب بوده است.

بررسی‌های بیش‌تر نشان می‌دهد این بی‌خبری از تاریخ اسلام، حتی از لایه‌های گوناگون زندگی پیامبر عظیم‌الشأن‌مان، امری نظام‌مند و همگانی است و مؤیّد این نکته مهم است که تاریخ اسلام بر مبنای جهت‌گیری‌های فرقه‌ای نوشته شده است و این تاریخ‌نگاری و تاریخ‌شناسی فرقه‌ای چنان سوگیری همه‌جانبه‌ای داشته است که بخش مهمی از تاریخ اسلام را مغفول نهاده و نادیده گرفته است. تاریخ اسلام هنوز گنج‌های ناشناخته‌ای را در دل خود نهفته دارد؛ زیبایی‌هایی که تمنّای نگاه‌های مشتاق را دارند و دنیای نادیده‌ای که انتظار گام‌های مکتشفان و سیّاحانی را می‌کشد که به شنیده‌ها و گفته‌های رایج و مرسوم بسنده نمی‌کنند بلکه جسارت اکتشافی تازه را در ذهن و دل خود می‌پرورانند و از رویارویی با مناظر بکر و بدیع هراسی به خود راه نمی‌دهند. باری، یکی از داستان‌های بسیار زیبا، تأمل‌برانگیز و درس‌آموز در تاریخ اسلام داستان رابطه عاشقانه زینب و همسرش ابوالعاص بن ربیع درون خانواده پیامبر است. بر آن شدم تا این داستان را به زبانی ساده  بازنویسی کنم، داستانی که به قول دکتر نابلسی «طعمی خاص» دارد.»

این داستان نحوه کشمکش میان عشق و ایمان در دل زینب، دختر پیامبر و نیز نحوه رویارویی پیامبر با عشق دخترش به یک مشرک را نشان می‌دهد. این کتاب می‌کوشد تا جایگاه «عشق انسانی» را در روح و احساس پیامبر نشان دهد.

اثر قابل اعتنای حسن محدثی در بازنویسی بخشی از تاریخ مهجور مانده صدر اسلام که در برگیرنده زوایای پنهان مشی انسانی پیامبر و به نوعی تاکید بر فصل مشترک خصیصه ذاتی انسان‌ها در تکریم عشق، وفاداری و خوی انسانی است. تلاشی برای پیوند دادن انسان‌ها و فرهنگ‌ها فراتر از زمان و مکان و حذف عصبیت‌های قومی و قبیله‌ای و مهمتر از آن نادیده انگاشتن ایدئولوژی در پیوند میان انسان‌هاست. قطعاً این جسارت یک جامعه‌شناس برای ورود به مباحثی چنین چالش برانگیز نشان تعهد نویسنده به صداقت در فهم تاریخ و درک درست نیازهای احتماعی و به نوعی درک این واقعیت است که در زمانه کنونی تبین الگوهای نو به خلاقیت در کشف ناگفته‌های تاریخی نیاز دارد.اینکه بپذیریم عشق، اخلاق و انسانیت سرمایه مشترک همه انسان‌ها، فرهنگ‌ها و تمدن‌هاست و نهراسیم که انگ گذشته‌گرایی بخوریم حاصل نوعی جسارت تحسین برانگیز جناب محدثی است. اما این اثر به نظر من در مرز میان روایت تاریخی و رمان و یا نوعی قصه‌گویی گرفتار شده است. آیا این اثر می‌خواهد یک رخداد تاریخی را روایت کند؟ آیا رمانی است که می‌خواهد پاسخ‌گوی نیازی اجتماعی باشد؟

نویسنده سعی کرده به هر دو مرز نزدیک شود. اما مقدمه عالمانه دکتر عبدالکریمی کفه را به سمت یک اثر روایی نزدیک کرده است و سعی کرده هم تلقی از پدیدارهای تاریخی را روشن کند هم از افتادن در دام عصبیت دینی بگریزد و هم اتکایش به فصل مشترک انسان، عشق و اخلاق در همه فرهنگ‌ها و تمدن‌ها را به رخ بکشد تا بتواند بر این ادعا پای فشاری کند که چنین اثری مخاطبی جهانی دارد و در عین حال با بیان مفاهیمی انسانی به وادی الگو‌پردازی اجتماعی و بیان تلقی و درکی مفهومی از تاریخ و معرفت دینی هم نزدیک می‌شود. این‌ها را باید ناشی از مقدمه‌ای دانست که عبدالکریمی ارائه کرده و به نوعی سایه سنگین آن را در کل اثر می‌توان یافت. برداشت من این است که اگر این قصه به سیاق قصه‌گویی و حتی پذیرش ارکان فنی رمان می‌توانست پیش برود به مرز یک اثر کاملاً جامعه‌شناختی نزدیک می‌شد. البته این اثر فتح بابی است که مسیری نو در نگاه به مسائل انسانی به اتکای تاریخ و داشته‌های فرهنگی و تمدنی ما دارد و باید از دکتر محدثی و عبدالکریمی برای این شجاعت وجسارتشان تشکر کرد.

کتاب «مشرکی در خانواده پیامبر» تالیف حسن محدثی و بیژن عبدالکریمی توسط انتشارات نقد فرهنگ منتشر شده است.

https://article.tebyan.net/371185/%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%87%D8%AC%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85

🔻اطلاعیه🔻

دوستان و همراهان گرامی

ضمن عرض سلام به اطلاع همه مخاطبین دکتر بیژن عبدالکریمی می‌رسانیم سلسله جلسات پلورالیسم دینی بعد از برگزاری ۹ جلسه در گروه علم و الهیات مشکات خاتمه یافت و طبق وعده دکتر عبدالکریمی جلسه بعدی یعنی جلسه ۱۰ به پرسش و پاسخ اختصاص یافت.

لذا پرسش های خودت را از طریق دو آی دی تلگرام زیر ارسال کنید :

@Saeidrezatofighi

@Mohsen1369ra