میرموسوی

چیستی و چرائی فلسفه سیاسی
برای کسانی که قصد آشنایی با فلسفه سیاسی با زبانی نسبتا ساده و همراه با مثال های روشن دارند،"فلسفه سیاسی" اثر دیوید میلر، کتاب مناسبی به نظر می رسد. این کتاب درسال ۱۳۸۷ با ترجمه خوب کمال پولادی توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.
کتاب با فصلی با عنوان چرا به فلسفه سیاسی نیاز داریم آغاز می شود. در این فصل میلر پرسش از چیستی و چرایی فلسفه سیاسی را پاسخ می دهد و به بررسی نقش و تاًثیر آن می پردازد.
میلر در تعریفی ساده و کوتاه، فلسفه سیاسی را به مثابه تحقیقی در ماهیت، علل و اثارحکومت خوب و بد تعریف می کند. سپس درتوضیح آن از نقاشی لورنزتی ؛ نقاش ایتالیایی قرن ۱۴، بهره می برد.
در این نقاشی سه ایده به تصویر کشیده شده است: نخست این که حکومت به طور عمیق بر کیفیت و چگونگی زندگی ما تاثیر می گذارد. بهروزی، رفاه، آبادانی ونیز فقر، درد و رنج و سیه روزی مردم به چگونگی حکومت بستگی دارد. دوم این که چگونگی حکومت به اراده و خواست مردم بستگی دارد و تقدیر از پیش تعیین شده و تغییر ناپذیر نیست. در نهایت این که ما می توانیم بدانیم چه چیزی حکومت خوب را از بد متمایز می کند.
از نظر میلر این سه ایده پیش فرض های عمده فلسفه سیاسی اند. بر این اساس فلسفه سیاسی به مسائلی می پردازد که برای همه اهمیتی حیاتی دارد.‌
پرسش اساسی این است که فلسفه سیاسی چه تاثیری بر زندگی ما دارد؟ برخی با این ادعا که سیاست مداران هیچ توجهی به کار فیلسوفان ندارند، منکر تاثیر فلسفه سیاسی هستند. افزون بر این فیلسوفان سیاسی هرگاه تلاش کرده اند بر زندگی سیاسی تاثیر بگذارند، شکست خورده اند. ارسطو، ماکیاولی و هابز نمونه هایی هستند که درستی این ادعا را تایید می کنند.
در پاسخ می توان گفت هر چند فیلسوفان سیاسی به طور مستقیم تاثیر گذار نیستند ولی به شکل غیرمستقیم، در طول زمان و گاه به شکلی قابل توجه، تاثیر می گذارند. به عنوان نمونه پذیرش دموکراسی به عنوان الگوی مطلوب نظام سیاسی، بر بنیان های فکری استوار است که توسط فیلسوفان سیاسی همچون هابز، لاک و روسو طرح شده اند.
نقش فلسفه سیاسی در هنگام روبرو شدن با چالشهای سیاسی تازه بیشتر می شود. در چنین شرایطی نیاز به کاوش لایه های عمیق تر و بررسی مجدد باورهای سیاسی احساس می شود و به فلسفه سیاسی رو می آوریم.
بر فرض که بپذیریم فلسفه سیاسی به نیازهای اساسی پاسخ می دهد، بازاین پرسش مطرح می شود که آیا این پاسخ ها از اعتبار و اصالت برخوردارند؟ طالع بین ها هم به پرسش ها پاسخ می دهند ولی همه می دانیم طالع بینی دروغ است.
از نظر میلر اعتبار و اصالت فلسفه سیاسی به دانش و استدلال هایی بازمی گردد که او از آن بهره می برد. این دانش برای همه افراد قابل دستیابی است. فیلسوفان هم مانند دیگران فکر و استدلال می کنند ولی این کار را نقادانه تر و نظام مند تر انجام می دهند.
فیلسوف سیاسی همانند سیاستمدار به اهداف و ارزش ها می اندیشد، ولی اهدافی که از نظر او غایی ترند. به عنوان مثال سیاستمدار ممکن است برقراری نظم، اجرای قانون، رشد اقتصادی، اشتغال کامل، آزادی شهروندان را به عنوان اهداف خود ذکر کند، ولی فیلسوف سیاسی در پی آن است که کدام هدف نهایی است. او همچنین در پی فهم ارتباط بین اهداف و سازگاری و ناسازگاری آن ها ست.
فیلسوفان سیاسی در طرح پرسش ها و پاسخ به آنها به دانش مرموزی متوسل نمی شوند، ولی نیازمند بهره بردن از علوم اجتماعی و سیاسی اند. آنها با این کار می توانند به پاسخ پرسش از بهترین شکل حکومت بپردازند.
میلر در نهایت به طرح این پرسش می پردازد که پاسخ های فلسفه سیاسی تا چه حد عمومیت دارند؟ آیا این پاسخ ها عام بوده و در هر نوع شرایط زمانی و مکانی اعتبار دارند؟ یا بر حسب شرایط و مقتضیات زمان و مکان تغییر می کنند.
از نظر او هر چند فلسفه سیاسی به پرسش ها همیشگی و ابدی پاسخ می دهد، ولی برنامه و دستور کار فلسفه سیاسی همراه با تحول جامعه و حکومت تغییر می کند. در واقع تحولات جامعه امکانات تازه ای را ایجاد می کنند که پیش از این وجود نداشته است، یا آنچه پیش از این بوده را از میان بر می دارند.
مثال ساده و روشن برای این امر، دموکراسی است که امروز مدل مطلوب حکومت به شمار می رود، در حالی که تا چند قرن پیش فیلسوفان سیاسی ان را مطلوب نمی دانستند. دلیل این تحول این است که دموکراسی برای این که به درستی کار کند نیاز به پیش شرط هایی دارد که تا چند قرن پیش اثری از ان نبود. جمعیت مرفه و با سواد، وسایل ارتباط جمعی، نظام قضایی کار امد، نظام انتخاباتی ازاد و سالم و مانند آن پیش شرط هایی است که تا دو قرن پیش از ان خبری نبود.
تعریف ساده میلراز فلسفه سیاسی و کارکردهای آن هر چند همه ابعاد و ویژگی های آن را شامل نمی شود، ولی نقش و اهمیت آن را به خوبی بیان می کند.
#علی_میرموسوی
@alimirmoosavi

1.1K viewsعلی میرموسوی, edited 13:40