◽️ رویداد

معرفی و بررسی کتاب:
گذشته‌ی یک توهم
جُستاری درباب اندیشه‌ی کمونیسم در قرن بیستم

با حضور:
👤 احسان عزیزی (دبیر مجموعه علوم اجتماعی کتابستان برخط)
👤 اشکان زارع (روزنامه نگار و پژوهشگر اندیشه سیاسی)
👤 احمد قناعتی (دانش‌آموخته علوم سیاسی)

🗓 سه‌شنبه ۲۷ شهریور ۱۴۰۳ ، ساعت ۱۷

📌شیراز، میدان معلم، خیابان همت (ایمان) جنوبی، کوچه ۱۷، نبش فرعی ۱۷/۲


© نشست‌های گفتار و اندیشه | جلسه ۷۵


◽️@utfinance◽️

#گذشته_یک_توهم
#فرانسوا_فوره
#کمونیسم

🖥 ویدیو

سرانجام انسان طراز نوین

👥 گفت‌وگوی امیرحسین خالقی با مترجمان کتاب «سرانجام انسان طراز نوین»: موسی غنی‌نژاد و مهشید معیری

صدمین سالگرد وقوع انقلابِ شوروی محرکی برای ترجمه‌ی کتاب سرانجام انسان طراز نوین بوده است. مهشید معیری و همسرش موسی غنی نژاد اثر پر تامل سوتلانا الکسیویچ را به فارسی برگرداندند تا یک گزارش مصاحبه‌ای و‌ توصیفی از زندگی زیر سایه اندیشه کمونیستی و چالش‌های رهایی پس از فروپاشی آن را در اختیار مخاطب پارسی زبان بگذارند.

خود نویسنده در ابتدای کتاب می‌گوید:

«کمونیسم طرحی نامعقول داشت: ساختنِ انسانِ طراز نوین، یعنی دگرگون‌کردنِ انسانِ «قدیمی»، آدم نخستین. واقعاً در این کار موفق شد... شاید تنها کاری که در آن به موفقیت رسید. در هفتادوچند سال، در آزمایشگاه‌های مارکسیستی لنینیستی، نوعی انسان خلق شد: انسانِ شورایی.»

جان‌کلام میزگرد اکوایران این است آزادی همراه با مسئولیت فردی است. سبک زندگی زیر سایه استبداد انسان را وادار می‌کند دولت روح و ‌جسم آنان را تسخیر کند.

◽️@utfinance◽️

🖥 راه توسعه برای ایران

👤 فرهاد نیلی

👤 کمال اطهاری

◽️@utfinance◽️

📄 مقاله

در باب رمانتیک‌های مسلمان
درک سوسیالیست‌های مذهبی از اقتصاد چه بود؟

👤 امیرحسین خالقی

کسانی از اهل فن امثال علی شریعتی و تعدادی دیگر از جمله حبیب‌الله پیمان، ابوالحسن بنی‌صدر، محمد نخشب و کاظم سامی را سوسیالیست‌های مسلمان می‌نامند، از این لفظ چنین برمی‌آید که بناست با حفظ اعتقادات مذهبی به دنبال آرمان‌های سوسیالیسم مانند عدالت اجتماعی باشند.

از میان سوسیالیست‌های مسلمان البته علی شریعتی اقبال بیشتری یافت، با آنکه ابوالحسن بنی‌صدر هم از اقتصاد توحیدی گفت و حتی از قدرت سیاسی هم بی‌نصیب نماند و امثال حبیب‌الله پیمان هم در ترویج‌ اندیشه‌شان کم نگذاشتند، ولی به جایگاه ویژه علی شریعتی و نفوذ معنوی وی نرسیدند. اما او بیش از آنکه شارحی جدی از اندیشه سوسیالیسم به‌شمار آید و حرف جدی در اقتصاد بزند، آدمی شفاهی بود که احساس می‌کرد اوضاع چنان که باید خوب نیست و باید تغییرش داد، ولی جز خیال‌پردازی و «سگ رامی شده‌ایم، گرگ هاری باید» چیزی از آن سخنان پرشور درنمی‌آمد.

🔗 متن کامل

◽️@utfinance◽️

◽️ اینفوگرافیک

سوسیالیست‌های خداپرست

©️ تجارت فردا

◽️@utfinance◽️

◽️ اینفوگرافیک

سوسیالیسم اسلامی

©️ تجارت فردا

◽️@utfinance◽️

📄 یادداشت

نه این و نه آن

سوسیالیست‌های مذهبی چه اندیشه‌ای در اقتصاد داشتند؟

👤 رضا طهماسبی

سوسیالیست‌ها همواره مخالف مالکیت بودند و اعم از مذهبی و غیرمذهبی نهاد مالکیت فردی را به رسمیت نشناخته‌اند گرچه احتمالاً از تناقض آزادیخواهی و نفی مالکیت می‌گذرند. در این میان سوسیالیست‌های مذهبی داستان قابل تامل‌تری دارند. گروهی که به‌زعم خودشان از کمونیسم و مارکسیسم و معرفی دین به‌عنوان افیون توده‌ها گذر کرده و از کاپیتالیسم به‌عنوان جاده صاف‌کن امپریالیسم هم نفرت داشتند و برای خودشان سوسیالیسمی برگزیدند بر مبنای عدالت اجتماعی و برابری که در آن می‌توانستند از برخی اصول دینی مانند زکات بگویند و عدالت‌طلبی حضرت علی (ع) یا قیام امام حسین (ع) را به سوسیالیسم ربط بدهند. سوسیالیست‌های مذهبی با عقایدی التقاطی و حتی خلاف مبانی اسلام، اندیشه‌هایی را پرورش دادند که به‌خوبی در بستر انقلاب اسلامی رشد کرد.

در انقلاب سال 57 که نقش نیروهای چپ در به ثمر رسیدنش غیرقابل انکار و تاثیر مذهب در گسترش و پیروزی‌اش بسیار بالا بود، فضایی مساعد برای به نتیجه رسیدن اندیشه‌های چپ مذهبی شکل گرفت. خطابه‌های سال‌های قبل از انقلاب علی شریعتی در باب نکبت سرمایه‌داری و دست کثیف امپریالیسم و بردگی انسان در برابر پول، نوشته‌های نخشب و سخنرانی‌های پیمان در کارخانه‌ها و شورش علیه مالکیت و ترویج خدامالکی و دولت‌محوری، در نهایت منجر به تصمیم‌ها و سیاست‌هایی شد که هنوز و با گذشت سال‌ها از روشن شدن غلط بودن آن گفتمان، نتایج و اثراتش دامن‌گیر اقتصاد ایران است. پیمان در کارخانه‌ها بر طبل شورش کارگران علیه کارفرمایان کوفت و هم‌فکرانش در شورای انقلاب از ضرورت مصادره و ملی کردن گفتند و این خواسته از جانب کسانی که می‌گفتند «هر کس صبح زودتر به بازار برود، صاحب مغازه در بازار است» عجیب نبود. فشار و اثرگذاری سوسیالیست‌های مسلمان آن‌قدر بود که حتی روحانیون روشنفکری چون آیت‌الله بهشتی را نیز به شعار هر کس به‌اندازه نیازش سوق داده بود که به جمعی از فعالان اقتصادی گفته بود «از درآمدتان به‌اندازه نیازتان بردارید و مابقی را بدهید».

موسی غنی‌نژاد در باب این اثرگذاری می‌نویسد: «تبلیغات ضدسرمایه‌داری روشنفکران چپگرا فضای عمومی جامعه را به‌قدری علیه بنگاه‌داری خصوصی یا به‌اصطلاح سرمایه‌داری تهییج و تحریک کرده بود که اوایل انقلاب نه‌تنها بازاریان و فعالان اقتصادی متدین و متشرع بلکه حتی وعاظ دینی هم جسارت دفاع علنی از مالکیت خصوصی را که از مشهورات شرعی اسلام است، نداشتند.» گروه‌های اسم و رسم‌دار سوسیالیستی مذهبی البته دوام چندانی نیاوردند و به‌تدریج یکی دو دهه بعد از انقلاب از بین رفتند، یا از بعد خوانش مذهبی با حاکمیت دچار مشکل شدند و کنار رفتند یا در حوزه‌های علمی مانند اقتصاد با گسترش دانش و آگاهی، اندیشه‌هایشان دیگر خریدار نداشت. با این همه اثرات اندیشه این گروه‌ها به دلیل نهادینه شدن در ساختارها، مثلاً برپایی نظام اقتصادی دولتی، آنچنان مستحکم شد که هنوز رهایی از دست آن ممکن نیست. برای نمونه اگر چه مراکز تهیه و توزیع کالا از بین رفته و تجارت خارجی دیگر مانند ابتدای انقلاب، ملی نیست اما همچنان دست قدرتمند دولت مناسبات آن را تعیین می‌کند. هنوز هم در اقتصاد در بر همان پاشنه‌ای می‌چرخد که روزگارانی نخشب و شریعتی و پیمان و بنی‌صدر تئوریزه‌اش کردند.

◽️@utfinance◽️

📄 یادداشت

👤 امیرحسین خالقی


مارکس در کتاب «هجدهم برومر لویی بناپارت» گفته بود سنت تمامی نسل‌های مرده همچون کابوسی بر ذهن و مغز زندگان سنگینی می‌کند و حرفش این بود که مردگان به این راحتی زیر خاک نمی‌روند.

علی شریعتی بر نسل انقلاب 57 اثری جدی داشت ولی حتی اکنون هم کابوس اندیشه‌اش بر ذهن و مغز زندگان سنگینی می‌کند؛ خود او مرده است ولی پروژه فکری مخربش همچنان با شتاب پیش می‌رود.

شریعتی نه تنها مقدس نیست طرح دیدگاه‌های وی و نقادی بیرحمانه آنها از کارهایی است که اهل فکر و اندیشه ایرانی نباید حتی یک لحظه از آن غافل بمانند. اژدهایی که اکنون خفته است بعدها می‌تواند بیدار شود و باید همیشه اسباب مارگیری را دم دست داشت. الله اعلم.

کانال راهبرد/امیرحسین خالقی
@RahbordChannel

◽️@utfinance◽️

📄 گفت‌وگو

نظریه‌پردازان مصادره

آثار، فعالیت‌ها و اندیشه‌های سوسیالیست‌های مسلمان در گفت‌وگوی تجارت فردا با علی‌اصغر سعیدی


گروه‌های مذهبی سوسیالیستی که با عناوین مختلفی از خداپرستان سوسیالیست گرفته تا مبارزان مسلمان در سه دهه منتهی به انقلاب اسلامی شکل گرفتند، قبل از انقلاب توفیق چندانی در حوزه اقتصاد و حتی همراه کردن کارگران کارخانه‌های صنعتی در بخش خصوصی نداشتند اما برابر آنچه علی‌اصغر سعیدی، جامعه‌شناس اقتصادی می‌گوید این گروه‌ها با وقوع انقلاب توانستند اثرگذاری بالایی در سیاستگذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها داشته باشند چه در تدوین قانون اساسی و چه در تصمیمات شورای انقلاب مانند مصادره‌ها و ملی کردن‌ها. تصمیماتی که یا منجر به کاهش بهره‌وری صنایع و از بین رفتن کارخانه‌ها شد یا باعث اختلال عمده‌ای در تجارت خارجی و بازرگانی داخلی شد که ملی شده بود یا نقش دولت در آن بسیار پررنگ بود.

🔗 متن کامل

◽️@utfinance◽️

📄 یادداشت

نقد شریعتی شهامت می‌خواهد

◽️@utfinance◽️

⬇️ ⬇️ ⬇️ ⬇️ ⬇️ ⬇️ ⬇️

📄 یادداشت

نقد شریعتی شهامت می‌خواهد


برخی از صاحب نظران، روشنفکران مسلمان را به دو دسته متجدد- مجدد تقسیم کرده و شریعتی را مجدد دانسته‌اند.
مجددین به هسته اسلام اعتقاد دارند و قائل به خرافه‌زدایی از آن هستند. این گروه معتقدند در طول تاریخ اسلام و با گذشت زمان دین از خلوص اولیه دور شده و مناسک اولویت یافته‌اند. به همین خاطر است که به پیرایش و اصلاح دین دست می‌زنند. مجددین به نوعی به دنبال بازگشت به سلف صالح هستند. شریعتی در واقع می‌خواست دین را بازسازی کند و برای این هدف خود از مکاتب دیگر و افکار روشنفکران اگزیستانسیالیست و مارکسیست کمک می‌گرفت.
در واقع می‌توان شریعتی را یک بنیادگرا تلقی کرد و از این حیث اندیشه او با گونه‌های بنیادگرایی اهل سنت (مانند داعش) قرابت زیادی دارد.

روشنفکران همواره در خدمت قدرت و یا علیه قدرت بوده‌اند. از این رو آن دسته از روسنفکران که به احزاب پوزیسیون یا اپوزیسیون وابسته بوده‌اند از حمایت رسانه‌ای ‌و سیاسی برخوردار شده و به شهرت رسیده‌اند و تریبون‌ها در اختیارشان قرار گرفته است. این دسته عموماً هم دستیابی به قدرت و مواهب آن را می‌طلبیدند و هم به ایدئولوژی و هویت خاصی گرایش و تمایل داشته‌اند.

علاوه بر این، دسته دومی از روشنفکران نیز بوده‌اند که تنها برای رسیدن به شهرت و قدرت و ثروت در لباس روشنفکر درآمده‌اند و در واقع شارلاتان‌هایی بوده‌اند که فقط فرصت‌ها را به خوبی شناسایی کرده و به هدف رسیده‌اند.

احتمالاً همه موافقیم که نقد هر دو گروه لازم و جایز است. اما رسوا کردن دسته دوم نه تنها لازم و جایز، بلکه خدمت به حقیقت است.

با این حال، روشنفکران ممکن است از حمایت دسته‌ها و گروه‌های همفکر و حتی قدرت مستقر بهره‌مند باشند، در این صورت تلاش برای روشنگری درباره این اشخاص به شهامت نیز نیاز دارد.

از این رو، نقد شریعتی برای حال و آینده ایران هم لازم و ضروری است و هم به شهامت نیاز دارد.

◽️@utfinance◽️

📄 مقاله

جلال آل احمد؛ کاتب غرب‌زدگی و مرد چاه و چاله

👤 شاهین کارخانه

18 شهریور ماه، سالگرد درگذشت جلال آل احمد است. مردی که «غرب زدگی» را مکتوب کرد و به روایت خودش گرفتار «چاه و چاله» بود.

◽️@utfinance◽️

#جلال_آل_احمد

🖥 فردریش فون هایک

Unemployment And The Free Market

◽️@utfinance◽️

🖥 Pizza Hut Gorbachev TV Commercial

حضور میخائیل گورباچف رهبر اتحاد جماهیر شوروی در آگهی تلویزیونی پیتزا هات

◽️@utfinance◽️

#گورباچف
#پیتزا_هات
#کمونیسم
#شوروی

📄 مقاله

برشی از زندگی: آگهی تجاری گورباچف برای «پیتزا هات» یک يادگار تاریخی

◽️@utfinance◽️

◽️ اینفوگرافیک

درک سوسیالیست‌های مذهبی از اقتصاد چه بود؟

©️ تجارت فردا

◽️@utfinance◽️

📄 گفت‌وگو

تبعات فقر فلسفی
موسی غنی‌نژاد از ریشه‌های فکری غرب‌ستیزی احمد فردید می‌گوید

◽️@utfinance◽️