🔰🔊 ٨ - حرف «ف» - F.f

● فیل، فڕین (پرواز)، هه‌فت، به‌رف، مەفرەنقاھ*، شەرەف، ڕەف

Fîl
Firîn
Heft
Berf
Mefrenqah
Şeref
Ref

لینک:
https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/75

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/44) (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 ٩ - – حرف «گ» G.g

از حروف بی‌صداست و معادل حرف (G.g) در رسم‌الخط لاتینی است و در تمامی موارد کاربرد (ابتدا، میانی، انتها و تنها)، چه از لحاظ تلفظ و چه از لحاظ نوشتن، همانند حرف «گ» در رسم‌الخط فارسی به کار می‌رود.

● گۆگ (توپ)
گولیل (کوهستان گُلیل - شمال خراسان)
گور (گرگ)
گه‌نم (گندم)
باجگیران
ئیگ (روستای یَدَک - قوچان)

Gog
Gulîl
Gur
Genim
Bacgîran
Îg (Yedek - Gunek li Qoçanê)
📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣١٠ – حرف «ھ» H.h

از حروف بی‌صدا (و نیم‌صدا) و معادل حرف (H.h) در رسم‌الخط لاتینی است و در تمامی موارد کاربرد (ابتدا، میانی، انتها و تنها)، چه از لحاظ تلفظ (ھ / ح) و چه از لحاظ نوشتن، همانند حرف «ھ» در رسم‌الخط فارسی به کار می‌رود. با برخی تفاوت ها که در ادامه ذکر می‌شود.

اگر این حرف در انتهای واژه و بعد از فتحه قرار گیرد، و یا اگر بعد از حروف غیرمتصل (ر، ژ، ز، و...) و یک کسره‌ی خفیف قرار گیرد، به صورت یک تک «ھ» منفصل (با نیم‌فاصله) نوشته می‌شود.

ھ (رھ: روح)
Rih

همچنین اگر این حرف با یک کسره‌ی خفیف بعد از حروف متصل (بـ، فـ، جـ، مـ ...) قرار گیرد، به صورت «ھ» نوشته می‌شود.

جھ (جای، مکان)،
سھ (سھ: سایه)
Cih
Sih

🌀♦️توجه: تمام حروف «ح» و «ھ» صرفاً با «ھ» نوشته می‌شوند.

● هیڤ (هیوْ: ماه)، هێلین (هِلین: لانه)، بهار (بهار: بَهار)، رھ (رھ: روح) ، جەھ (جو)، جھ (جای، مکان)، سھ (سھ: سایه)

Hîv (Heyv)
Hêlîn
Bihar
Rih
Ceh
Cih (Cî)
Sih (Sî)
📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 در مورد حروف «ح» و «ھ»

در مورد حرف «ھ» ذکر این نکته ضروری است که تمام حروف «ح» و «ھ» در رسم‌الخط کُردی صرفا با «ھ» نوشته می شوند. به دلیل اینکه در زبان بیشتر کُردها، «ح» همانند عربی تلفظ نمی شود، بلکه (در فارسی نیز) عیناً مانند حرف «ھ» تلفظ می شود.

البته نوشتن حرف «ح» در نوشتن برخی اسامی خاصی عربی دارای این حرف اختیاری است:
ئەحمەد: ئەهمەد (اَحمَد)
Ehmed
موحەمەد: موهەمەد (مُحَمَد)
Muhemed

🌀البته ترجیح کلی، استفاده نکردن از حروف ویژه عربی در رسم الخط کُردی است.

🔸از سوی دیگر؛ حرف «ح» حلقی نیز در برخی مناطق در کُرمانجی تلفظی شبیه این حرف در زبان عربی دارد.
لیکن در تمام مناطق و از جمله در کُرمانجی خراسان عمومیت ندارد.

لینک مرتبط:
https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/79

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🔊 ٩ – حرف «گ» G.g

گۆگ (توپ)
گولیل (کوهستان گُلیل - شمال خراسان)
گور (گرگ)
گه‌نم (گندم)
باجگیران
ئیگ (روستای یَدَک - قوچان)

Gog
Gulîl
Gur
Genim
Bacgîran
Îg (Yedek - Gunek li Qoçanê)
لینک:
https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/77

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🔊 ١٠ – حرف «ھ» H.h

هیڤ (هیوْ: ماه)، هێلین (هِلین: لانه)، بهار (بهار: بَهار)، رھ (رھ: روح) ، جەھ (جو)، جھ (جای، مکان)، سھ (سھ: سایه)

Hîv (Heyv), Hêlîn, Bihar, Rih, Ceh, Cih (Cî), Sih (Sî)
لینک:
https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/79

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣١١ - کسره‌ی خفیف (کوتاه) - I.i

این حرف معادل حرف (I.i) در رسم‌الخط لاتینی است.
برعکس رسم‌الخط لاتینی، این حرف در رسم‌الخط آرامی در میان واژه نوشته نمی‌شود مانند حرف بین «د» و «ل» در «دل» (Dil)؛
اما چنانچه در ابتدای واژه قرار گیرد، مانند حرف « ا » در ابتدای بسیاری از اسامی و واژه‌های عربی موجود در کُرمانجی محاوره‌ای و یا اشعار و نوشته‌های کلاسیک مانند «ابتدا»، «افتخار»، «الیاس»، «الهام» و ... صرفاً با یک «ئـ » نوشته می‌شود.
باید دقت شود که این حرف « ا » در این واژه‌ها، عموما در کُرمانجی به صورت کسره‌ی کوتاه تلفظ می‌شود. هرچند که در زبان فارسی با حرفی نزدیک به کسره‌ی کشیده تلفظ می‌شوند. همچنین این حرف به جزء برخی موارد محاوره‌ای، در آخر واژه نمی‌آید:

در میان واژه:

🔹دل، بڤر، زڤستان (دل، تبر، زمستان)
🔹Dil, Bivir, Zivistan

🔹ئلیاس، ئلهام، ئفتخار (الیاس، الهام، افتخار)
🔹Ilyas, Ilham, Iftixar

🌀♦️توجه:
عدم نوشته شدن این حرف در رسم‌الخط آرامی، باعث می شود گاهی تمایز بین کسره‌ی خفیف و حالت ساکن دشوار شود (زیرا نه کسره‌ی خفیف نوشته می شود و نه کاراکتری برای حالت ساکن وجود دارد و هر دو به یک شکل نوشته می شوند)؛ لیکن در رسم الخط لاتینی چنین نیست:

به عنوان مثال هر دو شکل «کَوْر» (Kevr) و «کَور» (Kevir) (که در اولی «و» ساکن است و در دومی بین «و» و «ر» یک کسره‌ی خفیف وجود دارد)، در رسم‌الخط آرامی به صورت «کەڤر» نوشته می شوند.

🔸کەڤر (سنگ):
🔸Kevr, Kevir

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣١٢ - حرف «ئی» (ی) - Î.î

این حرف صدادار (بلند) است و معادل حرف (Î.î) در رسم‌الخط لاتینی (ویژه‌ی کُردی) است.

این حرف در واقع «ی» کشیده (ایی) است. چنانچه این حرف در آغاز واژه قرار گیرد (مانند «ایلام») قبل از آن یک «ئـ » می آید و به صورت «ئیـ» نوشته می‌شود:

🔸ئیران، ئیلام، ئیسال، ئیشەڤ، ئیرۆ
🔸ایران، ایلام، امسال، امشب، امروز

🔹Îran, Îlam, Îsal, Îşev, Îro

در میانه‌ی واژه به صورت «ـیـ» و در انتها هم به صورت «ی» نوشته می شود.

در میان واژه:

🔹سیر، پیر
🔸Sîr, Pîr

در انتهای واژه:

🔹کانی:
🔸Kanî

🔷 ئیلام، ئیران، سیر، ئیرۆ، ئیسال، ئیشەڤ، کانی

این حرف از لحاظ شکل نوشتاری شبیه حرف بیصدای «ی» (Y.y) است؛ لیکن جایگاه کاربرد آنها متفاوت است. این موضوع را بعداً بررسی خواهیم کرد.

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣١٣ – حرف «ژ» - J.i

از حروف بی‌صداست و معادل حرف (J.j) در رسم‌الخط لاتینی است و در تمامی موارد کاربرد (ابتدا، میانی، انتها و تنها)، چه از لحاظ تلفظ و چه از لحاظ نوشتن، همانند حرف «ژ» در رسم‌الخط فارسی به کار می‌رود.

🔹ژن (زن)، به‌ژن (قد)، رۆژی (روزه)
🔹بژانگ (مژه)، ژێر (پایین)، مژ (مِه)، ژۆر (بالا)

🔸Jin, Bejn, Rojî
🔸Bijang, Jêr, Mij, Jor

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 ١٤ – حرف «ک» - K.k

از حروف بی‌صداست (دوصدایی) و معادل حرف (K.k) در رسم‌الخط لاتینی است و در تمامی موارد کاربرد (ابتدا، میانی، انتها و تنها)، چه از لحاظ تلفظ و چه از لحاظ نوشتن، همچنین در موارد دمشی (خشک) و غیردمشی (نرم همانند حرف «ک» در رسم‌الخط فارسی به کار می‌رود.

🔹🔸تلفظ خشک (دمشی):

● کەلات، کێلەک، کەمەر، کشاندن، کیسمار*، کەماس، کەرناوە، پێکۆل، که‌سک (سبز)

🔸Kelat, Kêlek, Kemer, Kişandin, Kîsmar, Kemas, Kernawe, Pêkol, Kesk

🔹🔸تلفظ نرم (غیر دمشی):

● کەو، کەڤۆک (کَووک: کبوتر)، فەک (فَک: دهان)
● کا (کاه)، کال (پیر)

🔹Kew, Kevok, Fek, Ka, Kal

*کیسمار و کەماس دو چیایان ل باکورێ خۆراسانێ نە
*کەلات ناڤی باژارەکی و کەرناوە ناڤێ کەلەیەکێ (گوندەکی) یە.


📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 ١٥ – حرف «ل» - L.l

از حروف بی‌صداست و معادل حرف (L.l) در رسم‌الخط لاتینی است و در تمامی موارد کاربرد (ابتدا، میانی، انتها و تنها)، چه از لحاظ تلفظ و چه از لحاظ نوشتن، همانند حرف «ل» در رسم‌الخط فارسی به کار می‌رود.

🔹له‌کله‌ک، کێلەک (کِلَک: پهلو، کنار)، خەلک (خَلک: مردم)

🔸Leklek, Kêlek, Xelk

له‌پک (دستکش)، له‌ز (شتاب، سرعت)، لایین
Lepik, Lez, Layîn

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 ١٥ - ١: «ل» مشدّد و ضخیم در کُردی: ڵ

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

در زبان کُردی برخی از حروف در موقعیت های قرارگیری مختلف در واژه دارای نوعی تلفظ مشدد و ضخیم نیز می باشند. از این بین دو حرف «ل» و «ر» شاخص تر می باشند و علاوه بر دو تلفظ معمولی دارای تلفظی مشدد و ضخیم می باشند به ترتیب با «ڵ» و «ڕ» نوشته می شوند.*

حرف «ڵ» که بیشتر در شاخه‌های کُردی میانی و جنوبی‌تر وجود دارد، برای نوعی «ل» پرحجم و ضخیم‌تر از «ل» معمولی (ڵ) به کار می‌رود و به عنوان حرفی مستقل در الفبا در نظر گرفته می شود؛ مانند:

🔸🔹در گویش‌های میانی و جنوبی کُردی:
بەڵێن، خەڵات، خەڵک، گوڵ

🌀 گرچه این «ڵ» با آن تلفظ خاص و با همان شدت در کُرمانجی وجود ندارد؛ اما وجود آن را نمی توان انکار کرد و می‌توان آن را برای واژه‌هایی که دارای «ل» مشدد و ضخیم هستند به کار برد.

🔹گوڵە (گلولە)، جڵە (ریشه)، چۆڵ (صحرا)، چیڵ (پشته‌ی سنگ)، دێڵ/دێڵک (سگ مادە)

🔸Gule (Gulle), Cile (Cille), Çol (Çoll), Çîl (Çîll), Dêl / Dêlik (Dêll/Dêllik)

غیر از این؛ واژه های زیادی را می توان مثال زد که حرف «ل» در آنها مشدد و ضخیم است:

🔹چڵەک، کوڵەک، بڵ (بڵکرن)،

🔸Çilek (Çillek), Kulek (Kullek), Bil (Bill), Bilkirin (Billkirin)

همچنین:
ڵێ / ڵێھ (لەهی: سیل)، زڵ (نوعی گیاه وحشی)، کوڵ
Lê/Lêh (lehî), Zil, Kul

لازم به ذکر است در الفبای لاتینی کُرمانجی حرف خاصی برای این نوع «ل» وجود ندارد و بعضاً دیده می شود برای چنین حروفی، از تکرار آنها در کنار هم استفاده می شود:

🔹Gellek, Pirr...
🔸(گەڵەک، پڕ)
اما در این رسم‌الخط می توان از ظرفیت موجود و حرف تعیین شده برای «ل» مشدد (ڵ) استفاده کرد.

*در مورد حرف «ر» در بخش مربوطه خواهیم نوشت.



👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🔊 ١١ - کسره‌ی خفیف (کوتاه) - I.i

در میان واژه:

🔹دل، بڤر، زڤستان (دل، تبر، زمستان)
🔹Dil, Bivir, Zivistan
در ابتدای واژه:

🔹ئلیاس، ئلهام، ئفتخار (الیاس، الهام، افتخار)
🔹Ilyas, Ilham, Iftixar

🔸کەڤر (سنگ):
🔸Kevr, Kevir
لینک مرتبط:
https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/84

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🔊 ١٢ - کسره‌ی خفیف (کوتاه) - I.i

در ابتدای واژه:
🔸ئیران، ئیلام، ئیسال، ئیشەڤ، ئیرۆ
🔸ایران، ایلام، امسال، امشب، امروز

🔹Îran, Îlam, Îsal, Îşev, Îro
در میان واژه:
🔹سیر، پیر
🔸Sîr, Pîr
در انتهای واژه:
🔹کانی:
🔸Kanî
لینک مرتبط:
https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/85

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🔊 ١٣ – حرف «ژ» - J.i

🔹ژن (زن)، به‌ژن (قد)، رۆژی (روزه)
🔹بژانگ (مژه)، ژێر (پایین)، مژ (مِه)، ژۆر (بالا)

🔸Jin, Bejn, Rojî
🔸Bijang, Jêr, Mij, Jor
لینک مرتبط:
https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/86

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🔊 ١٤ – حرف «ژ» - J.i

🔹🔸تلفظ خشک (دمشی):

● کەلات، کێلەک، کەمەر، کشاندن، کیسمار*، کەماس، کەرناوە، پێکۆل، که‌سک (سبز)

🔸Kelat, Kêlek, Kemer, Kişandin, Kîsmar, Kemas, Kernawe, Pêkol, Kesk

🔹🔸تلفظ نرم (غیر دمشی):

● کەو، کەڤۆک (کَووک: کبوتر)، فەک (فَک: دهان)
● کا (کاه)، کال (پیر)

🔹Kew, Kevok, Fek, Ka, Kal
لینک مرتبط:
https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/87

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🔊 ١٥ – حرف «ل» - L.l

🔹له‌کله‌ک، کێلەک (کِلَک: پهلو، کنار)، خەلک (خَلک: مردم)

🔸Leklek, Kêlek, Xelk

له‌پک (دستکش)، له‌ز (شتاب، سرعت)، لایین
Lepik, Lez, Layîn
لینک مرتبط:
https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/88

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🔊 ١٥ - ١: «ل» مشدّد و ضخیم در کُردی: ڵ


🔹گوڵە (گلولە)، جڵە (ریشه)، چۆڵ (صحرا)، چیڵ (پشته‌ی سنگ)، دێڵ/دێڵک (سگ مادە)

🔸Gule (Gulle), Cile (Cille), Çol (Çoll), Çîl (Çîll), Dêl / Dêlik (Dêll/Dêllik)
🔹چڵەک، کوڵەک، بڵ (بڵکرن)،

🔸Çilek (Çillek), Kulek (Kullek), Bil (Bill), Bilkirin (Billkirin)
🔹ڵێ / ڵێھ (لەهی: سیل)، زڵ (نوعی گیاه وحشی)، کوڵ
Lê/Lêh (lehî), Zil, Kul


لینک مرتبط:
https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/89

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 ١٦ – حرف «م» - M.m

از حروف بی‌صداست و معادل حرف (M.m) در رسم‌الخط لاتینی است و در تمامی موارد کاربرد (ابتدا، میانی، انتها و تنها)، چه از لحاظ تلفظ و چه از لحاظ نوشتن، همانند حرف «ل» در رسم‌الخط فارسی به کار می‌رود.

🔹ماسی، کوم (کلاه)، مشک (موش)، مار (مار)، مراوه‌ ته‌په‌ (مراوه تپه)
🔸Masî, Kum, Mişk, Mar, Merawe Tepe

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🔊 ١٦ – حرف «م» - M.m

🔹ماسی، کوم (کلاه)، مشک (موش)، مار (مار)، مراوه‌ ته‌په‌ (مراوه تپه)
🔸Masî, Kum, Mişk, Mar, Merawe Tepe
لینک مرتبط:
https://www.tg-me.com/Renivis_U_Reziman/100

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman