Public Exit

آیا بی‌خدا بودن اصلا مزیتی بر خداباور بودن دارد؟

پاسخ آستین کلاین:
این پرسش غریبی است. آیا باید در پی پاسخ این پرسش باشیم که واقعاً خدایی هست یا نه یا اینکه دل نگران فایده یا زیانی باشیم ممکن است برگزیدن این یا آن دیدگاه داشته باشد؟ شاید نکته‌ای هم در این سئوال باشد چه بسا منظور پرسش‌گر این باشد که بی‌خدا بودن دارای "مزیت" صحیح‌تر بودن هست یا نه. بخردانه است که بگوییم داشتن باوری که واقعیت را دقیق‌تر تبیین می‌کند "برتر" از داشتن باوری با دقت کمتر است. اگر منظور از پرسش این باشد، پس باید گفت که تا وقتی که خداباوران قادر نباشند دلایل خوب عقلانی، منطقی و تجربی برای باور به وجود خدا ارائه دهند، بی‌خدایی مزیت دارد. در نبود چنین دلایل موثق مؤیدی برای ادعاهای خداباوران، خداباوری معقول نیست و می‌دانیم در حالت کلی، بخت دقیق بودن باورهای معقول بیشتر از باورهای نامعقول است. نباید برای باور تئیستی استثنا قائل شویم.

یک طریق دیگر پاسخ‌گویی، این است که بگوییم بی‌خدایی همان مزیتی را دارد که شکاکیت در حالت کلّی دارد. هنگامی که به ادعایی فاقد شواهد کافی بر می‌خوریم، اگر آن را نپذیریم، خطر اینکه گول بخوریم، کلاه سرمان برود، یا تحمیق شویم کمتر است. هیچ تضمینی در کار نیست که روش شکاکانه همیشه به نتیجه‌گیری درست منجر شود، اما شکاکیت روش مناسبی برای حفظ صحت اندیشه و شخصیت و اجتناب از مسخّر دین فروشان شدن است.

اما گاهی ممکن است تئیست‌هایی که این سئوال را مطرح می‌کنند، منظور دیگری در ذهن داشته باشند. این پرسش خیلی شبیه سئوالی کسی است که استدلال قمارباز پاسکال دلیلی برای باور به وجود خدا می‌داند. طبق این استدلال، باور به وجود خدا "شرط بندی خوبی" است زیرا حتی اگر خدایی در کار نباشد، چیزی از دست نخواهیم داد اما اگر خدا موجود باشد و ما به او باور نیاورده باشیم به خاطر بی‌باوری‌مان تا ابد در آتش جهنم خواهیم سوخت.

این استدلال اشکالاتی جدی دارد و مبنایی عقلانی برای باور داشتن به خدا نیست. به همین خاطر کسی که پرسش بالا را با الهام از آن مطرح کند هم سئوال معقولی نکرده است. پرسش‌گر فرض می‌گیرد که باورها را می‌توان برپایه‌ی آنچه که فکر می‌کنیم به سودمان است "انتخاب کرد". حتی اگر این فرض هم درست باشد، معلوم نیست که چنین انتخابی به سودمان باشد.

در هر صورت، من توضیح داده‌ام که چگونه و چرا می‌توان مزیتی در بی‌خدایی یافت اما آیا زیانی هم در آن هست؟ بله، البته زیان‌هایی هم هست. بی‌خدا به ناچار در معرض سوءظن و بی‌اعتمادی بخش بزرگی از تئیست‌های جامعه است. بی‌خداها اغلب نمی‌توانند بی‌باوری‌شان را نزد همکاران، همسایه‌ها، دوستان، یا حتی خانواده‌شان ابراز کنند. حتی برخی بی‌خداها عاق والدین می‌شوند. بی‌خداها در معرض تبعیض‌ها و حماقت‌های بخش وسیعی از مردم هستند با این حال، هیچ یک از این دشواری‌ها دلیلی برای بی‌خدا نبودن نیست. بسیاری از مسیحیان و مسلمانان افتخار می‌کنند که چگونه همکیشان آنها به رغم تعقیب و آزار معارضان ایمان خود را حفظ کرده‌اند. پس چرا حفظ صداقت روشنفکری به‌رغم تعقیب و آزار ناشی از شکاکیت، یا بی‌باوری به خدا برای بی‌خداها هم مایه‌ی افتخار نباشند؟
@PublicExit

19.6K views17:16