Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
فاصلهگذاری در خطّ فارسی.pdf
162.3 KB
احمد صفّار مقدّم، «فاصلهگذاری در خطّ فارسی»، نامۀ فرهنگستان ۴/۹، ص ۱۲۳-۱۳۷
#فاصلهگذاری
۱۴۰۱/۰۶/۱۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
#فاصلهگذاری
۱۴۰۱/۰۶/۱۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
یک نکته‌ات بگویم!
«چه ... (و) چه ...» نوعی پیوند است که برای هم‌پایه کردنِ دو یا چند گروه یا جمله به‌کار می‌رود: هر کتابی، چه ترجمه باشد و چه تألیف، نیازمند ویرایش است. ولی «چه ... (و) *یا ...»، که معمولاً در ترجمه‌ها دیده می‌شود، غیرمعیار و نادرست است.
نمونۀ غیرمعیار:
مشروعیت می‌تواند از طریق تعهدات ایدئولوژیک به‌خوبی تأمین شود، چه دینی باشد و یا ناسیونالیسم سکولار. (از یک کتاب ترجمه‌ای)
نمونۀ معیار:
مشروعیت می‌تواند از طریق تعهدات ایدئولوژیک به‌خوبی تأمین شود، چه دینی باشد و چه ناسیونالیسم سکولار.
این را هم ببینید: سه نکته دربارۀ «چه ... چه ...».
#دستورزبان #ویرایش_زبانی
۱۴۰۱/۰۵/۳۰
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
«چه ... (و) چه ...» نوعی پیوند است که برای هم‌پایه کردنِ دو یا چند گروه یا جمله به‌کار می‌رود: هر کتابی، چه ترجمه باشد و چه تألیف، نیازمند ویرایش است. ولی «چه ... (و) *یا ...»، که معمولاً در ترجمه‌ها دیده می‌شود، غیرمعیار و نادرست است.
نمونۀ غیرمعیار:
مشروعیت می‌تواند از طریق تعهدات ایدئولوژیک به‌خوبی تأمین شود، چه دینی باشد و یا ناسیونالیسم سکولار. (از یک کتاب ترجمه‌ای)
نمونۀ معیار:
مشروعیت می‌تواند از طریق تعهدات ایدئولوژیک به‌خوبی تأمین شود، چه دینی باشد و چه ناسیونالیسم سکولار.
این را هم ببینید: سه نکته دربارۀ «چه ... چه ...».
#دستورزبان #ویرایش_زبانی
۱۴۰۱/۰۵/۳۰
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
✅ درست: چه فراقی!
⛔ نادرست: چه فراغی!
فراق: جدایی، دوری، هجران
فراغ: آسودگی، رهایی، فراغت
فراغِ‌بال: آسایش خاطر و خیال
📝 رایج‌ترین غلط‌های املایی
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۰۵/۰۶
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
⛔ نادرست: چه فراغی!
فراق: جدایی، دوری، هجران
فراغ: آسودگی، رهایی، فراغت
فراغِ‌بال: آسایش خاطر و خیال
📝 رایج‌ترین غلط‌های املایی
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۰۵/۰۶
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
⛔ ننویسیم: فارق از ...
✅ بنویسیم: فارغ از ...
فارغ: آسوده، خلاص، رهاشده
فارغ‌البال، فارغ‌التحصیل، فارغ‌الذهن
فارغ شدن: آسوده شدن، زایمان کردن
📝 رایج‌ترین غلط‌های املایی
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۰۵/۰۶
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
✅ بنویسیم: فارغ از ...
فارغ: آسوده، خلاص، رهاشده
فارغ‌البال، فارغ‌التحصیل، فارغ‌الذهن
فارغ شدن: آسوده شدن، زایمان کردن
📝 رایج‌ترین غلط‌های املایی
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۲/۰۵/۰۶
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
دو صفحه از یک کتاب، آن‌هم از یک نشر معروف!
رسم‌الخط باید در ویرایش صوری مطابق با شیوه‌نامۀ ناشر اصلاح و یک‌دست شود. یکی از کارهای نمونه‌خوان پس از ویرایشِ اثر اصلاح همین نایک‌دستی‌هاست.
حال، «چه کسی» درست است یا «چه‌کسی»؟ پاسخ اینجاست:👇
www.tg-me.com/Matnook_com/4221
#فاصلهگذاری
۱۴۰۲/۰۵/۰۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
رسم‌الخط باید در ویرایش صوری مطابق با شیوه‌نامۀ ناشر اصلاح و یک‌دست شود. یکی از کارهای نمونه‌خوان پس از ویرایشِ اثر اصلاح همین نایک‌دستی‌هاست.
حال، «چه کسی» درست است یا «چه‌کسی»؟ پاسخ اینجاست:👇
www.tg-me.com/Matnook_com/4221
#فاصلهگذاری
۱۴۰۲/۰۵/۰۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from نتایج کارگاه‌های متنوک
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔺پریسا صبری، ارشد مطالعات روسیه، مترجم و پژوهشگر
🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
قواعد نگارش همزه (۱)
قواعد نگارش همزه (۲)
قواعد نگارش همزه (۳)
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۱/۰۴/۱۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
قواعد نگارش همزه (۲)
قواعد نگارش همزه (۳)
#املا_رسم‌الخط
۱۴۰۱/۰۴/۱۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
ده کتاب مفید در دستورزبان فارسی که شما را از کتاب‌های رایج و شرکت در کارگاه‌های دستورزبان بی‌نیاز می‌کند (به نظر من، فهرست زیر به‌ترتیب بهترین‌اند. چه‌بسا دیگران کتاب‌های دیگری معرفی کنند):
۱) فرهنگ توصیفی دستور زبان فارسی، علاءالدین طباطبایی، فرهنگ معاصر؛
۲) دستور زبان فارسی، علی‌اشرف صادقی و غلامرضا ارژنگ، به‌زودی ویراست جدید از انتشارات کتاب بهار؛
۳) دستور زبان فارسی معاصر، ژیلبر لازار، ترجمۀ مهستی بحرینی، با توضیحات هرمز میلانیان، نشر هرمس؛
۴) دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی، مهدی مشکوة‌الدینی، انتشارات سمت؛
۵) دستور زبان فارسی ۱، تقی وحیدیان کامیار (با همکاری غلامرضا عمرانی)، انتشارات سمت؛
۶) دستور زبان فارسی ۱، حسن انوری و حسن احمدی گیوی، انتشارات فاطمی، ویرایش چهارم (همراه با تمرین، پرسش‌های چهارپاسخی، و نمونه‌سؤالات آزمون‌های سراسری).
یادآوری:
۱) کتاب اول برای کسانی که نمی‌خواهند همۀ کتاب‌ها را بخرند به‌تنهایی کافی است.
۲) این کتاب‌ها خودخوان‌اند و بیشتر برای اهل قلم به‌ویژه ویراستاران مناسب‌اند.
این کتاب‌ها را هم پیشنهاد می‌کنم:
۱) صرف در زبان فارسی، حسین سامعی، انتشارات کتاب بهار؛
۲) ساختمان واژه و مقولۀ دستوری: تشخیص مقولۀ دستوری واژه‌ها براساس ملاک‌های صرفی، علاءالدین طباطبایی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات؛
۳) تاریخ زبان فارسی*، محسن ابوالقاسمی، انتشارات سمت؛
۴) دستور تاریخی زبان فارسی، محسن ابوالقاسمی، انتشارات سمت.
★ تاریخ زبان فارسی پیش‌نیاز دستور تاریخی زبان فارسی است.
#کتاب_خوب_بخوانیم #دستورزبان
۱۴۰۲/۰۵/۰۸
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
۱) فرهنگ توصیفی دستور زبان فارسی، علاءالدین طباطبایی، فرهنگ معاصر؛
۲) دستور زبان فارسی، علی‌اشرف صادقی و غلامرضا ارژنگ، به‌زودی ویراست جدید از انتشارات کتاب بهار؛
۳) دستور زبان فارسی معاصر، ژیلبر لازار، ترجمۀ مهستی بحرینی، با توضیحات هرمز میلانیان، نشر هرمس؛
۴) دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی، مهدی مشکوة‌الدینی، انتشارات سمت؛
۵) دستور زبان فارسی ۱، تقی وحیدیان کامیار (با همکاری غلامرضا عمرانی)، انتشارات سمت؛
۶) دستور زبان فارسی ۱، حسن انوری و حسن احمدی گیوی، انتشارات فاطمی، ویرایش چهارم (همراه با تمرین، پرسش‌های چهارپاسخی، و نمونه‌سؤالات آزمون‌های سراسری).
یادآوری:
۱) کتاب اول برای کسانی که نمی‌خواهند همۀ کتاب‌ها را بخرند به‌تنهایی کافی است.
۲) این کتاب‌ها خودخوان‌اند و بیشتر برای اهل قلم به‌ویژه ویراستاران مناسب‌اند.
این کتاب‌ها را هم پیشنهاد می‌کنم:
۱) صرف در زبان فارسی، حسین سامعی، انتشارات کتاب بهار؛
۲) ساختمان واژه و مقولۀ دستوری: تشخیص مقولۀ دستوری واژه‌ها براساس ملاک‌های صرفی، علاءالدین طباطبایی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات؛
۳) تاریخ زبان فارسی*، محسن ابوالقاسمی، انتشارات سمت؛
۴) دستور تاریخی زبان فارسی، محسن ابوالقاسمی، انتشارات سمت.
★ تاریخ زبان فارسی پیش‌نیاز دستور تاریخی زبان فارسی است.
#کتاب_خوب_بخوانیم #دستورزبان
۱۴۰۲/۰۵/۰۸
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from نتایج کارگاه‌های متنوک
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔺ویدا چراغیان، نویسندۀ ۷ رمان چاپ‌شده، ویراستار
🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
یک نکته‌ات بگویم!
برای هر کاری فعل مناسبی وجود دارد. پس همیشه از یک فعل (مثلاً «پرداختن») برای هر کاری استفاده نکنیم. بنابراین،
ننویسیم:
او در سال ۲۰۰۴ پژوهشی منتشر کرد که به بررسی انتقادی آثار منتشرشده بلافاصله پس از حوادث ۱۱ سپتامبر پرداخته بود.
بنویسیم:
۱) او در پژوهشی در سال ۲۰۰۴ آثاری که بلافاصله پس از رویداد ۱۱ سپتامبر منتشر شده بودند را بررسی انتقادی کرد.
۲) او در سال ۲۰۰۴ آثاری را بررسی انتقادی کرد که بلافاصله پس از رویداد ۱۱ سپتامبر منتشر شده بودند.
ننویسیم:
هایدگر به تعمق در یادداشت‌های نیچه پرداخت.
بنویسیم:
هایدگر در یادداشت‌های نیچه تعمق/ ژرف‌اندیشی کرد.
ننویسیم:
او مدتی در دارالفنون به تحصیل در علوم طبیعی و طب پرداخت.
بنویسیم:
او مدتی در دارالفنون علوم طبیعی و پزشکی آموخت.
یادآوری:
کاربرد عبارت «به چیزی پرداختن» هنگامی ناپسند است که به‌جای فعل دیگری استفاده شده باشد. وگرنه، «به چیزی پرداختن» به‌خودی‌خود ناپسند یا نادرست نیست.
#ویرایش_زبانی
۱۴۰۲/۰۵/۰۹
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
برای هر کاری فعل مناسبی وجود دارد. پس همیشه از یک فعل (مثلاً «پرداختن») برای هر کاری استفاده نکنیم. بنابراین،
ننویسیم:
او در سال ۲۰۰۴ پژوهشی منتشر کرد که به بررسی انتقادی آثار منتشرشده بلافاصله پس از حوادث ۱۱ سپتامبر پرداخته بود.
بنویسیم:
۱) او در پژوهشی در سال ۲۰۰۴ آثاری که بلافاصله پس از رویداد ۱۱ سپتامبر منتشر شده بودند را بررسی انتقادی کرد.
۲) او در سال ۲۰۰۴ آثاری را بررسی انتقادی کرد که بلافاصله پس از رویداد ۱۱ سپتامبر منتشر شده بودند.
ننویسیم:
هایدگر به تعمق در یادداشت‌های نیچه پرداخت.
بنویسیم:
هایدگر در یادداشت‌های نیچه تعمق/ ژرف‌اندیشی کرد.
ننویسیم:
او مدتی در دارالفنون به تحصیل در علوم طبیعی و طب پرداخت.
بنویسیم:
او مدتی در دارالفنون علوم طبیعی و پزشکی آموخت.
یادآوری:
کاربرد عبارت «به چیزی پرداختن» هنگامی ناپسند است که به‌جای فعل دیگری استفاده شده باشد. وگرنه، «به چیزی پرداختن» به‌خودی‌خود ناپسند یا نادرست نیست.
#ویرایش_زبانی
۱۴۰۲/۰۵/۰۹
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
نسبت‌به کاری (چیزی) اقدام کردن (نمودن)
نام این فرسته عبارت رایجی است که جمله‌ها را دراز یا دیریاب می‌کند، که با تغییر یا حذف آن می‌توانیم جمله‌ها را کوتاه یا زودیاب کنیم.
⛔ ننویسیم:
مرکز توسعهٔ فرهنگ و هنر در فضای مجازی: مجموعهٔ «طاقچه» مکلف است نسبت‌به دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام کند.
✅ بنویسیم:
مرکز توسعهٔ فرهنگ و هنر در فضای مجازی: مجموعهٔ «طاقچه» باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز دریافت کند.
⛔️ ننویسیم:
گروه‌های علمی جشنواره با تشکیل جلسات متعدد نسبت‌به بررسی و ارزیابی اجمالی آثار ثبت‌شده براساس معیارهای پژوهشی اقدام نمودند.
✅ بنویسیم:
گروه‌های علمی جشنواره در چندین جلسه آثار ثبت‌شده را براساس معیارهای پژوهشی بررسی و ارزیابی اجمالی کردند.
یادآوری:
۱) هنگامی که می‌توانیم فعل مناسبی را به‌کار ببریم (مانند «بررسی و ارزیابی کردن یا دریافت کردن» در دو نمونۀ بالا)، نباید از آن عبارت قالبی و بلند استفاده کنیم.
۲) گاهی «اقدام کردن» صرفاً به معنای «دست‌به‌کار شدن» یا «کاری را آغاز کردن» است (این معنا در مجموعه‌فرهنگ‌های سخن نیامده‌است):
«۵۵ برند پوشاک خارجی که برای ثبت نمایندگی در ایران اقدام کرده‌اند (یعنی دست‌به‌کار شده‌اند، ولی هنوز ثبت نکرده‌اند)». (از اینترنت)
۳) «اقدام کردن» رسمی‌تر از «دست‌به‌کار شدن» است (یا تلقی می‌شود) و برای همین بیشتر به‌کار می‌رود.
#ویرایش_زبانی
۱۴۰۲/۰۵/۱۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
نام این فرسته عبارت رایجی است که جمله‌ها را دراز یا دیریاب می‌کند، که با تغییر یا حذف آن می‌توانیم جمله‌ها را کوتاه یا زودیاب کنیم.
⛔ ننویسیم:
مرکز توسعهٔ فرهنگ و هنر در فضای مجازی: مجموعهٔ «طاقچه» مکلف است نسبت‌به دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام کند.
✅ بنویسیم:
مرکز توسعهٔ فرهنگ و هنر در فضای مجازی: مجموعهٔ «طاقچه» باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز دریافت کند.
⛔️ ننویسیم:
گروه‌های علمی جشنواره با تشکیل جلسات متعدد نسبت‌به بررسی و ارزیابی اجمالی آثار ثبت‌شده براساس معیارهای پژوهشی اقدام نمودند.
✅ بنویسیم:
گروه‌های علمی جشنواره در چندین جلسه آثار ثبت‌شده را براساس معیارهای پژوهشی بررسی و ارزیابی اجمالی کردند.
یادآوری:
۱) هنگامی که می‌توانیم فعل مناسبی را به‌کار ببریم (مانند «بررسی و ارزیابی کردن یا دریافت کردن» در دو نمونۀ بالا)، نباید از آن عبارت قالبی و بلند استفاده کنیم.
۲) گاهی «اقدام کردن» صرفاً به معنای «دست‌به‌کار شدن» یا «کاری را آغاز کردن» است (این معنا در مجموعه‌فرهنگ‌های سخن نیامده‌است):
«۵۵ برند پوشاک خارجی که برای ثبت نمایندگی در ایران اقدام کرده‌اند (یعنی دست‌به‌کار شده‌اند، ولی هنوز ثبت نکرده‌اند)». (از اینترنت)
۳) «اقدام کردن» رسمی‌تر از «دست‌به‌کار شدن» است (یا تلقی می‌شود) و برای همین بیشتر به‌کار می‌رود.
#ویرایش_زبانی
۱۴۰۲/۰۵/۱۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک
«تایپوگرافی» چیست؟
«تایپوگرافی» (typography) یعنی «هنر و فنی که در آن، طراح با تغییر عناصر متن، مانند اندازه و فاصله و شکل حروف، زبان بصریِ خاصی برای حروف‌نگاری به‌وجود می‌آورَد». «نویسه‌نگاری» برابرنهادِ فارسیِ آن است و به کسی که این کار را می‌کند «نویسه‌نگار» (typographer) می‌گویند.
یادآوری:
۱) «نویسه» برابرنهادِ فارسیِ character است.
۲) «حروف‌نگاری» و «حروف‌نگار» نیز به‌ترتیب برابرنهادِ فارسیِ type و typist است.
۳) در دهه‌های گذشته، به کسی که حروف سربی را در چاپخانه کنار هم می‌چید و آن‌ها را برای چاپ کتاب آماده می‌کرد «حروف‌چین» می‌گفتند و به این کار «حروف‌چینی». امروزه چون این کار به‌وسیلۀ رایانه و معمولاً با واژه‌پرداز وُرد انجام می‌شود، به آن «حروف‌نگاری» می‌گویند. بنابراین «حروف‌نگار» غیر از «حروف‌چین» است و کارش «حروف‌نگاری» است، نه «حروف‌چینی».
#واژه‌شناسی
۱۳۹۹/۰۹/۲۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
«تایپوگرافی» (typography) یعنی «هنر و فنی که در آن، طراح با تغییر عناصر متن، مانند اندازه و فاصله و شکل حروف، زبان بصریِ خاصی برای حروف‌نگاری به‌وجود می‌آورَد». «نویسه‌نگاری» برابرنهادِ فارسیِ آن است و به کسی که این کار را می‌کند «نویسه‌نگار» (typographer) می‌گویند.
یادآوری:
۱) «نویسه» برابرنهادِ فارسیِ character است.
۲) «حروف‌نگاری» و «حروف‌نگار» نیز به‌ترتیب برابرنهادِ فارسیِ type و typist است.
۳) در دهه‌های گذشته، به کسی که حروف سربی را در چاپخانه کنار هم می‌چید و آن‌ها را برای چاپ کتاب آماده می‌کرد «حروف‌چین» می‌گفتند و به این کار «حروف‌چینی». امروزه چون این کار به‌وسیلۀ رایانه و معمولاً با واژه‌پرداز وُرد انجام می‌شود، به آن «حروف‌نگاری» می‌گویند. بنابراین «حروف‌نگار» غیر از «حروف‌چین» است و کارش «حروف‌نگاری» است، نه «حروف‌چینی».
#واژه‌شناسی
۱۳۹۹/۰۹/۲۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
font, typeface
برابرنهاد: قلم
حوزه: رایانه و فناوری اطلاعات
تعریف: مجموعهای از نویسههای تایپی با طراحی و اندازهٔ مشخص
منبع: مصوبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی در «سامانهٔ واژه‌یار»:
vajeyar.apll.ir
#واژه‌شناسی
۱۴۰۲/۰۵/۱۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
برابرنهاد: قلم
حوزه: رایانه و فناوری اطلاعات
تعریف: مجموعهای از نویسههای تایپی با طراحی و اندازهٔ مشخص
منبع: مصوبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی در «سامانهٔ واژه‌یار»:
vajeyar.apll.ir
#واژه‌شناسی
۱۴۰۲/۰۵/۱۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
#فارسی_چه_بدی_داشت_که_یک_بار_نگفتی!
⛔️ ننویسیم: متحدالشکل
✅ بنویسیم: همسان، هم‌شکل، یک‌شکل
۱۴۰۲/۰۵/۱۸
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
⛔️ ننویسیم: متحدالشکل
✅ بنویسیم: همسان، هم‌شکل، یک‌شکل
۱۴۰۲/۰۵/۱۸
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
#فارسی_چه_بدی_داشت_که_یک_بار_نگفتی!
«کیک پنیر» یا «کیک پنیری» چه مشکلی دارد که اصرار دارید بگویید «چیزکیک»؟ مگر به «پنیرِ خامه‌ای» می‌گویید «چیزِ خامه‌ای»؟! این به کنار. چرا وقتی کیک را برش می‌زنید، به هر تکۀ آن می‌گویید «اسلایس»؟! چطور وقتی کسی نامربوط و ناسزا می‌گوید، تکه‌تکه‌اش می‌کنید، به کیک که می‌رسد می‌شود «اسلایس»؟ مگر به‌جای این واژۀ چندش‌آور، این‌ها را در فارسی نداریم؟: برش، تکه، قاچ، و ... . لابد بعدش می‌گویید چه «دیزاینی» داشت، چقدر «لاکچری» بود! بس نیست این‌همه خودکم‌انگاری و فرنگی‌مآبی؟
این را هم ببینید: دربارهٔ واژهٔ «کیک».
۱۴۰۲/۰۵/۱۸
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
«کیک پنیر» یا «کیک پنیری» چه مشکلی دارد که اصرار دارید بگویید «چیزکیک»؟ مگر به «پنیرِ خامه‌ای» می‌گویید «چیزِ خامه‌ای»؟! این به کنار. چرا وقتی کیک را برش می‌زنید، به هر تکۀ آن می‌گویید «اسلایس»؟! چطور وقتی کسی نامربوط و ناسزا می‌گوید، تکه‌تکه‌اش می‌کنید، به کیک که می‌رسد می‌شود «اسلایس»؟ مگر به‌جای این واژۀ چندش‌آور، این‌ها را در فارسی نداریم؟: برش، تکه، قاچ، و ... . لابد بعدش می‌گویید چه «دیزاینی» داشت، چقدر «لاکچری» بود! بس نیست این‌همه خودکم‌انگاری و فرنگی‌مآبی؟
این را هم ببینید: دربارهٔ واژهٔ «کیک».
۱۴۰۲/۰۵/۱۸
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
اندر کیفر زندانی کردن گربه
به‌مناسبت ۸ اوت، روز جهانی گربه
«قال عليه الصّلاة و السّلام: عُذِّبَت امرأةٌ في* هِرَّةٍ سَجَنَتها فلم تُطعِمها و لم تُسقِها.» (راغب اصفهانی، محاضرات‌الأدباء، ج ۲، ص ۷۲۰)
پیامبر (ع) فرمود: زنی را عذاب کردند، از آن رو که گربه‌ای را زندانی کرده و آب و خوراک نداده بود.
★ حرف جَرِّ «في» در این خبر به معنای حرف «لِـ» است: في هرّةٍ أي لهرّةٍ.
#پرسه_در_متون
۱۴۰۲/۰۵/۱۹
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
به‌مناسبت ۸ اوت، روز جهانی گربه
«قال عليه الصّلاة و السّلام: عُذِّبَت امرأةٌ في* هِرَّةٍ سَجَنَتها فلم تُطعِمها و لم تُسقِها.» (راغب اصفهانی، محاضرات‌الأدباء، ج ۲، ص ۷۲۰)
پیامبر (ع) فرمود: زنی را عذاب کردند، از آن رو که گربه‌ای را زندانی کرده و آب و خوراک نداده بود.
★ حرف جَرِّ «في» در این خبر به معنای حرف «لِـ» است: في هرّةٍ أي لهرّةٍ.
#پرسه_در_متون
۱۴۰۲/۰۵/۱۹
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
ماندم خموش و آه که فریاد داشت درد
۹۰ ثانیه با سایه، به‌مناسبت ۱۹ مرداد، سالروز درگذشت هوشنگ ابتهاج (۱۳۰۶ - ۱۴۰۱)
#منهای_ویرایش #ادبیات
۱۴۰۲/۰۵/۱۹
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
۹۰ ثانیه با سایه، به‌مناسبت ۱۹ مرداد، سالروز درگذشت هوشنگ ابتهاج (۱۳۰۶ - ۱۴۰۱)
#منهای_ویرایش #ادبیات
۱۴۰۲/۰۵/۱۹
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک
به‌مناسبت گرامی‌داشت ابوریحان بیرونی
بزرگ دانشی‌مرد ایرانی
ابوریحان محمدبن احمد بیرونی خوارزمی، دانشمند پرآوازهٔ ایرانی، در سال ۳۶۲ ه.ق در حومهٔ شهر کاث، پایتخت کهن خوارزم، که زمانی پایتخت خوارزمشاهیان بود، یا شاید در قلعه‌ای به نام «بیرون» به‌دنیا آمد. ازاین‌رو به او «بیرونی» گفته‌اند (در آن روزگار، چنان‌که برخی گفته‌اند، به کسی که خارج و بیرون از خوارزم به‌دنیا می‌آمد «بیرونی» می‌گفتند). اثرِ نام‌آشنای او کتاب التفهیم لأوائل صناعة التنجیم در دانش ستاره‌شناسی و به زبان فارسی است. وی در این کتاب، تا آنجا که توانسته، از واژه‌های فارسی استفاده کرده‌است. برای نمونه، در نوشتۀ زیر، تنها دو واژۀ عربی دیده می‌شود:
«مهرگان چيست؟ شانزدهم روز است از مهرماه و نامش مهر. و اندرين روز افريدون ظفر يافت بر بيوَراسب جادو، آنکِ معروف است به ضحاک، و به كوه دماوند بازداشت. و روزها كه سپسِ مهرگان است همه جشناند بر كردارِ آنچِ از پسِ نوروز بوَد. و ششمِ آن مهرگانِ بزرگ بوَد و رام‌روز نام است و بدين دانندش.» (التفهیم، تصحیح جلال‌الدین همایی، ص ۲۵۴ و ۲۵۵)
اینک برخی از واژه‌گزینی‌های بیرونی در کتاب التفهیم برای واژه‌های عربی و اهتمام او در به‌کار بردنِ واژه‌های فارسی:
آب‌پشت: نطفه
آتش آسمانى: صاعقه، شهاب
آتش‌بار: صاعقه
آرامیده: ساکن (مقابل متحرک)
آماس: ورم
آمده: حاصل‌شده
اندام‌بریده: مقطوع‌العضو
اَوام (= وام): دِین، قرض
باریک: دقیق
بایست‌ها: شروط
بخشیدن: تقسیم
برسو: سَمت فوقانی، عالی
بزرگ‌منش: جبار
بسودن/ پسودن: لمس، تماس
بسیارپهلو: کثیرالاضلاع
بهارگاه: فصل و موسم بهار
به‌کار داشتن: استعمال کردن
بِهَم بودن: جماع (همبستری)
بِهَم: مجتمع، متحد، منطبق
پایکار: عمله
پذیرفتن/ پذرفتن: قبول
پس‌سو: مؤخر
پلۀ ترازو: کفۀ ترازو
پهلو: ضلع
پِی: عصب
پیش‌سو: مقدّم
تری: رطوبت
تنومندی: جِرم و جسمانیت
تنۀ آفتاب: جِرم شمس
تیزنگر: دقیق‌النظر
چگونگی: کیفیت
چندی: کمیت
چونی: کیفیت
چهارپهلو: چهارضلعی، مربع
خشکی: یبوست
خوشه: سنبله
داددِه: عادل
درازا: طول
دَرزی: خیاط
دست‌آموز: اهلی
دستکاری: صنعت
دَمه: طوفان
دُوتو: مضاعف
دهگان: عشرات
راست‌پای: متساوی‌الساقین
راست‌پهلو: متساوی‌الاضلاع
راست‌زاویه: قائم‌الزاویه
روسبی‌باره: زناکار
زمین‌لرز: زلزله
زیانکار: مضر، ضارّی (گزنده)
ژرف‌نگر: عمیق‌النظر
سبک‌رُو، زودرُو: سریع‌السیر
سِپُرز: طحال
سپس‌رُو: تابع، مقلّد
ستاره‌شمار: منجم
ستاره‌یاب: اسطرلاب
سردی: برودت
سو: جهت
سه‌سو: مثلث
سه‌سوی ناراست‌پهلو: مثلث مختلف‌الاضلاع
شب‌پر، شب‌پرک: خفاش
شمار: حساب
فروسو: سَمت تحتاتی، تحت
کاریز: قنات
کرانه: ساحل
کُمیز: بول، ادرار
کُمیزدان: مثانه
گِردبرگِرد: حول‌وحوش، حوالی
گرمی: حرارت
گروه: جماعت
گروهان: طوایف، قبایل
گُش سیاه: خِلط سودا
گوسپندکُشان: عید قربان/ اضحیٰ
مادینه: مؤنث
مانندگی: شباهت
مَغ: عمیق
میان‌گاه: وسط
میانه: وسط، معتدل
ناپالوده: ناخالص
ناهموار: نامساوی
نرینه: مذکر
نموده: مثال و شاهد (نمونه)
نیم‌روزان: نصف‌النهار، ظهر
هفت‌کشور: اقالیم سَبعه
هم‌چند: مساوی
هموار: مسطح
همیشه‌پنهان: ابدی‌الخفاء
همیشه‌پیدا: ابدی‌الظهور
یادکرده: مذکور، معروف
یَله: متروک
#واژه‌شناسی
۱۴۰۰/۰۶/۱۶
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
بزرگ دانشی‌مرد ایرانی
ابوریحان محمدبن احمد بیرونی خوارزمی، دانشمند پرآوازهٔ ایرانی، در سال ۳۶۲ ه.ق در حومهٔ شهر کاث، پایتخت کهن خوارزم، که زمانی پایتخت خوارزمشاهیان بود، یا شاید در قلعه‌ای به نام «بیرون» به‌دنیا آمد. ازاین‌رو به او «بیرونی» گفته‌اند (در آن روزگار، چنان‌که برخی گفته‌اند، به کسی که خارج و بیرون از خوارزم به‌دنیا می‌آمد «بیرونی» می‌گفتند). اثرِ نام‌آشنای او کتاب التفهیم لأوائل صناعة التنجیم در دانش ستاره‌شناسی و به زبان فارسی است. وی در این کتاب، تا آنجا که توانسته، از واژه‌های فارسی استفاده کرده‌است. برای نمونه، در نوشتۀ زیر، تنها دو واژۀ عربی دیده می‌شود:
«مهرگان چيست؟ شانزدهم روز است از مهرماه و نامش مهر. و اندرين روز افريدون ظفر يافت بر بيوَراسب جادو، آنکِ معروف است به ضحاک، و به كوه دماوند بازداشت. و روزها كه سپسِ مهرگان است همه جشناند بر كردارِ آنچِ از پسِ نوروز بوَد. و ششمِ آن مهرگانِ بزرگ بوَد و رام‌روز نام است و بدين دانندش.» (التفهیم، تصحیح جلال‌الدین همایی، ص ۲۵۴ و ۲۵۵)
اینک برخی از واژه‌گزینی‌های بیرونی در کتاب التفهیم برای واژه‌های عربی و اهتمام او در به‌کار بردنِ واژه‌های فارسی:
آب‌پشت: نطفه
آتش آسمانى: صاعقه، شهاب
آتش‌بار: صاعقه
آرامیده: ساکن (مقابل متحرک)
آماس: ورم
آمده: حاصل‌شده
اندام‌بریده: مقطوع‌العضو
اَوام (= وام): دِین، قرض
باریک: دقیق
بایست‌ها: شروط
بخشیدن: تقسیم
برسو: سَمت فوقانی، عالی
بزرگ‌منش: جبار
بسودن/ پسودن: لمس، تماس
بسیارپهلو: کثیرالاضلاع
بهارگاه: فصل و موسم بهار
به‌کار داشتن: استعمال کردن
بِهَم بودن: جماع (همبستری)
بِهَم: مجتمع، متحد، منطبق
پایکار: عمله
پذیرفتن/ پذرفتن: قبول
پس‌سو: مؤخر
پلۀ ترازو: کفۀ ترازو
پهلو: ضلع
پِی: عصب
پیش‌سو: مقدّم
تری: رطوبت
تنومندی: جِرم و جسمانیت
تنۀ آفتاب: جِرم شمس
تیزنگر: دقیق‌النظر
چگونگی: کیفیت
چندی: کمیت
چونی: کیفیت
چهارپهلو: چهارضلعی، مربع
خشکی: یبوست
خوشه: سنبله
داددِه: عادل
درازا: طول
دَرزی: خیاط
دست‌آموز: اهلی
دستکاری: صنعت
دَمه: طوفان
دُوتو: مضاعف
دهگان: عشرات
راست‌پای: متساوی‌الساقین
راست‌پهلو: متساوی‌الاضلاع
راست‌زاویه: قائم‌الزاویه
روسبی‌باره: زناکار
زمین‌لرز: زلزله
زیانکار: مضر، ضارّی (گزنده)
ژرف‌نگر: عمیق‌النظر
سبک‌رُو، زودرُو: سریع‌السیر
سِپُرز: طحال
سپس‌رُو: تابع، مقلّد
ستاره‌شمار: منجم
ستاره‌یاب: اسطرلاب
سردی: برودت
سو: جهت
سه‌سو: مثلث
سه‌سوی ناراست‌پهلو: مثلث مختلف‌الاضلاع
شب‌پر، شب‌پرک: خفاش
شمار: حساب
فروسو: سَمت تحتاتی، تحت
کاریز: قنات
کرانه: ساحل
کُمیز: بول، ادرار
کُمیزدان: مثانه
گِردبرگِرد: حول‌وحوش، حوالی
گرمی: حرارت
گروه: جماعت
گروهان: طوایف، قبایل
گُش سیاه: خِلط سودا
گوسپندکُشان: عید قربان/ اضحیٰ
مادینه: مؤنث
مانندگی: شباهت
مَغ: عمیق
میان‌گاه: وسط
میانه: وسط، معتدل
ناپالوده: ناخالص
ناهموار: نامساوی
نرینه: مذکر
نموده: مثال و شاهد (نمونه)
نیم‌روزان: نصف‌النهار، ظهر
هفت‌کشور: اقالیم سَبعه
هم‌چند: مساوی
هموار: مسطح
همیشه‌پنهان: ابدی‌الخفاء
همیشه‌پیدا: ابدی‌الظهور
یادکرده: مذکور، معروف
یَله: متروک
#واژه‌شناسی
۱۴۰۰/۰۶/۱۶
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
The Lonely Shepherd
James Last
👩🎤 James Last
🎼 The Lonely Shepherd
قطعهٔ روح‌نواز چوپان تنها اثری ماندگار از جِیمز لَست، آهنگ‌ساز و موسیقی‌دان آلمانی‌تبار (۱۹۲۹ - ۲۰۱۵)
#منهای_ویرایش
۱۴۰۲/۰۶/۱۳
سید محمد بصام
@Matnook_com
🎼 The Lonely Shepherd
قطعهٔ روح‌نواز چوپان تنها اثری ماندگار از جِیمز لَست، آهنگ‌ساز و موسیقی‌دان آلمانی‌تبار (۱۹۲۹ - ۲۰۱۵)
#منهای_ویرایش
۱۴۰۲/۰۶/۱۳
سید محمد بصام
@Matnook_com
✍🏻 مهم‌ترین ویژگی‌های «تیتر خبری»:
- معمولاً در قالب جمله نوشته می‌شود (فعل دارد)؛
- با فعل منفی یا به‌صورت پرسشی به‌کار نمی‌رود؛
- خلاصه و چکیدۀ خبر را بیان می‌کند؛
- مهم‌ترین بخش خبر را برجسته می‌کند؛
- با کمترین واژه، بیشترین معنا را می‌رساند؛
- بیش از ۱۲ واژه نیست (هرچه کوتاه‌تر، بهتر)؛
- واژه‌های آن تکرار یا شکسته نمی‌شود؛
- باید واقعی، دقیق، و روشن باشد؛
- تیتر با حرف اضافه آغاز نمی‌شود؛
- برای برجستگی و کاهش واژه‌ها، عدد در آن رقمی نوشته می‌شود؛
- در پایانِ تیتر، نقطه گذاشته نمی‌شود.
پس:
رئیس (نه *رییس) ستاد مرکزی اربعین:
امسال زائران اربعین ۱۲ درصد نسبت‌به پارسال افزایش داشته‌اند (نه *داشتند)
یادآوری:
«امسال» قابل حذف است، چون معنای آن با آمدن «پارسال» فهمیده می‌شود. در عوض می‌توانیم «شمار/ تعداد» را جایگزین کنیم: شمار/ تعداد زائران اربعین ... افزایش داشته‌‌است. عبارت «زائران اربعین»، به معنای «زائران امام حسین در اربعین»، پذیرفتنی است، چون معنایی روشن، کاربردی رایج، و عبارتی کوتاه دارد (بسنجید با «زائران حج»).
#ویرایش_زبانی
۱۴۰۲/۰۶/۱۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
- معمولاً در قالب جمله نوشته می‌شود (فعل دارد)؛
- با فعل منفی یا به‌صورت پرسشی به‌کار نمی‌رود؛
- خلاصه و چکیدۀ خبر را بیان می‌کند؛
- مهم‌ترین بخش خبر را برجسته می‌کند؛
- با کمترین واژه، بیشترین معنا را می‌رساند؛
- بیش از ۱۲ واژه نیست (هرچه کوتاه‌تر، بهتر)؛
- واژه‌های آن تکرار یا شکسته نمی‌شود؛
- باید واقعی، دقیق، و روشن باشد؛
- تیتر با حرف اضافه آغاز نمی‌شود؛
- برای برجستگی و کاهش واژه‌ها، عدد در آن رقمی نوشته می‌شود؛
- در پایانِ تیتر، نقطه گذاشته نمی‌شود.
پس:
رئیس (نه *رییس) ستاد مرکزی اربعین:
امسال زائران اربعین ۱۲ درصد نسبت‌به پارسال افزایش داشته‌اند (نه *داشتند)
یادآوری:
«امسال» قابل حذف است، چون معنای آن با آمدن «پارسال» فهمیده می‌شود. در عوض می‌توانیم «شمار/ تعداد» را جایگزین کنیم: شمار/ تعداد زائران اربعین ... افزایش داشته‌‌است. عبارت «زائران اربعین»، به معنای «زائران امام حسین در اربعین»، پذیرفتنی است، چون معنایی روشن، کاربردی رایج، و عبارتی کوتاه دارد (بسنجید با «زائران حج»).
#ویرایش_زبانی
۱۴۰۲/۰۶/۱۴
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com