‍ ‌
🔴 یلدا و نشانه‌شناسی

✍️ مقصود فراستخواه، استاد دانشگاه

ما نیز مردمی هستیم. وقتی از تاریخ‌مان کم می‌آوردیم به اسطوره‌ها پناه می‌بردیم. تاریخ، اگر بسامان نیز بود باز اساطیرِ کهن در ژرف‌ترین اعماقِ ذهنِ اجتماعی ما نفَس می‌کشیدند، می‌زیستند و بالا و پایین می‌شدند. این ماییم؛ ملّتی با خاطراتِ ازلی و دیرین. رؤیاهای‌مان را در داستان‌های‌مان پناه می‌دادیم و نسل به نسل، با قصه‌ها منتقل می‌کردیم. از سینه‌ها تا سینه‌ها؛ بار نارضایتی‌های تاریخی خود را در شعر و استعاره برمی‌کشیدیم؛ در سیمرغ و زال، در کمان آرش و در خونِ سیاوش و در دیر مغان. آرزوها و آمال فروخوردۀ خویش در روشنی مهر و ماه و میترا باز می‌جستیم و در گرمای نفَس‌های‌مان مراقبت می‌کردیم. زندگی اینجا جاری بود؛ همیشه همی همچنان.

ما یلدا داشتیم تا در دراز‌ترین شبِ یک فصلِ سرد، باز به یاد نفَسی متنفّس در سحرگاهان دورهم بنشینیم، نیمه‌های گمشدۀ خویش در یکدیگر بجوییم و با داستان‌های بلندمان، از آیندۀ فرزندان خود محافظت کنیم. بزم‌های شبانۀ یلدایی تا شور پایکوبی در جشنِ سده؛ به شمار چهل می‌شود و ما در ناخودآگاه جمعی خویش چلّه داشتیم؛ چلّۀ کوچک و چلّۀ بزرگ! و این یعنی خندیدن به مشکلات، زیستن با دشواری‌ها و صبور بودن و مقاومت کردن، و افتادن، و باز برخاستن و رفتن و برشمردن ایام؛ شمارشی در کامل‌ترین شمار که چهل بود. این یعنی تصمیم به امیدواری در مواجهه با اسبابِ نومیدی بسیار، یعنی دوست داشتن زندگی با همه دشواری‌ها و نشیب و فراز‌ها، یعنی شجاعت بودن در این سرزمین، یعنی رقص در میانۀ میدان. و چنین بود یلدا و چنین بود سده. یلدا هر سال یک بار و برای همیشه در گوش‌های‌مان نجوا می‌کند که پشت هر وضعِ سترونی، امکان باروری و نوزایی هست و در نومیدی بسی امید است، و پایان شب سیه، سپید است.

چرا یک جامعه با همه صعوبتِ ایام خویش، اصرار به ماندن دارد؛ برای اینکه در سطح هستی‌شناختی و انسان‌شناختی این فرهنگ، چیزی هست که تا حدِّ زیاد در برابر تغییرات در طول زمان بزرگ، طی دوران‌های مختلف مقاومت می‌کند. از عهد قدیم تا دوران جدید این لایه‌های عمیق معنایی با ما ایرانیان هستند در "رنگین‌کمانِ خوش‌نقش تنوعاتِ قومی و زبانی و آیینی‌مان". در عمیق‌ترین ساختارهای معرفتی ما، نشانه‌شناسی هست. سنت‌های دیرینِ ایرانی حاوی نوعی پدیدارشناسی کائنات بود. تجربۀ زیست در این سرزمین، به تفسیر و تأویل طبیعت و تاریخ خود چنگ می‌زد: از خورشید و ماه، معنای نور و روشنی می‌گرفت. از شب، تاریکی گذران می‌فهمید. از دشت و دمن، رویش و زندگی می‌آموخت و ایهام غزلی را به فال نیک می‌گرفت! ما از باغ و راغ و مرغزار، داد و دهش و بخشایش و ثمربخشی می‌فهمیدیم، آن سوی شب تار، به صبحدمی باور داشتیم، از نظمِ کائنات با همه بی‌نظمی‌هایش، به اصالتِ درستی و نیکی و به ترازو و به عدل و داد ایمان می‌آوردیم، نوروز، یادوارۀ مکرر رویش‌های نابهنگام در این سرزمین بود و تبسم‌های ملیح‌مان به فصل سرد را با خود حمل می‌کرد و حاوی روحِ جمعی بود، و صلای آشنایی داشت و یادوارۀ «مبادلۀ لطف» بود برای محافظت از سرمایۀ اجتماعی پیوند و همدلی خویش در برابر گزند روزگار.

ما به اهتزازِ خاکِ سرد باور داشتیم و شکوفایی نابهنگام را می‌فهمیدیم. اهریمن، معنایی بود که ما از شرارت نهفته در عالم گرفته بودیم تا همواره نگران تاراج فضیلت‌های‌مان باشیم. چنین بود سنت‌های ایرانی ما از حُکمای خسروانی تا اشراق و عرفان؛ که مثنوی‌اش با وجود مرور ایام دراز، هنوز همنشین حلقه‌های جوانان ماست و حافظش از آن سوی سده‌های دور با عمیق‌ترین نیات و احساسات‌مان آشناست.


🔴 بُن‌مایه:
روزنامۀ ایران، شمارۀ ۲۹ آذر ماه ۱۴۰۳ خورشیدی

@IranDel_Channel

💢

‍ ‌
🎙 سخنرانی جواد رنجبر درخشی‌لر، شاهنامه‌پژوه به بهانۀ شب چلّه

پنهان بودن معنای شب یلدا در بیتِ «شبِ اورمَزد آمد از ماهِ دی / زِ گفتن بیاسای و بردار می» از حکیم فردوسی توسی

توجه به جایگاه شبِ چلّه و شب یلدا در اساطیر، تاریخ و فرهنگِ ایران
توجه به ضرورت برگزاری آیین‌هایی چون شب چله و نقش آن در وحدت و یکپارچگی ملی
و ...


آدینه، سی‌ام آذر ماه ۱۴۰۳ خورشیدی
تهران، مجتمع فرهنگی و هنری پیامبر اعظم



@IranDel_Channel

💢

🔴 شب چله، شبِ ایران و ایرانی

شبِ اورمزد آمد از ماه دی
زِ گفتن بیاسای و بردار می

حکیم فردوسی توسی


شب یلدا به شادی؛
و چله‌نشینی‌تان به خوشی و فرخندگی


🔴 قطعه موسیقی پیوست:
قطعۀ خزان
از ساخته‌های زنده‌یاد استاد پرویز مشکاتیان؛
نوازندۀ سنتور ملینا فرجی

پیشکش به مخاطبان وزینِ کانال ایران‌دل، در آخرین شبِ فصلِ خزان و با امید و آرزوی طلوع خورشیدِ خرّم‌روزِ یکم دی ماه در ایران‌زمین

۱۴۰۳/۰۹/۳۰


@IranDel_Channel

💢

🎥 شاهنامه‌خوانیِ بانوی تبریزی در شبِ یلدا

داستانِ زال و روداوه،
گفتار اندر رفتن زال به نزد روداوه
براساسِ شاهنامه فردوسی با تصحیح استاد جلال خالقی مطلق

شاهنامه‌خوان: فاطمه تمجیدی


@IranDel_Channel

💢

چنین گفت پیغمبر راست‌گوی
که جز رادی و راستی ره مپوی

به فرمان زرتشت آزاد زی
همیشه گشاده‌رخ و شاد زی

به گفتار زرتشت اندیشه کن
به گیتی ره راستی پیشه کن

🌿 شاهین سپنتا
@shahinsepanta

❄️ برف، سروده‌و‌صدای شاهین‌سپنتا

پوشید زمین دوباره تن‌پوش سپید
گویی که دهد زآمدن یار نوید

هر دانه برف،کز آسمان می‌بارد
صد‌قطره اشک‌شوق، از گونه چکید

🌿 شاهین سپنتا
@SHAHINSEPANTA

‍ ‍ ‍ ‍ ‍ 🌿 ۱۴ دی‌ماه، سیرسور یا جشنِ سیر گرامی‌باد
✍️ شاهین سپنتا

@JASHNHA2

☘️ سیر سور یا جشن سیر، پیش و پس از اسلام در نواحی مختلف ایران در روز چهاردهم دی‌ماه برگزار می‌شده است. به نوشته ابوریحان بیرونی در کتاب «آثارالباقیه»، ایرانیان جشن سیر یا «سیر سور» را در «روز چهاردهم» یا «روز گوش» از دی ماه برگزار می‌کنند و در این جشن که از «زمان جمشید» بازمانده، خوراک‌هایی با سیر می‌خورند تا «اندوه و بیماری‌ها» را از خود دور کنند و خود را «شفا» بخشند.

☘️☘️ انجمن تغذیه ایران، روز ۱۴ دی‌ماه همزمان با سیرسور را به عنوان «روز ملی تغذیه و سلامت» نام‌گذاری کرده است.

☘️☘️☘️ سیر «گیاه تندرستی» نامیده‌ می‌شود. پژوهش‌های پزشکی نوین، روشن ساخته است که مصرف سیر اثر قابل توجهی در کاهش کلسترول کل (TC) و تری گلیسرید خون دارد و به ویژه نوع کلسترول LDL یا به اصطلاح چربی بد خون را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر مصرف سیر میزان کلسترول HDL یا چربی خوب خون را به سطح قابل ملاحظه‌ای بالاتر می‌برد. البته پزشکان توصیه می‌کنند که در رژیم غذایی افزون بر سیر از روغن زیتون، میوه‌ها و سبزی‌ها نیز به مقدار کافی استفاده شود تا در کاهش کلسترول بد خون موثرتر باشد.
مصرف سیر همچنین میزان گلوکز خون را پایین می‌آورد و اثرات ضد سرطان، آنتی اکسیدان و تنظیم سیستم ایمنی هم از سیر به اثبات رسیده است.

☘️☘️☘️☘️ بهترین شیوه مصرف سیر، جویدن سیر تازه یا ریختن سیر کوبیده یا له شده در خوراک می‌باشد. البته بهتر است سیر را در آخرین مراحل پخت خوراک به آن افزود تا خواص آن حفظ شود.
برخی از غذاهای سنتی ایرانی که با سیر درست می‌شوند و در جشن سیرسور می‌توان نوش‌جان کرد: «میرزا قاسمی»، «کشک و بادمجان»، «سیرابیچ»، «سوپ سیر و سیب زمینی»، «سبزی پلو»، «سیر قلیه» «ماهی سیره داغ»، «قلیه ماهی»، « بورانی سیر»، «آبگوشت سیر»، « خورش گوجه فرنگی و سیر»، «سیر چخرتمه»، «ترشی سیر» و «سیر و سداب».
👈 متن کامل این پژوهش را در ایران‌نامه بخوانید:
https://drshahinsepanta.blogsky.com/1390/10/14/post-734/

@shahinsepanta

🔺برگزاری موفق آیین دی‌گان با حضور کودکان و خانواده‌ها در کاخ سعدآباد؛

‼️رازهای ناگفته تاریخ در هم‌نشینیِ «دی‌گان» ایکوم و سعدآباد

🔸این برنامه که با همکاری کمیته ملی موزه‌های ایران، مجموعه سعدآباد و جامعه فرهنگی آسه‌خوری برگزار شد، با استقبال چشمگیر کودکان ۶ تا ۱۲ سال و والدین آنها همراه بود.

🔸آیین دی‌گان که هدف آن آموزش مفاهیم عمیق فرهنگی به کودکان در فضایی شاد و سرگرم‌کننده بود، با فعالیت‌هایی مانند شاهنامه‌خوانی توسط کودکان، ساخت آدمک‌های گلی،بازی‌های نمایشی و گروهی برگزار شد. همچنین، متولدین دی‌ماه در مراسمی ویژه تجلیل شدند.

🔸یکی از بخش‌های جذاب این جشن، روایت داستان‌هایی درباره اهمیت خورشید و روشنایی در فرهنگ دی‌گان بود که با همراهی موسیقی شاد و بازی‌های گروهی تکمیل شد. فاطمه رضایی، تصویرگر و ایده‌پرداز جشن‌های ایرانی، و سیداحمد محیط‌طباطبایی نیز به میزبانی سید محسن میر، مدیر مجموعه سعداباد و هنگامه نیاورانی، مسئول مرکز برنامه ریزی بازدید هدفمند مجموعه سعدآباد در این رویداد حضور داشتند و با کودکان و خانواده‌ها به گفت‌وگو پرداختند.

https://sadmu.ir/detail/8591

http://instagram.com/miras_bashi
@mirasbashi

کارگروه جشن‌های ایرانی انجمن افراز برگزار می‌کند

جشن دیگان

تاریخچه و آیین‌های دیگان
اهمیت برگزاری جشن‌های باستانی
در باب اسطوره‌های آفرینش در فرهنگ ایرانی
نقالی و موسیقی سنتی


گاه: جمعه ۲۱ دی ساعت ۱۵ عصر
مکان: مجموعه فرهنگان قریب(فروشگاه کتاب بوک‌بار)

حضور برای همگان آزاد و رایگان است

#کارگروه_جشن‌های_ایرانی
#انجمن_افراز

@anjomanafraz
http://www.anjomanafraz.com