واژگان فارسی ابن سینا و تأثیر آنها در ادبیات

شادروان دکتر محمد معین

نخست آثار ادبی و تاریخی و جغرافیایی و دینی به زبان پارسی به رشته تحریر در آمد، چنان که شاهنامه ابومنصوری که مقدمه آن به جا مانده مولف به سال 346 ق، و کتاب گرشاسب تألیف ابوالموید بلخی معاصر نوح بن منصور (365- 387 ق)، و ترجمه و اقتباس از تاریخ طبری توسط محمد بن ابی الفضل محمد بن عبدالله بلعمی (متوفی 363 ق) در تاریخ؛ و عجایب البلدان تألیف ابوالموید مذکور، و حدود العالم من المشرق الی المغرب (مولف به سال 372 قمری) در جغرافی، و رساله در عقاید حنفیان تألیف حکیم ابوالقاسم سمرقندی (متوفی به سال 343 ق) و ترجمه و اقتباس از تفسیر طبری توسط گروهی از علمای ماوراء النهر در عهد منصور بن نوح بن نصر (350- 365 ق)، و تفسیر قرآن موجود در کتابخانه دانشگاه کمبریج (انگلستان) در زمره کتب دینی به شمار است.

کتاب‌های علمی فارسی از حیث زمان و کمیت در مرحله دوم قرار دارد، از این قبیل است: رساله استخراج محمد بن ایوب طبری (قرن چهارم) و شش فصل همان مولف در نجوم، و هدایت المتعلمین یا الهدایه فی الطب تألیف ابوبکر (یا ابوحکیم) ربیع بن احمد اخوینی بخاری مولف در حدود 370 ق، و رگ شناسی تألیف ابن سینا (373- 428 ق) در طب؛ و دانشنامه علائی تألیف ابن سینا (مولف بین 414 و 428 ) ترجمه و شرح قصه حی بن یقظان به قلم یکی از معاصران ابن سینا که به امر علاء الدوله کاکویه (398-433 ق) صورت گرفته در حکمت.

ابن سینا (373- 428ق) و ابوریحان بیرونی (362-440 ق) دو بزرگمرد معاصر یکدیگر بودند؛ منتها بیرونی بزرگسال‌تر از ابن سینا بود. مکاتبات و مناظرات آن دو دانشمند معروف است. آنچه اینک مورد توجه ماست، خدمتی است که ایشان به زبان و لغت پارسی کرده‌اند. بیش از عهد آنان- چنان که گفته شد - دو رسالۀ استخراج و شش فصل در نجوم و احکام آن توسط محمد بن ایوب طبری تألیف شده بود ولی این رساله‌ها کماً و کیفا قابل مقایسه با التفهیم بیرونی نیستند؛ اما در حکمت پیش از دانشنامه – تا آنجا که می‌دانیم- کتابی به فارسی به رشته تحریر در نیامده بود. ابن سینا با دانشنامه و بیرونی با التفهمیم خود نهضتی در ایران پدید آوردند که دامنۀ تأثیر آن تا عصر حاضر کشیده شده است.

با تألیف این دو کتاب، فرهنگ لغات فارسی غنی‌تر و ارجمند‌تر گردید؛ زیرا این دو دانشمند از لغاتی که متداول و رایج بود، و نیز از آنچه که بطون کتب مضبوط بود، گلچین کرده، در دو اثر جاویدان خود به کار بردند و برای مفاهیمی نیز که لغتی در تداول یا در کتب پیشینیان نیافته بودند، لغات رایج را مجازاً به معانی جدید استعمال کردند؛ و در صورت ضرورت، ترکیبات و اصلاحاتی از مفردات پارسی پرداختند، و زبان پارسی را- تا آنجا که در آن عهد میسر بود- شایسته ادای مفاهیم علمی کردند.
زمان تألیف دانشنامه و التفهیم قریب به یکدیگر است؛ چه التفهیم در سال 420 ق تالیف شده و سال تألیف دانشنامه هرچند مشخص نیست، ولی به طور قطع بین سال های 414 و 428 تألیف شده است. بنابراین با مدارک موجود تقدم و تأخر تألیف این دو کتاب با تأثیر یکی در دیگری معلوم نیست. در هرحال با وجود اختلاف دانشنامه و التفهیم در موضوع، آن دو لغات و ترکیبات مشترک بسیار دارند که از آن جمله است:

لغات مشترک: آبناک (پر آب و زمینی که از همه جای آن آب بیرون می‌جوشد)، آرمیدن (و مشتقات آن: ساکن بودن، بی حرکت بودن)، (آمیختن (و مشتقات آن: اختلاط و امتزاج و ترکیب)، اندر یافتن (و مشتقات آن: ادراک کردن)، باریک (دقیق)، برسو (عالی و سمت فوقانی)، پذیرفتن، پذرفتن (قبول، بیرونی آن را به معنی نجومی به کار برده و ابن سینا به معنی فلسفی)، پیوستن (اتصال، بیرونی این کلمه را به مفهوم نجومی گرفته و ابن سینا به مفهوم فلسفی. همچنین است پیوند به معنی اتصال)، تنومند (جرم و جسم)، تنومندی (جسمانیت، بیرونی به مفهوم نجومی استعمال کرده و ابن سینا به معنی حکمی)، جنبانیدن (و متشقات آن: حرکت دادن تحریک)، چگونگی (کیفیت)، چهار سو (چهار گوشه، مربع، مستطیل و چهار سویی: چهار گوشه بودن)، خرمن (ماه: هاله)، دیگرم (وصف ترتیبی، دیگر)، دیداری (مرئی)، راست (مستقیم خط)، رده (صف، سطر، کلمات)، زبر سو (علوی مقابل سفلی)، زیانکار (مضر، ضاری)، سه سو (مثلث؛ سه سویی مثلث بودن)، شمار (عدد)، فروسو (تحت، سفل)، فرو شدن (انحطاط، سقوط، غروب)، کرانه (کنار، طرف، حاشیه)، گرایستن (میل کردن، متمایل شدن) مانندگی (شباهت و تشبیه)، میانگین (میانگی، واسطه، متوسط)، نگرش (نظر، ملاحظه)، نهادن (فرض کردن)، ....

دنباله نوشتار:
https://www.iranboom.ir/shekar-shekan/adabiat/4442-vajegan-farsi-ebn-sina-tasir-aan-dar-adabiat-farsi.html


https://www.tg-me.com/iranboom_ir

پیشینهٔ واژه‌پردازی در پارسی پس از اسلام
واژگان پارسی ابن سینا
http://www.iranboom.ir/shekar-shekan/zaban-pajohi/12362-pishine-vaje-pardazi-dar-parsi.html

@iranboom_ir

پیشینهٔ واژه‌پردازی در پارسی پس از اسلام

دکتر مهیار دیباور

ابوعلی سینا و بیرونی دو دانشمند پرآوازه و نامدار بودند که همزمان با یکدیگر می‌زیستند. زمان آفرینش این دو نسک، بسیار نزدیک به همدیگر است، چرا که التفهیم در سال 420 مهی نوشته شده و دانشنامهٔ علایی میان سالهای 414 و 428 مهی آفریده شده است و هنایش یکی بر دیگری به درستی شناخته نیست. گرچه باره (موضوع) این دو نسک یکسان نیست و دانشنامه دربارهٔ فلسفه و فرزانگی (حکمت) است و التفهیم دربارهٔ رایش و اخترشناسی ولی واژه‌های یکسان فراوانی دارند و این به روشنی، هنایش آنها را بر همدیگر نشان می‌دهد. برخی واژه‌های میانوند (مشترک) آنها چنین هستند: آرمیدن (ساکن و بی حرکت بودن)، اندر یافتن (ادراک کردن)، باریک (دقیق)، برسو و زبرسو (عالی)، تنومند (جرم و جسم)، جنبانیدن (تحریک)، چگونگی (کیفیت)، چهارسو (چهار ضلعی)، خرمن ماه (هالهٔ ماه)، دیداری (مرئی)، راست (مستقیم)، رده (سطر، صف)، سه سو (مثلث)، شمار (عدد)، فروسو (تحتانی)، فرو شدن (سقوط، غروب)، کرانه (حاشیه)، گرایستن (متمایل شدن)، مانندگی (شباهت)، میانگین (متوسط)، نگرش (نظر، ملاحظه)، هموار (مسطح)، یاد داشتن (حفظ و ازبر کردن).

برابر پژوهش‌های زنده یاد دکتر محمد معین و شادروان سید محمد مشکات، شمار واژگان آفریدهٔ پورسینا در دانشنامهٔ علایی و رگ شناسی 1039 واژه می‌باشد. برخی واژه‌های آفریدهٔ پورسینا در این دو نوزند سترگ چنین هستند: بُرینش (قطع، در رایش و اندازه)، پذیرا (قابل، در فلسفه)، روان (نفس)، سر به سر (مساوی)، کرده (مفعول)، کُنا (فاعل)، گداخته (مایع)، مایگی (مادیت)، نهاد (وضع)، یکی ای (وحدت)، افکندن گمان (تولید شک)، ایستادگی به خودی خود (قائم بالذات بودن)، بالش (نمو، از بن واژه ی بالیدن)، بَستَناکی (انجماد)، بهره پذیر (قابل قسمت)، بی گسستگی (لاینقطع)، پیداگر، پیوند پذیر، جانِ سخن گویا (نفس ناطقه)، جُنبایی (حرکت)، جنبش دار، جنبش راست (حرکت مستقیم)، جنبش گِرد (حرکت مستدیر)، چه چیزی (ماهیت)، دیرجنب، رایش (علم ریاضی)، روشن سرشتی، زایش ده (مولّد)، زِفر زبرین (فلک اعلی)، زِفر زیرین (فلک اسفل)، شاید بود (امکان)، گوهر روینده (جوهر نامی)، نادیداری (باطنی)، هرآینگی بودن (وجوب)، حد کِهین، حد مِهین، حد میانگین، علم ترازو (علم منطق)، علم سپس طبیعت (علم مابعدالطبیعه)، نبض درنگی، نبض دمادم، نبض ستبر،  نبض لرزنده.

ابوریحان بیرونی نیز در نسک نامدار خود «التفهیم» واژه های دانشورانهٔ نویی پرداخته که برخی از آنها چنین هستند: آماس (ورم)، آموختن (تعلّم)، آموزیدن (تعلیم)، ارزیز (قلع)، اَرش (گز و ذراع)، اسپهر (سپهر)، استاره شمار (منجم)، افزونی (نافله و مستحب) [پادواژه یا متضاد فریضه و واجب]، انباشته (کبیسه)، اندرگاه و پنجه (خمسهٔ مسترقه یا پنج روز افزونی آخر سال)، اوام (وام و قرض)، بادهای آبستن کننده، بارِ زن (جنین)، بارگاه (بار انداز، اسکله)، بازپس (واپسین، آخرین)، وازدن (رد کردن)، باشگونه (واژگونه، معکوس)، بالا (قد و قامت)، بامداد دروغین (صبح کاذب)، بامداد نخستین (فجر اول)، بایستها (کارهای لازم و ضروری)، باهو (بازو، از آرنج تا سردوش)، بجک (قباله)، بخشیدن (بخش کردن، تقسیم)، بر خَم نهاده (بشکل قوس قرار گرفته)، بَرخ و بهر (قسمت و سهم)، بَسودن (لامسه)، بسیار پهلو (کثیرالاضلاع)، بگزاید (گزند رساند)، بهیزیک (کبیسه)، پاس (ساعت و نوبت)[همچون پاسی از شب]، پاسیدن (رصد کردن)، پالودن (تصفیه)، بِجِشک و پزشگ (پزشک)، پس تَرَک (کمی عقب تر)، پُشت و چاشتگاه (ظهر)، پِلپِل (فلفل)، پلهٔ ترازو (کفهٔ ترازو)، پی (عصب)، پیمودن (پیمانه کردن، اندازه گرفتن)، تیز نگر، جایگاه، چخیدن (ستیزه کردن)، چربتر (زیادتر) [مانند: و خشگیش چربتر از سردی. امروزه نیز می‌چربد در همین چم (معنی) به کار می‌رود]، چیره (غالب)، خانگی و دست آموز (اهلی، رام شونده)، خواب گزاردن (تعبیر رؤیا)، خوار (آسان) [پادواژهٔ دشخوار]، دانگ (شش یک، یک ششم)، دریابار (آبادی نزدیک دریا) [مانند جویبار و ارسبار]، دفتر سال (تقویم، گاهشمار)، دَهگان، زمین لرز، زه (آبستن)، زهدان (رحم، بچه دان)، زهری (سَمی)، ژرفا (عمق)، سال آفتاب (سال شمسی)، سال ماه و سال ماهتاب و سال گردنده (سال قمری که فصلهایش در ماهها ثابت نمی‌ماند)، سبک رو (تندرو)، سُپُرز (طحال)، سپس رو (تابع، تالی)، ستاره ی بادنبال، تیر (عطارد)، ناهید (زهره)، بهرام (مریخ)، اورمزد و هورمزد و هرمزد (مشتری)، کیوان (زحل)، شاخ (فرع)، دانشِ شمار (علم حساب)، شتاب، فرامشت گر (فراموشکار)، گُش (خلط)، گش زرد (خلط صفرا)، گش سیاه (خلط سودا)، گلوگیر (مزه ی ناخوشایند)[امرود گلوگیر]، گُنده (ستبر و کلفت)
...

دنباله نوشتار:
http://www.iranboom.ir/shekar-shekan/zaban-pajohi/12362-pishine-vaje-pardazi-dar-parsi.html

https://www.tg-me.com/iranboom_ir

خانلری و بنیاد فرهنگ ایران - سیدعلی آل‌داود
@iranboom_ir
بنیاد فرهنگ چندین بخش علمی مجزّا داشت. در هر بخش چند استاد و محقق به پژوهش می‌پرداختند. جمعاً حدود چهل پنجاه تن در آن‌جا به فعالیت‌های علمی سرگرم بودند. خانلری همچنین به کسانی که به دلایل سیاسی از دستگاه‌های دولتی رانده شده بودند روی خوش نشان می‌داد و آنان را در بنیاد به کار مناسب شأن و تحصیلات خودشان می‌گماشت. در شمار این گروه باید از روان‌شاد دکتر مهرداد بهار نام برد که به سبب خودداری دانشگاه از استخدام وی، ناگزیر در بانک ملّی یا مرکزی شغلی پذیرفته بود اما کارش دل‌پسند نبود. او خود را به بنیاد انتقال داد و چنان‌که می‌دانیم در رشته فرهنگ ایران باستان آثار ارزنده‌ای در دوران همکاری با بنیاد تألیف و همان‌جا به طبع رساند.

از جمله بخش‌های پژوهشی بنیاد، فرهنگ تاریخی زبان فارسی، بود. در این بخش که با مسئولیت استاد محمد پروین گنابادی و دکتر محسن ابوالقاسمی فعالیت می‌کرد، دسته‌ای از استادان و محققان چون دکتر محمد روشن و مرحوم حسین محق که فاضلی پرکار و کم‌ادعا بود، به تحقیق در متون می‌پرداختند. تدوین فرهنگ تاریخی یکی از برنامه‌های اصلی و بسیار مهم بنیاد فرهنگ بود. مطابق برنامه، مقرر شده بود نخست فرهنگی کامل از واژه‌ها و اصطلاحات متداول در زبان فارسی تا پایان قرن چهارم هجری فراهم آید و سپس به ادوار بعد پرداخته شود. از این رو در مرحله اول متون برجای مانده از این دوره که به نسبت معدود است چون ترجمه تفسیر طبری، ترجمه تاریخ طبری، حدودالعالم، مقدمه شاهنامه ابومنصوری، شاهنامه فردوسی و سوادالاعظم و شاید یکی دو متن دیگر موضوع تحقیق قرار گرفته و کلیه لغات و اصطلاحات آن‌ها استخراج و معنی شد. نخستین مجلّد این فرهنگ متضمن حرف (الف) پیش از انقلاب به طبع رسید. ظاهراً پس از انحلال بنیاد و ادغان آن در یازده سازمان دیگر، فیش‌ها و یادداشت‌های مجلدات دیگر فرهنگ تاریخی به دست فراموشی سپرده شده، یا به برگه‌دان‌های پژوهشگاه علوم انسانی منتقل گردیده، و به هر حال اکنون از سرنوشت آن‌ها اطلاعی در دست نیست.

برنامه دیگر بنیاد، تدوین دستور تاریخی زبان فارسی و تنظیم قواعد فعلی زبان فارسی بود که شخص خانلری در این زمینه صاحب‌نظر بود و معمولاً جلسات آن به ریاست خود او تشکیل می‌یافت. از جمله همکاران این گروه، دکتر محمد سرور مولایی دانشمند افغانی بود که در آن دوره دکترای ادبیات را زیر نظر و با راهنمایی خانلری می‌گذراند و با تشخیص استاد به بنیاد راه یافته بود و با شوقی زایدالوصف به امور تحقیقی می‌پرداخت.

بنیاد فرهنگ، کتابخانه‌ای تخصّصی و منحصر داشت که با کوشش‌های خستگی‌ناپذیر و درایت رئیس آن، کیکاووس جهانداری فراهم آمده بود. جهانداری در آن روزگار رئیس کتابخانه مجلس سنا بود و توانسته بود در حوزه ایران‌شناسی کتابخانه کم نظیری برای مجلس فراهم آورد. پس به دعوت خانلری به بنیاد آمد و در زمانی اندکی توانست سی چهل هزار کتاب خوب کم‌نظیر به زبان‌های فارسی، عربی و اروپایی برای کتابخانه بنیاد تدارک نماید. این کتابخانه نیاز اهل تحقیق شاغل در بنیاد را به‌خوبی برآورده می‌کرد و گاه مورد مراجعه محققان بیرون نیز قرار می‌گرفت. هنر جهانداری این بود که با تفحص در فهرست کتاب‌فروشی‌های غربی می‌توانست با توجه به محدودیت بودجه کتابخانه، بهترین‌ها را از میان آن‌ها بیابد و برای کتابخانه خریداری نماید.

امّا قسمت اصلی که شهرت بنیاد در داخل کشور و بیرون از مرزهای ایران مرهون آن است، انتشارات بود که حاصل تلاش بخش‌های مختلف را به بهترین وجه در معرض انتشار و استفاده همگان در می‌آورد. گروه انتشارات زیر نظر معاون فنّی بنیاد انجام وظیفه می‌کرد. معاون فنّی در سال‌های نخست تأسیس بنیاد، روان‌شاد دکتر علی فاضل بود، شخصی دانشمند، دقیق و بسیار منظم که اندکی متکبر می‌نمود. او دستیار و معاون خانلری در این زمینه‌ها بود و پس از وی سعیدی سیرجانی این سمت را عهده‌دار شد و تا پایان عمر بنیاد همچنان معاون و دستیار خانلری باقی ماند.

کتاب‌های منتشره بنیاد به دو طریق تولید می‌گردید: یا در زمره طرح‌های بنیاد بود و انجام آن را از محققان می‌طلبیدند، و یا آثار تصحیح شده مصححان استاد بود که خود به سائقه علائق شخصی به آن پرداخته و پس از اتمام به بنیاد عرضه می‌داشتند. ترجمه پاره‌ای از متون مهم تاریخی و جغرافیایی از عربی به فارسی، تهیه و تألیف فرهنگ‌های تخصصی به زبان فارسی و یا دوزبانه همه در شمار سفارش‌های بنیاد بود. لیکن متون کهن را اساتید علاقه‌مند تصحیح کرده و برای چاپ به بنیاد می‌سپردند. تشخیص دقیق خانلری و اعتقاد راسخ او به تصحیح و چاپ متون مهم زبان فارسی سبب شد که بنیاد فرهنگ در مدت کوتاه عمر خود که بیش از دوازده سیزده سال نبود بیش از 150 اثر مفید را به چاپ برساند.

دنباله نوشتار:
https://www.iranboom.ir/nam-avaran/49-bozorgan/13878-khanlari-bonyad-

امروز سالروز درگذشت استاد پرویز ناتل خانلری شاعر، ادیب و زبان‌شناس است. شعر عقاب از جمله اشعار مشهور اوست.

@iranboom_ir

شعر عقاب - سروده شادروان دکتر پرویز ناتل خانلری
خوانش: اکبر پدرام

@iranboom_ir

شعر عقاب - سروده شادروان دکتر پرویز ناتل خانلری

«گویند زاغ سیصد سال بزید و گاه سالش از این قدر نیز بگذرد.... عقاب را سال عمر، سی بیش نباشد.»
«خواصّ الحیوان»


گشت غمناک دل و جان عقاب
چو ازو دور شد ایام شباب

دید کش دور به انجام رسید
آفتابش به لب بام رسید

باید از هستی دل بر گیرد
ره سوی کشور دیگر گیرد

خواست تا چاره ی ناچار کند
دارویی جوید و در کار کند

صبحگاهی ز پی چاره ی کار
گشت برباد سبک سیر سوار

گله کاهنگ چرا داشت به دشت
ناگه از وحشت پر و لوله گشت

وان شبان، بیم زده، دل نگران
شد پی بره ی نوزاد دوان

کبک ، در دامن خار ی آویخت
مار پیچید و به سوراخ گریخت

آهو استاد و نگه کرد و رمید
دشت را خط غباری بکشید

لیک صیاد سر دیگر داشت
صید را فارغ و آزاد گذاشت

چاره ی مرگ، نه کاریست حقیر
زنده را فارغ و آزاد گذاشت

صید هر روزه به چنگ آمد زود
مگر آن روز که صیاد نبود

آشیان داشت بر آن دامن دشت
زاغکی زشت و بد اندام و پلشت

سنگ ها از کف طفلان خورده
جان ز صد گونه بلا در برده

سال ها زیسته افزون ز شمار
شکم آکنده ز گند و مردار

بر سر شاخ ورا دید عقاب
ز آسمان سوی زمین شد به شتاب

گفت که: ‹‹ای دیده ز ما بس بیداد
با تو امروز مرا کار افتاد

مشکلی دارم اگر بگشایی
بکنم آن چه تو می فرمایی››

گفت: ‹‹ما بنده ی در گاه توییم
تا که هستیم هوا خواه تو ییم

بنده آماده بود، فرمان چیست؟
جان به راه تو سپارم ، جان چیست؟

دل، چو در خدمت تو شاد کنم
ننگم آید که ز جان یاد کنم››

این همه گفت ولی با دل خویش
گفت و گویی دگر آورد به پیش

کاین ستمکار قوی پنجه، کنون
از نیاز است چنین زار و زبون

لیک ناگه چو غضبناک شود
زو حساب من و جان پاک شود

دوستی را چو نباشد بنیاد
حزم را باید از دست نداد

در دل خویش چو این رای گزید
پر زد و دور ترک جای گزید

زار و افسرده چنین گفت عقاب
که:‹‹مرا عمر، حبابی است بر آب

راست است این که مرا تیز پر است
لیک پرواز زمان تیز تر است

من گذشتم به شتاب از در و دشت
به شتاب ایام از من بگذشت

گر چه از عمر،‌دل سیری نیست
مرگ می آید و تدبیری نیست

من و این شه پر و این شوکت و جاه
عمرم از چیست بدین حد کوتاه؟

تو بدین قامت و بال ناساز
به چه فن یافته ای عمر دراز؟

پدرم نیز به تو دست نیافت
تا به منزلگه جاوید شتافت

لیک هنگام دم باز پسین
چون تو بر شاخ شدی جایگزین

از سر حسرت بامن فرمود
کاین همان زاغ پلید است که بود

عمر من نیز به یغما رفته است
یک گل از صد گل تو نشکفته است

چیست سرمایه ی این عمر دراز؟
رازی این جاست،تو بگشا این راز››

زاغ گفت: ‹‹ار تو در این تدبیری
عهد کن تا سخنم بپذیری

عمرتان گر که پذیرد کم و کاست
دگری را چه گنه ؟ کاین ز شماست

ز آسمان هیچ نیایید فرود
آخر از این همه پرواز چه سود؟

پدر من که پس از سیصد و اند
کان اندرز بد و دانش و پند

بارها گفت که برچرخ اثیر
بادها راست فراوان تاثیر

بادها کز زبر خاک و زند
تن و جان را نرسانند گزند

هر چه ا ز خاک، شوی بالاتر
باد را بیش گزندست و ضرر

تا بدانجا که بر اوج افلاک
آیت مرگ بود ، پیک هلاک

ما از آن، سال بسی یافته ایم
کز بلندی،‌رخ برتافته ایم

زاغ را میل کند دل به نشیب
عمر بسیارش ار گشته نصیب

دیگر این خاصیت مردار است
عمر مردار خوران بسیار است

گند و مردار بهین درمان ست
چاره ی رنج تو زان آسان ست

خیز و زین بیش،‌ره چرخ مپوی
طعمه ی خویش بر افلاک مجوی

ناودان، جایگهی سخت نکوست
به از آن کنج حیاط و لب جوست

من که صد نکته ی نیکو دانم
راه هر برزن و هر کو دانم

خانه، اندر پس باغی دارم
وندر آن گوشه سراغی دارم

خوان گسترده الوانی هست
خوردنی های فراوانی هست››


آن چه ز آن زاغ چنین داد سراغ
گندزاری بود اندر پس باغ

بوی بد، رفته ا زآن، تا ره دور
معدن پشه، مقام زنبور

نفرتش گشته بلای دل و جان
سوزش و کوری دو دیده از آن

آن دو همراه رسیدند از راه
زاغ بر سفره ی خود کرد نگاه

گفت: ‹‹خوانی که چنین الوان ست
لایق محضر این مهمان ست

می کنم شکر که درویش نیم
خجل از ما حضر خویش نیم››

گفت و بشنود و بخورد از آن گند
تا بیاموزد از او مهمان پند


عمر در اوج فلک بر ده به سر
دم زده در نفس باد سحر

ابر را دیده به زیر پر خویش
حیوان را همه فرمانبر خویش

بارها آمده شادان ز سفر
به رهش بسته فلک طاق ظفر

سینه ی کبک و تذرو و تیهو
تازه  و گرم شده طعمه ی او

اینک افتاده بر این لاشه و گند
باید از زاغ بیاموزد پند

بوی گندش دل و جان تافته بود
حال بیماری دق یافته بود

دلش از نفرت و بیزاری، ریش
گیج شد ، بست دمی دیده ی خویش

یادش آمد که بر آن اوج سپهر
هست پیروزی و زیبایی و مهر

فر و آزادی و فتح و ظفرست
نفس خرم باد سحرست

دیده بگشود به هر سو نگریست
دید گردش اثری زین ها نیست

آن چه بود از همه سو خواری بود
وحشت و نفرب و بیزاری بود

بال بر هم زد و بر جست ا زجا
گفت: که ‹‹ای یار ببخشای مرا

@iranboom_ir

شعر عقاب - سروده شادروان دکتر پرویز ناتل خانلری - ۲

سال ها باش و بدین عیش بناز
تو و مردار تو و عمر دراز

من نیم در خور این مهمانی
گند و مردار تو را ارزانی

گر در اوج فلکم باید مرد
عمر در گند به سر نتوان برد››  


شهپر شاه هوا، اوج گرفت
زاغ را دیده بر او مانده شگفت

سوی بالا شد و بالاتر شد
راست با مهر فلک، همسر شد

لحظه‎ یی چند بر این لوح کبود
نقطه ‎یی بود و سپس هیچ نبود


https://www.tg-me.com/iranboom_ir

https://www.tg-me.com/iranboom_ir/44070
یکم شهریورماه، روز بزرگداشت شیخ الرئیس ابوعلی سینا (حکیم هزاره ها) و روز پزشک خجسته و فرخنده باد

http://www.iranboom.ir/tazeh-ha-sp-285929972/roidad-haye-farhangi/13668-1393-06-01-14-48-55.html

بوعلی سینا ؛ نابغه ای کاملا ایرانی
http://www.iranboom.ir/nam-avaran/49-bozorgan/1278-bo-ali-sina1.html

پور سینا کیمیای روزگار - سروده‌ی بانو هما ارژنگی
http://www.iranboom.ir/nam-avaran/49-bozorgan/1287-boalisina-kimiaye-rozegar.html

پرونده شنیداری پور سینا کیمیای روزگار - سروده‌ی بانو هما ارژنگی
http://www.iranboom.ir/resaneh/shenidary/2478-porsina-kimia-rozegar-seda.html

پیشتازان دانش و شگردشناسی ابن‌سینا، مردی برتر از عصر خویش
http://www.iranboom.ir/nam-avaran/49-bozorgan/3133-pishtazan-danesh-ebn-sina.html

پور سینا و علم موسیقی
http://www.iranboom.ir/nam-avaran/49-bozorgan/3174-porsina-va-elm-mosighi.html

گسترش پزشکی ابوعلی سینا در دانش اروپا
http://www.iranboom.ir/nam-avaran/49-bozorgan/3390-aboalisina-gostaresh-pezeshki.html

نگاهی به کتاب «سخن ابن سینا و بیان بهمنیار» نوشته دکتر دینانی - ابن سینا «فیلسوف ناشناخته»
http://www.iranboom.ir/ketab-khaneh/ketab/10648-sokhan-ebne-sina-bahmanyar-dinani.html

مراسم ادای احترام به حکیم بزرگ بوعلی سینا برگزار شد
http://www.iranboom.ir/tazeh-ha-sp-285929972/gozaresh/10674-marasem-abo-ali-sina.html

به مناسبت روز بزرگداشت ابن سینا؛ ابن سینا در فقه از سرآمدان روزگار خود بود/ شیخ الرئیس متمسک به فقه جعفری بود
http://www.iranboom.ir/nam-avaran/49-bozorgan/13634-1393-05-31-11-54-55.html

به بهانه اول شهریور، روز پزشک - قدیمی‌ترین نسخه‌ خطی «قانون» کجا نگهداری می‌شود؟/ لنینگراد، آرامگاه بوعلی یا...؟
http://www.iranboom.ir/ketab-khaneh/ketab/13671----------lr-------.html

به فرزند سینا؛ پور سینا - سرودهٔ توران شهریاری (بهرامی)
http://www.iranboom.ir/shekar-shekan/chame/13717-por-sina.html

واژگان فارسی ابن سینا و تأثیر آنها در ادبیات - دکتر محمد معین
https://www.iranboom.ir/shekar-shekan/adabiat/4442-vajegan-farsi-ebn-sina-tasir-aan-dar-adabiat-farsi.html

___
 کانال تلگرامی ایرانبوم
https://www.tg-me.com/iranboom_ir

به روز سوم از شهریور بیست سپاه اهرمن از جای جنبید

ایران ایران ایران
ای کشور آریان نامت بجاست و مهرت همیشه در دل ماست
بدبخت تر از خائن تو اهریمنی نیست
خوشبخت تر از سرباز تو شهید تو کیست


در آستانه سالروز اندوهبار دیگری از یورش ددمنشانه اهریمن به ایران. این رویداد ناگوار را به ملت ایران دل آرامی عرض نموده و آمرزش و بهشت آشیانی شهیدان سوم شهریور 1320 و همه شهیدان راه آزادی و سربلندی ایران را از درگاه خداوند بزرگ درخواست دارم.

سروده ناقابل زیر را هم به پیشگاه روان پاک همه شهیدان این یورش شوم و ملت ایران پیشکش می دارم.
پاینده ایران و با آرزوی پیروزی و یگانگی ایرانیان


ش. ل

به روز سوم از شهریور بیست سپاه اهرمن از جای جنبید
به ایران خاک مردان یورش آورد
دل مام وطن را درد آورد
هزاران کشت ز مردم بی حیا دیو
که گویی بود خود اولاد چنگیز
دو اهریمن اهورا سرزمین را
بساط یورشی ننگین نمودند
تنی چند خائن و مزدور ز داخل
بر ایشان راه را هموار نمودند
بسی مردان ایران غرقه در خون
به دشمن سخت خود پیکار نمودند
به خون افتاد بایندر و یاران
همه دریا دلان ملک ایران
پلنگ وببر ایران غرقه گشتند
ز تزویر بریتانیای ملعون
ارس را در نوردید روس بی شرم
بکشت هر چه توانست خرس بی رحم
ولیکن ملت ما سخت خروشید
به سنگ و چوب با تانک ها جنگید
درود از ما به فرزندان ایران
شهیدان دلیر راه ایران
جهان باشد سرافراز بر تو ایران
که ایرانی بپوید راه یزدان

پیشکش به روان همه شهدای یورش اهریمن در واقعه ننگین سوم شهریور 1320 و همه شهیدان راه ایران از کیومرث تا به سوشیانت پیروزگر. روانشان شاد و بهشت بهره شان باد.

http://www.iranboom.ir/shekar-shekan/chame/15392-3shahrivar-20-sepah-ahriman-az-jai-jonbid.html

_

 کانال تلگرامی ایرانبوم
https://www.tg-me.com/iranboom_ir

در هشتاد و دومین سالگرد سوم شهریور 1320 ، یاد جانفشانی های ارتشیان ایران در برابر نیروهای متفقین را گرامی می داریم .

در این روز شوم ، نیروهای اتحاد جماهیر شوروی از شمال ، و نیروهای آمریکا و انگلستان از جنوب ، با نقض بی طرفی ایران ، وارد خاک ایران شدند . از میان فرماندهان ارتش ایران ، دریاسالار غلامعلی بایندر ، فرمانده ی دلاور نیروی دریایی ایران در برابر اشغالگران پایداری کرد و در شبیخون نیروهای انگلستان به شهادت رسید و همچون یاران شهیدش در جنوب و شمال ایران ، خون خود را پای درخت استقلال و آزادی ایران ریخت .
در زیر بخشی از وصیت نامه ی دریاسالار بایندر را که خطاب به فرزندان ایران نوشته شده است ، بخوانید :

  http://iranchehr.com/?p=6402

@iranboom_ir

یادداشت روز - سوم شهریور شوم

دکتر هوشنگ طالع

امروز روز سوم شهریور ماه است. هشتاد سال پیش در چنین روزی ، دو قدرت استعماری روس و انگلیس که سرزمین بزرگ و یگانهٔ ایران را تجزیه کرده بودند، با وجود اعلام بی طرفی از سوی دولت ایران بار دیگرکشور ما را از شمال و جنوب مورد تجاوز نظامی قرار دادند. البته پس از اشغال ایران، سربازان آمریکایی نیز به صف اشغال‌گران پیوستند.

 ساعت 2 بامداد روز سوم شهریور سفیران انگلیس و روس در تهران به در خانه‌ی نخست وزیر رفتند و با تسلیم یاداشتی اعلام کردند که نیروهای نظامی این دو کشور، خاک ایران را مورد تجاوز قرار داده‌اند.

متاسفانه در این هنگامه‌ی سخت تاریخ، برخی از نظامیان خیانت کردند و در حالی که افسران و سربازان ایرانی در شمال و جنوب در گیر نبرد برابر متجاوزان بودند، اعلام آتش بس کردند و ارتش را مرخص کردند.

بر اثر اشغال کمابیش پنچ‌ساله‌ی کشور، ایران تا مرز تجزیه‌ی سرزمینی پیش رفت و مردم این سرزمین زیان‌های بسیار جانی و مالی را متحمل شدند.

 آن روزگار، به عنوان یک نو جوان هشت ساله شاهد این خیانت بزرگ بودم. با صدای همهمه همراه دایی و مادر‌بزرگم از خانه‌ی آن‌ها که روبروی دانشسرا قرار داشت بیرون آمدیم. خیابان (مفتح کنونی) که آن روزگار خاکی بود،  مملو از سربازان پادگان عباس‌آباد که تنها یک زیر‌پیراهن و زیر‌شلوار برتن داشتند و بیش‌تر آنان پا برهنه بودند.

آن کسانی که آن روز این خیانت را مرتکب شدند، در دوران اشغال ایران به مقام‌های بالای نظامی و وزارت و استانداری رسیدند و سپس خیانت آن‌ها از سوی هیات فاسد حاکمه به فراموشی سپرده شد.

 اما نباید اجازه دهیم که فداکاری کوشندگان و جان‌بازان و نیز پاسخون شهیدان و هم‌چنین خیانت خیانت‌کاران به دست فراموشی سپرده شود .

درود به روان شهیدان سوم شهریور ماه 1320

ننگ بر خائنان و فراریان سوم شهریور ماه 1320

http://www.iranboom.ir/tazeh-ha-sp-285929972/negahe-roz/10053-sevom-shahrivar-shom.html

https://www.tg-me.com/iranboom_ir

سوم شهریور خونین
http://www.iranboom.ir/tarikh/tarikhemoaser/7244-khon-shahidan-sevom-shahrivar-1320-mijoshad.html

@iranboom_ir

ناخدا بایندر است این...

چکامه زیر سروده‌ای است از استاد حسین مسرور، به انگیزه‌ی دلیری و جان‌بازی دریادار شهید میهن، غلام‌علی بایَندُر؛ رادمردی که برابر تجاوز و یورش دشمنان اهریمنی ایران تا آخرین نفس و قطره‌ی خون، از دریای همواره‌ایرانیِ پارس، از کرانه‌های میهن و از شرف ملّت ایرانی پدافند نمود و جان باخت. اهریمنان جهان‌خوار، سینه‌ی پرامید او و دیگر دلیران نیروی دریایی ایران را به رگبار مسلسل بستند و خونِ آنان را بر آب‌ها و خاک‌های میهن ما بریختند. جوشش این خون‌ها بر پهنه‌ی نیاخاک ماست که به سده‌ها و هزار‌ه‌ها، حماسه‌ی جاودانه‌ی تبار ایرانی را سر داده و میهن ما را از گزند دشمنان و اهریمنان نجات داده است.

شاد باد، شاد باد، شاد باشید ای شهیدان راه یک‌پارچگی، بزرگی و نیرومندی ملّت ایران، که به جاودان در دل دشت‌ها، کوه‌ها و آب‌های میهن، به‌خون خود کفن پوشیده و خفته‌اید. نام شما و یاد شما افتخار ماست و درس زندگیِ ما.

کیست یاران، خفته در دامان بهمن‌شیر این‌جا
خفته در خاکِ سیه با چکمه و شمشیر این‌جا
از چه هر کس پا گذارد می‌شود دل‌گیر این‌جا
بهمن این‌جا، اردشیر این‌جا، نژاد شیر این‌جا
ناخدا بایندر است این تنِ مشبّک، جامه‌ی گل‌گون
خون ایرانی است آری گشته با این خاک، معجون
ناخدای ماست پس کو کشتی دریاگذارش
سازمان نوجوانش، نوجوانان دیارش
غرقه کرد اما به‌خونِ خویش خصمِ نابکارش
می‌زند موج خروشان بوسه هر دم بر مزارش
بوسه‌های ماست این امواج لب بر لب نهاده
بهر دیدار مزارش پشت بر پشت ایستاده
ناخدای ما چرا افتاده این‌سان بر کرانه
دست از سکان کشیده، مستِ خوابِ جاودانه
رستم است این‌جا شده تیرِ خیانت را نشانه
یا که بهرام است این، گم کرده این‌جا تازیانه
گور سربازِ وطن پامال کینِ دشمن است این
شعله‌ی یزدان، فسرده از دمِ اهریمن است این
زد به‌عمرِ چند روزی، پشت پای بی‌نیازی
با مسلسل چون سر زلفِ مسلسل کرد بازی
گفت با پرچم چو کرد آن‌را به‌خون خود نمازی
ای درفش سرفرازان، بیش‌بادت سرفرازی
آبت از خون می‌دهم تا جاودان بالنده باشی
بر سر گُردان ایران، گوهری تابنده باشی
خوش بخواب ای سر که زیر تاج عزّ و افتخاری
شاد باش ای تن که در دامان میهن سوگ‌واری
از نژاد شیرگیران دیارت یادگاری
گر چه اندر گوشه‌ای، بر گوشِ ایران گوشواری
باش تا روزی پرستش‌گاه ایرانت ببینم
لوحه‌ی جاوید ایوان دلیرانت ببینم

http://www.iranboom.ir/shekar-shekan/chame/10849-nakhoda-bayendor-ast-in.html
___
 کانال تلگرامی ایرانبوم
https://www.tg-me.com/iranboom_ir

خون شهیدان سوم شهریور می‌جوشد

دکتر هوشنگ طالع

به انگیزه‌ی سال‌گرد یورش نظامی
روس و انگلیس با حمایت آمریکا به ایران

روز دوم‌ شهریور ماه‌ 1320، بخشی‌ از ناوگان‌ دولت‌ بریتانیا به‌ بهانه‌ی‌ بازدید از خرم‌شهر وارد اروندرود شد و در آب‌های‌ قلمرو حکومت‌ عراق‌ برابر آبادان‌، لنگر انداخت‌. دریادار بایندر، فرمانده‌ نیروی‌ دریایی‌ ایران‌، به‌ ناوهای‌ ببر و پلنگ‌ دستور داد تا از ناوگان‌ بریتانیا استقبال‌ کنند. فرمانده‌ ناوگان‌ بریتانیا، نزدیک‌ شدن‌ شب‌ را بهانه‌ کرد و بازید را به‌ روز بعد موکول‌ نمود. اما در نیمه‌ شب‌ دوم‌ شهریور ماه‌ 1320 (24 اوت‌ 1941)، ستون‌های‌ ارتش‌ انگلیس‌ که‌ از سوی‌ سربازان‌ مستعمراتی‌ هندی‌ همراهی‌ می‌شدند، از بندر بصره‌ به‌ سوی‌ ایران‌ به‌ حرکت‌ درآمدند. آنان‌ از اروندرود گذشته‌ و سحرگاه‌ روز سوم‌ شهریور (25 اوت‌)، خرمشهر و آبادان‌ را مورد حمله‌ قرار دادند. هم‌ زمان‌، نیروی‌ دریایی‌ انگلیس‌، ناوگان‌ جنگی‌ ایران‌ را از فاصله‌ی‌ نزدیک‌، زیر آتش‌ گرفت‌. در این‌ نبرد سربازان‌ و ناویان‌ ایران‌، با وجود غافلگیری‌، پایداری‌ شایسته‌ای‌ از خود نشان‌ دادند.

هنگامی‌ که‌ ناوگان‌ بریتانیا بدون‌ اعلام‌ قبلی‌، عملیات‌ جنگی‌ علیه‌ نیروی‌ دریایی ایران‌ را آغاز کرد، به‌ جز افراد اندک‌، بقیه‌ افراد،‌ در خواب‌گاه‌ها و خانه‌های‌ خود بودند. با آغاز تعرض‌ ناجوانمردانه‌ بریتانیا، پرسنل‌ مزبور خود را به‌ یگان‌های‌ مربوط رسانیده‌ و به‌ دفاع‌ پرداختند. دریادار بایندر فرمانده‌ نیروی‌ دریایی‌ ایران‌، هنگامی‌ که‌ عازم‌ محل‌ فرماندهی‌ بود، از سوی‌ نیروهای‌ زرهی‌ انگلستان‌ که‌ از پایگاه‌های‌ خود در خاک‌ عراق‌ وارد ایران‌ شده‌ بودند به‌ محاصره‌ درآمد و به‌ شهادت‌ رسید. بدین‌سان‌، نیروی‌ دریایی‌ نوپای‌ ایران‌ با از دست‌ دادن‌ ناوهای‌ ببر و پلنگ‌ و کمابیش‌ هفت‌صدتن‌ شهید، از هم‌ پاشید.
لحظاتی‌ پس‌ از آن‌ که‌ دولت‌ شوروی‌ از تجاوز ارتش‌ انگلیس‌ به‌ خاک‌ ایران‌ اطمینان‌ حاصل‌ کرد، دست‌ به‌ تهاجم‌ علیه‌ ایران‌ زد.
در شهریور ماه‌ 1320،تنها چندسال‌ از پایه‌گذاری‌ ارتش‌ ایران‌ می‌گذشت‌. توان‌ ارتش‌ ایران‌، در حد حفظ آرامش‌ داخلی‌ و درگیری‌های‌ احتمالی‌ منطقه‌ای‌ بود، نه‌ جنگ‌ علیه‌ دو قدرت‌ بزرگ‌ روز.
در سال 1319، نیروی زمینی دارای شانزده لشگر و یک تیپ مستقل مکانیزه بود. تیپ مستقل مکانیزه در تهران مستقر بود و تعدادی از لشگرها، در حقیقت بر روی کاغذ وجود داشتند و دارای توان لازم رزمی در حد یک لشگر نبودند :18

از لشگرهای فوق، بعضی که جدیدالتاسیس بودند، در سال 1320، هنوز به پایه‌ی سازمان مصوبه‌ی خود نرسیده و از حیث عده و کادر فرماندهی و اسلحه و وسایل، نواقصی داشتند...

نیروی دریایی ایران، از دو ناو 950 تنی به نام‌های ببر و پلنگ و چهار ناوچه‌ی 320 تنی و تعدادی ناو تدارکاتی و پشتیبانی تشکیل می‌شد. ناوها و ناوچه‌های مزبور در ایتالیا ساخته شده بودند و در سال 1311، وسیله‌ی افسران و دانش‌جویانی که در ایتالیا آموزش دیده بودند، به ایران آورده شدند.
نیروی هوایی ایران، از تعداد هواپیمای دو باله تشکیل می‌شد. این هواپیماها، ساخت انگلستان بودند و برای تعمیرات هواپیمای مزبور و ساخت بخشی از بدنه‌ی آن‌ها، کارخانه‌ای از انگلستان خریداری شد که در سال 1316 در فرودگاه دوشان‌تپه (تهران)‏ ، راه‌اندازی شد.

مجموع‌ پرسنل‌ نیروهای‌ مسلح‌ ایران‌، کمابیش‌ 90 هزار نفر برآورده‌ می‌شد.

هنوز چند روز از تعرض‌ نظامی‌ بریتانیا و شوروی‌ علیه‌ ایران‌ نگذشته‌ بود که‌ سرلشگر نخجوان‌ وزیر جنگ‌، بدون‌ این‌ که‌ به‌ رضاشاه‌ اطلاع‌ دهد، شورای‌ عالی‌ جنگ‌ را تشکیل‌ داد. این‌ شورا که‌ سرلشگر ضرغامی‌ (رییس‌ ستاد) ، سرلشگر ریاضی‌ و سرلشگر یزدان‌پناه‌ در آن‌ حضور داشتند، دستور ترک‌ مخاصمه‌ را صادر کرده‌ و لشگرهای‌ 1 و 2 مستقر در تهران‌ را مرخص‌ نمود.
رضاشاه‌، به‌ محض‌ آگاهی‌ از این‌ مساله‌، آن‌ها را به‌ کاخ‌ سعدآباد احضار و ضمن‌ خلع‌ درجه‌، دستور زندانی‌ کردن‌ آنان‌ را به‌ جرم‌ خیانت‌ به‌ کشور، صادر نمود. در ضمن‌، وی‌ سپهبد امیراحمدی‌ را مامور جمع‌آوری‌ سربازان‌ و مقاومت‌ و حفظ شهر تهران‌ برابر بیگانگان‌ کرد. سپهد امیراحمدی‌ حکومت‌ نظامی‌ اعلام‌ و با تلاش‌ فراوان‌، توانست‌ عده‌ای‌ از افسران‌ و سربازان‌ را جمع‌ آوری‌ و نظم‌ و آرامش‌ را در تهران‌ برقرار نماید.
اما، فاجعه‌ بسیار ژرف‌ بود. دست‌های‌ خیانتکاری‌ که‌ در گرماگرم‌ جنگ‌، دستور ترک‌ مخاصمه‌ و مرخص‌ کردن‌ سربازها را صادر کرد، از ماه‌ها پیش‌ در لجستیک‌ نیروها اخلال‌ کرده‌ و در نتیجه‌، مهمات‌ مربوط به‌ توپخانه‌ و ادوات‌ جنگی‌ با ناهم‌آهنگی‌ ارسال‌ می‌شدند

http://www.iranboom.ir/tarikh/tarikhemoaser/1281-khon-shahidan-3-shahrivar.html

https://www.tg-me.com/iranboom_ir

گزارش اشغال ایران از زبان سپهبد امیراحمدی ، فرماندار نظامی تهران

در نخستین روزهای شهریور 1320 ، نیروهای اتحاد جماهیر شوروی از شمال و نیروهای انگلستان از جنوب ، به کشور ما ، ایران یورش آوردند .
در اینجا بخشی از خاطرات سپهبد امیراحمدی از آن روزهای هول و هراس را می خوانید . اهمیت این بخش از خاطرات این فرمانده از آن جهت است که از برنامه ی نیروهای ارتش شوروی و جاسوسان قفقازی آن در تهران برای برپایی شورش در پایتخت ایران پرده برداشته است . برابر قانون زمان جنگ ، اگر در شهرهای کشور اشغال شده شورش یا بلوایی برپا شود ، نیروهای اشغالگر می توانند و باید ، این شهرها را با  گسیل نیروهای نظامی تصرف کنند. کوشش های این فرمانده بزرگ و ارتش و دولت ایران برای برهم زدن این دسیسه از بخش های خواندنی این خاطرات است . .
.
برای خواندن مطلب روی پیوند زیر  کلیک کنید: 

http://iranchehr.com/?p=9132

@iranboom_ir

سوم شهریور، روز یورش اهریمنان به ایران

سحرگاه روز سوم شهریور ماه، ارتش سرخ، هم زمان و از چند محور، استانهای آذربایجان، گیلان، مازندران و خراسان را مورد تهاجم قرار داد.

ارتش سرخ، به سختی شهرهای شمالی ایران را بمباران کرد. شدت بمباران در شهرهای تبریز، رشت، رضاییه (ارومیه)، بابلسر، قزوین و...، بیشتر از نقاط دیگر بود.

در این میان، انگلیسها پس از درهم کوبیدن نیروی دریایی ایران و اشغال آبادان و خرمشهر، شهر اهواز را بمباران کرده و به سوی آن شهر پیش روی نمودند. هم زمان با عملیات خوزستان، ستونهای دیگری از ارتش انگلستان از مرز خسروی گذشته و پس از اشغال تاسیسات نفت شاه (نفت‌شهر)، به سوی کرمانشاه حرکت کرد.

دقایقی پس از آن که ایران مورد حمله‌ی ناگهانی نیروهای شوروی و بریتانیا قرار گرفت، سفیران روس و انگلیس به درِ خانهی «علی منصور» نخستوزیر رفته و ضمن تسلیم دو یادداشت، وی را از یورش نظامی مشترک آگاه کردند.

نیروی دریایی ایران، از دو ناو 950 تنی به نامهای ببر و پلنگ و چهار ناوچهی 320 تنی و تعدادی ناو تدارکاتی و پشتیبانی تشکیل میشد. ناوها و ناوچههای مزبور در ایتالیا ساخته شده بودند و در سال 1311، وسیله‌ی افسران و دانشجویانی که در ایتالیا آموزش دیده بودند، به ایران آورده شدند . نیروی هوایی ایران، از تعدادی هواپیمای دو باله تشکیل میشد. این هواپیماها، ساخت انگلستان بودند و برای تعمیرات هواپیمای مزبور و ساخت بخشی از بدنه‌ی آنها، کارخانه‌ای از انگلستان خریداری شد که در سال 1316 در فرودگاه دوشانتپه (تهران)‏، راه‌اندازی شد.

مجموع پرسنل نیروهای مسلح ایران، کمابیش 90 هزار نفر برآورده میشد. بدین سان، با توجه به  آن روز را نداشت ..  این واقعیت‌ها، ارتش ایران توان رویارویی هم زمان با دو قدرت بزرگ .

هنوز چند روز از تعرض نظامی بریتانیا و شوروی علیه ایران نگذشته بود که سرلشگرنخجوان وزیر جنگ، بدون این که به رضاشاه اطلاع دهد، شورای عالی جنگ را تشکیل داد. این شورا که سرلشگر ضرغامی (رییس ستاد)، سرلشگر ریاضی و سرلشگر یزدانپناه در آن حضور داشتند، دستور ترک مخاصمه را صادر کرده و لشگرهای 1 و 2 مستقر در تهران را مرخص نمود.

رضاشاه، به محض آگاهی از این مساله، آنها را به کاخ سعدآباد احضار و ضمن خلع درجه، دستور زندانی کردن آنان را به جرم خیانت به کشور، صادر نمود. در ضمن، وی سپهبد امیراحمدی را مامور جمع‌آوری سربازان و مقاومت و حفظ شهر تهران برابر بیگانگان کرد. سپهد امیراحمدی حکومت نظامی اعلام و با تلاش فراوان، توانست عدهای از افسران و سربازان را جمع آوری و نظم و آرامش را در تهران برقرار نماید.

اما، فاجعه بسیار ژرف بود. دستهای خیانتکاری که در گرماگرم جنگ، دستور ترک مخاصمه و مرخص کردن سربازها را صادر کرد، از ماه‌ها پیش در لجستیک نیروها اخلال کرده و در نتیجه، مهمات مربوط به توپخانه و ادوات جنگی با ناهمآهنگی ارسال می‌شدند. به طوری که در همان روز نخست، بسیاری از یگانهای توپخانه، امکان آتش نداشتند پیش از اعلام ترک مخاصمه، یگانهای ارتش به خوبی برابر متجاوزان می‌جنگیدند، به طوری که در چند نقطه، آنان را متوقف کرده و خسارت و تلفات قابل توجهی نیز به نیروهای مهاجم وارد کرده بودند. در این میان باید از پایداری و دلیری فرماندهان و یگانهای زیر نام برد: سرلشگر شاه بختی (فرمانده لشگر خوزستان)، سرلشگر حسن مقدم مراغهای (فرمانده لشگر کردستان و کرمانشاه)، سرلشگر قدر (فرمانده لشگر رشت)، سرهنگ معتضدی (کفیل فرماندهی لشگر گرگان) و...

پس از ترک مقاومت، ارتش انگلیس تاسیسات نفت کرمانشاه را تصرف کرد و به سوی تهران به حرکت درآمد. از سوی دیگر، ارتش سرخ نیز با بهره‌گیری از ترک مقاومت از سوی ا رتش ایران، خود را به حومه‌ی قزوین رسانید و در آن جا به نیروهای بریتانیا که از کرمانشاه می‌آمدند، پیوست.

به دنبال اشغال ایران از سوی اهریمنان روس و انگلیس، آمریکاییها نیز به صف اشغالگران پیوستند. آنها در درازای پنج‌سال اشغال ایران، فقر وتنگدستی، قحطی و تیره‌روزی و بیماری را بر مردم ایران تحمیل کردند. منابع کشور را غارت کردند، تاسیسات زیر بنایی و تاسیسات صنعتی کشور را مورد بهره کشی قرار دادند.

روسها در  پی تجزیه آذربایجان و مهاباد و انگلیس ها در پی تجزیه فارس و خوزستان برآمدند که در این راه ناکام ماندند .

ملت ایران، نباید جنایت دو قدرت اهریمنی انگلیس و روس را که در دو جنگ جهانی اول و دوم خاک ایران را مورد تجاوز و اشغال قرار داد، فراموش کنند.

همچنین ملت ایران نباید نقش آمریکا را در یاری به روسیان و انگلیسیها برای اشغال ایران وسپس اشغالگری آنها را فراموش کند.

http://www.iranboom.ir/tarikh/tarikhemoaser/15800-3shahrivar-roz-youresh-ahriminan-be-iran-9409.html

https://www.tg-me.com/iranboom_ir

ناخدا بایندر است این...
( شهید دریادار غلامعلی بایندر فرمانده نیروی دریایی ایران )
http://www.iranboom.ir/shekar-shekan/chame/10849-nakhoda-bayendor-ast-in.html

@iranboom_ir