حاصل سجده؟

🍃 به گمانم آن که در روز دست‌کم ۳۴ بار سر بر خاک می‌گذارد اگر حتی یک‌بار جانِ سجده را دریابد لابد پس از اندی، کم و بیش، اینگونه از چنین خاک‌ساریِ مدام بهره خواهد برد:

▫️در قضاوت درباره‌ی دیگران احتیاط بیشتری می‌کند
▫️به فهم خود از دین و دنیا کمتر اعتماد می‌کند
▫️در برابر صدای مخالف به برخورد کردن نمی‌اندیشد
▫️نقد دیگران را حاصل نادانی و سادگی و غرض‌ورزی نمی‌داند
▫️نگاه و حرکات و سکناتش در برابر آن که به درستی یا به غلط احساس ظلم می‌کند، افتاده و خاکی می‌شود
▫️بیش از آنکه حرص برای نصیحت و ارشاد دیگران داشته باشد، در پی چاره‌ای برای کاستی‌های خود است
▫️دهان را که باز می‌کند پاسبان کلماتی است که بر دیگران فرو می‌آورد، مباد که دلی را برنجاند
▫️در برابر ضعیف‌تر از خود فروتن‌تر است
▫️برای همه‌ی پرسش‌ها پاسخ ندارد
▫️در مسائلی که اهل اندیشه در آنها اختلاف نظر دارند کمتر با قاطعیت اظهار نظر می‌کند
▫️دیدگاه دیگران برای او حداقل به اندازه‌ی دیدگاه خودش جذاب‌ است
▫️دین‌داری‌اش به او توهم «از دیگران بهتر بودن» نمی‌دهد بلکه همواره او را به «برای دیگران بهتر بودن» می‌خواند
▫️تعریف و تمجید هواداران بیش از آنکه شادش کند، نگرانش می‌کند
▫️دغدغه‌اش نیکوکاری است، نه نیکونامی
▫️به آسانی از سخنی علیه خود آزرده و خشمگین نمی‌شود
▫️به خود حق نمی‌دهد که دیگران را  قربانی زخم‌های روانی خود کند
▫️ظلم‌دیدن را مجوّز ظلم‌کردن نمی‌داند
▫️در پی مطرح کردن موضوع بحث است و نه مطرح کردن خود
▫️جلوه‌های منیّتش را می‌بیند و از دیدنش احساس دل‌چرکی می‌کند

🍂 وَ لَا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَ لَا تَمْشِ فىِ الْأَرْضِ مَرَحًا  إِنَّ اللَّهَ لَا يحُِبُّ كلُ‏َّ مخُْتَالٍ فَخُور (لقمان: ۱۸)
«(فرزندم) و از مردم روی بر متاب و در زمین سرمستانه راه مرو که خدا هیچ به خودبالنده‌ی فخرفروشی را دوست نمی‌دارد» (ترجمه‌ی کوشا)

🍃 خود را در افلاک دیدن و در نماز سر بر خاک فروآوردن ترکیب غریبی است که می‌تواند انسان را دچار توهمِ تقدّس و برگزیدگی کند.

@farhadshafti

🍃فواید خواندن متون مقدس ادیان مختلف

👌خواندن متون مقدس ادیان مختلف،همیشه برایم جذابیت داشته و دارد. این روزها مشغول خواندن "تائو ته چینگ" متن مقدس آئین تائو/ تائوئیسم هستم.
قبلا "انجیل" متن مقدسی مسیحیت و  بخشی از " اوپانیشادها" که بخشی از متن مقدس وداهای آئین هندو است را خوانده‌ام.

👌خواندن این متون به دو صورت بر آدمی تاثیر می گذارد : ۱- تاثیرات غیر ملموس و حتی شاید بتوان گفت نه کاملا آگاهانه
۲-  تاثیرات ملموس،محسوس و آگاهانه‌

خواندن متون مقدس ادیان مختلف به دو روش بالا،هم دین فهمی و دینداری آدمی را دگرگون می کند و هم بر خُلقیات،رفتار و سبک زندگی آدم تاثیر گزار است‌.

👌تاثیرات آگاهانه خواندن متون مقدس ادیان مختلف:
این تاثیرات بسیار مهم، عمیق و بنیادی هستند. از جمله‌ی این تاثیرات می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- خواندن این متون خواننده را به این نتیجه نزدیک می‌کند که متون مقدس به گونه ای هستند که خود متن آنها،صرف نظر از مدعای پیروانشان، دلالت دارند که خاص هستند و با متن اندیشمندان متفاوتند.  توضیح این فهم و برداشت،بیشتر از این برای خودم هم چندان ممکن نیست.

- مضمون مشترک متون مقدس،بسیار بیش از آن چیزی است که در ابتدا تصور می کنیم یا حدس می زنیم یا انتظار داریم. البته فهم و استخراج این اشتراک‌ها آسان نیست.نیازمند وسعت آگاهی و تحلیل عمیق است. در غیر این صورت مفاهیم و اصطلاحات متفاوت،به عنوان معانی و تعالیم متفاوت فهم می‌شوند.

- خواندن متون مقدس دیگر ادیان، سبب می شود که فرد، متن مقدس دین خود را بهتر بفهمد و از کنار تعالیم و گزاره هایی که قبلا به راحتی از آنها می گذشت،نگذرد بلکه توقف کند و بیشتر تامل کند و اهمیت آنها را بیش از پیش دریابد.

- آدمی را در مقام نظر نسبت به کثرت گرایی متواضع تر و در مقام عمل مدارا و تسامح دینی او را بیشتر می کند.البته کسی که این مسیر را نپیموده و صرفا متون مقدس خود آن هم از زوایه یک فهم و قرائت فهمیده باشد ،این را دست آورد نمی‌داند بلکه نوعی گمراهی و انحراف می بیند. اگر از زاویه دید او به مساله نگاه کنیم،حق با او است مگر اینکه زاویه دیدش دگرگون شود.

- مطالعه‌ی متون مقدس ادیان مختلف و آشنایی با فهم ها و قرائت‌های مختلف از یک متن، آدمی را به سوی فهم عرفانی و معنوی و باطنی و تأویلی از دین سوق می دهد و فهم مذهبی- فقهی از دین برای او در اولویت قرار نخواهد گرفت.

- مطالعه‌ی متون ادیان مختلف سبب می شود که فرد به تدریج  در دین فهمی اهل تحلیل شود و در دینداری اهل خلاقیت و انحصار شکنی.

- مطالعه متون ادیان دیگر ممکن است سبک دینداری فرد را تغییر دهد،یا فرد را نسبت به برخی از باورهای دینی خود دچار ترید کند، یا حتی سبب شود که از برخی باورها و مناسک دست بکشد،اما ایمان و معنویت او عمیقتر می شود. یعنی مطالعه این متون مختلف نه تنها سبب تردیدی در اصل ایمان او نمی شود بلکه بر یقین او می افزاید.

- خواندن متون مقدس ادیان مختلف سبب می‌شود که آدمی در خوامدن متن مقدس دین خود، محتاط تر شود و زود آیه‌ای را رد نکند یا بی اهمیت نشمارد بلکه احتمال دهد که ممکن است آیه به معنایی ورایی فهم فعلی او اشاره داشته باشد.
این نتیجه از آن رویی برای آدمی حاصل می شود که مضمونی که در یک متن مقدس مبهم یا مضمر است در متن مقدس دیگر صریح و آشکار است و یا در زمینه و سیاقی (کانتکستی) قرار می گیرد که معنا یا اهمیت آن آیه آشکار می شود.
✍ عباس‌علی منصوری
https://www.tg-me.com/spirituality_philosophy

نسخه‌ی بهبودیافته‌ی نوشتار «قرآن، انحصارگرا یا کثرت‌گرا؟»، شامل آیات مورد اشاره

🍃 این نوشتار بلند که تاکنون کار اصلی من در موضوعِ کثرت‌انگاری دینی بوده است سه سال پیش در دین‌آنلاین و صدانت منتشر شد. از آنجا که برای تحلیل روایت کثرت‌انگاریِ قرآن به بیش از ۱۰۰ آیه اشاره شده بود، در اغلب موارد تنها نشانی آیات را آورده بودم تا متن از آنچه هست طولانی‌تر نشود. در طی این مدت برخی دوستان بر این بودند که نیاوردن اصل آیات کار خواننده‌ی علاقه‌مند را دشوار می‌کند و پیشنهاد کردند که آیات به متن اضافه شوند.

🍃 اکنون به همت و محبت یکی از دوستانِ عزیز، آیات به صورت پاورقی به متن اضافه شده‌اند و شکل (فرمتِ) متن نیز بهبود یافته است. با سپاس فراوان از این دوستِ گرامی برای کاری زمان‌بر و دقیق، نسخه‌ی بهبود یافته‌ی این نوشتار را در اینجا پیوست می‌کنم.

#کثرت‌انگاری

@farhadshafti

🍃 گبریل رینولدز استاد دانشگاه نتردام در مطالعات ادیان است و نوشتارها و گفتارهای متعددی در مطالعات تطبیقی در قرآن و متون بایبلی منتشر کرده است. او در کانال یوتیوب خود با عنوان Exploring the Qur'an and the Bible با پژوهشگران مختلف در زمینه‌ی موضوعات مربوط به متن، تفسیر، و تاریخ قرآن و تورات و انجیل مصاحبه می‌کند.
این مصاحبه درباره‌ی سنگسار و حجاب از منظر قرآنی و نیز رویکرد تفسیری حمیدالدین فراهی و شاگردانش به این احکام است. 👇

💎 آکادمی اسلامی آلمان با مشارکت دانشگاه قم و دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران برگزار می‌کند:

📚 مدرسه زمستانی:
“مطالعات قرآنی در جهان معاصر"

🗓 شنبه ۳ فوریه تا دوشنبه ۵ فوریه ۲۰۲۴ - ساعت ۹ صبح تا ۶ عصر

📝 آخرین مهلت ثبت‌نام: شنبه ۲۰ ژانویه ۲۰۲۴
از طریق ارسال پیام به واتساپ
+494022948624

📍اعطای گواهی معتبر در صورت شرکت کامل؛

📍هزینه دوره:
🔴 هزینه پذیرایی: ۵۰ یورو
🔴 هزینه اسکان: ۳۰ یورو

📍با تخفیف برای دانشجویان


🏛 آکادمی اسلامی آلمان

📌 کودکانی که در اثر حمله‌ی ارتش اشغالگر اسرائیل به غزه آواره شده‌اند، در اردوگاه آوارگان با ساز عود آشنا می‌شوند و سرود رهایی می‌خوانند. #نقد‌حال 🌾@YMirdamadi

قرآن زیباست: سماع واژه و صدا

🍃 چه دلیلی داریم که  ثابت کند قرآن وحی الهی است؟ چه شواهدی از تاریخ داریم که اطمینان یابیم آنچه در دست داریم کم و بیش همان است که در عصر پیامبر بود؟ ماهیت وحی چیست، آیا الفاظ قرآن عین وحی‌اند؟ چرا در قرآن زبان انذار اینچنین برجسته است؟ نسبت قرآن با علم و تاریخ چیست؟ آیا احکام شرعی قرآن ابدی هستند؟ اصلا برای وجود خداوند چه دلیلی داریم تا بعد به قرآن برسیم؟

🍃 می‌توان و باید به پرسش‌های اینگونه پرداخت، و در اینجا نیز در حد امکان این پرسش‌ها و پاسخ‌‌هایی برای آنها آمده‌اند. در این میان اما جای افسوس‌ است اگر غافل شویم از نوای آرامی که در بلبشوی این‌گونه بحث‌ها و جدل‌ها می‌خرامد، و آن زیبایی و غنای موسیقایی آیات قرآن است. نوایی که به نرمی  و آسانی در مقام‌های موسیقایی عربی، ایرانی، ترکی، کُردی و دیگر ملل می‌نشیند. 

🍃 نوا و معنا در آیات قرآن درهم‌تنیده‌اند. معنا نوا را می‌پروراند و نوا به معنا جان می‌دهد، و اینگونه در سماع واژه و صدا، آیات قرآن «شفا» و «رحمت» (اسرا: ۸۲)  می‌شوند و شنونده را به وادی «عظیم» (حجر: ۸۷) تجلی حق می‌خوانند.

🍃 من مسلمانانی را می‌شناسم که پاسخ روشنی برای پرسش‌های بالا ندارند، اما در مستی و مدهوشیِ نوای زیبای قرآن و پیوند نوا و معنا دل صیقل داده‌اند و پُر از عشق و مهربانی و راستی و نیکی شده‌اند. به خود یادآور می‌شوم که قرآن پیش و بیش از آنکه نوشتاری برای خواندن باشد، گفتاری برای شنیدن است.

🍂 استاد احمد مصطفی کامل، قاری بزرگ مصری و متخصص مقامات قرآنی  (وفات ۱۴۰۰ شمسی) است که بسیاری از قاریان برجسته‌ی قرآن شاگردیش را کرده‌اند:
در اینجا 👇 او یکی از شاگردانش را به امواج موسیقایی آیه‌ی زیبایی از قرآن  می‌سپارد (يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ أَنتُمُ ٱلْفُقَرَآءُ إِلَی ٱللَّهِۖ وَ ٱللَّهُ هُوَ ٱلْغَنِیُّ ٱلْحَمِيدُ - فاطر: ۱۵).


در همین‌باره: تلاوت یک آیه‌ی قرآن در هشت مقام

@farhadshafti

پیوست فرسته‌ی قرآن زیباست: سماع واژه و صدا 👆

🍂 استاد احمد مصطفی کامل، قاری بزرگ مصری و متخصص مقامات قرآنی  (وفات ۱۴۰۰ شمسی) است که بسیاری از قاریان برجسته‌ی قرآن شاگردیش را کرده‌اند:
در اینجا او یکی از شاگردانش را به امواج موسیقایی آیه‌ی زیبایی از قرآن  می‌سپارد (يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ أَنتُمُ ٱلْفُقَرَآءُ إِلَی ٱللَّهِۖ وَ ٱللَّهُ هُوَ ٱلْغَنِیُّ ٱلْحَمِيدُ - فاطر: ۱۵).

@farhadshafti

32MB
🍃 در هفتمین نشست هم‌اندیشی بحث «دین‌داری در این روزگار، چراها، چالش‌ها و راه‌کارها» را ادامه دادیم و ده راه‌کارِ پیشنهاد شده در نشست قبل را مرور کردیم.
به مناسبتِ پرسش‌های مطرح شده در جلسات قبلی بحث تفسیر به میان آمد. تفاوت بین استدلال بر مبنای چند آیه‌ی قرآن درباره‌ی یک موضوع، و استدلال بر مبنای روایت قرآن از آن موضوع را بررسی کردیم. همچنین به بهانه‌ی فهمیدن معنی آیه‌ی «شاکله» (الاسراء: ۸۴) از یکی از روش‌های تفسیر قرآن به قرآن استفاده کردیم.

- موضوع نشست آینده (چهارشنبه ۲۷ دی): «پرسش‌هایی برای بازبینی نسبت دین و اخلاق».

@farhadshafti

پرسشی و پاسخی: از خواندن قرآن لذت و بهره‌ی کمی می‌برم

- گرچه همچنان قرآن می خوانم اما باید اعتراف کنم که خواندن این متن از جهات مختلفی برای من دشوار شده است و راستش از تلاوت قرآن نه چندان لذتی می برم و نه چندان دست آوردی برایم دارد. کتب دیگری را که می خوانم راستش بهره بیشتری می برم. دو علت عمده برای این امر این است که اولا این حجم از آیات قرآن در باب معاد و انذار کافران و مشرکان برایم هم مایه تعجب است که چرا و هم مایه آزار (خواندن یادداشت‌های شما در مورد مفهوم شناسی کفر و کافر و عذاب کافران در قرآن برایم بسیار تسکین دهنده و تاثیرگذار بود). علت دیگر این است که خواننده قرآن،چندان احساس نمی‌کند که با یک کتاب حکمت آمیز مواجه است، بلکه واقعا بیشتر کتاب یک دعوت کننده را می‌بیند که سعی دارد با انذار مخاطبانش را بر باوری اقناع کند.
پرسشم این است که با چه رویکردی به قرآن نگاه کنم تا از آن بیشتر لذت و بهره ببرم.

🍃 پیش از نکته‌ی اصلی، یعنی چگونگی لذت بردن و بهره بردن از قرآن، نکته‌ای مربوط به متن پرسش را مطرح می‌کنم. آنگونه که می‌فهمم، هم تصویر برآمده از تجربه‌ی معنوی وحی و هم اسلوب گفتمانی آن تصویر از نفس گیرنده‌ی وحی تاثیر می‌پذیرد. گریزی از این نیست چون آن حقیقت نامحدود تنها با قالب محدود گیرنده‌اش قابل احصاست. هر آنچه در هر کتاب «مقدس» یا مقدس‌گونه» می‌بینید حاصل همین کاسته شدن آن حقیقت است.

🍃 پیامبر اسلام در محیطی زندگی می‌کرد که به شدت تحت تأثیر ادیان ابراهیمی بود، ادیانی که با زبان تبشیر و انذار آشنا بودند، و با مردمی که زبان انذار برایشان موثر بود. پیامبر خود پرورده‌ی همین محیط و همین فرهنگ بود. آن حقیقتی که بر پیامبر نازل شد ناگزیر از همین چارچوب و همین درک رنگ گرفت و گفتمان قرآن همینگونه سامان یافت. به گمان من اگر محمد در مناطقی از هند بود و همین تجربه‌ی معنوی را داشت مانند بودا می‌شد، و اگر بودا در عصر پیامبر در عربستان تجربه‌ی معنوی داشت مانند محمد می‌شد.

🍃 ممکن است کسی چنین تصویر و چنین گفتمانی را نپسندد و تصویر و گفتمان دیگری را ترجیح دهد اما سرچشمه یکی است. کاملا متوجه هستم که قرآن نمودهایی دارد که ممکن است برای همه‌ی قرآن‌خوانان در این روزگار چندان جذاب نباشد و می‌پذیرم که برخی «کتب مقدس» یا «مقدس‌گونه» جذابیت‌ها و بهره‌هایی دارند که ممکن است از نظر برخی خوانندگان در قرآن کمتر دیده شود و یا در نظر اول به دشواری یافت شود.

🍃 اما قرآن نیز از ویژگی‌هایی برخوردار است که آن را خاص و یگانه می‌کند و در دیگر کتب مقدس نیست یا کمتر یافت می‌شود. زبان قرآن در کنار زیبایی، صحبت و حکایت مستقیم خداوند است. خداوند در متن قرآن حضوری زنده و آگاه ‌از حضور خود دارد. شاید برای همین است که آیات قرآن اینگونه زیبا ترسیم شده‌اند. هر کتاب «مقدس» و «مقدس‌گونه‌ای» از جنبه‌ای جذابیت دارد و به گونه‌ای سودمند است. این جذابیت و سودمندی ممکن است در داستان‌های تمثیلی باشد و یا در گزاره‌های حکمت‌آمیز. جذابیت و سودمندی قرآن در چیست؟ به نظرم خواننده‌ی قرآن درک حضور می‌کند. همین درک حضور است که قرآن را «ذکر» می‌کند و نیز همین است که خواندن قرآن را در زمره‌ی عبادت قرار می‌دهد (و رتل القرآن ترتیلا)، خواندنی که تمامی ندارد چون درک حضور آن حقیقت نامتناهی، انتهایی ندارد (فاقرؤا ما تیسر من القرآن). همین درک حضور، خواننده‌ی آگاه را به سوی اخلاق و تزکیه و معنویت سوق می‌دهد و اینگونه برای او شفا و رحمتی می‌شود (و ننزّل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمومنین). اینکه کدام آیه خوانده می‌شود، آیه‌ی مِهر یا آیه‌ی عذاب، آیه‌ی احکام یا آیه‌ی انذار، در حصول این درک حضور برای خواننده‌ تفاوتی ایجاد نمی‌کند. برای همین است که می‌بینید اهل‌معنا از بزرگان ما، مانند مولوی و ابن‌عربی و دیگران، بعضی از به ظاهر خشن‌ترین آیات قرآن را به لطیف‌ترین شکل فهمیده و توضیح می‌دهند.

🍃 همین درک حضور و همین «ذکر» بودن قرآن است که خواننده را در کنار بهره بردن از قرآن، مشتاق استفاده از هر منبعی برای ارتقای معنوی خویش می‌کند، از جمله منابع موجود در ادیان دیگر و بلکه هر منبع مفید در هر مسلک و مرام معنوی، اخلاقی و حکمت‌آمیز. خاصیتِ ذکر (پند و یادآوری) بیدار کردن و گسیل کردن است. من قرآن را مشوق عمل‌گرایی در دین‌داری می‌دانم (به آیه‌ی بقره ۶۲ دقت بفرمایید)، عمل‌گراییی که بخشی از آن می‌شود استفاده از ابزار و منابع دیگر، همراه با قرآن، برای تحکیم کردن و تعمیق دادن به آن ذکر.

🍂 ابن عربی در فتوحات داستان جذابی را روایت می‌کند از معلم قرآنی که شاگرد مستعد خود را تشویق می‌کند قرآن را به گونه‌ای بخواند که انگار در حضور او (معلمش) خوانده است، و در مرحله‌ی بعد در حضور پیامبر، و نهایتا در برابر خداوند، و بر آن شاگرد می‌رود آنچه رفت. در فرصت مناسب این بخش از فتوحات را همرسان خواهم کرد.

مربوط👇

👆
بعضی نوشته‌ها و گفتارهای مربوط به پرسش و پاسخ بالا:
▫️قرآن زیباست، سماع واژه و صدا
▫️پرسشی و پاسخی: آیات معنوی قرآن، و بهشت و جهنم
▫️پرسشی و پاسخی: خدای مهربان و عذاب
▫️قرآن به چه کار امروز ما می‌آید؟
▫️از قرآن چگونه استفاده کنیم؟

🍃 آنگاه که پروردگارت به فرشتگان گفت: «من جانشینی را در زمین می‌گمارم، گفتند: «آیا کسی را در زمین می‌گماری که در آن فساد انگیزد و خون‌ها ریزد، در حالی که ما تو را به پاکی ستایش می‌کنیم  و (خود را) برای تو پاک می‌داریم؟». (پروردگارت) گفت: «همانا من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید.» (بقره: ۳۰)

🍂 حکمت خداوند را بزرگ می‌دارم اما به گمانم این روزها فرشتگان بیشتر به یاد پرسش خویش‌اند تا پاسخ خداوند.

🍃 و اما برای ما انسان‌ها، نشاید که ناممان آدمی باشد اگر از محنت دیگران بی‌غم باشیم.

@farhadshafti

چهار آیهٔ دل‌شکاف

این چهار آیه از قرآن جلال و اقتدار عجیبی دارند. از طنین قدرتمند آن نمی‌شود به سادگی چشم پوشید. گویی از کانونی‌ترین آگاهی وحیانی پرده برمی‌دارند که با قطعیتی عجیب و لرزه‌آور بیان می‌شود: من خدای یگانه‌ام، جهان را بیهوده نیافریده‌ام، رستاخیز حتمی و آمدنی است، مرگ شما چه بسا نزدیک باشد، فریفته دنیا مباشید، و بعد از این کلام، به چه کلام دیگری ایمان خواهید آورد؟

این چهار آیه:

وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا
إِلَّا بِالْحَقِّ
وَإِنَّ السَّاعَةَ لَآتِيَةٌ
فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ
(سوره حجر، آیه ٨٥)

«و آسمانها و زمین و آنچه را که میان آنهاست
جز به حق نیافریده‌ایم،
و بی‌گمان، قیامت خواهد آمد؛
بنابراین [از آنان‌] با گذشتی نیکو درگذر.»

أَوَلَمْ يَنْظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ
وَمَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ
وَأَنْ عَسَى أَنْ يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ
فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ
(سوره أعراف، آیه ۱۸۵)

«و آيا در ملکوت آسمان‌ها و زمين
و آنچه خدا از هر چیزی آفریده
و اینکه بسا اَجَلشان نزدیک باشد،
ننگریسته‌اند؟
بنابراین،
به کدامین سخن پس از قرآن
ایمان می‌آورند؟»

اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ
لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ
وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثًا
(سوره نساء، آیه ۸۷)

«الله که جز او هیچ خدایی نیست،
بی‌گمان، شما را در روز قیامت
که هیچ تردیدی در [وقوع] آن نیست،
گرد خواهد آورد؛
و راستگوتر از خدا کیست؟»

يَا أَيُّهَا النَّاسُ
إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ
فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا
وَلَا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ
(سوره فاطر، آیه ۵)

«ای مردم،
وعده‌ٔ خدا حق است،
پس مبادا زندگی دنیوی، شما را بفریبد،
و مبادا آن (شیطانِ) فریبکار
شما را درباره‌ٔ [وعده‌ٔ عفو] خدا فریب دهد!»

بعید است دلی خود را به تمامی در برابر این کلمات آتشین بگشاید و نلرزد. مولانا گفته است روزی این سخن از تو شکایت خواهد کرد. خواهد گفت: آب حیات بودم، تو را فراخواندم، پذیرا نبودی:

روزی بیاید کاین سخن خصمی کند با مستمع:
«کآبِ حیاتم، خواندمت، تو خویشتن کر ساختی»
(غزلِ ۲۱۹۵)

@sedigh_63

نشست هشتم هم‌اندیشی: «پرسش‌هایی برای بازبینی نسبت دین و اخلاق». چهارشنبه ۲۷ دی‌ماه، ۱۰:۰۰ شب.

https://www.skyroom.online/ch/12ht/yade-ostad
(ورود به نشست با انتخاب گزینه‌ی مهمان)

37MB

🍃 فایل صوتی نشست هشتم هم‌اندیشی با عنوان «پرسش‌هایی برای بازبینی نسبت دین و اخلاق» پیوست است.
در این نشست درباره‌ی هفت پرسش زیر پس از گفتاری کوتاه هم‌اندیشی کردیم. بیش از آن‌که به دنبال پاسخ قطعی برای هر پرسش باشیم به پاسخ‌های متفاوت برای هر یک و پیش‌فرض‌های الهیاتی این پاسخ‌ها، و نیز پی‌آمد این پاسخ‌ها پرداختیم.

۱. آیا برای دانستن اخلاق پسندیده نیاز به دین داریم؟
۲. آیا احکام دین به نظر اخلاقی می‌آیند؟
۳. آیا دین، فرااخلاقی عمل کردن را مجاز می‌داند؟
۴. آیا آنچه به عنوان اخلاق دینی به ما ارایه شده است از متن دین آمده است؟
۵. آیا اخلاق عرفی و دستورات دینی در امتداد زمان واگراتر می‌شوند؟
۶. آیا مکارم اخلاق بدون اعتقاد دینی قابل تصور است؟
۷. آیا اخلاق اصل دین است یا فرع دین؟

🍃 در پایان گفتار سرچشمه‌ی اختلاف در این بحث را در این پرسش خلاصه کردم: «حدود و ثغور دین در چهار موضوعِِ "تناسب با زمان و مکان تاسیس"، "مخاطب اصلی"، "هدف دین" و "ابزار دین" چیست؟»

در نشست نهم (چهارشنبه ۲۵ بهمن) این بحث را ادامه خواهیم داد.

@farhadshafti

فهم قرآن - درک قرآن

🍃 برای فهم معنی آیه‌ای از قرآن (تا در ذهن نشیند)، خوب است:
- به آیات پیشین و پسین توجه کنیم
- موضوع غالب سوره (به زبان حمیدالدین فراهی «عمود» سوره) را در نظر بگیریم
- مخاطب مستقیم (اصلی) آیه (مشرکین قریش؟ اهل کتاب مدینه؟ یاران پیامبر؟ دیگر اعراب مکه و مدینه و اطراف؟) و اینکه ایشان احتمالا آیه را چگونه می‌فهمیدند را فراموش نکنیم
- اسلوب انذار و نقش احتمالی آیه در اتمام حجت با مخاطب مستقیم را بدانیم
- آیات مشابه را در قرآن پیدا کنیم

🍃 برای درک معنویت آیه‌ای از قرآن (تا بر دل نشیند)، خوب است:
- آیه را جدا از آیات دیگر بخوانیم
- خود را مخاطب آیه بدانیم
- متوجه‌ی نقش آیه در یادآوری و پند (ذکر) باشیم
- با خواندن و بازخواندن آیه سعی در درک حضور کنیم

🍂 در باب درک قرآن، ابن‌عربی حکایت جالبی را در فتوحات نقل می‌کند (الفتوحات المکیة، باب ۶۹، "وصل فی اعتبار قراءة فاتحة الکتاب فی الصلوة"، تصحیح احمد شمس‌الدین، بیروت: دارالکتاب العلمیة، ج ۲، ص‌ص ۷۲,۷۳) . چکیده‌‌ی آن را در اینجا می‌آورم:

▫️«استاد قرآنی می‌شنود که یکی از شاگردان شب‌‎زنده‌داری کرده است تا قرآن را ختم کند. به این شاگرد سفارش می‌کند که دیگربار که قرآن می‌خواند تصور کند که استاد حاضر است و او قرآن را برای استادش می‌خواند. فردای آن روز شاگرد می‌گوید که چنین کرد و بیش از نیمی از قرآن را نتوانست بخواند. استاد می‌گوید امشب تصور کن قرآن را برای یکی از یاران پیامبر که خود برمی‌گزینی می‌خوانی. فردای آن روز شاگرد می‌گوید که تنها موفق به خواندن یک‌چهارم قرآن شد. استاد می‌گوید این‌بار تصور کن که پیامبر نزد تو‌ست و قرآن را بر او بخوان. شاگرد این بار بیش از نزدیک به یک جزو از قرآن را نمی‌تواند بخواند. استاد این بار از او می‌خواهد که تصور کند قرآن را بر جبرئیل ‌می‌خوانی. شاگرد این‌بار تنها توانست چند آیه‌ی نخست قرآن را بخواند. در اینجا استاد به او سفارش می‌کند که اکنون خداوند را حاضر ببین و کلام او را بر او بخوان. این بار شاگرد تنها تا اول «ایاک نعبد و ایاک نستعین» خواند و گفت که هر چه کرد نتوانست این آیه را با صداقت بخواند. او با حالی شوریده از استادش تشکر می‌کند و بر او می‌رود آنچه بر او رفت.»

(پرسش‌وپاسخی مرتبط)

@farhadshafti

نشست نهم

«ادامه‌ی بحث پرسش‌هایی برای بازبینی نسبت دین و اخلاق»

در نشست نهم، بحث نسبت دین و اخلاق را پی می‌گیریم. در پایان نشست پیشین گفته شد که سرچشمه‌ی بسیاری از اختلافات در نسبت دین و اخلاق را می‌توان در پرسش‌هایی مبنایی از چیستی و چگونگی دین جستجو کرد. در این راستا در نشست نهم درباره‌ی حدود و ثغور دین در چهار موضوعِِ زیر بحث و تبادل‌نظر خواهیم کرد: «تناسب با زمان و مکان تاسیس»، «مخاطب»، «هدف» و «ابزار».