🔎✅ به مناسبت دوم آوریل، که روز درستی‌سنجی نامیده شده،
با قدردانی از همراهی عزیزانی که مطالب درستی‌سنجی را مطالعه و بازنشر می‌کنند چند واقعیت تلخ یادآوری می‌شود:
www.tg-me.com/andishehsarapub/12860

⁉️ آیا این ابیات از فردوسی است؟

🔹دو بیت از این ابیات از متن شاهنامۀ فردوسی است
🔹دو بیت از آن‌ها در حاشیۀ شاهنامه نوشته شده و
❌ سایر ابیات از فردوسی نیست.

پاسخ و توضیح بیشتر در پیام بعد:
www.tg-me.com/Fact_Check/1496

⁉️ آیا این ابیات از فردوسی است؟
www.tg-me.com/Fact_Check/1495
---
❌❌❌ آمیختن مطالب جعلی با مطالب اصلی برای باورپذیر کردن جعلیات به نام بزرگان روشی تازه است که در فضای مجازی رواج یافته است،
به گونه‌ای که جاعلان سخن خود را با سخن بزرگان می‌آمیزند تا اندیشه و احساسات خود را به مخاطب القا کنند.
نمونۀ این شیوه، جعل سرودۀ زیر است که به فردوسی نسبت داده‌اند، در حالی‌که تنها دو بیت آن از فردوسی است؛ دو بیت دیگر از «افزوده‌ها به شاهنامه» و باقی ابیات جعلی‌اند.

۱. چو بخت عرب بر عجم چیره گشت
   همه روز ایرانیان تیره گشت

۲. جهان را دگرگونه شد رسم و راه
    تو گویی نتابد دگر مهر و ماه

۳. ز می نشئه و نغمه از چنگ رفت
    ز گُل عطر و معنی ز فرهنگ رفت

۴. ادب خوار گشت و هنر شد وبال
    ببستند اندیشه را پرّ و بال

۵. جهان پر شد از خوی اهریمنی
   زبان مهر ورزیده و دل دشمنی

۶. کنون بی‌غمان را چه حاجت به می؟
   کران را چه سودی از آوای نی؟

۷. که در بزم این هرزه گَردانِ خام
   گناه است در گردش آریم جام

۸. به جایی که خشکیده باشد گیاه
   هدر دادن آب باشد گناه

۹. چو با تخت منبر برابر شود
   همه نام بوبکر و عمّر شود

۱۰. ز شیر شتر خوردن و سوسمار
   عرب را به جایی رسیده است کار

۱۱. که تاج کیانی کند آرزو
   تفو بر تو ای چرخ گردان! تفو!

۱۲. عرب هرکه باشد مرا دشمن است
    کج‌اندیش و بدخوی و اهریمن است

۱۳. دریغ است ایران که ویران شود
   کنام پلنگان و شیران شود

🔹از بیت نخست تا بیت نُهم به دو دلیل مهم از فردوسی نیست.
نخست این‌که با نگاهی به دست‌نویس‌های کهن و چاپ‌های شاهنامه فردوسی، هیچ‌یک از این ابیات را در نسخه‌ها و چاپ‌های شاهنامه نخواهیم یافت.
دوم این‌که با اندکی دقت درمی‌یابیم که برخی از  این ابیات، به‌ویژه  بیتِ آغازین و بیت دوازدهم، نه تنها از اندیشه فردوسی و روح حاکم بر شاهنامه به دور است، بلکه با زبان ادبی و سبک فردوسی نیز بیگانه است.
برای نمونه مصرع دوم بیت پنجم اشکال وزنی دارد و واژگانی همچون: نشئه، عطر، ادب و هدر نیز کاربردی در شاهنامه نداشته.

اما بیت‌های نُهم و سیزدهم از ابیاتِ اصلی شاهنامه‌اند.

بیت
"چو باتخت منبر برابر کنند
همه نام بوبکر و عمّر کنند"
از نامه رستمِ فرخزاد به برادرش انتخاب شده است.
(شاهنامه فردوسی، خالقی مطلق، هشتم،  ۴۱۷).

بیت
"دریغ است ایران که ویران شود
کنام پلنگان و شیران شود"
از داستان جنگ هاماوران انتخاب شده است.
(شاهنامه فردوسی، خالقی مطلق، دوم،  ۸۲).

بیت‌های دهُم و یازدهم را هیچ‌یک از مصحّحان شاهنامه در تصحیح علمی - انتقادیِ خود درون متن نبرده‌اند؛
از جمله در شاهنامه چاپ مسکو، مصحّحان این ابیات را به حاشیه برده‌اند .
(شاهنامه فردوسی، چاپ مسکو ، نهم ، ح ۳۲۲).

دکتر جلال خالقی مطلق نیز در تصحیح خود از شاهنامه فردوسی دو بیت یاد شده را برافزوده دانسته و به حاشیه برده‌اند.
(شاهنامه فردوسی، خالقی مطلق، هشتم ، ح ۴۲۳) .

✍ حیدر زندی @jaliyat
با اندکی ویرایش
www.tg-me.com/Fact_Check