O'zbekiston aholisining 53% qismi, 19 million inson 25 yoshgacha bo'lganlarni tashkil etadi.

Juda katta potensial, katta ish kuchi.

Sanoat, turizm yoki boshqa sohalar bilan aholining bu qadar katta qismini ish bilan ta'minlash imkonsiz masala.

Har bir inson katta yutuqlarga erishishdan oldin, avval o'zi, keyin oilasi, keyin yaqin atrofidagilar moddiy va ma'naviy holatini yaxshilashga harakat qilishi muhim.

99% ehtimol bilan siz ana o'sha 19 milliontadan bittasisiz.

Qanday qilib moddiy holatni yaxshilash mumkin? Bilim orqali. Ma'naviy holatni esa bilim bo'lmasa moddiy boylik bilan yaxshilab bo'lmasligi aniq.

Xo'sh nima qilish kerak?

Bilim olish kerak.

Yaxshi xabar shuki, bilim narhi butun insoniyat tarixida hozirgidek arzon bo'lmagan.

Hozir chet qishloqda qorong'i xonada, ko'rpani ichiga kirvolib telegram ko'rayotgan 15 yoshli bolaning zamonaviy bilimlarni olishga bo'lgan imkoniyati bundan 70 yil oldingi dunyoning eng boy insonidagi imkoniyatlardan ko'ra ko'proq.



Quyidagi ikkita narsani o'rganish sizning va atrofingizdagilar kelajagini ijobiy tomonga tubdan o'zgartirib yuborishi mumkin.

- Mustaqil bilim olishni o'rganish
- Ingliz tilini o'rganish

Qanday soha tanlashni, nima ish qilishni, kimga shogird tushish va hokazolar haqida bosh qotirishni to'xtatib mana shu ikkita narsaga asosiy e'tiborni qaratish muhim deyman. Agar siz ingliz tili bilgan inson sifatida mustaqil bilim olishni bilsangiz 90% sohalarda jamiyatning yuqori 10% qismiga bemalol chiqa olasiz.

Nega ingliz tili? Sababi hozirgi kunda zamonaviy bilimlar ingliz tilida. Qachonlardir fransuz tilida bo'lgan, yana qachonlardir arab, fors tillarida. Siz bilan biz o'lgunimizcha ingliz tili fan va rivojlanish sifatida dominant bo'lib qoladi.

Nega mustaqil bilim olishni bilish muhim. Chunki zamonaviy bilimlarni sizga berishlarini kutish kerak emas endi. Avvallari universitetga borish, ma'ruzani tinglash, darsga qatnashish va hokazolar kerak edi. Bugun unday emas, hammasi internetda tekinga bor.


Shovqinga berilmaslik muhim. O'zingiz fikringiz bo'lishi muhim. Mustaqil bo'lishga harakat qilish muhim. Boshqadan yordam kutmaslikni o'rganish muhim. Bilimli bo'lish muhim.

Bek Olimjon
27.10.23
Norvegiya

Pechka yoqish va bolalar o’limi

Tibbiyotda ”uy ichi havosi ifloslanishi” (indoor pollution) degan tushuncha bor.

Dunyoda 2,4 milliard odam uy ichida ochiq olovda o’tin, dizel, ko’mir, tappi kabilarni ishlatish orqali kun kechiradi.

Bunday yoqilg’i turlari zaharlanishdan tashqari pnevmoniya kabi kasalliklarga sabab bo’ladi.

Har yili 3,2 million odam aynan mana shu muammolar sababli o’ladi.

Shular ichida kamida 250 mingtasi 5 yoshga to’lmagan bolalar.

Kattalarda astma, yurak infarktni va hokazo kasalliklarga sabab bo’ladigan omil bu.

Nega Uzb kabi davlatlarda qishda ”shamollash” kabi kasalliklar ko’p uchraydi. Sabablaridan biri uy ichki havosini zaharlanishi. Zaharli tutundan nafas olish.

Ohirgi vaqtlarda g’arb davlatlarida parafinli shag’amni insonga zararli ekanligi tushunib yetildi va uni o’rniga ko’p restoranlarda sun’iy shag’am ishlatilmoqda (LED lampochkali).

Indoor pollution jiddiy muammo. Yechimi nima uni? Toza yoqilg’i turlariga o’tish. Uning yechimi esa avval jamiyat iqtisodiy holatini, keyin esa ma’naviy holatini yaxshilash.

Hozirgi kundagi o’rtacha odam uchun o’z iqtisodiy holatini yaxshilashning yagona usuli bu bilim olish.

Oldingi postda ham yozdim. Uzb aholisining 19 milliontasi 25 yoshgacha bo’lganlar. Bular aksariyati uchun iqtisodiy holatni yaxshilash yo’li ish kuchi yetishmayotgan davlatlarga borib ishlash va o’qish. Imkonini qilib miyani ishlatib pul topadigan sohaga, agar buni imkoni bo’lmasa muskulni ishlatib pul topadigan sohalarga borish zarur. Miyani ishlatadigan sohalarda ehtiyoj katta, raqobat esa kamroq.

Avval inson o’zini o’zgartirishi kerak, keyin oilasini o’zgartirishga harakat qilishi kerak.

Inson hayotidan maqsadi o’zi va atrofdagilarni keraksiz azoblanishdan qutqarishga qaratilgan bo’lishi kerak.

Bek Olimjon,
29.10.23
Norvegiya

Mana bu turdagi xabarlarni o’qish insonni doim hursand qiladi. Bekorga yashamayotganliginga shukur qilasan. Zamonaviy ilm tili muhim azizlar.

”Assalomu alaykum, Ustoz yaxshimisiz?
Uzr vaqtingizni ozgina olaman, rozi bo‘lasiz.

Esingizda bo‘lsa UASH bo‘lib yurgan vaqtlarim (2016-2019yillar) IELTS olib magistraturaga kirish haqida maslahat bergandiz. Aytganizi qildim, natija zo‘r bo‘ldi - hayotim ancha tartibga tushdi. TTA magistraturani oxirgi yili (2022) til sertifikatini yangilab PhD doktaranturaga topshirib ilmiy yo‘nalishni davom ettirish va grand yutib oftalmoxirurgiyani mustahkamlash uchun chet elga borish haqida tayinlagandiz. Aytilganlarni barchasini aniq hadaf sog‘ niyyat bilan bajardim. Hozir inshoolloh TTA tayanch doktorantiman, ayni paytda Dehlida grand asosida vitreoretinal va katarakta xirurgiyasidan amaliyotda yuribman. Menga bergan bebaho maslahatlaringiz va bilimlaringiz uchun Sizga kattakon raxmat sog‘ bo‘ling.

Yo‘q bo‘lib ketganimni sababi seryozniy topshiriqlar berib tashlagandizda🙈😊😅

Hurmat bilan …”

Oftalmologiya sohasidagilar yoki unga qiziquvchilar uchun o’zbek tilida video darslar.

Oftalmolog Uzb Youtube kanaliga mana bu link orqali o’tish mumkin yoki Youtubeda Oftalmolog Uz deb qidirish orqali topish mumkin.

Maqsadimiz oftalmologiya bo’yicha mutaxassis bo’lmoqchi bo’lganlar uchun video darslar qilib borish. Balki foydasi tegar…

Onkologik bemorlarga palliativ davo ko'rsatish bo'yicha yechilishi kerak bo'lgan bir qator muammolar bor. Shulardan biri bunday bemorlar umrining ohirgi kunlarini og'riqlari kamaytirilgan holda, yaqinlari oldida o'tkazish va jon berish imkonini beradigan hospis tashkil etilishi. Oson ish emas. Shunday bo'lsada bir necha yillardan beri do'stim Yahyo Ziyaev bunga erishishga harakat qilyapti. Men doim rahmat aytganman va hurmatim cheksiz.

Ushbu maqola ancha ta'sirchan yozilgan. O'qishni tavsiya qilaman.

https://www.gazeta.uz/ru/2023/11/08/cancer/

Kanal kuzatuvchilari ko'pchiligi xabari bor. Men Oslo universitetida Associate Professor (5 ta kam professor degani) bo'lib ishlayman. Bu ish faoliyati tibbiyot instituti talabalariga dars berishdan tashqari ilmiy ish bilan shug'ullanishni o'z ichiga oladi.

Bu hafta ichida xalqaro miqyosda yana 2 ta maqolamiz chop etildi. Shu bilan pubmedda chiqqan maqolalar soni 15 ta bo'ldi. Nega 15 soni muhim?

Sababi Norvegiyada to'liq professor bo'lish uchun eng kamida 15 ta maqola xalqaro darajadagi yuqori sifatli jurnallarda (misol uchun Nature group) chop etilgan bo'lishi talab etiladi. Undan tashqari nomzoddan pedagogik va boshqaruvchilik tajribasi ham talab etiladi. Bular hammasi bor endi. Professor bo'lish yoki bo'lmaslik shunchaki tanlov xolos endi.

Men Norvegiyaga kelganimga 8 yil bo'ldi. 8 yil oldin farrosh va ofitsiant bo'lib ishlayotgan edim. Bugun esa professor bo'lishga haqdorman. 36 yoshda Yevropa universitetlaridan birida professorlikka nomzod bo'lish oson ish emas. Ammo ilojsiz ham emas.

Bundan 10 yilcha avval menga "Sen ilmiy ish nima ekanligini bilasanmi o'zi kallavaram? Baloni ham bilmaysan" deganlar ham bo'lgan. Bundaylar har doim bo'ladi.

Bu postdan maqsad maqtanish emas azizlar. Maqsadim imkoniyatlar borligini bildirish va xolis niyat va qattiq mehnat bilan ko'p narsaga erisha olish mumkinligini bilidirish.

Oson emas azizlar, agar oson bo'lganida hamma qilgan bo'lar edi. Ammo ilojsiz ham emas.

Bek Olimjon
10.11.23
Norvegya

Hozir Stockholmga ketyapman. Bir konferensiyada ko’z to’r pardasi kasalliklari bo’yicha 50 tacha mutaxassisga dars o’tgani.

Meni samolyotda maza qiladigan mashg’ulotlarimdan biri bu kitob o’qish. (Yana bittasi uxlash 😁)

Negadir miya tinchlanadi samolyotda. Chalg’ituvchi omillar yo’q. Sen ta’sir qila oladigan omillar ham deyarli yo’q. Joyingda o’tirishga majbursan 😊

Atayin samolyot wi-fi tizimiga ulanmayman.

«O’qishim kerak» ro’yhatdagi kitoblardan 2 tasini oldim hozir: Dopamine Nation va Talking to Strangers.

Sayohat muhim. Qisqa bo’lsa ham. Hattoki qo’shni shaharga bo’lsa ham. Sayohat odamni fikrlashga undaydi.

PS. Aytganday. Elon Musk va Lex Fridman ohirgi podcasti 🔥🦾

O’tgan 2 hafta davomida 5 ta joydan ish taklifi bo’ldi. Davlat sektoridan, xususiy sektordan, xalqaro klinikalardan.

Hammasi sharoitni bir-biridan yaxshi qilib beraman deydi. Kimdir ko’proq pul beraman desa, yana kimdir o’sha pulga kamroq soat ishlaysan deydi. Yana kimdir bolangni maktabiga ham, mashinangga ham, turar joyingga ham to’layman deydi.

Kerakli qilib yaratganiga shukur.

Shu o’rinda bunday takliflarga erishish uchun qilish muhim bo’lgan ishlar haqida balki foydasi tegar maqsadida 3-4 fikrlar. Qaysilaridir o’zim xulosam, qaysilaridir qayerdadir o’qiganlarim.

- ehtiyoj katta bo’lgan sohada bo’lish muhim. Hype bo’layotgan sohadan ko’ra insoniyat uchun zarurroq sohada bo’lish muhimroq Imkon bo’lsa. Misol SMM dan ko’ra dasturlashni o’rganish. Dasturlash SMMdan ko’ra insoniyat rivoji uchun muhimroq.

- tanlagan sohani fundamentidan o’rganish muhim. Misol SMM dan ko’ra inson psixologiyasi yoki web dasturlashdan ko’ra operativ sistemalar. Shunda ular ustiga yangi bilimlar qurish osonroq va tezroq bo’ladi.

- siz tanlagan sohadagilar qiyin deb o’ylagan bosqichlardan o’tish muhim. Misol qiyin bo’lgan xalqaro imtihonlardan o’tish. Xalqaro darajada ilmiy darajaga ega bo’lish.

- birga ishlayotgan insonlar bilan har doim yaxshi muomalada bo’lish. Misol atrofdagilarga yordamga tayyor ekanligingizni ko’rsatish va yordam berish. Xushmuomalada bo’lish. Ertaga siz qachonlardir birga ishlagan odam butun karyerani hal qiladigan pallada muhim odamga aylanishi mumkin. Bittagina izohi hal qilishi mumkin. Siz haqingizda deyarli har doim yaxshi gapirishlari muhim ekan.

- statistikani va ehtimollik nazariyasini o’rganish. U hissiyotga berilgan vaqtda aqlan qaror qabul qilishda katta yordam beradi va to’g’ri qaror qabul qilish ehtimolligini oshiradi. Dunyoni yaxshiroq tushunishga yordam beradi.

- uzoq muddat fokus bilan bilim olishni o’rganish muhim. Sababi boshqalarda mana shu sabr yo’q. Diqqat davomiyligi qisqarib bormoqda. Fokus bilan bilim olishni o’rgana olgan odam qolganlardan ancha tezlashib, oldinga o’tib keta oladi

- oilada hotirjamlikka erishishga harakat qilish muhim. Oila hotirjam bo’lmasa halovat bo’lmaydi. Hotirjamlikka erishish uchun yaxshi turmush o’rtog’i muhim. Yaxshi turmush o’rtog’i tanlash uchun hissiyotlardan ko’ra statistika va ehtimollik nazariyasini bilish muhimroq

- biror qarorni qabul qilishda ko’p vaqt sarflamaslik muhim. Agar biror qaror borasida biroz ikkilanish bo’lsa yo’q javobi to’g’ri ekanlik ehtimoli 80% dan yuqori

- hadeb tahlil qilishdan to’xtash, qo’ldan kelganini qilish va qolganiga yaxshi niyat bilan Allohga tavakkal qilish muhim. Biror qaror yoki ish ustida hadeb, oylar yoki yillar davomida tahlil qilaverish uchun umr juda qisqa.

Poyezdim tushadigan bekatga kep qoldi. Davomi bor…

Bek Olimjon
22.11.2023
Norvegiya

Kecha millionerlardan olgan o’gitlarim

Kecha bir startup yangi yil bazmida hozirgi zamon mezoni bo’yicha muvaffaqiyatli hisoblangan bir nechta insonlar bilan suhbatlashish imkoni bo’ldi. Ular barchasi moliyaviy jihatdan aaancha muvaffaqiyatli. Karyerasini qurgan, biznesni qilgan va hozir investor sifatidagi odamlar. Biri bank sohasida, yana biri IT, biri stomatolog, oftalmolog, programmist va hok.

Shu insonlardan ikkitasi bilan ancha suhbatlashdim va juda ko’p narsa o’rgandim. Unday odamlar mana buni qil deb aytmaydi, ammo yaxshilab eshitsangiz ko’p narsa o’rganish mumkin. O’rganganlarimdan ayrimlari:

- erkinligingni cheklovchi ishlardan qoch

- oilani birinchi o’ringa qo’y

- pulni ortidan quvlama, muammolar ortidan quv. Muammo bor joyda pul bor

- hamkorlar tanlash muhim. Agar aqlli, ishonchli va shitobli odamlar sening qadriyatlaringga ma’qul kelsa nima qilsang qil, ularni qo’yib yuborma

- har doim va hammaga yaxshi muomalada bo’l. Tashqi ko’rinishga qarab baho berish pastkashlik

- eshitishni o’rgan, yaxshilab quloq solsang qalbidagi nolasini sezasan va shu orqali aloqalar qurish mumkin

- hamma narsani bilaman deyish boshingga kulfat olib keladi. Biliming va malakang bo’lmagan sohada doim o’quvchi vazifasini tanla

- hamkorlar bilan fikrlaringda farqlar bo’lishi tabiiy, muhimi maqsad yaqin bo’lishi. Bir xillik har doim ham yaxshi emas

- pul topishni maqsad qilganlar hammasi ham shaytoniy emas

Bek Olimjon,
01.12.23
Norvegiya

PS. Oilani birinchi o’ringa qo’yish kerak deganda, hammasini tashlab qo’yib oila qurish kerak degani emas, balki karyerang va oilang tursa oilani tanla ma’nosida. Erta uylanish kerak ekan deb juda yoqib tushganlar bo’lishi mumkin izohlarda 😁

Oftalmolog Uz loyihasidan yangilik

Menda ba'zan bemor ko'rayotgan vaqtimda biror ma'lumotni tez qidirib topishga ehtiyojim bo'ladi. Bu uchun ma'lumotlar bazasi yetarlicha. Aksar qismi ingliz tilida. Shunday ma'lumotlarni o'zbek tilidagisini bo'lishini hohlar edim va bu yo'lda natijaga erishish arafasidamiz.

Oftalmolog Uz loyihasi doirasida oftalmologlar.uz saytini ishga tushirdik. Unda 200 dan ortiq kasalliklar va mavzubo'yicha lo'nda shaklda yozilgan maqolalar bor.

Sayt qanday tuzilgan?
Qidiruv tizimiga asoslangan. Kerakli kasallikni qidirish orqali uning sababi, diagnostikasi va davosi haqida qisqa, zaruriy, lo'nda ma'lumot olish mumkin. Vaqt tig'iz bo'lganda muhim bu. Saytni yengil va tez ishlashini inobatga olganim uchun turli xil grafik bezaklari yo’q.

Oddiy oftalmolog kundalik ishida ko'p uchraydigan kasalliklarning deyarli barchasi haqida ma'lumot bor.

Ma'lumotlar nemis va ingliz tilidan tarjima qilinmoqda. Barcha maqolalarni tarjima qilib ulgurganim yo'q hali. Nasib qilsa tugataman.

Saytni to'liq tarjima bo'lishini kutmasdan uni ishga tushirishni ma'qul deb topdim. Hozirda undan foydalanish mumkin. Tekinga. Barcha ma'lumotlardan muallifni ko'rsatgan holda foydalanish mumkin.

Saytdan foydalanuvchilardan tanqidiy yondashuvda bo'lishlari va o'z fikrlarini berishini iltimos qilaman. Bu uchun saytda alohida aloqa bo'limi bor. Fikrlarni shu post ostida qoldirish ham mumkin.

Sayt originali Shvetsariyadagi hamkasblarimiz Dr Branger va Dr Müller tomonidan ishlab chiqilgan. Biz ulardan saytni ko'chirib, o'zbek tiliga tarjima qilsak bo'ladimi deb so'raganimizda hursandchilik bilan rozi bo'lishdi. Ularga ham rozilik tilaymiz.

Hammaga salomatlik tilab
Bek Olimjon
02.12.23
Norvegiya

Oslo universiteti tibbiyot va stomatologiya fakultetlarining 1- va 2-kurs talabalarida "sezgi a'zolari" degan katta blok bor. Ular barcha sezgi a'zolarini yuzaki o'tishadi va kattaroq kursda chuqurlashishadi. Ana shu blokning ko'z qismida meni "Ko'rish va ko'rlik" mavzusida bitta ma'ruzam bor.

Norvegiyadagi talabalarga o'tilgan darsdan o'zbek talabalari ham baham ko'rsin degan maqsadda ana shu darsni juma kuni (8-dekabr) Toshkent vaqti bilan soat 16:00 da online, o'zbek tilida jonli efir qilmoqchiman. Ma'ruzaga qiziqqanlar bemalol ko'rishlari mumkin. Shu kanalda jonli efirda taqdim etiladi.

Yuqoridagi video ma'ruzadan 3-4 ta slayd 😁

Bek Olimjon

Jonli efir izohlari va savollar uchun

Ko’pchilik yoshlardan keladigan savollar aksariyati quyidagicha (va ularni bunday savol berishlari tabiiy va to’g’ri ham):

- qanday soha tanlay?
- motivatsiyani qanday ushlash mumkin?
- maqsadni qanday topish mumkin?
- biror ishdan zerikmaslik uchun nima qilish kerak? va hok

Yaponlarda Ikigai tushunchasi haqida eshitgandirsiz.

Ikigai ma’nosi ”bu dunyoda inson sifatida mavjud bo’lishga sabab” degani ekan.

Hayotda mazmunli yashab o’tishga sabab bo’luvchi kuch degani. Ma’noli hayot o’tkazish uchun sabab degani.

Asosi 4 qismdan iborat
1. O’z sevgan ishini qilish
2. O’zingiz usta bo’lgan ishni qilish
3. Insoniyatga kerakli bo’lgan ishni qilish
4. Xaq to’lanadigan ishni qilish

Ayrimlar yaxshi xaq to’lanadigan ishni qiladi ammo u ishni sevmaydi. Kimdir sevgan ishini qiladi, ammo u insoniyat uchun kerakli emas. Yana kimdir o’zi sevgan ishni qiladi va u insoniyatga kerak, ammo uni qadrlashmaydi va unga yetarli xaq to’lashmaydi va hok.

Agar kimdir ana shu yuqoridagilarni 4 tasini birlashtira olsa hayotida mazmun topa oladi. Hotirjamlikka erisha oladi.

Yaxshi xaq to’lanadigan ish qilish uchun avval odamlarga kerakli ish qilishni o’rganish kerak. Odamlarga kerakli ishni qilish uchun odamlarga sizga yordam so’rab kelishi kerak. Sizga yordam so’rab kelishlari uchun siz o’z ishingiz ustasi bo’lishingiz kerak. O’z ishingiz ustasi bo’lish uchun esa qilayotgan ishingizni sevishingiz kerak.

Qanday qilib bir ishni chin dildan sevish mumkin? U uchun avval bir nechta ishni qilib ko’rish muhim.

Bu kanal kuzatuvchilari hayotda maqsad topish borasida ancha omadlilardan. Chunki aksar qismi tibbiyot sohasidagilar. Demak kamida 3 va 4 allaqachon joyida. Ustasi bo’lish uchun esa mehnat va vaqt kerak. Sevadigan sohani topa olmayotganlar esa turli sohalarga bosh suqib ko’rishlari kerak. Buni yomon tomoni yo’q. Muhimi foydali bo’lishga intilish.

Bek Olimjon
09.12.2023
Norvegiya