Issiq havo harorati o’limga sabab bo’lishi mumkin
Nima qilish kerak?
Issiq urishi bor narsa. Qariyalar va bolalarda buni xavfi katta.
Issiq keldi, terlaymiz, suv ichamiz, qancha ichsak ham chanqoq bosilmaydi, terlayveramiz, bosh og’riydi, holsizlanamiz.
Inson tanasi to’g’ri ishlashi uchun ma’lum bir haroratni bir xilda ushlab turishi kerak. Huddi go’sht aynib qolmasligi uchun sovutgich bir xilda sovuq haroratni ushlab turganidek. Havo issiq bo’lishi tana haroratini ortishiga sabab bo’ladi, buni nazorat qilish uchun tana ter orqali issiqlikni tashqariga chiqarib yuborishga harakat qiladi. Natijada tanadagi suv miqdori kamayadi va chanqoq hissi paydo bo’ladi. Buni qondirish uchun biz suv ichamiz. Mana shu joyda eng muhim narsaga e’tibor bermaymiz.
Tanadan chiqayotgan ter ta’mi sho’r bo’lishi bor narsa. Terlaganimizda biz suv bilan qo’shib tuzlarni ham chiqarib yuboramiz. Ya’ni natriy, kaliy va hokazolarni. Bular umumiy nomi elektrolitlar deyiladi.
Bu tuzlar esa yurak, miya, buyrak kabi eng muhim a’zolar funksiyasini bir me’yorda ushlab turish uchun juda-juda muhim. Biz esa bularni terlash orqali yo’qotganimizda faqat suv qismini qoplaymizda, yo’qolgan tuz qismini qoplashga e’tibor bermaymiz. Aslida bunday issiq kunlarda yo’qolgan tuz o’rnini qoplash chanqoqni qondirishdek muhim. Nega yozning issiq kunlarida sho’r ayron yaxshi ketishi sababi ham shunda. Tuzga bo’lgan ehtiyoj yuqori bo’lgani bois shunday.
Issiqda, chanqaganda bosh og’rishi bor narsa. Chunki miya suvsizlanishga eng sezuvchan a’zo. Hujayralar esa tuzsizlanishga sezuvchanligi juda yuqori. Hujayra-ichi degidratatsiyasi degan tushuncha bor. Unda hujayralar qurib, puchayib qoladi va o’z faoliyatini to’liq bajara olmaydi. Bu paytda ularga suyuq qilingan namakob (1 litr suvga 0,5 choy qoshiq oddiy osh tuzi) juda katta foyda beradi. Buni fan tilida gipotonik eritma ham deyiladi.
Chanqoqni qondirish bilan birga, bosh og’rig’i va umumiy holsizlik tez ketsin desak suvsizlanishda suv ichish bilan tuzlarni ham o’rnini qoplash muhim. Natriy va kaliy tuzlarining qondagi miqdori o’ta pasayib ketishi holsizlik, mushaklar bo’shashidan tortib yurak to’xtashigacha olib borishi mumkin.
Yevropa tomondagi o’quvchilar uchun bunga yechim ancha osonroq. Har qanday sport do’koniga kirib oddiy ichgani elektrolit ber desangiz topib beradi. 1 litrga eritiladigan tabletkadan 10 tasini 2€ ga beradi. Buni marafon yugurganda yoki uzoq masofada veloturga chiqqanda ishlatamiz misol uchun.
O’zbekistonda aynan shu turdagi elektrolitli tabletka yoki kukunlar borligidan bexabarman, ammo Uzbda aptekadan regidron kukuni so’ralsa topib berishadi. Regidron bu bolalar ichi ketganda beriladigan tuzli eritma. Bitta paketchasini 1 litrli suvga solinadi va ichiladi.
Bularning afzallik jihatlari suvsizlanishdan keyin miya va tana faoliyatini tez o’ziga kelishini ta’minlaydi. Ramazonda iftorlikda yaxshi yordam bersa, yoz oylarida sizda issiqdan bosh qaynab og’rimasligiga yordam beradi.
Yozning issiq kunlarida suv ichish bilan birga tuzlarni o’rnini qoplashni ham unutmaslik zarur. Oddiy yechim bu tekin namokob yoki arzon regidronli suv.
Bek Olimjon
22.06.24
Norvegiya
Nima qilish kerak?
Issiq urishi bor narsa. Qariyalar va bolalarda buni xavfi katta.
Issiq keldi, terlaymiz, suv ichamiz, qancha ichsak ham chanqoq bosilmaydi, terlayveramiz, bosh og’riydi, holsizlanamiz.
Inson tanasi to’g’ri ishlashi uchun ma’lum bir haroratni bir xilda ushlab turishi kerak. Huddi go’sht aynib qolmasligi uchun sovutgich bir xilda sovuq haroratni ushlab turganidek. Havo issiq bo’lishi tana haroratini ortishiga sabab bo’ladi, buni nazorat qilish uchun tana ter orqali issiqlikni tashqariga chiqarib yuborishga harakat qiladi. Natijada tanadagi suv miqdori kamayadi va chanqoq hissi paydo bo’ladi. Buni qondirish uchun biz suv ichamiz. Mana shu joyda eng muhim narsaga e’tibor bermaymiz.
Tanadan chiqayotgan ter ta’mi sho’r bo’lishi bor narsa. Terlaganimizda biz suv bilan qo’shib tuzlarni ham chiqarib yuboramiz. Ya’ni natriy, kaliy va hokazolarni. Bular umumiy nomi elektrolitlar deyiladi.
Bu tuzlar esa yurak, miya, buyrak kabi eng muhim a’zolar funksiyasini bir me’yorda ushlab turish uchun juda-juda muhim. Biz esa bularni terlash orqali yo’qotganimizda faqat suv qismini qoplaymizda, yo’qolgan tuz qismini qoplashga e’tibor bermaymiz. Aslida bunday issiq kunlarda yo’qolgan tuz o’rnini qoplash chanqoqni qondirishdek muhim. Nega yozning issiq kunlarida sho’r ayron yaxshi ketishi sababi ham shunda. Tuzga bo’lgan ehtiyoj yuqori bo’lgani bois shunday.
Issiqda, chanqaganda bosh og’rishi bor narsa. Chunki miya suvsizlanishga eng sezuvchan a’zo. Hujayralar esa tuzsizlanishga sezuvchanligi juda yuqori. Hujayra-ichi degidratatsiyasi degan tushuncha bor. Unda hujayralar qurib, puchayib qoladi va o’z faoliyatini to’liq bajara olmaydi. Bu paytda ularga suyuq qilingan namakob (1 litr suvga 0,5 choy qoshiq oddiy osh tuzi) juda katta foyda beradi. Buni fan tilida gipotonik eritma ham deyiladi.
Chanqoqni qondirish bilan birga, bosh og’rig’i va umumiy holsizlik tez ketsin desak suvsizlanishda suv ichish bilan tuzlarni ham o’rnini qoplash muhim. Natriy va kaliy tuzlarining qondagi miqdori o’ta pasayib ketishi holsizlik, mushaklar bo’shashidan tortib yurak to’xtashigacha olib borishi mumkin.
Yevropa tomondagi o’quvchilar uchun bunga yechim ancha osonroq. Har qanday sport do’koniga kirib oddiy ichgani elektrolit ber desangiz topib beradi. 1 litrga eritiladigan tabletkadan 10 tasini 2€ ga beradi. Buni marafon yugurganda yoki uzoq masofada veloturga chiqqanda ishlatamiz misol uchun.
O’zbekistonda aynan shu turdagi elektrolitli tabletka yoki kukunlar borligidan bexabarman, ammo Uzbda aptekadan regidron kukuni so’ralsa topib berishadi. Regidron bu bolalar ichi ketganda beriladigan tuzli eritma. Bitta paketchasini 1 litrli suvga solinadi va ichiladi.
Bularning afzallik jihatlari suvsizlanishdan keyin miya va tana faoliyatini tez o’ziga kelishini ta’minlaydi. Ramazonda iftorlikda yaxshi yordam bersa, yoz oylarida sizda issiqdan bosh qaynab og’rimasligiga yordam beradi.
Yozning issiq kunlarida suv ichish bilan birga tuzlarni o’rnini qoplashni ham unutmaslik zarur. Oddiy yechim bu tekin namokob yoki arzon regidronli suv.
Bek Olimjon
22.06.24
Norvegiya
- uchyapsizmi? endi ko’zib ketib maza qilib uxlashni boshlagan chala uyqumdan uyg’otgan savol bo’ldi.
Samolyot Toshkentdan ko’tarilganiga yarim soat ham bo’lgani yo’q. Yonimda ketayotgan bir 40 yoshlar atrofidagi aka. Bir oz oldin telefonidagi videolarini ovozini baland qilgan holda ko’rib tugatdi. Internet yo’q.
Men uxlamoqchi ekanligimni bildirish uchun styuardessaga meni ovqatga uyg’otmasligini iltimos qildim.
Sababi oxirgi 2 sutkada 7 soatcha uxlagandim xolos. 18 soat davom etgan toqqa sayohatdan keyingi charchoq va uyqusizlik yaqqol sezilmoqda.
Ovqat berishlarigacha ko’zim ketib uxlabman. Savollar yana boshlandi.
- Qanaqa ovqat yeysiz? Eshitmaganga oldim.
- Aka nima ichasiz? Ko’zimni sal ochdim va ishora bilan yo’q dedim. Bu vaqtda o’zbek bayroqli forma kiygan o’zbek styuardessalar 95% yo’lovchi o’zbek bo’lgan samolyotda ”kuritsa ili govyadina?” deya o’tib ketdi biz o’tirgan qatordan.
Haligi aka o’tib ketgan styuardessalarga qarab meni ko’rsatib ”Mana bu akaga ovqat bermadilar!” deb baqirdi. Oxiri ko’zimni ochib ”aka men ovqat yemayman, uxlamoqchiman” dedim.
Oradan 3-4 minut o’tdi. Og’zida ovqati bilan haligi aka meni turtib ”nimaga ovqat yemayapsiz?” deydi. Uxlayapman deb ishora qildimda teskari qaradim.
Sal ko’proq uxlagandek bo’ldim, yana oyog’imni turtyapti haligi aka. ”Aka rozi bo’lasiz, sizgayam suv oldim” deydi. ”Menga suv kerak emas, suvim bor, uxlamoqchiman aka iltimos” dedim g’azablanib.
”Uzr aka, aybga buyurmesiz, bilmabman” deydi haligi aka.
Uyqu tagiga oldi. Tuzukroq uxlash imkoni bo’lmadi. O’tirishim bilanoq shapaloqdek katta quloqchinlarni taqib olganim ham yordam bermadi.
Yonimdagi inson o’zini nega bunday tutayotganini tushungim keldi. Internet yo’q, kitob yo’q, bandlik yo’q. Zerikayotgan ekan aka.
Biletni qanchaga olganimu, qachon olganim, qaysi aviakassadan olganimni so’radi. Viza qachon chiqqani, qanchaga tushgani va qaysi firma orqali qilganimni so’radi. Litvada qurilishda ishlaymanmi yoki ”dalshe” Polshaga ketamanmi so’radi.
O’zim haqimda ozgina ma’lumot bersam savollar pushka bo’lib kelishidan tushungan holda qisqa gapirdim.
Suhbat qovushmayotgani yaqqol ko’rinib turipti.
Vaziyatdan o’rganish mumkin bo’lgan saboqlar bor.
Eng muhimi inson zerika olishni o’rganishi.
Zerika olish fiklashga undaydi!
Bek Olimjon
06.09.2024
Samolyot Toshkentdan ko’tarilganiga yarim soat ham bo’lgani yo’q. Yonimda ketayotgan bir 40 yoshlar atrofidagi aka. Bir oz oldin telefonidagi videolarini ovozini baland qilgan holda ko’rib tugatdi. Internet yo’q.
Men uxlamoqchi ekanligimni bildirish uchun styuardessaga meni ovqatga uyg’otmasligini iltimos qildim.
Sababi oxirgi 2 sutkada 7 soatcha uxlagandim xolos. 18 soat davom etgan toqqa sayohatdan keyingi charchoq va uyqusizlik yaqqol sezilmoqda.
Ovqat berishlarigacha ko’zim ketib uxlabman. Savollar yana boshlandi.
- Qanaqa ovqat yeysiz? Eshitmaganga oldim.
- Aka nima ichasiz? Ko’zimni sal ochdim va ishora bilan yo’q dedim. Bu vaqtda o’zbek bayroqli forma kiygan o’zbek styuardessalar 95% yo’lovchi o’zbek bo’lgan samolyotda ”kuritsa ili govyadina?” deya o’tib ketdi biz o’tirgan qatordan.
Haligi aka o’tib ketgan styuardessalarga qarab meni ko’rsatib ”Mana bu akaga ovqat bermadilar!” deb baqirdi. Oxiri ko’zimni ochib ”aka men ovqat yemayman, uxlamoqchiman” dedim.
Oradan 3-4 minut o’tdi. Og’zida ovqati bilan haligi aka meni turtib ”nimaga ovqat yemayapsiz?” deydi. Uxlayapman deb ishora qildimda teskari qaradim.
Sal ko’proq uxlagandek bo’ldim, yana oyog’imni turtyapti haligi aka. ”Aka rozi bo’lasiz, sizgayam suv oldim” deydi. ”Menga suv kerak emas, suvim bor, uxlamoqchiman aka iltimos” dedim g’azablanib.
”Uzr aka, aybga buyurmesiz, bilmabman” deydi haligi aka.
Uyqu tagiga oldi. Tuzukroq uxlash imkoni bo’lmadi. O’tirishim bilanoq shapaloqdek katta quloqchinlarni taqib olganim ham yordam bermadi.
Yonimdagi inson o’zini nega bunday tutayotganini tushungim keldi. Internet yo’q, kitob yo’q, bandlik yo’q. Zerikayotgan ekan aka.
Biletni qanchaga olganimu, qachon olganim, qaysi aviakassadan olganimni so’radi. Viza qachon chiqqani, qanchaga tushgani va qaysi firma orqali qilganimni so’radi. Litvada qurilishda ishlaymanmi yoki ”dalshe” Polshaga ketamanmi so’radi.
O’zim haqimda ozgina ma’lumot bersam savollar pushka bo’lib kelishidan tushungan holda qisqa gapirdim.
Suhbat qovushmayotgani yaqqol ko’rinib turipti.
Vaziyatdan o’rganish mumkin bo’lgan saboqlar bor.
Eng muhimi inson zerika olishni o’rganishi.
Zerika olish fiklashga undaydi!
Bek Olimjon
06.09.2024
Subyektivlikdan uzoqlashib, obyektivlikka yaqinlashish kerak
Jamiyatning bir qismi sifatida atrofimizdagilar fikri biz uchun muhim, ko’pchiligimiz uchun o’ta muhim.
Dalillarga asoslanmagan holda bildirilgan fikrlar subyektiv bo’ladi.
Pul topishga qiynalayotgan odamdan so’rasangiz jamiyatdagi iqtisodiy holatni o’ta yomon deydi, hamma joyda adolatsizlik deb noliydi. Ammo raqamlarga e’tibor qaratsangiz jamiyatdagi iqtisodiy o’sish yaxshi ketayotganini yaqqol ko’rasiz.
Kobalt minib yurib, Trekker olgan odam yangi mashinasini qanchalik zo’r, zamonaviy va komfort ekanligini aytadi. Dunyo bozoridagi o’sha klassdagi mashinalar bilan solishtirsangiz aytilgan zamoniy funksiyalarini bundan 15-20 yil avval ishlab chiqarilgan mashinalardan topasiz.
IELTS 7 olib dunyoda juda katta muvaffaqiyatga erishgandek o’zini tutganlarni ko’rasiz. Dunyo bo’yicha raqamlarga qarasangiz bu holat millionlab odamlar uchun talabalikka qo’yilgan eng birinchi talab va qadam ekanligini ko’rasiz.
Stravada 30-40km yugurganlarni ko’rasiz, siz ham 10km yuguraman deysiz. Ammo yetarlicha bilim va tajriba bo’lmagani uchun 5km dan keyin charchab taslim bo’lasiz.
Vaziyatni subyektiv baholaysiz, o’zingizni lozer his qilasiz. Dunyoga va raqamlarga qarasangiz dunyoda 90% odam salomatligi uchun yugurishga ham harakat qilmasligini o’qiysiz. Siz taslim bo’lgan 5km natijangiz bilan top 10% da ekanligingizni tushunasiz.
Instagramda bir ekspert chiqib fikrlarini bayon etadi. Sizga u juda bilgichdek va o’z sohasining eng kuchli ekspertidek tuyuladi. Aslida esa aytilgan fikrlarini kecha ingliz tilida yozilgan bir kitobda o’qigan bo’ladi. Bugun esa ularni kam-ko’stsiz aytib berayotgan bo’ladi, o’zbek tilida, qayerdan olganini aytmasdan.
Har qanday vaziyatda ham obyektiv bo’lishga harakat qilish muhim.
Obyektivlik haqiqat va dalillar ustiga quriladi. Subyektivlik esa hissiyotlar ustiga.
Haqiqatga yaqin bo’lish maqsadga aylanishi ma’qulroq.
Bek Olimjon
15.09.2024
Norvegiya
Jamiyatning bir qismi sifatida atrofimizdagilar fikri biz uchun muhim, ko’pchiligimiz uchun o’ta muhim.
Dalillarga asoslanmagan holda bildirilgan fikrlar subyektiv bo’ladi.
Pul topishga qiynalayotgan odamdan so’rasangiz jamiyatdagi iqtisodiy holatni o’ta yomon deydi, hamma joyda adolatsizlik deb noliydi. Ammo raqamlarga e’tibor qaratsangiz jamiyatdagi iqtisodiy o’sish yaxshi ketayotganini yaqqol ko’rasiz.
Kobalt minib yurib, Trekker olgan odam yangi mashinasini qanchalik zo’r, zamonaviy va komfort ekanligini aytadi. Dunyo bozoridagi o’sha klassdagi mashinalar bilan solishtirsangiz aytilgan zamoniy funksiyalarini bundan 15-20 yil avval ishlab chiqarilgan mashinalardan topasiz.
IELTS 7 olib dunyoda juda katta muvaffaqiyatga erishgandek o’zini tutganlarni ko’rasiz. Dunyo bo’yicha raqamlarga qarasangiz bu holat millionlab odamlar uchun talabalikka qo’yilgan eng birinchi talab va qadam ekanligini ko’rasiz.
Stravada 30-40km yugurganlarni ko’rasiz, siz ham 10km yuguraman deysiz. Ammo yetarlicha bilim va tajriba bo’lmagani uchun 5km dan keyin charchab taslim bo’lasiz.
Vaziyatni subyektiv baholaysiz, o’zingizni lozer his qilasiz. Dunyoga va raqamlarga qarasangiz dunyoda 90% odam salomatligi uchun yugurishga ham harakat qilmasligini o’qiysiz. Siz taslim bo’lgan 5km natijangiz bilan top 10% da ekanligingizni tushunasiz.
Instagramda bir ekspert chiqib fikrlarini bayon etadi. Sizga u juda bilgichdek va o’z sohasining eng kuchli ekspertidek tuyuladi. Aslida esa aytilgan fikrlarini kecha ingliz tilida yozilgan bir kitobda o’qigan bo’ladi. Bugun esa ularni kam-ko’stsiz aytib berayotgan bo’ladi, o’zbek tilida, qayerdan olganini aytmasdan.
Har qanday vaziyatda ham obyektiv bo’lishga harakat qilish muhim.
Obyektivlik haqiqat va dalillar ustiga quriladi. Subyektivlik esa hissiyotlar ustiga.
Haqiqatga yaqin bo’lish maqsadga aylanishi ma’qulroq.
Bek Olimjon
15.09.2024
Norvegiya
Tabiat haqida qayg’uradiganlarga hurmatim baland.
Yusufbek rahmat sizga!
Tabiatga chiqadiganlar, iltimos, axlatingizni o’zingiz bilan olib keting!
Yusufbek rahmat sizga!
Tabiatga chiqadiganlar, iltimos, axlatingizni o’zingiz bilan olib keting!
Forwarded from Go On Foot
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Va nihoyat Neuralink Blindsight insonlarda tajriba o’tkazish uchun ruhsat oldi.
Bu qurilma ko’z kasalliklari bilan ishlovchilar yoki ko’z kasalliklari bilan muammosi borlar uchun eng zo’r yangilik.
Blindsight - ko’rlikni bartaraf etishni maqsad qilgan qurilma.
Kelajakda nafaqat ko’rishni yo’qotganlar bundan foydalanadi, balki ko’zi sog’lomlar ham bundan foydalanishni xohlashadi. Sababi ko’zi 100% sog’lom insonning ham ko’rish imkoniyatlari ancha cheklangan.
Bu qurilma kelajakda (balki qurilmaning 10-avlodi) insonlarga uzoqni va yaqinni muammosiz ko’rishni, kattalashtirib ko’rishni, hattoki infraqizil nurlarni ham ko’rish imkoniyatini beradi.
Buning imkoni yo’q ekanligiga argument topish qiyin.
https://x.com/neuralink/status/1836118060308271306?s=46
Bu qurilma ko’z kasalliklari bilan ishlovchilar yoki ko’z kasalliklari bilan muammosi borlar uchun eng zo’r yangilik.
Blindsight - ko’rlikni bartaraf etishni maqsad qilgan qurilma.
Kelajakda nafaqat ko’rishni yo’qotganlar bundan foydalanadi, balki ko’zi sog’lomlar ham bundan foydalanishni xohlashadi. Sababi ko’zi 100% sog’lom insonning ham ko’rish imkoniyatlari ancha cheklangan.
Bu qurilma kelajakda (balki qurilmaning 10-avlodi) insonlarga uzoqni va yaqinni muammosiz ko’rishni, kattalashtirib ko’rishni, hattoki infraqizil nurlarni ham ko’rish imkoniyatini beradi.
Buning imkoni yo’q ekanligiga argument topish qiyin.
https://x.com/neuralink/status/1836118060308271306?s=46
X (formerly Twitter)
Neuralink (@neuralink) on X
We have received Breakthrough Device Designation from the FDA for Blindsight.
Join us in our quest to bring back sight to those who have lost it. Apply to our Patient Registry and openings on our career page https://t.co/abBMTdv7Rh
Join us in our quest to bring back sight to those who have lost it. Apply to our Patient Registry and openings on our career page https://t.co/abBMTdv7Rh
Tibbiyot 1.0, 2.0 va 3.0 haqida
Tarixan insoniyat rivojlanish ustiga qurilgan. Insoniyat rivojlanishida tibbiyot rivojlanishi ham muhim rol o’ynaydi.
Tibbiyot evolyutsion nazardan 3 bosqichga bo’linadi; 1.0, 2.0 va 3.0
Tibbiyot 1.0 nima?
Bu tibbiyot soha sifatida paydo bo’lishidan tortib to 20-asrgacha bo’lgan vaqt. Bu tibbiyotning fundamenti. Gippokrat, Galen, Ibn Sino kabi tabiblar Tibbiyot 1.0 yaqqol vakillari. Tibbiyot rivojlanishiga hissa qo’shgan bo’lsada ko’plab fikrlar nazariyalarga asoslangan bo’lgan. Inson organizmini issig’i oshib ketishi, sovug’i tushib ketishi, o’t ko’payib ketishi kabi fikrlar o’sha zamonlardan qolgan.
Tibbiyot 2.0 nima?
19-asrlarga kelib tibbiyotda katta oz’garish yuzaga keldi. O’sha zamon tabib/doktorlari tomonidan nazariyani ilmiy sinab ko’rish tushunchasi paydo bo’ldi. Bakteriya tushunchasi paydo bo’ldi. Mikroskop topilgan edi.
Venger shifokori Sammelweis tug’ruqdan so’ng ayollar o’limini tug’ruqda ishtirok etayotgan doktorlarni qo’l yuvmasligini dedi. Tug’ruqdan oldin oddiy qo’l yuvish tug’ruqdan keyin ayollar o’limini keskin pasayishini isbotlab berdi. Fleming keyinchalik penisillin ixtiro etdi. Rentgen, keyinchalik kompyuter tomografiya ixtiro etildi. Tibbiyotda endi davoni faqat ayrim shifokorlar kuzatuviga qarab emas, balki ilmiy dallillarga qarab tanlash yondashuvi shakllandi. Keyinchalik (90-yillardan so’ng) bu randomizatsiyalashtirilgan klinik tadqiqotlar qo’llanishiga sabab bo’ldi. Dalillarga asoslangan tibbiyot rivojlandi.
Tibbiyot 2.0 kasallik haqidagi bilimlarimizni juda kengaytirdi. Tibbiyot 1.0 vaqtida o’rtacha hayot davomiyligi 25-35 bo’lgan bo’lsa, Tibbiyot 2.0 davrida infeksiyalarga qarshi kurash, o’lim sabablarini bartaraf eta olish orqali hayot davomiyligi 2-3 baravarga oshdi. Hozirgi kunda biz asosan Tibbiyot 2.0 damiz.
Tibbiyot 2.0 kamchiligi nima edi? Tibbiyot qanchalik rivojlanmasin u ko’p kasalliklarni oldini olishga qaratilmadi. (Ayrim yuqumli kasalliklardan tashqari). Balki kasallik umrini uzaytirish bilan mashg’ul bo’ldi. Aytaylik bundan 50 yil oldin ateroskleroz sabab yurak infarkti sodir bo’lsa inson 2-3 soatdan so’ng o’lgan. Hozir esa yurakka stent qo’yiladi va inson yashab qoladi. Ammo ateroskleroz bartaraf bo’lgani yo’q. Huddi shunday diabet kasalligi bilan hozir 50 yillab umr kechirish mumkin. Ammo diabet kasalligini bartaraf etish ancha qiyin.
Tibbiyot 3.0 nima?
Tibbiyot 3.0 kasalliklar oldini olishga qaratilgan. U faqatgina umrni uzaytirishga emas balki hayot sifatini uzaytirishga qaratilgan.
U Tibbiyot 2.0 ustiga qurilgan holda, kasalliklar xavfini erta aniqlab, uni oldini olish bilan ishlaydi. Har bir insonga individual yondashadi. Aytaylik bir inson ajdodlarida bir necha kishi yurak xurujidan vafot etgan. Tibbiyot 3.0 mana shunga sabab bo’luvchi barcha omillarni o’rganadi. Erta kunda screening qiladi va kerakli choralarni ko’radi.
Tibbiyot 3.0 dagi qiyinchiliklar nima?
Hozirgi kundagi tibbiyot institutlarida biz kasallik bilan ishlashni o’rgatamiz. Uni qanday aniqlash, qanday davolash bilan ishlaymiz. Tibbiyot 3.0 sog’lomlar bilan hali ular kasal bo’lmasdan turib ishlashni o’rgatadi. Shu sabab ham Tibbiyot 3.0 bo’yicha mutaxassislar juda kam.
Tibbiyot 3.0 bemorga juda katta mas’uliyat yuklaydi. Misol uchun Tibbiyot 2.0 diabet kasalligiga dori bilan yechim topsa, Tibbiyot 3.0 jismoniy harakat, og’izga kirayotgan ovqatni nazorat qilish kabi yechimlar bilan yondashadi. Shu sabab ham Tibbiyot 3.0 dan katta foyda oluvchi insonlar intizomga ega bo’lgan insonlar. Undan tashqari Tibbiyot 3.0 mijozdan tibbiy tushunchalarni yuqori bo’lishini talab etadi.
Tibbiyot 3.0 dan foydalanayotganlar kimlar?
Aksar qismi 50 yoshdan past bo’lgan, muvaffaqiyatli, boy, o’qimishli, odatda kamida ingliz tilini biladigan, autodidaktika ko’nikmalari yaxshi rivojlangan, vaziyatlarni so’roqqa tutuvchi, tanqidiy yondashuvchi insonlar. Shuning uchun ham ular tanalariga yaxshigina e’tibor berishadi.
Doimiy sportda, energiyasi yuqori, ko’p ishlarga ulguradigan, ko’pchilik havas qiladigan insonlar bo’ladi.
Bek Olimjon
29.09.24
Norvegiya
Tarixan insoniyat rivojlanish ustiga qurilgan. Insoniyat rivojlanishida tibbiyot rivojlanishi ham muhim rol o’ynaydi.
Tibbiyot evolyutsion nazardan 3 bosqichga bo’linadi; 1.0, 2.0 va 3.0
Tibbiyot 1.0 nima?
Bu tibbiyot soha sifatida paydo bo’lishidan tortib to 20-asrgacha bo’lgan vaqt. Bu tibbiyotning fundamenti. Gippokrat, Galen, Ibn Sino kabi tabiblar Tibbiyot 1.0 yaqqol vakillari. Tibbiyot rivojlanishiga hissa qo’shgan bo’lsada ko’plab fikrlar nazariyalarga asoslangan bo’lgan. Inson organizmini issig’i oshib ketishi, sovug’i tushib ketishi, o’t ko’payib ketishi kabi fikrlar o’sha zamonlardan qolgan.
Tibbiyot 2.0 nima?
19-asrlarga kelib tibbiyotda katta oz’garish yuzaga keldi. O’sha zamon tabib/doktorlari tomonidan nazariyani ilmiy sinab ko’rish tushunchasi paydo bo’ldi. Bakteriya tushunchasi paydo bo’ldi. Mikroskop topilgan edi.
Venger shifokori Sammelweis tug’ruqdan so’ng ayollar o’limini tug’ruqda ishtirok etayotgan doktorlarni qo’l yuvmasligini dedi. Tug’ruqdan oldin oddiy qo’l yuvish tug’ruqdan keyin ayollar o’limini keskin pasayishini isbotlab berdi. Fleming keyinchalik penisillin ixtiro etdi. Rentgen, keyinchalik kompyuter tomografiya ixtiro etildi. Tibbiyotda endi davoni faqat ayrim shifokorlar kuzatuviga qarab emas, balki ilmiy dallillarga qarab tanlash yondashuvi shakllandi. Keyinchalik (90-yillardan so’ng) bu randomizatsiyalashtirilgan klinik tadqiqotlar qo’llanishiga sabab bo’ldi. Dalillarga asoslangan tibbiyot rivojlandi.
Tibbiyot 2.0 kasallik haqidagi bilimlarimizni juda kengaytirdi. Tibbiyot 1.0 vaqtida o’rtacha hayot davomiyligi 25-35 bo’lgan bo’lsa, Tibbiyot 2.0 davrida infeksiyalarga qarshi kurash, o’lim sabablarini bartaraf eta olish orqali hayot davomiyligi 2-3 baravarga oshdi. Hozirgi kunda biz asosan Tibbiyot 2.0 damiz.
Tibbiyot 2.0 kamchiligi nima edi? Tibbiyot qanchalik rivojlanmasin u ko’p kasalliklarni oldini olishga qaratilmadi. (Ayrim yuqumli kasalliklardan tashqari). Balki kasallik umrini uzaytirish bilan mashg’ul bo’ldi. Aytaylik bundan 50 yil oldin ateroskleroz sabab yurak infarkti sodir bo’lsa inson 2-3 soatdan so’ng o’lgan. Hozir esa yurakka stent qo’yiladi va inson yashab qoladi. Ammo ateroskleroz bartaraf bo’lgani yo’q. Huddi shunday diabet kasalligi bilan hozir 50 yillab umr kechirish mumkin. Ammo diabet kasalligini bartaraf etish ancha qiyin.
Tibbiyot 3.0 nima?
Tibbiyot 3.0 kasalliklar oldini olishga qaratilgan. U faqatgina umrni uzaytirishga emas balki hayot sifatini uzaytirishga qaratilgan.
U Tibbiyot 2.0 ustiga qurilgan holda, kasalliklar xavfini erta aniqlab, uni oldini olish bilan ishlaydi. Har bir insonga individual yondashadi. Aytaylik bir inson ajdodlarida bir necha kishi yurak xurujidan vafot etgan. Tibbiyot 3.0 mana shunga sabab bo’luvchi barcha omillarni o’rganadi. Erta kunda screening qiladi va kerakli choralarni ko’radi.
Tibbiyot 3.0 dagi qiyinchiliklar nima?
Hozirgi kundagi tibbiyot institutlarida biz kasallik bilan ishlashni o’rgatamiz. Uni qanday aniqlash, qanday davolash bilan ishlaymiz. Tibbiyot 3.0 sog’lomlar bilan hali ular kasal bo’lmasdan turib ishlashni o’rgatadi. Shu sabab ham Tibbiyot 3.0 bo’yicha mutaxassislar juda kam.
Tibbiyot 3.0 bemorga juda katta mas’uliyat yuklaydi. Misol uchun Tibbiyot 2.0 diabet kasalligiga dori bilan yechim topsa, Tibbiyot 3.0 jismoniy harakat, og’izga kirayotgan ovqatni nazorat qilish kabi yechimlar bilan yondashadi. Shu sabab ham Tibbiyot 3.0 dan katta foyda oluvchi insonlar intizomga ega bo’lgan insonlar. Undan tashqari Tibbiyot 3.0 mijozdan tibbiy tushunchalarni yuqori bo’lishini talab etadi.
Tibbiyot 3.0 dan foydalanayotganlar kimlar?
Aksar qismi 50 yoshdan past bo’lgan, muvaffaqiyatli, boy, o’qimishli, odatda kamida ingliz tilini biladigan, autodidaktika ko’nikmalari yaxshi rivojlangan, vaziyatlarni so’roqqa tutuvchi, tanqidiy yondashuvchi insonlar. Shuning uchun ham ular tanalariga yaxshigina e’tibor berishadi.
Doimiy sportda, energiyasi yuqori, ko’p ishlarga ulguradigan, ko’pchilik havas qiladigan insonlar bo’ladi.
Bek Olimjon
29.09.24
Norvegiya
Time management yaxshi emas deganlar adashadi
Time management qilishga harakatimiz ishlarga ulgurmasligimiz asosiy sababi. Stresga tushamiz, kayfiyat tushadi, o’zimizdan qoniqmaymiz. Bu jarayon charxpalak kabi aylanaveradi.
Inson o’z imkoniyatlarini yuqori baholashga moyil. Qila olmaydigan narsalarini qilaman deb katta rejalar tuzadi.
Qila olmaymiz, time managementni yaxshilashim kerak deymiz.
Yoki dangasaman deymiz. Motivatsiya yo’q deymiz.
Menimcha unday emas. Biz shunchaki tarelkamizga yuta olmaydigan ko’p ovqat solib olganmiz.
Bizga motivatsiya kerak emas, bizga aniqlik kerak.
Bizga qo’shimcha vaqt kerak emas, bizga fokus kerak.
Xo’sh, nima qilish kerak?
Bitta asosiy maqsad qo’yib, bir kunda bir soat ajratib, bir o’zimiz, bitta xonaga kirib olib, faqat bir kungi natijaga fokus qilib harakat qilishimiz muhim.
1. Bir vaqtda bitta ish bilan mashg’ul bo’lish muhim
Ko’pchilikda shu yil erishsam zo’r bo’ladi degan maqsad bor. Aytaylik nemis tilidan B2 olish. Asosiy fokusni shunga qaratish kerak. Multitasking qilish kerak emas. To’g’ri boshqa ishlar qolib ketishi mumkin. Muqobili esa undanda yomon, barchasi qolib ketadi. Hech bo’lmasa bittasi bitgani yaxshi. Eng asosiysi bitgani eng yaxshisi.
2. Fokusni sarflanadigan vaqtga emas, natijaga qaratish muhimroq.
Bir ish uchun sarflangan vaqt yoki mablag’ga emas, o’sha ishdagi natijaga qarashimiz muhimroq. Bir kunda necha soat dars qilishdan ko’ra, bitta bo’limni tugatishga fokus qilishimiz afzalroq.
Boshlanishiga natijalar uchun plankani pastroq qilish kerak. Shunda tugatish oson bo’ladi va muvaffaqiyat hissi bo’ladi. Bu esa davomiylikni ta’minlaydi.
3. Energiyani boshqarishni o’rganishimiz muhim
Har qanday natijaga erishish energiya talab etadi. Energiyani esa to’g’ri boshqarish kerak.
Energiyani so'rib oladigan oladigan amallar
- ijtimoiy tarmoqlar
- shovqinli joylar
- behuda tortishuvlar
- asabiylashish
- doimiy havotirlanish
- monoton ishlar va hok
Energiyani saqlashga yordam beradigan amallar
- Yaxshi uyqu. Buni eng katta dushmani telefon. Bunga yechimni yuqorida bir postda yozdim.
- Yurish yoki yugurish
- Odamlarni boricha qabul qilish
- Chalg’ituvchilardan xalos bo’lish. (Yuqorida 30 daqiqa haqida post bor)
Sher bitta sichqonni ovlash uchun ham bitta kiyikni ovlash uchun ham bir xilda energiya sarflar ekan. Sher uchun natija bu kiyikni ovlash. Uni ovlamagunicha tinchimaydi. Sher sichqon ovlamaydi. Sherdek bo’lish kerak. Natijamiz kiyikmi yoki sichqon. Aniqlab olishimiz muhim.
Bugun kiyik ovlaymizmi yoki sichqon ovlash bilan band bo'lamizmi?
Bek Olimjon
29.03.24
Norvegiya
Time management qilishga harakatimiz ishlarga ulgurmasligimiz asosiy sababi. Stresga tushamiz, kayfiyat tushadi, o’zimizdan qoniqmaymiz. Bu jarayon charxpalak kabi aylanaveradi.
Inson o’z imkoniyatlarini yuqori baholashga moyil. Qila olmaydigan narsalarini qilaman deb katta rejalar tuzadi.
Qila olmaymiz, time managementni yaxshilashim kerak deymiz.
Yoki dangasaman deymiz. Motivatsiya yo’q deymiz.
Menimcha unday emas. Biz shunchaki tarelkamizga yuta olmaydigan ko’p ovqat solib olganmiz.
Bizga motivatsiya kerak emas, bizga aniqlik kerak.
Bizga qo’shimcha vaqt kerak emas, bizga fokus kerak.
Xo’sh, nima qilish kerak?
Bitta asosiy maqsad qo’yib, bir kunda bir soat ajratib, bir o’zimiz, bitta xonaga kirib olib, faqat bir kungi natijaga fokus qilib harakat qilishimiz muhim.
1. Bir vaqtda bitta ish bilan mashg’ul bo’lish muhim
Ko’pchilikda shu yil erishsam zo’r bo’ladi degan maqsad bor. Aytaylik nemis tilidan B2 olish. Asosiy fokusni shunga qaratish kerak. Multitasking qilish kerak emas. To’g’ri boshqa ishlar qolib ketishi mumkin. Muqobili esa undanda yomon, barchasi qolib ketadi. Hech bo’lmasa bittasi bitgani yaxshi. Eng asosiysi bitgani eng yaxshisi.
2. Fokusni sarflanadigan vaqtga emas, natijaga qaratish muhimroq.
Bir ish uchun sarflangan vaqt yoki mablag’ga emas, o’sha ishdagi natijaga qarashimiz muhimroq. Bir kunda necha soat dars qilishdan ko’ra, bitta bo’limni tugatishga fokus qilishimiz afzalroq.
Boshlanishiga natijalar uchun plankani pastroq qilish kerak. Shunda tugatish oson bo’ladi va muvaffaqiyat hissi bo’ladi. Bu esa davomiylikni ta’minlaydi.
3. Energiyani boshqarishni o’rganishimiz muhim
Har qanday natijaga erishish energiya talab etadi. Energiyani esa to’g’ri boshqarish kerak.
Energiyani so'rib oladigan oladigan amallar
- ijtimoiy tarmoqlar
- shovqinli joylar
- behuda tortishuvlar
- asabiylashish
- doimiy havotirlanish
- monoton ishlar va hok
Energiyani saqlashga yordam beradigan amallar
- Yaxshi uyqu. Buni eng katta dushmani telefon. Bunga yechimni yuqorida bir postda yozdim.
- Yurish yoki yugurish
- Odamlarni boricha qabul qilish
- Chalg’ituvchilardan xalos bo’lish. (Yuqorida 30 daqiqa haqida post bor)
Sher bitta sichqonni ovlash uchun ham bitta kiyikni ovlash uchun ham bir xilda energiya sarflar ekan. Sher uchun natija bu kiyikni ovlash. Uni ovlamagunicha tinchimaydi. Sher sichqon ovlamaydi. Sherdek bo’lish kerak. Natijamiz kiyikmi yoki sichqon. Aniqlab olishimiz muhim.
Bugun kiyik ovlaymizmi yoki sichqon ovlash bilan band bo'lamizmi?
Bek Olimjon
29.03.24
Norvegiya